Raadpleeg het verslag

Slimme subsidies: subsidieregelgeving 09/01/2014
Deel 1: Juridische valkuilen (Jeroen Van Nieuwenhove)
1.RVS_Juridische
aspecten subsidies.ppt
Rechtsgrond
Decreet – Besluit Vlaamse Regering
Elke subsidieregeling moet een basis hebben in een decreet, waarin de essentie (bv het doel) wordt
geregeld en waarin delegaties worden voorzien.
Hou bij de opmaak van een ‘subsidiedecreet’ al rekening met het uitvoeringsbesluit, zodat de nodige
delegaties voorzien kunnen worden. Indien er een delegatie ontbreekt, kan er teruggegrepen
worden naar artikel 20 van de bijzondere wet hervorming der instellingen.
Hou bij de opmaak van subsidieregelgeving ook rekening met het budget dat beschikbaar is. Als het
budget eerder beperkt is, is het beter om een competitiemodel in te schrijven i.p.v. een eerst komt
eerst maalt principe.
Besluit Vlaamse Regering – Ministerieel besluit
De Vlaamse Regering kan ook detailmaatregelen delegeren aan een minister. Met het delegeren van
procedures moet voorzichtig omgesprongen worden, het is beter de hoofdzaken toch te voorzien in
het decreet of het besluit Vlaamse Regering. Onbeperkte delegaties gaan te ver.
Algemene uitgavenbegroting
Indien er geen specifieke decretale rechtsgrond is, kan men een voldoende specifieke bepaling in de
jaarlijkse algemene uitgavenbegroting opnemen, maar dan enkel voor dat begrotingsjaar (en
eventueel latere, indien voortzetting in volgende begrotingsdecreten) en met algemene
uitvoeringsbevoegdheid Vlaamse Regering (artikel 20 BWHI). Dit is af te raden wegens beperking tot
begrotingsjaar en weinig ruimte bij vormgeving subsidie.
Beheersovereenkomst
Indien eerste keer in BVR geregeld: eerst de delegatie door de decreetgever
(bedrag/voorwaarden/procedure) in hoofdlijnen vastleggen – hooguit nadere bijzonderheden in
beheersovereenkomst.
Indien rechtstreeks in decreet geregeld:
•
enkel aanvaardbaar indien hoofdlijnen in decreet en/of in BVR worden
uitgewerkt
•
zeker geen blanco cheque aan beheersovereenkomst (wel ad hocbeoordeling)
Staatssteun
Staatssteun is iedere vorm van steun met staatsmiddelen bekostigd wordt (dus ook subsidies)
•
verstrekt aan een of meer ondernemingen of een andere vorm van productie
•
waardoor de mededinging op de interne markt wordt vervalst of dit dreigt te gebeuren en
het handelsverkeer tussen de lidstaten nadelig wordt beïnvloed
•
één of meer ondernemingen = selectiviteit
algemene, horizontale maatregelen, die van toepassing zijn op alle ondernemingen in alle
sectoren, vallen niet onder het steunbegrip
•
onderneming: elke entiteit die een economische activiteit uitoefent (niet-economische
activiteit: uitoefening van het openbaar gezag + activiteiten gebaseerd op beginsel van
solidariteit + onderwijs, vallen niet onder staatssteun
Worden toelaatbaar geacht (artikel 107, lid 2):
•
•
•
•
•
•
•
•
steunmaatregelen van sociale aard aan individuele verbruikers op voorwaarde dat deze
toegepast worden zonder onderscheid naar de oorsprong van de producten;
steunmaatregelen tot herstel van de schade veroorzaakt door natuurrampen of andere
buitengewone gebeurtenissen;
reeks maatregelen van economische aard, o.m.:
o t.v.v. economisch achtergestelde gebieden
o t.v.v. cultuur en instandhouding culturele erfgoed indien gemeenschappelijk belang
Unie niet wordt geschaad;
o andere soorten van steunmaatregelen aangewezen bij besluit van de Raad, op
voorstel van de Commissie.
Zie ook richtsnoeren gepubliceerd door Commissie
Groepsvrijstellingen (VO 800/2008) (nog geldig tot 30/6/2014!)
