uitnodiging - visit.brussels

PERSDOSSIER
BRUSSEL
gefilmde stad



Een dvd met boekje, meer dan drie uur films over Brussel
Teksten van Peter Van Goethem (Rits / VUB) en Roel Jacobs (Visitbrussels)
Stille films met muziek van Guy Van Nueten
Brussel gefilmde stad neemt een aanvang in 1897 bij de
allervroegste beelden van de stad gemaakt door
cameraman Alexandre Promio in opdracht van de firma
Lumière. Vervolgens reconstrueren meer dan 20 zelden
geziene films het verhaal van een stad in de greep van de
snelle 20ste eeuw. Dramatische gebeurtenissen wisselen
af met kleurrijke faits-divers, met komische en poëtische
momenten. De teksten van Roel Jacobs (historisch
adviseur bij Visitbrussels) en Peter Van Goethem
(doctoraatsonderzoeker RITS) gidsen de kijker door tijd en
ruimte, de muziek bij de oudste beelden werd
gecomponeerd door Guy Van Nueten.
Brussel gefilmde stad wordt uitgegeven ter gelegenheid van de
25ste verjaardag van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, met steun van het Gewest.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------Deze uitgave is beschikbaar vanaf 28 november 2014.
Te koop in de dvd- en boekhandel en via www.cinematek.be. Prijs: 19 €.
Pers CINEMATEK:
[email protected] / 02 551 19 40
[email protected] / 02 551 19 59
INTERVIEWS
Peter Van Goethem (auteur) / [email protected] / 0472 57 61 61
Roel Jacobs (auteur) / [email protected] / 0473 58 28 90
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
CINEMATEK
Koninklijk Belgisch Filmarchief
Ravensteinstraat 3
1000 Brussel
02 551 19 00
www.cinematek.be
INHOUD DVD
1. Vijf zichten op Brussel (Alexandre Promio, 1897 – 04’54’’)
Deze vijf korte films over Brussel werden gemaakt door cameraman Alexandre Promio (1886-1926)
op zijn doortocht in België in 1897. Promio was in dienst van het filmbedrijf van de gebroeders
Lumière. Het zijn de allereerste bewegende beelden van Brussel.
2. Brussel in 10 minuten (Anoniem, 1908 – 08’14’’)
Brussel in de Belle Epoque, rechttoe rechtaan geregistreerd door een anonieme camerman.
3. Toto en zijn zus op stap in Brussel (Anoniem, 1909 – 07’54’’)
Brussel in 1909 gezien door de ogen van Toto en zijn zus.
4. Dit is Brussel (Francis Martin, 1927 – 07’07”)
De Belgische acteur-regisseur Francis Martin baseerde zich voor deze film op een boek van de
schrijver Frans Dons. Het beeldmateriaal is uniek, maar de montage bleef onafgewerkt. Voor deze
dvd-uitgave werd het ruwe materiaal opgeschoond.
5. Parallelle planeten (Jean Harlez, 1956 – 23’39”)
De commentaarstem laat weinig aan de verbeelding over: het is de bedoeling van deze film om de
miserabele levensomstandigheden in de Marollen aan de kaak te stellen. In deze verpauperde
volkswijk in de schaduw van het Justitiepaleis leven kinderen en volwassenen op verschillende
planeten.
6. Zondag (Edmond Bernhard, 1963 – 19’09”)
Cineast Edmond Bernhard geeft zijn impressies van een alledaagse zondag in Brussel.
7. Sonate voor Brussel (Emile Degelin, 1954 – 14’39”)
Poëtisch portret in speels gecadreerde zwart-witbeelden over het dagelijks leven in de grootstad.
De film won de eerste prijs op het festival van Mannheim in 1955 en werd genomineerd voor de
officiële competitie van het festival van Cannes in hetzelfde jaar.
8. Saïda heeft Manneken Pis ontvoerd (Alfred Machin, 1913 – 06’26”)
De eerste Belgische film waarin de luipaard Mimir (Saïda) voor de camera verschijnt. De luipaard
wordt in een komische scène voorgesteld aan kermisgangers als trofee van de beroemde
ontdekkingsreiziger Machinskoff. Maar Saïda weet te ontsnappen en belandt in hartje Brussel, waar
ze Manneken Pis "ontvoert".
9. Brussels verkeer (Anoniem, ca. 1935 – 02’25”)
De film laat zien hoe na de Eerste Wereldoorlog de opmars van de auto nieuwe eisen stelt aan het
mobiliteitsbeleid van de stad Brussel. Het is de functie van de agent in de jaren 30 om de
verkeersorde tussen de verschillende weggebruikers en verkeersstromen te bewaken.
10. Spoorwegen en stations in een heuvel (Pierre Bourgeois, 1952 – 05’23”)
De Noord-Zuidverbinding is de spoorlijn die loopt tussen Brussel-Noord en Brussel-Zuid en die
geldt als een van de grootste infrastructuurwerken die Brussel en België in de 20ste eeuw heeft
gekend. De verbinding wordt op 5 oktober 1952 feestelijk geopend door Koning Boudewijn en staat
