Voor mij is dit ok

IR Berlijn: voorbereiding
Samenwerking met Figen Demirci
Inhoud
I.
Stopplaatsen ...................................................................................................................................... 2
A. Olympiastadion ................................................................................................................................. 2
B. Funkturm ........................................................................................................................................... 3
C. Zoologischer Garten .......................................................................................................................... 4
D. Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche ...................................................................................................... 5
E. Siegessäule ........................................................................................................................................ 6
F. Brandenburger Tor ............................................................................................................................ 8
II.
Kaarten en locaties ............................................................................................................................ 9
III.
Bronnen ........................................................................................................................................... 12
1. Boeken ......................................................................................................................................... 12
2. Internetsites ................................................................................................................................ 12
Aan deze twaalf trekpleisters in Berlijn heb ik samengewerkt met Figen. Ik heb er 6 uitvoerig besproken,
Figen heeft de andere 6 gedaan. Ik heb de meer geschiedkundige gebouwen genomen vanwege mijn
vakkenkeuze.
Figen
Messegelände
ICC
Tiergarten
Unter Den Linden
Rotes Rathaus
Museum-Insel
Erik
Olympiastadion
Funkturm
Gedächtniskirche
Zoologischer Garten
Siegessäule
Brandenburger Tor
Onderaan vind je ook de kaart waarop ik heb aangeduid hoe we mogelijk kunnen rijden om alle plaatsen
in Berlijn te passeren. Op de kaart zijn de stopplaatsen aangeduid en op kaart 3 is de route aangegeven.
I.
Stopplaatsen
A. Olympiastadion
Het Olympiastadion of het Reichssportfeld, zoals de oorspronkelijke naam luidde, is gebouwd voor de
Olympische Spelen van 1936. In 1913 werd hier al een Duits stadion gebouwd voor de Olympische
Spelen van 1916. Die gingen echter niet door omwille van de Eerste Wereldoorlog. Voor de Olympische
Spelen van 1936 wou men een nieuw stadion hebben, een stadion dat de macht van de nazi’s zou
uitstralen. De pilaren zijn gebouwd in een jugendstil-stijl (voorzien van golvende lijnen). Een andere
variant op deze stijl is de Art Nouveau. Ze zijn beiden een reactie tegen het impressionisme maar ze
verschillen toch. Typische kenmerken voor de Jugendstil zijn de strengere, hoekigere lijnen. Het ontwerp
in Nazi-bouwstijl van Werner March is geïnspireerd op de
architectuur van het oude Rome. Het stadion komt erg
groots over, dit is precies wat de Nazi’s beoogden. Het
stadion is vereeuwigd in de slotscènes van Istvan Szabo’s
klassieke film Mephisto. Aan de westzijde liggen het
Maifeld en de Waldbühne, respectievelijk een gigantisch
door tribunes omgeven evenemententerrein met een
77m hoge klokkentoren, en een openluchttheater. Ten
noorden van het stadion liggen zwembaden en
sportvelden, die behoren tot hetzelfde sportcomplex als
het Olympiastadion, dit complex heeft men
Olympiagelände geheten. In 1974 werd het stadion voor het WK voetbal gedeeltelijk overdekt. Na een
236 miljoen euro kostende renovatie, met onder meer de plaatsing van een schijnbaar vrijhangend dak,
werd het stadion in 2004 als hightech-arena heropend, dit alles stond ook weer in het teken van het WK
(2006) dat in Duitsland georganiseerd werd. Het biedt nu plaats aan 75.000 toeschouwers en is van een
prachtige atletiekbaan voorzien. In dit stadion speelt Hertha Berlijn SC. Ze doen het op dit moment zeker
niet slecht in hun eigen competitie. Ze staan op
de 4e plaats na Bayern München, Bayer
Leverkusen en seizoensrevelatie FC
Hoffenheim. Dit stadion wordt ook gebruikt
voor de finale van de DFB-Pokal (Beker), het WK
atletiek en voor de Rugby competitie. Af en toe
passeert de Deutsche Mannschaft hier ook
eens.