De minimis (non curat praetor) – Nieuwe verordening 1407/2013 van 18 december 2013
(vervangt VO 1998/2006): 200.000 euro / 3 jaar wordt niet als staatssteun beschouwd
(indien transparant)
Checklist:
o vrijstelling / groepsvrijstelling?
o de minimis?
o staatssteun reeds goedgekeurd door Commissie?
o vereenvoudigde procedure aanmelding (20 werkdagen)
o gewone procedure aanmelding (twee maanden)
Aanmelding op voorhand gebeuren (via SANI https://webgate.ec.europa.eu/competition/sani/login/index.cfm?&uas_lg=NL)
Er is geen formele beslissing van de Vlaamse Regering nodig om aan te melden, wel best de
controle door de begrotingsinstanties (IF, begrotingsakkoord) afwachten.
Als het decreet werd aangemeld, moet de individuele beslissing niet opnieuw worden
aangemeld.
•
•
Risico’s van niet –aanmelding:
o Commissie kan immers ook zelf op spoor komen van bestaande steunmaatregel, de
stopzetting ervan bevelen én de terugbetaling van de uitgekeerde steun (mét
interest) door alle ontvangers ervan – dit kan een draconische maatregel lijken, maar
het is nu eenmaal zo
o Verjaring is slechts tien jaar
o Stopzetting en terugvordering steun kan afgedwongen worden voor Hof van Justitie
Voor vragen m.b.t. staatssteun kunt u terecht bij de Europese commissie: [email protected]
Diensten van algemeen economisch belang (DAEB)
•
DAEB betreffen economische activiteiten die niet door loutere marktwerking verwezenlijkt
kunnen worden (of toch niet voor iedereen)
•
ingegeven door algemeen belang (beoordeling door lidstaten; Commissie doet marginale
beoordeling)
•
komen ten goede aan alle burgers of aan maatschappij als dusdanig
•
vier criteria opdat compensatie voor DAEB geen staatssteun is:
•
De onderneming moet daadwerkelijk zijn belast met de uitvoering van openbare
dienstverlening en de verplichtingen moeten duidelijk omschreven zijn;
•
De parameters op basis waarvan de compensatie wordt berekend, moeten vooraf op
objectieve en doorzichtige wijze worden vastgesteld;
•
De compensatie mag niet hoger zijn dan nodig is om de kosten van de uitvoering van
de openbare dienstverplichtingen geheel of gedeeltelijk te dekken, rekening
houdend met de opbrengsten en een redelijke winst;
•
De keuze voor de onderneming wordt gemaakt in het kader van een openbare
aanbesteding, waarbij de kandidaat kan worden geselecteerd die de diensten tegen
de laagste kosten voor de gemeenschap kan leveren. Indien geen sprake is van een
dergelijke aanbesteding moet het bedrag van de compensatie worden vastgesteld
aan de hand van de kosten die een gemiddelde, goed beheerde onderneming - die
zodanig met (productie-)middelen is uitgerust dat zij aan de vereisten van de
openbare dienst kan voldoen - zou hebben gemaakt. Daarbij moet rekening worden
gehouden met de opbrengsten en met een redelijke winst uit de uitoefening van
haar verplichtingen.
De minimis bij DAEB
•
•
•
500.000 euro over drie belastingjaren
niet te combineren met andere compensaties
wel te cumuleren met algemene de minimis, maar dan ten belope van 500.000 euro (vandaar
ook zelfde referteperiode van drie jaar)
Let wel: de de minimis geldt voor de begunstigde, dus subsidies van andere entiteiten,
beleidsdomeinen, overheden worden samengeteld!
Gelijkheids- en vertrouwensbeginsel
Gelijkheidsbeginsel
•
vergelijkbare situaties gelijk behandelen
•
onvergelijkbare situaties ongelijk behandelen
•
tenzij daarvoor een redelijke verantwoording bestaat
•
geen systematische verantwoording vereist; enkel indien “smoking gun”
•
toepassingen:
o Erkenning van slechts één vereniging/instelling als partner bij beleidsuitvoering. Dit is
niet bij voorbaat uitgesloten, maar dat moet op zijn minst worden gemotiveerd
(waarom is het noodzakelijk om met slechts één partner te werken?). Het is ook
beter om de vereniging niet bij naam te vermelden, maar eerder een omschrijving te
voorzien waaraan deze moet voldoen.
o Er worden geen jeugdverenigingen meer herkend owv een subsidiëringsstop (=>
deze komen ook niet meer in aanmerking voor subsidies). De verantwoording dat er
een nieuwe regeling wordt voorbereid, is twijfelachtig.
o Alleen subsidies voor Nederlandstalige initiatieven. Dit kan verantwoord zijn in
zoverre wordt bedoeld dat communicatie met VO in Nederlands moet verlopen,
maar kan geen taalvereiste inhouden voor integrale werking en voor
gebruikers/leden. In tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad hoe dan ook rekening
houden met criterium activiteiten (onderwijs/cultuur) en organisatie
(persoonsgebonden).