symbool voor het naoorlogse vooruitgangsoptimisme.
11. Geboorte van de premetro (Jean-Marie Nokin, 1973 – 18’17”)
In 1965 gaan de werkzaamheden van start voor de eerste premetro. De mogelijkheid wordt
voorzien om in de toekomst ook metrolijnen te exploiteren. Het eerste spoorstuk van de premetro,
de oost-westas wordt feestelijk geopend op 17 december 1969 in aanwezigheid van koning
Boudewijn.
12. Brussel zeehaven (Anoniem, ca. 1922 – 02’48”)
Naar aanleiding van de inwijding van het kanaal en de nieuwe haven van Brussel worden grote
feestelijkheden georganiseerd. De Italiaanse torpedojager San Martino geeft een aantal
eresaluutschoten ten beste.
CINEMATEK
Koninklijk Belgisch Filmarchief
Ravensteinstraat 3
1000 Brussel
02 551 19 00
www.cinematek.be
13. Brussel internationale luchthaven (Anoniem, ca. 1924 – 07’17”)
Na de Eerste Wereldoorlog komt naast de militaire ook de burgerluchtvaart tot ontwikkeling in
België. In 1923 wordt met de oprichting van de luchtvaartmaatschappij Sabena het definitieve
startschot gegeven voor de eerste commerciële luchthaven van Brussel.
14. 3 september: Bevrijding van Brussel (C. Kurlandsky & L. Timmerman, 1944 – 10’22”)
Op zondagmiddag 3 september 1944 rijden Engelse pantsertroepen Brussel binnen en bevrijden de
stad van de Duitse bezetter. De laatste soldaten vluchten per fiets, met de paardenkar, of in
gecamoufleerde vrachtwagens richting het oosten.
15. Brand in de Innovation (Luc Beyer de Ryke, 1967 – 06’39”)
De brand in het Brusselse grootwarenhuis Innovation in de Nieuwstraat, die een van de
belangrijkste winkelstraten is van de stad, behoort tot de grootste naoorlogse calamiteiten op
Belgisch grondgebied.
16. 1001 donderdagen op Expo 58 (Anoniem, 1958 – 06’56”)
EXPO 58’ voor kinderen van 6 tot 12 jaar. Het kinderprogramma van de INR (Institut National de
Radiodiffusion, voorloper van de RTBF) bezoekt de wereldtentoonstelling.
17. Politieke promenades (1910-1983 – 21’21”)
Brussel is niet alleen vandaag de geprefereerde plek voor straatprotest, oproer en manifestaties
allerhande. We plaatsen in deze compilatie een aantal zeer uiteenlopende straatmanifestaties naast
elkaar: Opening parlementair jaar (1910) / Eerste mei (1931) / De koningskwestie (1950) / De
eenheidswet (1960) / Vlaamse mars op Brussel (1961) / Anti-atoommars (1964) / Anti-Vietnam
betoging (1969) / Betoging van de staalarbeiders (1982) / Anti-rakettenbetoging (1983)
18. Shopping (1920-1977 – 06’15”)
Zes reclamefilms prijzen een uiteenlopende waaier van diensten en goederen aan: de Bon Marché
in de Nieuwstraat (1920) / Buick Sport 6 cilinder (jaren 20) / A La Boule d’Argent in de Zuidlaan /
autosalon van 1955 / sigaretten (Saint Michel) / Nederlandstalig onderwijs in Brussel (1977) /
Brusselse metro (1972)
19. Victor Horta (Frédéric Geilfus, 1978 – 14’06”)
Dankzij Victor Horta speelde Brussel vanaf 1890 een belangrijke rol in het ontstaan van de Art
Nouveau. De film belicht niet alleen het architecturale vernuft van Horta, hij snijdt ook de polemiek
aan rond de bouwwoede in Brussel. Onverschilligheid over het eigen historisch erfgoed leidt
ondanks internationaal protest tot de sloop van Horta’s Volkshuis.
20. Manhattan aan de Zenne (Georges Konen & Pierre Manuel, 1966 - 05’25”)
In de jaren 1960 ondergaat Brussel een reeks openbare werken waarbij de stad ten prooi valt aan
een ongecontroleerde bouwwoede. Met een blind geloof in de vooruitgang wordt haast unaniem
beslist om van Brussel het Manhattan van Europa te maken. Onder impuls van ondernemerpoliticus Paul Vanden Boeynants en betonboer Charly De Pauw gaat de Noordwijk tegen de vlakte
om plaats te ruimen voor een moderne kantoorwijk naar Amerikaans model.
21. Belgique Magazine: Brussel in Europa (Anoniem, begin jaren 1960 – 09’28”)
Bioscoopmagazine met uiteenlopende thema's: de wereldtentoonstelling van 1958, de
ondertekening van het Verdrag van Rome in 1957, de vestiging van de zetel van de Europese
Economische Gemeenschap (EEG) en Euratom in Brussel, beroemde (film)personaliteiten te gast
in het Koninklijk Circus (Brigitte Bardot, Charles Aznavour, Vittorio de Sica, Claudia Cardinale,
Melina Mercouri, Jules Dassin, Horst Buchholz…)
CINEMATEK
Koninklijk Belgisch Filmarchief
Ravensteinstraat 3
1000 Brussel
02 551 19 00
www.cinematek.be
HET BOEK

