WORD, 52 KB - Gemeente Leiden

B en W. nr. 13.0621 d.d. 25-6-2013
Onderwerp
Brief aan de raad inzake chemische onkruidbestrijding op verhardingen
Besluiten:Behoudens advies van de commissie
1. Bijgaande brief aan de raad vast te stellen waarin de raad wordt geïnformeerd over
verschillende onderzoeken naar afbouw van en mogelijke alternatieven voor
chemische onkruidbestrijding op verhardingen en de gevolgen hiervan voor Leiden.
Perssamenvatting:
Het college van burgemeester en wethouders informeert de raad per brief over een aantal
onderzoeken die zijn gedaan naar alternatieven voor chemische onkruidbestrijding op
verhardingen en de vervolgstappen voor Leiden. Het college wil stoppen met de
chemische onkruidbestrijding op verhardingen omdat er onduidelijkheid bestaat over de
risico’s van de chemische onkruidbestrijding. Het is daarbij belangrijk dat de eventuele
nieuwe onkruidbestrijdingstechniek budgettair neutraal is en beeldkwaliteit/
niveauaanduiding CROW B zal behalen. Deze niveauaanduiding staat voor: er groeit een
kleine hoeveelheid laag onkruid, er is een matige algengroei en/of natuurlijk afval.
Rondom obstakels is gemaaid.
Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden
Gemeente Leiden
Bezoekadres Stadhuis
Aan de leden van de raad
Stadhuisplein 1
Postadres Postbus 9100
2300 PC Leiden
Telefoon 14071
E-Mail [email protected]
Website www.leiden.nl/gemeente
25 juni 2013
Ons kenmerk DIV-2013-4199
Onderwerp Chemische onkruidbestrijding op verhardingen
Datum
M. Timmer
Doorkiesnummer 071-516 7793
Contactpersoon
Geachte leden van de raad,
Eerder is aan u de toezegging gedaan u nader te informeren over het gebruik van het
bestrijdingsmiddel Roundup Evolution bij de bestrijding van onkruid op verhardingen in
relatie tot de aangenomen motie in de Tweede Kamer voor een verbod van het gebruik
van glyfosaathoudende middelen voor niet commercieel gebruik, de zgn. motie Grashoff.
De motie beoogde bescherming van de volksgezondheid en tegengaan van de
verontreiniging van het oppervlaktewater waaruit drinkwater wordt bereid. Hieronder een
nadere toelichting.
Stedelijk Beheer heeft in het verleden onderzoek gedaan naar de verschillende
alternatieve methoden en hiermee gepaard gaande kosten.
Kosten voor onkruidbestrijding op verhardingen, Syncera, 2005
Dit rapport is opgesteld in opdracht van het Rijksinstituut voor Integraal Zoetwaterbeheer
(RIZA) en focust voornamelijk op het kostenaspect van onkruidbestrijding. De
belangrijkste conclusie is dat de meeste winst is te boeken aan de preventieve kant door
bij de aanleg en omvorming van verhardingen maatregelen te treffen om onkruidgroei
tegen te gaan.
Het handboek Kwaliteit Openbare Ruimte voor Leiden stelt hierover het volgende: Op
moeilijk bereikbare plekken zoals een middengeleider of extensief gebruikte plaatsen
wordt een onkruidwerende voegvulling toegepast. Het type voegvulling dient afgestemd te
worden op voorwaarden zoals waterdoorlaatbaarheid, opbreekbaarheid, verkeersbelasting
en uiterlijk.
Onkruidbeheer op verhardingen in Leiden, Plant Risearch International, 2007
Dit rapport is opgesteld in opdracht van de gemeente Leiden en schetst een Plan van
Aanpak om het gewenste kwaliteitsniveau tegen aanvaardbare kosten te realiseren.