B. Funkturm
De Funkturm of in het Nederlands de radiotoren, is een toren die lijkt op
de Eiffeltoren. Het is één van de bekendste symbolen van Berlijn en het
wordt vaak gebruikt als oriëntatiepunt. Hij werd in 1924 gebouwd naar
een ontwerp van Heinrich Straumer en is 150 meter hoog. Hij heeft de
bijnaam ‘der lange Lulatsch’ gekregen wat evenveel betekent als ‘lange
knul’. Hij staat in het district Charlottenburg-Wilmersdorf. In 1926 werd
de toren ingehuldigd ter ere van een grote Duitse radiotentoonstelling.
De toren werd gebouwd als een staalconstructie net als de Eiffeltoren in
Parijs. De bezoeker kan genieten van een prachtig uitzicht vanaf het
observatieplatform op 125m hoogte of dineren in het restaurant van de
Funkturm op 55m hoogte. De prijzen voor het restaurant vind ik
persoonlijk nog goed meevallen. Je betaalt er net geen € 17 voor een
steak in rodewijnsaus en € 3,50 voor een ijsje met slagroom of € 3 voor
een stukje taart. Voor het uitzicht wat je daar bij krijgt, is het eten deze prijs zeker waard. Tijdens de
oorlog was dit uiteraard een heel goed observatiepunt. In 1945 werd één van de 4 poten getroffen door
projectielen. Het restaurant brandde volledig af. Nu dient deze toren niet meer voor het uitzenden van
televisie- en radiosignalen. Het wordt
wel nog gebruikt als relaispost voor
amateurradio, politieradio en de
mobiele telefoondiensten. In 1987
werd de Funkturm voor het laatst
volledig vernieuwd ter ere van de
750e verjaardag van de oprichting
van Berlijn.
C. Zoologischer Garten
De Zoologischer Garten of kortweg Zoo
Berlin behoort tot de topattracties van
Berlijn. De tuin is een onderdeel van
de Tiergarten en dateert uit 1844,
waarmee hij de oudste dierentuin in
Duitsland is. Ze is ontstaan door een
fazanterie van de vorst van Duitsland.
De toenmalige koning Frederik Willem
IV gaf op aandringen van de directeur
van het Zoologische Museum al zijn
fazanten en andere dieren aan de
inwoners van Berlijn. Zo is deze
dierentuin uitgegroeid van een
fazanterie tot een geweldig grote zoo. In 1939 bevatte de zoo 4000 zoogdieren en 1400 soorten vogels.
Helaas overleefden maar 91 dieren de Tweede Wereldoorlog. U kunt de ingang door de Leeuwenpoort
op de Hardenbergplatz nemen of die door de oosterse olifantenpoort op de Budapester Strasse. De
dierentuin biedt een aantal attracties aan, waaronder het apenhuis, waar een gorillafamilie woont, en
een verduisterd paviljoen voor de nachtdieren. Het nijlpaardenbassin heeft een glazen muur, waardoor
bezoekers de dieren onderwater kunnen
zien gaan. Het aquarium, een van de
grootste in Europa, bevat haaien, piranha’s
en dieren uit het koraalrif. Ook is er een
gigantisch terrarium met een
dichtbegroeide jungle waar krokodillen
verblijven. Bijzonder populair in deze
dierentuin zijn de reuzenpanda’s Yan-Yan
en Bao-Bao. Deze namen zeggen mij
eerder weinig, iets meer bekendheid heeft
de naam Knut. De in 2006 geboren ijsbeer
die de publiekslieveling is geworden van de
bezoekers. Knut werd door zijn moeder
verstoten en zijn tweelingbroertje/-zusje stierf bij de geboorte. Sinds Knut op tv is gekomen, is de omzet
met 15% gestegen.