Vooraf
Auteur: Erik Martens

Hoofdstuk 1
Brussel, een stad, meer dan eens hoofdstad en een gewest
Auteur: Roel Jacobs

Hoofdstuk 2
Brussel gefilmde stad
Auteur: Peter Van Goethem

Korte filmbeschrijvingen
DE AUTEURS
Peter Van Goethem is doctoraatsonderzoeker aan het departement RITS - School of Arts. Zijn
doctoraatsproject getiteld Screening the City. A cinematic archaeology of the City of Brussels, wil
als artistiek onderzoeksproject de (post)moderne ervaring van de stad Brussel in kaart brengen aan
de hand van haar audiovisuele geheugen. Het project, omschreven als een cinematografische
archeologie, is opgedeeld in drie fases met de creatie van een documentaire als einddoel.
Roel Jacobs is historisch adviseur bij Visitbrussels, het toeristisch communicatie-agentschap van
het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Hij publiceerde meerdere boeken over de geschiedenis van
onze hoofdstad (o.a. Een geschiedenis van Brussel / De Ommegang / Bruxelles-Pentagone) en hij
verzorgt tevens voordrachten en stadsbezoeken.
DE MUZIEK VAN GUY VAN NUETEN
Guy Van Nueten is componist, pianist en producent. Hij werd bekend in de jaren 90 met zijn band
The Sands. Rond 1998 schrijft Guy Van Nueten zich in aan het conservatorium voor compositie en
harmonie en wordt pianistiek onder handen genomen door Jacques De Tiège. Stilaan bouwt hij een
reputatie op als componist voor theater, dans en film. Hij componeert voor de bekendste
theaterhuizen uit de Benelux zoals Toneelhuis, Toneelgroep Amsterdam, Les Ballets C de la B, de
Filharmonie, het Paleis enz. Hij schrijft muziek voor filmregisseurs Koen Mortier (Ex-Drummer) en
Alex Stockman (Eva en Pulsar). Als sessiemuzikant is hij te horen op cd’s van Admiral Freebee,
Daan, dEUS, Zita Swoon, Tim Vanhamel e.a. In 2009 verschijnt ‘Merg’, een hedendaags klassiek
solo-album met verwijzingen naar o.a. barok en J.S. Bach. Het album wordt in 2013 opgevolgd door
‘Pacman’, volgens cobra.be ‘tijdloos en wars van alle trends’.
Door de jaren heen slorpt Van Nueten de meest diverse stijlen op en evolueert hij tot de hybride
muzikant die ook op deze DVD te horen is: folk en chanson in Dit is Brussel, country en rock in
Saïda, klassiek en romantiek in Brussel in 10 minuten, barok en music-hall in Toto, minimalisme
in Brussels verkeer.
CINEMATEK
Koninklijk Belgisch Filmarchief
Ravensteinstraat 3
1000 Brussel
02 551 19 00
www.cinematek.be