vereniging van vrienden allard pierson museum nieuwsbrief

VERENIGING VAN VRIENDEN
ALLARD PIERSON MUSEUM
ARCHEOLOGIE MUSEUM VAN DE UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
NIEUWSBRIEF
NR 1- MAART 2017
P O S T B U S 9 4 0 5 7 , 1 0 9 0 G B , A M S T E R D A M
T E L . ( 0 2 0 ) 5 2 5 2 5 5 7 ( E - M A I L : V VA P M - U B A @ U VA . N L )
IBAN: NL44INGB0000708686
Beste Vrienden,
Er wordt gewerkt aan de herinrichting van het museum. In december konden de Vrienden onder het genot van een glas
wijn een kijkje nemen in de Romeinse afdeling (Van Rome naar Romeins) en het verzamelaarskabinet. In die afdelingen
worden nu de laatste puntjes op de i gezet. Op dit moment worden ook al voorwerpen in de vitrines van de Hellenistische
afdeling geplaatst. En er wordt gewerkt aan de plannen voor de volgende afdelingen waaronder een afdeling Grieken &
Perzen – Welvaart & Macht, een Grieks kabinet met een spectaculaire stratigrafie en een Etruskisch kabinet waarin de
begrafenisgewoonten van de Etrusken centraal staan. In april zal de Hellenistische afdeling klaar zijn en in juni de andere
zalen op de tweede verdieping van het museum. Op zaterdag 24 juni bent u daarvoor van harte welkom. In de volgende
nieuwsbrief leest u daar meer over.
Begin juni ontvangt u het volgende nummer van de AllardPiersonmededelingen dat geheel zal zijn gevuld met artikelen over de nieuwe afdelingen in het museum.
Natuurlijk zijn er ook andere projecten met activiteiten in het museum. Hieronder leest u over de Week van de Klassieken
en een mooie project met hedendaagse kunstenaars over onze collectie gipsen afgietsels!
Van Alexander tot Cleopatra
Na de herinrichting van de Romeinse afdeling,
opent woensdag 5 april a.s. een geheel nieuwe
zaal, getiteld ‘Van Alexander tot Cleopatra’, die
in het teken staat van de Hellenistische periode
(335-30 v.Chr.). Hier zal uitgebreid aandacht worden
geschonken aan de rijke uitwisseling van gedachten,
ideeën, goederen, zeden en gewoonten – maar ook
meer conflictueuze tegenstellingen – in de gebieden
rond de Middellandse Zee, met uitstapjes naar het
Rijnland en de Indusvallei. Hoofdthema’s die aan de
orde komen zijn machtsbetrekkingen, handelsrelaties, dagelijks leven en de dood. Maar ook verschillende godenvereringen. In een apart Hellenistisch
kabinet zal de verscheidenheid van de belangrijke
museumcollectie uit deze periode getoond worden.
Op woensdag 5 april om 15.30 uur heet onze directeur Wim Hupperetz u van harte welkom en zal de
verantwoordelijk conservator voor de nieuwe afdeling Branko van Oppen een korte toelichting geven
op de nieuwe afdeling. Daarna wordt
u uitgenodigd
om op de bovenverdieping van
het museum een
kijkje te nemen.
Op de Romeinse
afdeling zijn nog
wat aanpassingen
gedaan en spectaculair daar is een
heus lararium, een
huisaltaar zoals
we dat kennen
uit bv Pompeii. Ook het verzamelaarskabinet en de
archeohotspot zijn te bezichtigen. Na afloop biedt
het bestuur van de Vrienden u een drankje aan! Als
u komt, graag aanmelden bij het secretariaat van de
Vrienden (adres in briefhoofd).
De Macedonische koning Alexander de Grote is op deze
munt uit Thracië afgebeeld met de ramshoorn van de
Libische godheid Zeus-Ammon: een fraaie illustratie van
de uitwisseling van ideeën die de Hellenistische periode
kenmerkt. APM 8953
Model van een lararium of huisaltaar zoals dat op de
Romeinse afdeling wordt gebouwd en op 5 april te zien
zal zijn.
