Wat is bemoeizorg

Theorie en achtergrond
bemoeizorg
Harry Gras
MEE Ysseloevers
Achtergrond
Maatschappelijke ontwikkelingen:
• Van hospitalisatie-rehabilitatie
• Overheidsbeleid
• Andere maatschappelijke veranderingen
Gevolgen:
• Verschuiving van de GGZ-taken
• Keerzijde van vermaatschappelijking
• Toename gemeentelijke verantwoordelijkheid
(OGGZ)
• Toename van overlast /verwaarlozing
Bemoeizorg avant la lettre
• Professor Arie Querido- huisbezoeken
• Maatschappelijk werk- heropvoeding
• Sociaal Psychiatrische diensten
• GG&GD milieu-hygiënische diensten
Definitie bemoeizorg
• Alle activiteiten op het terrein van de
(openbare)geestelijke volksgezondheid, die
niet op geleide van een vrijwillige,
individuele hulpvraag worden uitgevoerd
Beginselen
• Henrie Henselmans 1983
• Outreachend werken met psychotische
patiënten
• Methodiek binnen casemanagement om
patiënten binnen de zorg te houden
• Bejegening en onderhandeling:
–
–
–
–
ouder of onderwijzer
koopman
onderhandelaar
diplomaat
Doelgroep bemoeizorg
Personen die:
• ernstige psychiatrische problematiek hebben,
verslaafd zijn en lichamelijke problemen hebben;
• vaak ouder dan 18 jaar zijn;
• kampen met tekorten op meerdere
levensterreinen;
• verkeren in een situatie van isolement,
verwaarlozing, vervuiling;
• nauwelijks of geen sociaal netwerk hebben;
• thuis- of dakloos zijn;
• zich onttrekken aan hulpverlening.
Factoren die van invloed zijn
op de methodiek bemoeizorg
• Verbreding van de doelgroep (huiselijk
geweld, vluchtelingen)
• Methodische ontwikkelingen
• Uitbreiding van teams
• Uitbreiding van aanbieders
• Meer drang en dwang
• Positieverandering
• Multidisciplinaire aanpak
• Samenwerking
Sociaal Kwetsbaren
Mensen die,
• Niet of niet voldoende in staat zijn om in de eigen
bestaansvoorwaarden te voorzien: dak, voedsel, inkomen,
sociale contacten.
• Meerdere problemen tegelijkertijd hebben bv.
tekortschietende zelfzorg, vervuiling van de woonomgeving,
schulden, psychische problemen en verslaving.
• Vanuit de optiek van hulpverleners niet de zorg krijgen die ze
nodig hebben om zich te handhaven.
• Geen op de reguliere hulpverlening passende hulpvraag
hebben; familie en omstanders vragen om hulp, waardoor
sprake is van ongevraagde bemoeienis of hulpverlening.
Zorgaanbieders
Bemoeizorg:
• GGZ-instellingen: bemoeizorg/ACT
• RIBW: woonbegeleiders
• Verslavingszorg: outreachende teams, veldwerk,
zorgcentrum
• GGD’en: vangnet- en adviesteams, JGZ-teams
• Maatschappelijk werk: outreachende werker
• Maatschappelijke opvang: voorbeeld: Leger des
Heils: ‘grijs genoegen’, ‘10 voor toekomst’, Meerzorg
• Outreachende team Mee Ysseloevers?
Samenwerking
• Gemeente
– randvoorwaarden, financiën, convenanten
• Zorgverzekeraars
– financiën
• GGZ-instellingen /verslavingszorg
– casemanagement
– aparte bemoeizorgproject/ACT (jeugd)
• GGD’en
– meldpunt
– vangnet/advies
– outreachende jeugdhulpverlening
• Maatschappelijk werk
• Maatschappelijke opvang:
– Leger des Heils
– Sociale pensions, inloop
• RIBW- hostels. woonbegeleiding
• Politie- meldingen, ondersteuning
• Woningbouwcorporaties- 2e kansbeleid, melding
• Sociale diensten-aandachtsfunctionaris, budgettering
• Zwakzinnigenzorg
Wat is bemoeizorg?
