Natuur als kapitaalgoed

BIODIVERSITEIT
Natuur als
kapitaalgoed
Steeds meer ondernemingen
zetten biodiversiteit op hun
duurzaamheidsagenda. De uitdaging is om tot rekenmodellen
te komen, zodat de impact van
bedrijfsvoering op natuur meetbaar wordt. Hieraan werkt Platform BEE, samen met koplopers
als DSM. De Helpdesk Bedrijfsleven & Biodiversiteit biedt ondersteuning.
Marieke van Doggenaar
DUURZAAM
ONDERNEMEN
Duurzaamheid biedt ondernemend
Nederland kansen om te innoveren
en nieuwe markten aan te boren,
met als resultaat economische
groei, winst voor het milieu én een
groen imago. Heeft u ook duurzame ambities? De Rijksdienst voor
Ondernemend Nederland stimuleert
innovatie en duurzaam ondernemen
in opdracht van diverse ministeries
en biedt financiering, kennis en
partners. www.rvo.nl/duurzaamondernemen
PETROCHEM 4 - 2015 40
‘Biodiversiteit en natuurlijk kapitaal zijn
relatief nieuwe mvo-onderwerpen’, zegt
Patrick van Bael, senior advisor Sustainability bij DSM. ‘Hiervoor hebben bedrijven minder concrete aangrijpingspunten
dan voor bijvoorbeeld energiebesparing
of luchtvervuiling, de klassieke duurzaamheidsthema’s.’ Biodiversiteit is de
verscheidenheid aan planten, dieren en
ecosystemen. Deze zorgen voor bijvoorbeeld schone lucht, vruchtbare grond,
het klimaat en grondstoffen. Kortom,
het natuurlijk kapitaal van de economie.
In de lineaire economie winnen we
grondstoffen, produceren er iets mee,
consumeren en gooien de rest weg.
‘Onhoudbaar’, vindt Van Bael. ‘Gelukkig zien steeds meer bedrijven natuurlijk
kapitaal als het volgende onderwerp op
de duurzaamheidsagenda.’ Deze ontwikkeling past in de enorme vlucht die
duurzaam ondernemen de afgelopen vijftien jaar heeft genomen. Doel is ‘no net
loss’, waarbij bedrijfsactiviteiten niet ten
koste gaan van biodiversiteit en ecosystemen, en er idealiter zelfs aan bijdragen.
Baathebber
Dat natuurlijk kapitaal nu pas aan terrein wint, is verklaarbaar, aldus Marnix
Koopmans, van VNO-NCW. ‘Het is
lastiger hiervoor een business case te
berekenen dan voor bijvoorbeeld energiebesparing. Bij biodiversiteit is de
kosthebber niet per se baathebber. Neem
akkerranden ingezaaid met bloemen.
Hiervoor maakt de boer kosten, maar
is het de horeca die profiteert van recreanten. Het is moeilijk te bepalen hoe je
daadwerkelijk iets verbetert: neem een
schoenmaker die wil verduurzamen. Die
concludeert dat zijn gebruik van leer de
voornaamste impact op de natuur geeft.
De koe wordt echter niet gehouden
voor het leer, maar voor het vlees: leer is
een bijproduct. Als vleesconsumptie de
veehouderij in stand houdt, kun je als
schoenmaker je product verduurzamen,
maar ben je per saldo niets opgeschoten.’
Van Bael vult aan: ‘Het is tijd om de
overstap te maken van praten naar
concrete strategieën. ‘No net loss’ is
een mooie kreet, maar om het reëel te
maken, moet je meten. Zo kun je bepalen waar je het als bedrijf beter kunt
doen en waar je goed bezig bent. De perceptie is vaak dat de chemische industrie
hoe dan ook slecht is voor de biodiversiteit, terwijl dat lang niet altijd opgaat.
Ook dat moeten we kunnen aantonen.’
Afhankelijkheid
Bedrijven kunnen via grondstofwinning
en bedrijfslocaties een (negatieve) impact
hebben op natuurlijk kapitaal. Ze kunnen ervan afhankelijk zijn, zoals in de
biobased economy of landbouw, of het
versterken van ecosystemen als corebusiness hebben. De afhankelijkheid van en
impact op natuurlijk kapitaal vormen
een risico voor het voortbestaan van
bedrijven, zeker nu natuurlijke grondstoffen schaarser worden. Toch hebben
ze slecht inzicht hierin. Om samen met
natuur- en milieuorganisaties te werken
aan bewustzijn rond dit thema, is het
Platform Biodiversiteit, Ecosystemen &
Economie (Platform BEE) opgericht,
een initiatief van VNO-NCW en de
Nederlandse tak van de International
Union for the Conservation of Nature
(IUCN NL). Aangehaakt zijn bedrijven
als Unilever, Shell, DSM, Heijmans en
Arcadis.