D. Kaiser Wilhelm Gedächtniskirche
Deze kerk ligt op één van de bekendste plaatsen in Berlijn
(Breitscheidplatz) en is dagelijks omringd door een
legertje van straathandelaars, muzikanten en bedelaars.
De ronde boogvensters en de dikke, logge muren duiden
op een Romaanse stijl, meerbepaald, de neo-romaanse
stijl. De grote, neo-romaanse kerk, ontworpen door Franz
Schwechten, werd gewijd in 1895. Hij werd gebouwd op
verzoek van keizer Wilhelm II, die hem liet bouwen als
eerbetoon voor zijn grootvader keizer Wilhelm I. Wilhelm
II was de laatste koning van Pruisen en de laatste keizer
van Duitsland. De kerk werd in 1943 verwoest. (de
afbeelding onderaan toont de kerk in zijn oorspronkelijke
staat)Na de Tweede Wereldoorlog werd de ruïne
opgeruimd. Alleen de grote toren bleef staan, aan de voet
waarvan de Gedenkhalle ligt. Hier wordt de geschiedenis
van de kerk gedocumenteerd en zijn nog originele
mozaïeken, marmeren reliëfs en liturgische objecten te
zien. De kerk werd bewust niet gerestaureerd. In 1961
ontwierp Egon Eiermann een nieuwe achthoekige kerk
van blauw glas en een nieuwe, los staande klokkentoren.
Tegenwoordig is deze kerk een symbool voor de vrede. Aan
deze kerk wordt nu nog de Tweede Wereldoorlog herdacht.
De gebouwen die je op de afbeelding ziet (de kerk en het
gebouw ernaast) hebben als bijnamen lippenstift en
poederdoos gekregen. Die lippenstift herken ik er wel in, die
poederdoos net ietsje minder.
E. Siegessäule
De Siegessäule, oftewel de overwinningszuil is een zuil die is
opgericht op verzoek van keizer Wilhelm I om de overwinning van
Pruisen tegen Denemarken tijdens de Pruisisch-Deense oorlog van
1864 te herdenken. Oostenrijk en Pruisen vielen namens de Duitse
Bond Denemarken aan vanwege de (beweerde) onderdrukking van
de Duitse bevolkingsgroep in Sleeswijk-Holstein, een gebied dat
geregeerd werd door de Deense koning. Als gevolg van het verlies
in deze oorlog moest Denemarken heel Sleeswijk-Holstein afgeven
aan de Duitsers. Na deze overwinning werd de Siegessäule in
Berlijn gebouwd. Berlijn was op dat moment namelijk de
hoofdstad van Pruisen, dat toen een groot deel van het huidige
Duitsland en Polen besloeg. De zuil is gebaseerd op een ontwerp
van Johann Heinrich Strack. Maar Pruisen was nog niet
uitgevochten. Ook tegen Oostenrijk (1866 – door een achterstand
in moderne bewapening) trokken ze aan het langste eind. Zowel
Oostenrijk als Pruisen waren lid van de Duitse Bond, opgericht na
het Congres van Wenen, maar er was al vaak onenigheid geweest
binnen de Duitse Bond. Pruisen wou een onafhankelijke Duitse
staat zonder Oostenrijk. Dat land telde tien nationaliteiten en dat was om miserie vragen. In die tijd werd
Europa geteisterd door nationale revoluties; ingelijfde gebieden of minderheden wilden
onafhankelijkheid. In 1848 werd Oostenrijk al geteisterd door een revolutie. OM die reden wilden de
Duitsers Oostenrijk er niet bij.
Ook tegen Frankrijk trokken ze aan het langste eind. Deze oorlogen
stonden in het teken van de Spaanse troonopvolging. De Spaanse troon
zou ingenomen worden door de Duitse prins Leopold van Hohenzollern.
Hierdoor zou Frankrijk ingesloten zitten tussen de Pruisen (in het zuiden
door Spanje en in het noordoosten door Pruisen). Frankrijk wilde dat
koning Wilhelm I zijn steun voor de Duitse prins introk, maar Wilhelm I
wilde niet gezegd hebben dat hij dit als definitief antwoord beschouwde.