De tiende Week van de Klassieken vindt plaats
van 9 tot en met 19 maart 2017. Het thema is ‘Alle
goden! Religie in de oudheid’. Rond dit thema zijn
er volop activiteiten in diverse musea in Nederland
en Vlaanderen. Zie voor alle informatie de website:
weekvandeklassieken.nl
In het kader van deze week verschijnt een fraai
boekje van Marjoleine de Vos met de titel Afdalingen, op zoek naar onsterfelijkheid in de antieke mythes.
Ook in het museum is veel te doen en te zien. De
gehele week (van 9 – 19 maart) zijn er dagelijks om
14:00 uur instaprondleidingen over goden en religie
(max. 15 deelnemers per groep), voor jong en oud.
Aanmelden is niet nodig.
Goden in de archeohotspot
Twee studenten Museumstudies hebben in het
kader van hun stage in het museum een vitrine ingericht met diverse onbekende goden uit de depots
van het museum. Een bonte verzameling van goden
zoals Mithras, Bes, Janus, Harpocrates, Vesta en
Kybele staan in diverse gedaanten in twee vitrines.
In het dagblad Trouw zal een vijftal goden uit die
opstelling in de Week van de Klassieken worden
besproken.
Een Romeinse zilveren
denarius uit ca 55 v.
Chr. Op deze zijde
van de munt staat
de tempel van de
godin Vesta (de
godin van het
haardvuur) afgebeeld. APM 5179
Het meest opvallend is een reliëf van de god
Mithras. Dit reliëf is een bijzonder bruikleen uit de
collectie Vermaseren-de Boer. Voor het eerst wordt in
het museum dit reliëf getoond met de stierdodende
god. De medewerkers van de archeohotspot kunnen
u meer vertellen over de verschillende goden!
Op dinsdag 14 maart om 17 uur is een interessante
bijeenkomst in Spui 25 onder de titel: Religieus
fanatisme in de Oudheid. Deze bijeenkomst wordt
georganiseerd in samenwerking met Roma Aeterna
en Athenaeum Boekhandel. Drie sprekers, Lucinda
Dirven, Karel Innemée en René van Beek zullen onder de leiding van moderator Diederik Burgersdijk
praten over verschillende aspecten die te maken heb
ben met ‘obscure’ goden.
De traditionele Romeinse samenleving was polytheïstisch en had voor iedere godheid een plaats in
haar pantheon. Hoe groter het Romeinse Rijk werd
en hoe meer migranten er kwamen, hoe meer men
in aanraking kwam met ‘vreemde’ goden en culten.
Hoe tolerant was de traditionele Romeinse samenleving ten opzichte van deze nieuwkomers? En was
er sprake van religieus fanatisme zoals we dat tegenwoordig kennen?
Net zoals het geloof in een hogere macht zo oud is
als de mensheid zelf, zo zijn ook mensen met extreme religieuze opvattingen van alle tijden. Hoe
extreem denkbeelden waren is alleen te bepalen aan
de hand van tijd en context. Vaak wordt fundamentalisme verbonden met de monotheïstische religies
die zijn gebaseerd op een heilig schrift - het Jodendom, het Christendom en de Islam- maar zelden met
de vermeende tolerantie binnen een polytheïstische
wereld. Na incorporatie binnen het Romeinse Rijk
vond een verscheidenheid aan vreemde goden en
culten vanuit het oosten hun weg naar het traditionele Rome. Voorbeelden hiervan zijn de culten van
Mithras en Cybele, en niet in de laatste plaats de
cultus die was ontstaan rondom Jezus Christus.
Lucinda Dirven spreekt over de komst van de flamboyante priesters van de godin Cybele, de galli, naar
Rome en over de vraag of en waarom zij de grenzen
van de Romeinse tolerantie overschreden. Karel
Innemée gaat in zijn lezing in op geweld tegen nietchristelijke groepen en verwoesting van tempels in
laat-antiek Egypte en spreekt daarbij vooral over
de rechtvaardiging die christenen daaraan gaven.