Men kan bv wel eisen dat er een vestiging in het Nederlandse taalgebied moet zijn.
Vertrouwensbeginsel
•
Wie subsidies verwacht op grond van legitieme aanspraken, mag niet zonder meer verschalkt
worden in die aanspraken
•
Anderzijds: overheid moet haar regels kunnen wijzigen in algemeen belang, ook
subsidieregels
•
Een goed evenwicht bewandelen tussen individuele en algemene belangen
•
toepassingen:
o terugwerkende kracht: kan in beginsel niet in ongunstige zin (maar wordt in zeer
uitzonderlijke gevallen toch geaccepteerd, als er tijdig werd gecommuniceerd over
de inhoud van de aanpassing).
o deadlines niet retroactief inkorten (werken met overgangsmaatregelen).
Terugvordering
•
•
uitgangspunt: federale algemenebepalingenwet
o Art. 11. Iedere subsidie moet worden aangewend voor de doeleinden, waarvoor zij
werd verleend.
Iedere begunstigde van een subsidie is ertoe gehouden verantwoording te
verstrekken over de aanwending van de ontvangen bedragen, tenzij het decreet of
de ordonnantie hem daarvan vrijstelling verleent.
o Art. 13. Tot onmiddellijke terugbetaling van de subsidie is gehouden de begunstigde:
1° die de voorwaarden niet naleeft, waaronder de subsidie werd verleend;
2° die de subsidie niet aanwendt voor de doeleinden, waarvoor zij werd verleend;
3° die de in artikel 12 bedoelde controle verhindert.
Blijft de begunstigde van de subsidie in gebreke de in artikel 11 bedoelde
verantwoording te verstrekken, dan is hij gehouden tot terugbetaling ten belope van
het deel dat niet werd verantwoord.
o Dus indien een subsidie bv niet volledig aangewend werd voor de doeleinde,
waarvoor zij werd verleend, moet het volledige subsidiebedrag teruggevorderd
worden.
o Hooguit met beroep op artikel 10 BWHI (impliciete bevoegdheden), dus bij decreet
zou een afwijking kunnen voorzien worden indien noodzakelijkheid en marginale
weerslag worden aangetoond.
Bevoegde rechter:
o Indien de federale regeling volledig geldt, is er geen beoordelingsruimte voor de
overheid, dus is Raad van State niet bevoegd, maar wel de gewone rechter.
o Als er beoordelingsruimte is over de terugvordering, is de Raad van State bevoegd
(indien geen ander rechtscollege bevoegd werd gemaakt).
o Belangrijk voor vermelding beroepsmogelijkheden en de termijnen.
Deel 2: Ombudsdienst (Erwin Janssens)
De Vlaamse ombudsdienst beklemtoont dat er bij de opmaak van regelgeving rekening moet
gehouden worden met verschillende atypische situaties. Regelgeving zou dus vrij algemeen
geformuleerd moeten worden.
De dienst Wetsmatiging plant nog een aparte sessie waarin dit aspect meer aan bod zal komen.
(meer info volgt)
Deel 3: Subsidiëring binnen de Vlaamse overheid (Ive Vanderlee)
2.FB_Subsidiëring_bi
nnen_de_Vlaamse_overheid_netwerksessie.pptx
Regelgeving
•
Algemenebepalingenwet
•
•
•
Rekendecreet (art 54 e.v.)
(Semi-)gereglementeerde subsidies: subsidiereglementen opgenomen in
decreten/BVR’s/MB’s.
Facultatieve subsidies: BVR van 8 november 2013 betreffende algemene regels inzake
subsidiëring:
o Algemeen kader:
 Van
toepassing
op
niet-gereglementeerde
of
onvoldoende
gereglementeerde subsidies die verleend worden door de Vlaamse overheid
(opgenomen in artikel 4 §1 van het Rekendecreet) uitgezonderd subsidies
aan internationale entiteiten.
