Ademhaling na een dwarslaesie

Ademhalingsfunctie:
tussen proefschrift en richtlijn?
Karin Postma
fysiotherapeut en onderzoeker
Rijndam revalidatie & Erasmus MC te Rotterdam
tussen proefschrift en richtlijn?
Promotor:
Prof.dr. H.J. Stam
Copromotor: Dr. J.B. J. Bussmann
Januari 2015
deze presentatie
 proefschrift
 richtlijn?
proefschrift
ademhalingsfunctie in de eerste jaren na een
dwarslaesie
o voorspellen luchtweginfecties
o beloop longfunctie
o beperkte ademhalingsfunctie
na revalidatie
o effect van ademspiertraining
tijdens
landelijk dwarslaesie-onderzoek
• 8 revalidatiecentra
• dwarslaesie, 18-65 jaar, rolstoelafhankelijk
• 225 patiënten
–
–
–
–
–
–
gemiddeld 41 jaar (SD 14)
75% man
40% tetraplegie
68% motorisch complete laesie
73% trauma
geen beademing
• uitkomstmaten:
–
–
–
–
longfunctie: FVC, FEV1, PEF
luchtweginfecties
hoestkracht en kortademigheid
kwaliteit van leven
• 4 meetmomenten:
ziekenhuis
revalidatiecentrum
thuis
voorspellen luchtweginfectie
• 10% luchtweginfectie in 1ste jaar
• slechtere longfunctie
• verder geen verschil
FVC in liters
6
*P = .003
5
4
3
2
1
0
geen (n=126)
wel (n=14)
FVC(l), FEV1(l), FEV1(%), PEF(l/sec), PEF(%)
allen ‘redelijk nauwkeurige’ voorspellers
25% met FVC<3,2l kreeg luchtweginfectie
– sensitiviteit 79%
– specificiteit 74%
beloop longfunctie
• FVC neemt na ontslag nog 5% toe
• geen verschil in beloop tussen laesiegroepen
Volume (% van normwaarde)
100
5% ↑
95
90
85
80
75
70
65
60
t1
start revalidatie
ontslagt3 kliniek
t4 na
1 jaar
t6 na
5 jaar
• veel mensen gaan achteruit:
– 15% in het 1ste jaar na ontslag
– 28% in de 4 jaar daarna
• mensen die achteruit gingen:
– hogere BMI
– zwakkere inademspieren
– afgenomen fitheid
5 jaar na de revalidatie
• beperkte ademhalingsfunctie:
–
–
–
–
31% aangedane longfunctie
36% zwakke hoestkracht
18% kortademig in rust
29% kortademig tijdens inspanning
• 9% luchtweginfectie
• niet alleen bij complete tetraplegie
relatie met kwaliteit van leven
sociale
beperkingen
algemene
gezondheid
mentale
gezondheid
vitaliteit
Longfunctie
x
o
o
o
Zwakke
hoestkracht
x
o
o
o
Kortademigheid
rust
x
x
x
x
Kortademigheid
inspanning
x
x
x
x
x wel een relatie
o geen relatie
effect ademspiertraining
• RCT, 4 revalidatiecentra
• dwarslaesie, 18-70 jaar, longfunctie<80%
• 40 patiënten
–
–
–
–
–
35 mannen/ 5 vrouwen
gemiddeld 47 jaar (SD 14)
75% tetraplegie
60% motorisch complete laesie
geen beademing
loting
trainingsgroep (n=19)
controle groep (n=21)
revalidatie
revalidatie
+ ademspiertraining
-
Trainingsperiode
8 weken
ziekenhuis
revalidatiecentrum
thuis
trainingsgroep
•
•
•
•
Resistive Inspiratory Muscle Training (RIMT)
threshold trainer
7x 2 minuten op 60%
5x per week, 8 weken
• evaluatie:
– goed uitvoerbaar
– merendeel was tevreden over de training
– “Hoesten en praten gaat iets makkelijker”
effect training (1)
• inademkracht: +
120
P=.002
P=.065
P=.271
normale inademkracht,
man 40-50 jaar
MIP* in cm H2O
100
80
60
40
T0
T1
T2
T3
Controle groep
Trainingsgroep
trainingsperiode
goede inademkracht beschermt tegen uitputting
*MIP = maximale druk tijdens inademen
effect training (2)
•
•
•
•
•
•
inademkracht: + (korte termijn)
longfunctie: o
hoestkracht: o
ademen, praten, hoest: o
mentale gezondheid: + (korte termijn)
complicaties: ?