Samengevat: Uit de globale kostenberekening blijkt dat er een substantieel verschil in
kosten bestaat tussen de verschillende methoden. Voor het realiseren van het relatief
hoge kwaliteitsniveau neemt het aantal behandelingen van met name de niet-chemische
methoden toe waardoor de kosten aanzienlijk stijgen. De gemeente Leiden heeft als
terreinbeheerder enkele seizoenen ervaring opgedaan met chemische onkruidbestrijding
volgens de DOB richtlijnen (Duurzaam Onkruidbeheer). Binnen DOB kunnen verschillende
bestrijdingsmethoden (mechanisch, thermisch of chemisch) worden ingezet. Alleen voor
het gebruik van chemische middelen geeft DOB specifieke beperkingen. Indien de DOB
richtlijnen zorgvuldig en controleerbaar (onder certificaat) worden toegepast zijn de milieueffecten niet groter dan die van niet-chemische methoden. Tevens wordt voldaan aan de
landelijk gestelde voorwaarden.
Op basis van deze conclusie heeft de gemeente Leiden de DOB-aanpak verder
ingevoerd.
LCA-quickscan vergelijking onkruidbestrijdingsmethoden, IVAM, 2012
Het IVAM (Interfacultaire Vakgroep Milieukunde) heeft in opdracht van Plant Research
International (Wageningen UR) in juli 2012 een LCA-quickscan (Life Cycle Assesment)
vergelijking gemaakt van de verschillende onkruidbestrijdingsmethoden.
De resultaten laten zien dat wat betreft zoet- en zoutwater ecotoxiciteit en eutrofiëring de
chemische methodes de hoogste impact hebben. Op humane toxiciteit, landgebruik en
minerale uitputting scoren de borstelmethodes het hoogst. Bij fijnstofvorming wordt de
hoogste impact gevonden bij de heet water methode. In de impactcategorieën
klimaatverandering en fossiele uitputting heeft branden de hoogste impact en scoren ook
hete lucht en hete lucht/heet water/IR hoog.
De scenario’s met chemische bestrijding hebben een aanzienlijk lagere totale impact dan
de andere scenario’s. De borstelmethode scoort iets hoger, waarbij te zien is dat de mate
van extra slijtage van de tegels een grote invloed op het resultaat heeft. Het branden, het
hete lucht en het hete lucht/heet water/IR scenario scoren het hoogst in de totaalscores.
Zodoende blijkt uit deze levenscyclus analyse (LCA) dat zorgvuldig chemiegebruik op
verhardingen vanuit milieuoogpunt beter scoort dan niet-chemische technieken zoals
branden, borstelen, hete lucht en heet water.
De conclusies van dit rapport gaven geen directe aanleiding tot wijzigingen in het
onkruidbeheer binnen Leiden.
Recente landelijke ontwikkelingen
De huidige staatssecretaris Mansveld heeft het door Atsma ingezette beleid voortgezet.
Ze heeft de Tweede Kamer meegedeeld eerst te laten onderzoeken of een eventueel
verbod van chemische technieken ‘technisch haalbaar en financieel betaalbaar’ is.
Zij heeft daartoe een opdracht verstrekt tot onderzoek naar alle feitelijke informatie over de
diverse onkruidbestrijdingsmethoden- en technieken, de hieraan verbonden kosten, de
milieueffecten van de technieken, effectiviteit op het onkruid etc. Tevens wordt
meegenomen wat de consequentie is van een eventueel verbod op chemie voor de
terreinbeheerders.
Onlangs (14 mei 2013) is het resultaat van de landelijke rapportage naar de Tweede
Kamer gestuurd.
De rapportage omvat de nota ‘Gezonde Groei, Duurzame oogst’. Deze nota geeft onder
andere invulling aan de motie Grashoff (verbod glyfosaat). Hiervoor heeft het kabinet twee
onderzoeken laten doen: ‘Inventarisatie onkruidbestrijding op verhardingen’ en
‘Omstreden bestrijding, een review van IVAM’s LCA-quickscan vergelijking
onkruidbestrijdingsmethoden’.
Op basis van deze onderzoeken heeft het kabinet geconstateerd dat onkruidbestrijding
met niet chemische middelen haalbaar is, en volgens veel gemeenten betaalbaar (het
onderzoek naar kosten: ‘inventarisatie onkruidbestrijding op verhardingen’ is uitgevoerd
aan de hand van 2 web enquêtes onder gemeenten (79 responses) en aannemers (94
responses). Daarnaast zijn interviews gehouden met gemeenten, aannemers en
stakeholders) , mits er uitzonderingen mogelijk blijven.