Via de pers werd dit uitgesmeerd en Frankrijk verklaarde hierdoor de
oorlog aan Pruisen. Na het verlies van Frankrijk in 1871 werd koning
Wilhelm als eerste Duitse keizer erkend. Symboliserend hiervoor werd er
boven op de zuil een verguld beeld van de Overwinning toegevoegd. Dit
beeld, dat bekend staat als ‘Goldelse’, was van de hand van Friedrich
Drake. Oorspronkelijk stond deze zuil voor de Reichstag, maar het werd in
1938 door de nazi’s verplaatst naar de huidige locatie. De granieten basis
is versierd met bas-reliëfs van veldslagen, terwijl hogerop de zuil een
mozaïekfries van Anton van Werner de stichting van het Duitse Rijk in 1871 afbeeldt. Deze zuil is
toegankelijk voor het publiek. Het platform bevindt zich op een hoogte van 50,66 meter. De zuil staat op
de Strasse des 17. Juni am Großen Stern.
De overwinningszuil bestaat uit een roodkleurig fundament, met daarop een cirkelvormige zaal omgeven
door pilaren. De zuil zelf bestaat uit 4 blikken van zandsteen, gedecodeerd met kanonslopen die in de
voorgaande oorlogen waren veroverd op de vijanden. Het reliëf dat men had aangebracht op de
fundering, moest voor de Fransen verwijderd worden in 1945. Het reliëf werd uiteindelijk in 1980
teruggeplaatst. Om helemaal boven te geraken zullen er 285 trappen overwonnen moeten worden. Dit is
de moeite waard, want het uitzicht zou schitterend zijn.
Het beeld bovenop de zuil is verguld brons. Het stelt Victoria voor en het weegt 35 ton. De bedenkers
voor het plaatsen van deze zuil zouden inspiratie opgedaan kunnen hebben bij het beeld van Nike
Paionios, voor de tempel van Zeus in Athene. De kenners zullen ook wel een vergelijking maken met de
uit het oude Rome stammende zuil van Trajanus die ook basreliëfs vertoonde.
Deze zuil staat midden op een druk verkeersknooppunt. Dat wil zeggen dat als je deze zuil veilig en
ongedeerd wil bereiken, kan je dat best doen via de voetgangerstunnel. Vier neoklassieke poorthuizen
uit 1939 geven toegang tot deze tunnel en zijn ontworpen door Albert Speer, die later nog dé architect
van het Derde Rijk zou gaan worden en ook verantwoordelijk zou zijn voor de wapenproductie.
Op 15 januari 1991 werd door de Revolutionäre Zellen een zware springstoflading geplaatst op het
uitzichtplatform. Gelukkig faalde de ontsteking grotendeels en raakte slecht één steunpilaar licht
beschadigd.