Op initiatief van het platform is de
Helpdesk Bedrijfsleven & Biodiversiteit
opgezet. Deze helpt bedrijven op weg
door tot maximaal twee dagen kosteloos
advies te geven. Het platform faciliteert
daarnaast koplopers om natuurlijk kapitaal te vertalen in zichtbare acties die ze
kunnen verantwoorden in hun bedrijfsbalans. Een van deze 'Natural Captains'
is DSM, dat studies uitvoert om de
impact van producten op biodiversiteit
en ecosystemen te meten, om dit te kunnen meenemen in besluitvorming en risicomanagement. Van Bael legt uit: ‘Denk
hierbij aan Life Cycle Analysis-achtige
berekeningen. Maar dan voor biodiversiteitelementen, zoals de impact van
landbouw op bodemvruchtbaarheid of
van stikstofuitstoot op planten en dieren.
Dit vereist samenwerking tussen bedrijven en ecologen.’ Hij benadrukt dat er
algemene standaarden moeten komen
voor de hele industrie. ‘Dan wordt het
objectiever en heeft niet elk bedrijf zijn
eigen manier van meten.’
‘No net loss is een mooie kreet, maar om het
reëel te maken, moet je meten.’
Green Deal
Platform BEE sloot een Green Deal met
het ministerie van Economische Zaken:
in vijf jaar moeten de partijen in het
platform de noodzaak van natuurlijk
kapitaal breed bekendmaken in het
bedrijfsleven. Tweede doel is dat het
bedrijfsleven innoveert met natuurlijk
kapitaal. Hierbij krijgt het platform
ondersteuning van de Rijksdienst voor
Ondernemend Nederland (RVO). ‘Het
is belangrijk dat de overheid meewerkt’,
vindt Van Bael. ‘Het transparant maken
van de impact op biodiversiteit is onmisbaar om de natuur te beschermen en
uiteindelijk ook onze economie. Maar
de markt zal dit niet afdwingen. Consumenten willen er immers niet meer voor
betalen, daarom zien bedrijven vaak niet
direct wat het ze oplevert. De overheid
kan R&D en kennisdeling faciliteren,
zodat we toch stappen zetten. En er zal
ook regelgeving moeten komen rond de
omgang met natuurlijk kapitaal.’
Quickscan
De overheid vindt natuurlijk kapitaal
een belangrijk thema, stelt Maaike Snel,
adviseur bij RVO. ‘In 1992 ondertekende Nederland het internationale Verdrag
voor Biologische Diversiteit. Daarmee
verbinden we ons eraan om biodiversiteit
te behouden voor natuur en mens.’
Tijdens de looptijd van de Green Deal
heeft Platform BEE verschillende instrumenten om ondernemers te ondersteunen die met natuurlijk kapitaal aan de
slag willen. Naast de eerder genoemde
Helpdesk zijn er twee tenders geweest
in de subsidieregeling Biodiversiteit en
Bedrijfsleven, waarmee pilotprojecten
worden gesteund die zijn gericht op
reductie van negatieve impact op biodiversiteit en ecosystemen. Daarnaast
ontwikkelt het platform een quickscan
waarmee bedrijven snel kunnen zien
waar hun impact en afhankelijkheden
liggen. ‘Grote multinationals hebben
biodiversiteit vaak op hun duurzame langetermijnstrategie staan’, vervolgt Snel.
‘Zij zien het belang op de grondstofzekerheid. Daarnaast zijn er mkb-bedrijven die biodiversiteit zien als kans voor
nieuwe businesscases, zoals de teelt van
zeewier of aanleg van groene daken. De
Green Deal loopt door tot eind 2016 en
dan willen we minimaal 42 koplopers
te hebben. Zo hopen we dat natuurlijk
kapitaal steeds meer aandacht en vooral
concrete aanknopingspunten krijgt.’ ■
Meer informatie:
www.bedrijfslevenenbiodiversiteit.nl
www.platformbee.nl/naturalcaptains
PETROCHEM 4 - 2015 41