Workshop Muziek voor mensen met EMB1 okt 2012

Workshop Muziek voor mensen met EMB 1 okt 2012
Adrienne van den Berg (Sherpa) en Rita van Burgsteden (vrijgevestigd psycholoog), ook
namens Cinta Belderbos (Sherpa)
Inleiding
Ieder van ons heeft van huis uit bepaalde muziek meegekregen, iedere cultuur heeft “eigen
muziek”. Dit zou je het muzikale nest kunnen noemen, het klinkt vaak vertrouwd. Daarnaast
heeft ieder een voorkeur voor bepaalde muziek, bijvoorbeeld in de auto of op de eigen iPod
met oortjes. We hebben een idool of specifieke “kippenvelmuziek”. Wie wel eens naar
concerten gaat weet hoe live muziek ons mee kan voeren op een “muzikale reis” of aan kan
voelen als een weldadig “muzikaal bad”.
Het is bekend dat muziek vaak een goede ingang is voor contact met mensen met ernstig
meervoudige beperkingen. Zouden zij naast plezier bleven aan muziek ook iets kunnen leren
over muziek, waardoor het ook voor hen kan bijdragen aan persoonlijke ontwikkeling?
Op welke manier wordt er inhoud gegeven aan muziek voor mensen met ernstig
meervoudige beperkingen? Niet altijd wordt er over muziek iets vermeld in de
persoonsbeschrijving of het persoonlijk plan. Misschien kan het beter en doelgerichter?
Vragen waar aandacht aan zou kunnen worden besteed zijn:
- Welke muziekvoorkeur is er bij deze cliënt met EMB? Uit welk muzikaal nest komt iemand?
- Is er een specifiek aanbod van muziek om kennis te nemen van verschillende genres? Zodat
iemand kennis kan nemen en een voorkeur kan ontwikkelen of mee op een muzikale
ontdekkingsreis kan gaan met een muziekvoorkeur van anderen.
- als ze iets mogen leren is muziek dan niet bij uitstek een mogelijkheid en wie bezoekt de
muziekschool of conservatorium of de concertzaal?
- Is dit te vertalen in beleid voor de organisatie: maakt muziek deel uit van de vragen tijdens
de sollicitatieprocedure van een begeleider? is de muziektherapeute bij besprekingen
aanwezig?
We willen vanuit de praktijk onderzoek doen om aan te tonen hoe belangrijk muziek is voor
mensen met ernstig meervoudige beperkingen.
- We willen een wetenschappelijke onderbouwing van een muziekmodule die speciaal voor
deze mensen wordt ontwikkeld.
- Op den duur willen we ook een onderzoek naar het effect van de muziekmodule.
- misschien is er een verbinding te maken met het onderzoek naar de auditieve omgeving.
Met welke vragen en veronderstellingen zijn we aan de slag gegaan?
Wat is de impact van een passend muziekaanbod op de kwaliteit van bestaan van de cliënt?
- We veronderstellen dat de kwaliteit van bestaan van cliënten met EMB zal toenemen
wanneer er vaker passend en doelgericht gebruik wordt gemaakt van muziek. Muziek
die echt binnenkomt kan iemand weten te raken, wanneer dit vaker gebeurt kan dit
veel voldoening geven. Muziek doet geen beroep op cognitie of motoriek, het komt
via een ander kanaal binnen, hier ligt een kans voor mensen met EMB die vaak
moeten wachten en erg afhankelijk zijn van anderen. We willen voor hen dat ze
vaker echt naar muziek kunnen luisteren, maar ook live-muziek kunnen bijwonen en
vaker een muzikale ontmoeting kunnen hebben met de mensen om hen heen.
Welke muziekaktiviteiten behoren tot een passend muziekaanbod? Maar vooral ook hoe
wordt dit aangeboden?
- We veronderstellen dat begeleiders met een muziekmodule voor mensen met EMB
(deze is in ontwikkeling) gerichter met muziek aan de slag kunnen gaan. Daarnaast
hebben ze wellicht een training nodig om zich vrij te voelen om muziek en de eigen stem
vaker en doelgericht te gebruiken. In de kennismaking met meerdere muziekstijlen om
een voorkeur te kunnen ontwikkelen, kan de begeleider beginnen om de cliënt
deelgenoot te maken van de eigen voorkeursmuziek en die vanuit de verschillende
muzikale nesten van medecliënten.
Waarom onderzoek?
- We zijn benieuwd of aan te tonen is wat de impact is van een muziekmodule, die op
de juiste wijze wordt aangeboden.
- Aantonen wat het effect is van muziek voor mensen met EMB mbt financiering extra
uren muziektherapeute, scholing medewerkers, aanschaf muziekpakket
- Wat betekent het als er meer aandacht wordt besteed aan iemands muzikale nest?
(muziek van gezin van herkomst)?
- Wat vraagt een muzikale ontmoeting (interactie door zang en geluid) van begeleiders
en hoe help je hen daarbij?
- Wat is er vanuit de neuropsychologie bekend over de impact van muziek op iemands
welbevinden?
- Draagt het regelmatig laten ervaren van een muzikaal bad (tweestemmig toezongen
worden) bij tot het welbevinden/alertheid van cliënten?
- Draagt het gericht laten horen van andere muziekstijlen bij tot het hebben of
wijzigen van een muzikale voorkeur?
Tips uit de praktijk
- van muziek als entertainment naar “ervaar het maar” (koppelen met andere
zintuiglijke ervaringen).
Begeleiders in hun rol zetten om schroom te overwinnen, door instructie van tevoren
en gebruik van ondersteunende voorwerpen
- BIM (beleven in muziek) muziek in combinatie met aanraken volgens vast
programma.
- Zelf beleven wat muziek met je kan doen helpt om te begrijpen wat en waarom.
Tips en vragen van de onderzoekers
In welke mate wordt er afgestemd met de cliënt? Ofwel wat is de sensitieve responsiviteit?
- is herkenbaarheid of frequentie van het aanbieden van muziek van invloed op
voorkeur of positieve reactie bij horen?
- Eenvoudige muziek komt als eerste binnen bij jonge kinderen, maar peuterdeun zit
ook in veel popmuziek, dit is makkelijker toegankelijk dan jazz.
- Op welke manier kunnen wij smaakverbreding begeleiden?
- Welke informatie is er over de normale vroegkinderlijke muziekontwikkeling?
- De sensitieve responsiviteit zal groter zijn, wanneer je start met het overdragen van
de eigen muzieksmaak.
-
Is de impact van muziek op kwaliteit van bestaan aan te tonen door
gedragsobservaties?
Bestaand onderzoek:
- het achterhalen van voorkeuren
- observatie welbevinden
Overige opmerkingen
- Verwachting: de conclusie zal nooit zijn dat meer muziek goed is voor alle mensen met
EMB.
- Hoe hoor je muziek? Hoe onderzoek je dat? (onderzoek naar waarneming?)
Bij cochleaire implantaten en hypersensitiviteit schijnt luisteren naar muziek helemaal niet
fijn te zijn (misschien nog afhankelijk van welke muziek?
- Evaluatie-instrument interactie moeder en kind en video-analyse
- Muziek biedt de mogelijkheid een lijntje te houden tussen begeleider en cliënt.
Kirsten van den Bosch (Universiteit van Groningen wil na haar onderzoek naar de auditieve
omgeving met ons meedenken.
Tip de documentaire 'Musical Minds' van Oliver Sacks
http://vimeo.com/5445261