F. Brandenburger Tor
De Brandenburger Tor is het belangrijkste symbool van
Berlijn en tevens het symbool van de Duitse eenheid. Het
is de enige stadspoort die nog overeind staat. Vroeger
moest men zelfs tol betalen om door deze poort te mogen
lopen, dit was immers de toegang tot het centrum van
Berlijn. De bouwstijl die je in deze Poort herkent is de
neoklassieke bouwstijl. Je herkent het aan de zuilen die
terug doen denken aan de tijden van de Romeinen en de Grieken. Wat opvalt zijn de kroonlijst en een
soort van fronton. In het fries treffen we trigliefen aan die de metopen afbakenen. Het magnifieke
neoklassieke bouwwerk, dat in 1795 werd voltooid, is ontworpen door Carl Gotthard Langhans, die zich
liet inspireren door de toegang tot de Akropolis in Athene. De Dorische colonnade wordt geflankeerd
door twee paviljoens, die ooit werden gebruikt door wachten en douanebeambten. De basreliëfs tonen
taferelen uit de Griekse Mythologie; het hele bouwwerk wordt
bekroond door het beroemde beeld Quadriga van Johann Gottfried
Schadow. De Quadriga
was oorspronkelijk een
vredessymbool en
betekent in het Nederlands strijdwagen. In die strijdwagen bovenop de Brandenburger Tor zit de Griekse
godin van de overwinning, Nike. In 1806, tijdens de Franse bezetting, werd het beeld op bevel van
Napoleon meegenomen naar Parijs. Bij de terugkeer ervan in 1814 werd het een overwinningssymbool;
de godin kreeg een staf met een Pruisische adelaar in de hand en een ijzeren kruis met een
lauwerenkrans. Het monument wat je in Berlijn kan zien is een kopie, het originele werd immers
verwoest in de Tweede Wereldoorlog. De eerste Brandenburger Tor werd op verzoek van de Pruisische
koning Frederik Willem II gebouwd, ter herinnering van de bezetting van de Republiek in 1787 door een
Pruisisch leger van 20.000 man. De Brandenburger Tor stond centraal bij veel belangrijke
gebeurtenissen; van militaire parades tot de viering van het Derde Rijk en de machtsgreep van Hitler. In
mei 1945 werd hier de Russische vlag gehesen, in 1953 vonden 25 demonstrerende arbeiders hier de
dood. In 1961 begon men hier met de bouw van de Berlijnse Muur, in 1989 kwam hier ook de eerste
bres in de Muur. De poort lag in Oost-Berlijn en werd tussen 1956 en 1958 gerestaureerd. De
Brandeburger Tor stond in het Russische gedeelte van Berlijn en gedurende 30 jaar heeft er niemand
onder de poort doorgelopen; zelfs niet aan de oostelijke kant doordat men werd neergeschoten als men
te dicht bij de Muur kwam. Tot 1989 hield de poort de wacht over de verdeelde stad. Tussen 2000 en
2002 werd de Brandenburger Tor gerestaureerd. De Brandenburger Tor is gelegen op de Pariser Platz en
aan het einde van Unter den Linden. Het is 26 meter hoog en 66 meter breed.
Wij kennen het beeld bij ons waarschijnlijk ook van hun afbeelding op de muntjes van 20 en 50 cent.
II.
Kaarten en locaties
Kaart 1: Het beginpunt is aangeduid, samen met het Olympiastadion, de Messegelände, het ICC en de Funkturm.
Kaart 2: Hier staan aangeduid in volgorde van passeren: de Gedächtniskirche, de Zoo, de Siegessäule, de Tiergarten, de Brandenburger Tor, Unter
den Linden, het Rotes Rathaus en Museum-Insel
Kaart 3: geeft de route weer die we mogelijk zouden kunnen volgen.
III.
Bronnen
1. Boeken
Capitool Reisgidsen – Berlijn, Van Reemst Uitgeverij, 2007, 352 pagina’s
STOKS FRANS T.,Dominicus Stadsgidsen, Berlijn, 221 pagina‘s
2. Internetsites
http://nl.wikipedia.org
http://www.mlahanas.de/Greeks/Arts/NikePaionios.htm
http://commons.wikimedia.org/wiki/Siegess%C3%A4ule_Berlin?uselang=nl
http://berlijn.nl/berlijn/informatie/bezienswaardig
http://reizen-en-recreatie.infonu.nl/attracties/6189-brandenburger-tor.html
http://www.aviewoncities.com/berlin/gedachtniskirche.htm
http://de.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_I._(Deutsches_Reich)
http://www.gedaechtniskirche-berlin.de/KWG/index.php
http://www.olympiastadion-berlin.de/
http://www.zoo-berlin.de/
http://www.capital-catering.de/locations/funkturm_restaurant/standardkarte0903.htm
http://berlijn-blog.nl/bezienswaardigheden/kaiser-wilhelm-gedachtniskirche/