Daarna gaat René van Beek in op de wijdverbreide
Mithras-cultus aan de hand van enkele objecten
uit de collectie van het Allard Pierson museum. De
avond wordt gemodereerd door Diederik Burgersdijk.
Wie is deze dame en waarom had zij een dergelijk
opvallend kapsel? Geralda Jurriaans-Helle en René
van Beek vertellen over dit portret en de verwerving
van het beeld. Dinsdag 4 april om 15.00 uur. Graag
aanmelden via de Vrienden (adres in briefhoofd)
Gratis toegang, maar aanmelden verplicht via
www.spui25.nl of via het secretariaat van de
Vrienden (adres in briefhoofd).
Woensdag 15 maart in Allard Pierson Museum van
14.00-16.00 uur (aanmelden niet nodig)
Mythologische verhalen in de museumzalen door
museumconservator Geralda Jurriaans-Helle. Als u
denkt dat verhalen over oude goden saai zijn, kom
dan naar het museum en maak kennis met de Griekse godenfamilie. Verhalen over liefde en haat, list en
bedrog, jaloezie en wraak, huwelijksproblemen en
stoute godenzonen. Voor jong en oud!
Jonge vrouw met een hoog krullend kapsel. Marmer, eind
eerste eeuw n. Chr. APM 17.670
De god Apollo speelt een belangrijke rol in mythologische
verhalen. Detail van een kylix uit de collectie van het
museum. Roodfigurige drinkschaal, ca 435 v. Chr. APM
13.363
Lezing over de Flavische dame in de museumweek
In de zomer van vorig jaar heeft het museum twee
indrukwekkende sculpturen op een veiling van
Christies in Londen verworven die een belangrijke
plaats innemen op de Romeinse afdeling. Eén daarvan is een marmeren portretbuste van een jonge
vrouw met een zeer opvallend kapsel.Het beeld
stelt een jonge vrouw voor met het hoofd een beetje
naar rechts gewend. Zij heeft grote amandelvormige
ogen, kleine oren en regelmatige gelaatstrekken. Het
beeld is in goede staat, alleen de neus is licht beschadigd en er ontbreekt een stuk van de onderkant
van de buste. Het meest valt natuurlijk haar kapsel
op. Rijen diep in het marmer geboorde gaten maken
vele krulletjes die tezamen een hoog opgaand kapsel
vormen. Lupa Capitolina – De Wolf van Rome
In het voorjaar van 2018 komt er een tentoonstelling
in het museum met de titel Mythe en Werkelijkheid
over het ontstaan van Rome. Bij die tentoonstelling zal een kopie van de beroemde Wolvin van
Rome een rol spelen. Deze moderne gipsen kopie
is binnenkort al in het museum te zien. Op 21 april,
de verjaardag van de stad Rome, zal prof. dr. Eric
Moormann om 14.00 uur een lezing gevenover deze
wolvin. Dankzij het verhaal van de redding van
de hongerdood van Romulus en Remus door een
zorgzame wolvin staat dit dier symbool voor de stad
Rome en zijn mythische oorsprong. Een groot bronzen beeld in de Capitolijnse Musea is sinds de late
middeleeuwen een van de logo’s van de stad geworden. In deze lezing worden de mythische aspecten
van de wolvin belicht en wordt het beroemde beeld,
waarvan het Allard Pierson Museum onlangs een
gipsafgietsel heeft verworven, geanalyseerd.
Eric Moormann is hoogleraar Klassieke Archeologie
aan de Radboud Universiteit. Hij heeft sinds eind
jaren 80 studie van Griekse en Romeinse beelden in
het APM gemaakt en regelmatig aan het Vriendenblad bijgedragen.
