Salie

Salie
Bloeiende salie
Donkerbladige salie
Bontbladige salie
Officiële naam: Salvia officinalis
Echte salie komt voor op zonnige droge hellingen en tussen krijtrotsen rond de Middellandse Zee.
De plant wordt 40-80 cm hoog. De soort bloeit in juni en juli met 2-3 cm lange, blauwpaarse, soms
witte of roze bloemen. Echte salie komt in een aantal kweekvarianten voor. De gewone salie heeft
grijsgroen, wollig behaard blad. Er zijn ook soorten met anders gekleurde bladeren, zoals de Salvia
officinalis var. Purpurea (met rood-paars blad) en een bonte variant met geelgroene bladeren.
Alleen de echte salie (Salvia officinalis) wordt gebruikt als keukenkruid. Er zijn veel andere soorten
salie die als bloeiende tuinplant worden gebruikt, maar geen ervan is eetbaar.
Geschiedenis:
Salie is afgeleid van het Latijnse woord “salvere”, dat genezen betekent, maar ook redden. Het
betekent “heilzaam kruid”. De Grieken en Romeinen zagen salie als een middel tegen álle kwalen.
In de middeleeuwen werd het zelfs als magisch gezien om zijn brede werking bij verkoudheid,
hoest, astma, insectenbeten, zenuwzwakte, uitblijvende menstruatie, steriliteit, het stimuleren van
de spijsvertering, pijn door kramp te verminderen en het uitdrijven van gasvorming. Verder werd
het gebruikt als verjongingskuur en bij ontstoken wonden. Het werd beschouwd als een
tovermiddel.
Hiëronymus Bock (1498 – 1554) schreef in zijn kruidenboek het volgende over salie: "Onder alle
kruiden overtroeft nauwelijks een gewas de salie, want ze dient de arts, de kok, armen en rijken.
Alleen al de aanwezigheid van de salie in de tuin zou de eigenaar een lang leven geven.”
De kruidkundige Gerard schreef in 1597: “Salie is bij uitstek goed voor het hoofd en hersenen, het
maakt de zintuigen en het geheugen kwieker, versterkt de zenuwen en herstelt de gezondheid.”
Standplaats en verzorging:
Uit de oorsprong van salie kunnen we afleiden dat het kruid liefst een zonnig, beschut plaatsje in
onze tuin heeft. Tijdens strenge winters moet je de planten beschutten. De grond moet kalkrijk en
goed gedraineerd zijn. Kortom, in voedzame, droge grond staat Salie zeker op zijn plaats. Salie is
ook gemakkelijk te kweken in potten op het terras. Salie kan heel goed gebruikt worden in een
geurende border of plantenbak, samen met bijvoorbeeld rozemarijn en hyssop. Ook lavendel kan er
aan toegevoegd worden. Bij een lichte aanraking geuren de planten heerlijk.
Salie kan goed in de buurt geplant worden van bonen, broccoli en worteltjes (goede buren).
Oogsten:
Vanaf mei, vlak voor de bloei, kunnen er scheuten worden geplukt om te drogen. Dat moet snel
gebeuren, binnen een week. Hiervoor is een droge en goed geventileerde plek nodig. Salie kan ook
worden ingevroren. Vers is het maar een paar dagen houdbaar.
Gebruik in de keuken:
Salie wordt vooral gebruikt in de Italiaanse keuken. Het is een prima smaakmaker in vette
vleesgerechten zoals varkensvlees, eend of schaap. Ook vette vis smaakt heel goed met salie. De
“Paling in het groen” is niet compleet zonder toevoeging van salie. Salie maakt vet eten lichter
verteerbaar. Salie kan gefrituurd worden en geserveerd bij pasta of als garnituurtje bij koude
schotels of bij Parmaham. “Saltimbocca” is een bekend Italiaans gerecht waarin salie een hoofdrol
speelt. Salie geeft roomkaas een heerlijke smaak en aroma, maar gaat ook uitstekend samen met
Hollandse kaas. Romeinen gebruikten al salie in de kaas! Voeg de salie aan het einde van de
bereiding toe voor een optimaal aroma.
Salie heeft een sterke smaak en overheerst snel. Gebruik het dus met mate!
Medicinaal:
Salie is bekend om zijn geneeskrachtige werking. Het werkt ontsmettend en wordt wel gebruikt
tegen ontstekingen van met name de slijmvliezen. Om die reden wordt het wel in tandpasta's
verwerkt. Sterke saliethee wordt gebruikt om te gorgelen en spoelen. Hogere salieconcentraties
zijn giftig bij inname. Traditioneel wordt salie onder meer gebruikt om de melkproductie bij
borstvoeding te verminderen, er is echter geen wetenschappelijk bewijs dat dit gebruik
ondersteunt of ontkracht. Salie gekookt in melk (saliemelk of kortweg salie) wordt als rustgevend
beschouwd, zozeer zelfs dat de naam “Jan Salie” nog steeds staat voor geestelijke traagheid.
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.
Overige toepassingen:
De symbolische waarden van salie in een boeket dat je geeft aan een vriend staat voor waardering
en vriendschap, het geeft hen kracht en een lang leven. Salierook verdrijft dier- en kookluchtjes.
Salie-damp desinfecteert de kamer. Blaadjes tussen het linnengoed verjagen insecten.
Deze informatie wordt u aangeboden in het kader van de Nationale Tuinweek door de
vereniging Groei en Bloei afdeling Emmen en omstreken, een vereniging van
tuinliefhebbers bij u in de buurt. De planten zijn beschikbaar gesteld door Intratuin. Meer
weten over onze activiteiten? Bezoek onze website: www.emmen.groei.nl.