 Richtinggevend kader voor nieuwe of aan te passen subsidieregelingen.
 Inwerkingtreding op 1 januari 2014.
o Doel:
 Doelmatigheid subsidies verhogen, naast financiële elementen ook oog
hebben voor functionele elementen.
 Proportionaliteit inbouwen.
 Rechtszekerheid bevorderen.
o Aandachtspunten:
 Decretale rechtsgrond.
 Volledigheid van subsidiereglementen (bv hoe aanwenden van
reservevorming; termijnen;…).
o Sjablonen:
 Extranet VO> FB> Departement FB> Begroting> Rekendecreet> Algemene
regels subsidiëring
o Begrotingstoezicht:
 Afhankelijk van type subsidie (gereglementeerd, semi-gereglementeerd,
facultatief) en bedrag van de subsidie:
 Inspectie van Financiën
 Akkoord minister van begroting
 Vlaamse Regering
 Meer info kunt u hier terugvinden.
Afsluitende feedback: korte bloemlezing uit reacties:
Duidelijk & boeiende presentaties.
Suggesties voor te bespreken thema’s (indien nog niet besproken).
 Subsidiëringswijzen (variabel, prestatiegericht)
 Opvolging en controle op subsidiëringsvoorwaarden
 Hoe concreet opdracht omschrijven?
o Vooral praktische tips bij opstellen, besluiten en controle verantwoordingsstukken
Zinvolle bijdrage! Hoewel technisch, toch heel bevattelijk.
Nog meer voorbeelden, nog meer concretisering welkom!
Heel erg zinvolle sessie!
Mag in de toekomst zeker meer worden georganiseerd, evt. in de vorm van workshops,
oefeningen,… + mag nog meer in detail
Toekomstige tips:
-
Praktische workshops waarbij tips en tricks worden uitgewisseld en waarbij concrete
problemen onderling besproken kunnen worden met als doel oplossingen voor ieders
probleem of vaststelling dat er geen echte oplossing is.
- Omzetting Europees Besluit 2012/21/EU voor DAEB’s waarbij verplichtingen worden
opgelegd mbt opname van reserves, parameters, compensatiemechanismen,… Heel moeilijk
om dit concreet om te zetten.
- Concrete handhaving van subsidies in de praktijk: hoe wordt er bij anderen mee omgegaan?
Zeer positief
Iemand die subsidiereglementen schrijft heeft hier enorm veel aan. Vb schetsen van federale wet,
kaderdecreet en besluit subsidie. Feedback door iemand van Raad van State
Suggestie voor toekomst: Meer studiedagen rond opstellen van regelgeving rond bepaalde thema’s,
vb: handhaving
Positieve opleiding.
Vooral deel v. persoon van Raad v State
Graag nog opleiding over:
- Staatssteun meer specifiek naar een bepaald beleidssector. In casu Sport, of ruimer CJSM
- Ivm cultuurpact voor subsidieregelgeving: decretale regelging nodig, maar welke aspecten
kunnen dan wel nog in BVR geregeld worden? Of welke aspecten moeten in decreet
geregeld worden?
Weer zeer interessant, voornamelijk het stuk over DAEB.
Het is boeiend om telkens in een andere omgeving bijeen te komen.
Zoals nu iemand van de Raad v State aanwezig was, is het misschien interessant iemand van IF bvb
te laten langs komen, zodat de verschillende diensten wat meer zichtbaar worden.
Ter info
In het open opleidingsaanbod voor personeelsleden van de Vlaamse overheid
(http://www.bestuurszaken.be/vormingsweb) zijn een aantal relevante opleidingen opgenomen die
mogelijks interessant zijn voor de deelnemers van deze sessie:


EU-Deskundigemodule: DAEB (19/02/2014; 23/04/2014; 9/05/2014)
EU-Deskundigemodule: Staatssteun (10/10/2014; 24/10/2014)
Meer info en mogelijkheid tot inschrijven via www.bestuurszaken.be/vormingsweb
Alvast bedankt aan alle deelnemers voor hun enthousiaste inzet en de zinvolle suggesties!
Dit verslag is ook terug te vinden op onze website www.bestuurszaken.be/slimmesubsidies. Maak u
lid van onze yammer-groep (www.yammer.com/slimmesubsidies), geef er verdere suggesties en doe
aan kruisbestuiving met uw collega’s.