• Bemoeizorg is een voorpost van de
reguliere hulpverlening, waarin toeleiding
naar de reguliere zorg voorop staat.
• Bemoeizorg is een eigen werkveld van
laagdrempelige zorg en diensten op allerlei
levensterreinen voor zorgwekkende
zorgmijders
• Bemoeizorg is een methodiek om contact te
leggen met zorgwekkende zorgmijders
Theoretische uitgangspunten
Bemoeizorg is de integratie van:
• Rehabilitatiebenadering
• Strengthmodel
• Assertive Community Treatment
• Verpleegkunde (medisch model)
• Psycho-educatie
• Gedragsaanpak
Rehabilitatie
Visie over hulpverlening:
• Doel van de begeleiding is herstel van
functioneren.
• Kern vormt positief denken en het
geven van hoop.
• Hulp is gericht op zelfstandig maken.
• De cliënt is een actieve partner in het
proces.
• Uitvoering in een clinicalcasemanagement model.
Strengthmodel
• Visie op hulpverlening: focus op
versterken van de kwaliteiten van de
cliënt i.p.v. op ziekte en problemen.
• Doel is cliënt helpen om actieve steun
vanuit de samenleving te mobiliseren.
• Hulpverlener is kameraad van de cliënt.
• Zelfbeschikking staat voorop.
• Hulpverleners zonder psychiatrische
scholing.
• Intensieve hulp.
Andere uitgangspunten
•
•
•
•
•
ACT-assertive community treatment
– teambenadering voor mensen met meervoudige problematiek die
ondersteuning nodig hebben op meerdere levensgebieden door de jaren
heen.
– cliënten zijn verbonden aan het team voor het leven en worden op
assertieve wijze gevolgd.
– jeugd ACT
– ACT team MEE Ysseloevers de eerste in Ned.?
Verpleegkundige methodieken:
– diagnosticeren van problematiek
– behandelplan maken
– interventies (oa. medicatie)
Psycho-educatie:
– geven van informatie over ziektebeelden aan cliënten en omgeving
Gedragstherapie:
– aandacht voor oorzaak-gevolg
– duidelijke doelen stellen
– werken met kleine stappen
– gedrag bekrachtigen door belonen, negeren en straffen
Systeemtherapie
– ondersteuning van familie/omgeving
– inzetten van het sociale netwerk
– aanpak van gezinsproblemen/patronen
Zorgcontinuüm
Oplopende bemoeienis
TBS
Forensische hulp
Ambulante
dwang
Drang
Bemoeizorg
Ongevraagde
hulp
Actief aanbod
Individuele
hulpvraag
Gedwongen
opname
Zorgketen bemoeizorg
Andere hulp
Melding
Meldpunt (MEE)
contactlegging
probleeminventarisatie
MEE Ysseloevers
ACT/outreachend Team?
Praktische
hulp
MEE/Ysseloe
vers
ACT
andere
zorg/diensten
7 stappenmodel
7.
werkrelatie
beëindigen
of definiëren voor
de toekomst
6.
werkrelatie
evalueren
doelen evalueren en bijstellen
opvolger introduceren
. planmatig werken
5
plannen uitvoeren
experimenteren
contacttrouw realiseren
4.
vertrouwen waarmaken
problemen inventariseren
. incidenteel oplossen
van een probleem
3
vertrouwen uitbouwen
contact maken
2.
vertrouwen winnen
contact zoeken
1.
casefinding
Stap 0
• Informatie inwinnen:
– contact met verwijzer(s)
– buurt- of netwerkonderzoek
– dossieronderzoek
Stap 1 en 2
2. contactmaken
vertrouwen
winnen
1. contact zoeken
casefinding
Stap 3 en 4
4. contacttrouw
realiseren
vertrouwen waarmaken
problemen inventariseren
3. incidenteel oplossen van een probleem
vertrouwen uitbouwen
Stap 5, 6 en 7
7.werkrelatie
beëindigen
of definiëren voor
de toekomst
6. werkrelatie
evalueren
doelen evalueren en
bijstellen, opvolger
introduceren
5. planmatig werken
plannen uitvoeren,
experimenteren