Kunstenaarsproject met de collectie gipsen in het
museum
Twee jonge kunstenaars zullen een aantal performances geven in het museum waarbij zij actief met
de collectie gipsen werken. Cast Witnesses is een
project van kunstenaar Sarah van Lamsweerde
dat gipsen beelden als uitgangspunt neemt voor een
reeks performances op locatie. Zij schrijft over haar
project: Verborgen op de zolder van het Allard Pierson Museum staat een groep replica’s van GrieksRomeinse beelden. Schijnbaar onbewogen wachten
ze op bezoekers en verwerken ze een onwaarschijnlijk leven vol migratie, verval en restauratie. De
gipsen afgietsels zijn kopieën van klassieke beelden
en representeren vaak mythologische figuren, soms
samengesteld uit verschillende originelen. Hun ontbrekende delen zijn op een of andere manier meer
aanwezig dan wat er vandaag nog zichtbaar is. Het
is juist in die afwezigheid waar Van Lamsweerde
de poëtische en metaforische ruimte vindt om haar
toeschouwer mee te nemen naar een nieuwe interpretatie van het bekende verhaal. Cast Witnesses probeert zich te verhouden tot deze
restanten van een vroegere beschaving. Een aantal “gidsen” brengt bezoekers via stem en tactiele
interactie in aanraking met de fragmentarische
natuur van deze speciale collecties en geven een
rondleiding die het midden houdt tussen therapie
en ekphrasis - een beschrijving van kunst die zo
beeldend is dat we ons het werk ook met ogen dicht
kunnen voorstellen. Door met specifieke performatieve, beeldende en tekstuele handelingen te werken
roept Van Lamsweerde de vraag op: kan kunst de
wereld helen of zou de wereld de kunst beter moeten maken?
Op drie zaterdagen zullen de kunstenaars optredens
verzorgen met de gipsen beelden. Er kunnen maximaal 15 mensen per keer meedoen. De kosten voor
een bijeenkomst bedragen 7,50 euro voor de Vrienden! U moet zich wel van te voren aanmelden via de
Vrienden (adres in briefhoofd)
De geplande sessies zijn: op zaterdag 27 mei om
14.00 uur en om 15.30 uur, op zaterdag 10 juni ook
om 14.00 en om 15.30 uur en op zaterdag 24 juni om
14.30 uur en 16.00 uur. De kosten (7,50 euro) voldoet
u op de dag zelf maar aanmelden moet van te voren.
Van Pompeii tot Paestum.
Zoals u al eerder in deze nieuwsbrief heeft kunnen
lezen, bestaat het plan om een reis te organiseren
onder de titel Van Pompeii tot Paestum. Een reis waarin veel archeologische hoogtepunten aan de orde
komen maar waarbij ook tijd is voor een trip naar de
eilanden Capri en Ischia. En een bezoek aan Amalfi
mag niet ontbreken. De reis onder leiding van conservator René van Beek zal ca 8 dagen duren en in
het voorjaar van 2018 (april of mei) plaatsvinden.
Als u belangstelling heeft horen wij dat graag. In de
volgende nieuwsbrief zal een uitgebreider programma worden opgenomen met meer praktische details.
Van het secretariaat
• De volgende nieuwsbrief krijgt u eind mei/begin
juni. Daarin de aankondiging voor de Algemene
Ledenvergadering op 24 juni. Op die dag staat ook
een aantal activiteiten gepland rond de opening
van nieuwe afdelingen van het museum in het
kader van de herinrichting.
Cast Witnesses’ , de performance van Sarah van
Lamsweerde tijdens een festival in Leuven.
foto Angela Lidderdale
• Als u deze nieuwsbrief nog per post krijgt, vragen
wij u om uw mailadres door te geven want dan
kunnen wij u eerder en beter op de hoogte brengen van onze activiteiten
• Veel Vrienden hebben hun contributie voor 2017
betaald. Maar nog niet iedereen…..
voor meer informatie zie ook www.allardpiersonmuseum.nl