Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 2
2.1
Mensen hebben niet geleerd om echt keuzen te maken, om te creëren. Het concept van
projectmatig creëren gaat uit van de cruciale vooronderstelling van ieder individu in principe
kan creëren wat hij wil, mits hij beried is daarvoor te kiezen.
Mensen zijn snel geneigd om het woord:’proberen’ te gebruiken. Dit betekend per definitie
dat falen ook een mogelijkheid is. Iets willen zorgt voor de vonk om aan de gang te gaan.
2.2
Keuze spanning bestaat uit drie componenten:
1. ten eerste moet de betrokkene weten wat hij wil.
2. ten tweede moet hij de huidige realiteit onder ogen durven zien.
3. ten derde moet hij bewust kiezen tussen realiteit en toekomst.
Keuze spanning is een gezonde innerlijke spanning die wordt veroorzaakt door het verschil
tussen de huidige realiteit en de gewenste situatie. Hoe meer keuzespanning iemand kan
verdragen, des te meer hij kan creëren en bereiken. Dit proces begint in de allereerste fase van
een project, tijdens het definiëren van het projectresultaat.
2.3
Het proces om tot een goede keuze te komen bestaat uit de volgende zes stappen;
1. luisteren en horen
2. richten en vinden
3. kijken en zien
4. toetsen en voelen
5. kiezen en weten
6. volgen en zijn
1. luisteren en horen
In de initiatief- en definitiefase van een project is het cruciaal voor zowel de opdrachtgever als
voor de projectleider om te weten wat er het doel is.
Naast het actieve luisteren naar de andere is het even belangrijk ook te willen horen wat ons
diepere zelf ons te zeggen heeft. Vaak ligt achter de oppervlakkige wens een dieper verlangen
verscholen.
Creëren is dan niet alleen het eigen hoofd, maar op deze niveaus ook de verbinding maken
met de gesprekspartner. Dan wordt projectmatig werken pas projectmatig creëren.
In de beginfase van een project is het belangrijk om zonder beperkingen na te denken over
wat men zou willen bereiken.
Door eerst de aandacht te richten op het te bereiken resultaat, zal in de volgende stappen
duidelijk worden hoe de weg daarnaar toe eruit ziet.
2. richten en vinden
Als tweede stap wordt na het stadium van het luisteren en horen de wens geformuleerd in de
vorm van een resultaat. Een wens met een tamelijk materieel karakter kan vrij gemakkelijk
worden vertaald in een resultaat. Bij immateriële of gevoelskwesties wordt dat wat moeilijker.
In die gevallen kan een wens worden vertaald in een resultaat door een duidelijk visueel beeld
van de gewenste toekomst te creëren. Pas als de gemeenschappelijke visie duidelijk is kan de
volgende stap pas worden gezet.
3. kijken en zien
Kijk naar de huidige realiteit en zie de waarheid onder ogen. Het klinkt wel licht vreemd,
maar deze stap is minstens even belangrijk als vaststellen welk doel moet worden bereikt. Een
duidelijk beeld van de huidige realiteit is immers nodig om de juiste keuzespanning te krijgen.
De realiteit onder ogen zien is een van de moeilijkste en belangrijkste stappen in elk creërend
proces. Het horen van de wil van binnenuit houdt de band met het na te streven ideaal in
stand.
4. toetsen en voelen
Alvorens een keuze te maken voor het projectresultaat is het raadzaam het gewenste en
gevisualiseerde resultaat te toetsen op een zestal spekten:
 creativiteit:
Vooral de toets op creativiteit is belangrijk.
Veel projecten ontstaat uit onvrede met de bestaande
situatie. Een projectteam loopt dan het risico vooral deze
onvrede te bestrijden in plaats van een wens te realiseren.
 Bijdrage:
De tweede toets is:’ wat draagt het project bij aan het
grotere geheel waarvan het projectteam deel uitmaakt?
 Inbedding:
Een keuze is voor iemand ’fundamenteel’ waarneer deze
het hele leven van die persoon beïnvloedt, en dus ook
mede bepaalt hoe die persoon als mens in de organisatie
functioneert.
 Onvoorwaardelijkheid:
de vierde toets is de toets op onvoorwaardelijkheid. Met
andere woorden zijn er voorwaarden verbonden aan een
eventuele keuze.
 Actverantwoordelijkheid:
wie met zijn keuze inbreuk maakt op de
verantwoordelijkheid van een ander, begeeft zich buiten
zijn eigen domein van actieverantwoordelijkheid.
Bovendien wordt zo iemand afhankelijk van de
bereidheid van een ander om wel of niet te veranderen.
 gevolgen en het resultaat.
De laatste toets is op consequenties, oftewel de gevolgen
van het resultaat. Hierbij dient het projectteam zich de
volgende vraag te stellen:’als ik het resultaat op dit
moment zou kunnen krijgen, zou ik het dan aannemen?’
5. kiezen en weten
De eerste fase van het creërend proces is pas afgerond als er een keuze is gemaakt voor een
bepaald resultaat.
Met alleen willen blijft de mogelijkheid bestaan dat het beoogde doel om de een of andere
reden toch niet wordt bereikt. Met kiezen neemt men de volle verantwoordelijkheid voor het
bereiken van het resultaat. Wie kiest, steekt zijn nek uit en erkent dat het vooral aan hemzelf
ligt of het resultaat wel of niet wordt bereikt.
6. Volgend en zijn
Is de keuze eenmaal gevallen, dan moet het vervolg van het project goed in de gaten worden
gehouden. De creatieve spanning zorgt er daarbij voor, dat het projectteam en de
projectleiding bij voordurig alert blijven inspelen op signalen uit de omgeving. Soms wordt
nu pas duidelijk op welke manier het doel kan worden bereikt.
Zodra het handelen iets krampachtigs krijgt, is het tijd om opnieuw stil te staan bij wat men
van binnenuit wil en welke keuze dientengevolge moet worden gemaakt. Krampachtigheid is
een teken van gebrek aan zelfvertrouwen en aan vertrouwen in de eigen creatieve kracht.
Krampachtigheid d is een uiting van emotionele spanning, niet van creatieve spanning. Een
team dat krampachtig wordt, zal wellicht gaan proberen om het resultaat te forceren, een loopt
daarmee een groot risico te struikelen.
2.4
Mensen worden niet ziek van hard werken, wel van zinloosheid en machteloosheid.
Machteloosheid is de bron van veel onnodige ellende in projecten en ligt ten grondslag aan
problemen rond stress, time management, ziekte en gebrek aan vitaliteit.
In elke situatie is het mogelijk nieuwe keuze te maken. Men kan ervoor kiezen tegen de
nieuwe situatie te vechten, of deze te accepteren.
Machteloosheid, berusting en zinloosheid zijn dodelijk voor projectmatig creëren, en leiden
op hun bet tot resultaten die met veel pijn, moeite, vechten en dwang tot stand komen.
Het maken van effectieve keuzen:
Levet op:
 plezier
 energie
 resultaten
 eigenwaarde
 creativiteit
 uithoudingsvermogen
 doorzettingsvermogen
 reliteitszin
 commitment
 vitaliteit
 rust
 ruimte
 verantwoordelijkheid
 succes
Voorkomt
 berusting
 moedeloosheid
 machteloosheid
 zinloosheid
 stress
 time-managementproblemen
 reactiviteit
 krampachtigheid
 frustratie
 verspilling
 geduw
 getrek
 geklaag
 strijd