Daarom is het voornemen om vanaf 2018 het professioneel gebruik van
gewasbeschermingsmiddelen (waaronder glyfosaat) voor onkruidbestrijding op
verhardingen in de openbare ruimte, behoudens enkele uitzonderingen, te verbieden. Het
kabinet zal gemeenten ondersteunen bij de omschakeling naar niet-chemisch
onkruidbeheer van de openbare ruimte, op dit moment is nog niet bekend wat deze
ondersteuning inhoudt. In lijn met een verbod op gebruik van verhardingen zal op sporten recreatieterreinen het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen per 2018 verboden
zijn.
Huidige situatie onkruidbestrijding gemeente Leiden
Voor de onkruidbestrijding in Leiden wordt sinds 2003, naast mechanische
onkruidbestrijding, ook gebruik gemaakt van glyfosaat. Om zo goed mogelijk toezicht te
kunnen houden op een correcte toepassing van glyfosaat heeft Leiden zich in 2009
aangemeld voor certificering. Sinds 2009 vind er jaarlijks een audit plaats door SGS, een
door de overheid aangewezen keuringsinstantie. Tot op heden voldoet Leiden aan de
gestelde eisen en wordt jaarlijks de certificering verlengd. Ondanks heldere afspraken en
toezicht hierop kunnen incidenten niet worden uitgesloten. In 2012 zijn er bij één
onderaannemer twee overtredingen geconstateerd. Na de laatste overtreding is de
aannemer gesommeerd te stoppen met zijn activiteiten. Om de kans op incidenten te
reduceren is het toezicht verder verscherpt.
Vervolgstappen onkruidbestrijding gemeente Leiden
Het is de bestuurlijke wens te stoppen met de chemische onkruidbestrijding op
verhardingen omdat er onduidelijkheid bestaat over de risico’s van de chemische
onkruidbestrijding.
Het is daarbij belangrijk dat de eventuele nieuwe onkruidbestrijdingstechniek budgettair
neutraal is en beeldkwaliteit/ niveauaanduiding CROW B zal behalen. Deze
niveauaanduiding staat voor: er groeit een kleine hoeveelheid laag onkruid, er is een
matige algengroei en/of natuurlijk afval. Rondom obstakels is gemaaid.
Uit het recente onderzoek: ‘Inventarisatie onkruidbestrijding op verhardingen’ blijkt echter
dat gemeenten die overgaan van een chemische op een niet-chemische onkruidbestrijding
rekening moeten houden met een relevante stijging van de kosten indien het
beeldkwaliteit CROW B gehaald moet worden.
De gemeente Haarlem en Delft zijn al eerder gestopt met chemische onkruidbestrijding op
verhardingen. Haarlem is op zoek naar alternatieven maar dit heeft nog geen resultaat
opgeleverd. Delft maakt momenteel gebruik van de hete lucht methode. Deze methode is
duurder dan de DOB-methode. Bovendien geeft Delft aan dat indien er geen gebruik
gemaakt kan worden van chemische bestrijdingsmiddelen er vaker ingegrepen moet worden
om onderhoudsniveau B te behalen.
Onderzoek
Het eerdergenoemde onderzoek ‘Inventarisatie onkruidbestrijding op verhardingen’ omvat
een overzicht van alle technieken voor onkruidbestrijding. Het geeft de kosten van de
verschillende technieken, de effectiviteit en welke randvoorwaarden gelden voor de inzet
van de verschillende technieken. Vooruitlopend op het landelijke verbod op glyfosaat in
2018 zullen Stedelijk Beheer en Realisatie een vertaalslag maken naar de gemeente
Leiden. Uitgangspunten vormen het huidige kwaliteitsniveau en kosten. Er zullen
verschillende scenario’s worden uitgewerkt met de verschillende manieren van
onkruidbestrijding, eventuele combinaties van methoden en bijbehorende kosten. Dit
bieden wij u het eerste kwartaal van 2014 aan.
Hoogachtend,
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
de Secretaris,
de Burgemeester,