hoestkracht
• positieve longitudinale associatie tussen
hoestflow (PCF) en ademkracht (in/uit)
– associatie met inademkracht sterker dan met
uitademkracht
– vooral gebaseerd op ‘binnen-persoon’ variatie
– MIP 10 cm H2O ↑ > PCF 0,3 l/sec ↑
conclusies
• longfunctie voorspeller van luchtweginfecties
• ademhalingsproblemen na ontslag
– luchtweginfecties
– beperkte ademhalingsfunctie
– afname longfunctie
• ademspiertraining verbetert inademkracht
praktische aanbevelingen
• ademspiertraining toevoegen aan normale
revalidatie
– bij zwakte van de inademspieren
• nazorg-programma
– voor allen met verhoogd risico
– regelmatig meten longfunctie
– voorkomen complicaties en achteruitgang
publicaties
•
Predicting respiratory infection one year after inpatient rehabilitation
with pulmonary function measured at discharge in persons with spinal
cord injury. Postma K, Bussmann JB, Haisma JA, van der Woude LH, Bergen
MP, Stam HJ. J Rehabil Med 2009;41:729-33.
•
Changes in pulmonary function during the early years after inpatient
rehabilitation in persons with spinal cord injury: a prospective cohort
study. Postma K, Haisma JA, de Groot S, Hopman MT, Bergen MP, Stam HJ,
Bussmann JB. Arch Phys Med Rehabil 2013;94:1540-6.
•
Resistive inspiratory muscle training in people with spinal cord injury
during inpatient rehabilitation; a randomized controlled trial. Postma K,
Haisma JA, Hopman MTE, Bergen MP, Stam HJ, Bussmann JB. Phys Ther 2014;
94: 1709-19.
•
Longitudinal relationship between respiratory muscle strength and
cough capacity in persons with spinal cord injury. Postma K, Vlemminx
LYM, Haisma JA, de Groot S, Sluis TAR, Stam HJ, Bussmann JB. (geaccepteerd
door J Rehabil Med in maart 2015).
……………. ‘richtlijn’?
alleen
aandacht voor
AH in acute
fase
mortaliteit na 2de
jaar blijft hoog
[vd Berg, 2010]
afname
longfunctie na
klinische fase
[Postma]
NL: hoge
mortaliteit in
eerste 6 jaar
[Osterthun 2014]
verschil in
aandacht voor
AH tussen
NVDG centra
Geen
hulpvraag
Zorg rond
ademhalingsfunctie
kan beter?
hoog percentage
LWI en zhopname [Postma]
Veel vragen
rondom
airstacken,
SDB, trainen,
etc
Hoge prevalentie
SDB [Heliomare]
‘richtlijn’?
Acute fase (ziekenhuis)
Klinische revalidatie
Afhankelijk van
beademing
Ziekenhuisprotocol dwarslaesie, NVDG
2010
Lokale ziekenhuisprotocollen
Recente dwarslaesie Th12
of hoger, AIS A-D
Zelfstandig ademen
Met tracheacanule
Zonder tracheacanule
NDD
CTB, Veldnorm
chronische
beademing
Chronische fase …..
Richtlijn/Werkwijze: beschrijving diagnostiek, beleid en
behandeling
Initiatieven
 Overleg David Gobets – Karin Postma
 Klinische fase: testen, SDB, preventie, trainen AH spieren
(o.a. RIMT), buikband
 NVDG richtlijn dwarslaesie
 Nieuwe versie Handboek
Discussie
• Behoefte gezamenlijke werkwijze?
o vorm
o inhoud
 Chronische fase: nazorg-programma?
o Wat is er al?
Interesse?