magazine

MAGAZINE
DE CARRIÈRE
VAN CEES
RONDKOMEN
HOE DOE JE DAT?
LORAN WITTEVEEN
PAKT UIT
MUZIEK BIJ
DE BARBIER
MAGAZINE VOOR UITVOERENDE KUNSTENAARS | AUGUSTUS 2014 | NR.3 | JAARGANG 14
2
3
VAN DE REDACTIE
HOE DOEN ZE
HET TOCH?
In dit nummer na de zomer is de grote geldvraag weer duidelijk
aanwezig. Hoe doen ze het toch, de mensen die moeten leven van
hun muziek? We hebben er een nieuwe rubriek over gemaakt: eentje
waarin muzikanten openhartig vertellen hoe zij hun kostje bij elkaar
schrapen (en waaraan ze het vervolgens weer uitgeven). Drummer
Martijn Bosman bijt de spits af; we hopen voor de komende nummers
meer muzikanten te vinden die willen vertellen hoe zij het aanpakken
en wat ze eraan overhouden. Geen wereldbekende popiconen, maar
gewone muzikanten die ook ergens achter de bar staan, reclametunes
inspelen, er misschien wel een ‘lullig’ baantje bijdoen.
CEES
GAAT DOOR
DE KRACHT
VAN HET COLLECTIEF
HOE DOET
IE HET?
Jazzmuzikant Cees
Schrama heeft een
veelbewogen carrière achter
de rug. Dat hij al 78 is, weerhoudt
hem niet van mooie muziek maken.
Muzikanten vergroten
hun slagkracht door de
handen ineen te slaan met
gelijkgestemden. Lees hoe zij
dat aanpakken.
Een nieuwe rubriek,
waarin een muzikant
openhartig vertelt hoe hij
zijn geld verdient. Drummer
Martijn Bosman bijt de spits af.
4
6
10
LORAN
WITTEVEEN PAKT UIT
DE WAARDE
VAN MUZIEK
KATHARINA
GROSS
Het Loran Witteveen
Quintet won de Sena Dutch
Jazz Competition en ging door
naar het Europese concours en
North Sea Jazz. Een beeldverhaal.
‘Zonder muziek zou deze
winkel niet werken,’
zegt Robert Bertus Rietveld
van Schorem Haarsnijder
en Barbier in Rotterdam.
Een magische kubus,
een microtheater met licht:
de Cello Box van Katharina
Gross brengt je in een andere
wereld.
12
19
20
‘DE CIJFERS LIEGEN ER NIET OM’
Erwin Angad-Gaur wijdt zijn reflecties dan ook voor de tweede keer
aan de economie. De cijfers liegen er niet om. Er valt uit af te lezen
dat de hardnekkige focus van de afgelopen tien jaar op ‘de muzikant
die met zijn optredens zijn geld toch wel verdient’ elke relevantie
mist. In een sector die verantwoordelijk is voor 6 procent van ons
Bruto Binnenlands Product en 7,4 procent van onze werkgelegenheid
kan het niet zo zijn dat degenen die aan de basis van diezelfde
industrie staan met een fooi worden afgescheept, betoogt Erwin.
PERFORMERS
MAGAZINE
is een uitgave van de sectie
Sena Performers en is bestemd
voor rechthebbende uitvoerende
kunstenaars en andere
geïnteresseerden. Aan de inhoud
kunnen geen rechten worden
ontleend. © 2014 Sena
Om in een ongunstig economisch klimaat toch op te treden en platen
te maken, bundelen steeds meer muzikanten hun krachten in een
collectief. Samen sta je nou eenmaal sterker dan alleen. Hoe dat
werkt, vertellen participanten in ‘De kracht van het collectief’.
HOOFDREDACTEUR: Willemijn de Jonge
REDACTIE: Erwin Angad-Gaur, Anita
Verheggen en Mascha Felix
(fotoredactie)
Gelukkig is er meer dan nadenken over geld verdienen: ook mooie
muzikale initiatieven en ervaringen in dit nummer. 78-Jarig icoon
Cees Schrama vertelt met onverminderd enthousiasme over zijn
leven als jazzmuzikant. Celliste Katharina Gross praat met liefde
over haar instrument en haar magische Cello Box. En Tim Knol,
Mr. Probz en Wouter Hamel proberen nieuwe dingen uit en hopen
ondertussen stiekem dat ze de Gouden Notekraker winnen.
EINDREDACTIE: Willemijn de Jonge
COVERFOTO:
Cees Schrama
Foto: Paul Tolenaar
VORMGEVING: Fellows
DRUK: Interform
OPLAGE:15.500
MEDEWERKERS: Rianne van der Molen, Jasper
van Vugt, Erik Thijssen, Anita
Verheggen, Erwin Angad-Gaur,
INHOUD
Nusch Romijn, Guido van
Oorschot, Willemijn de Jonge
en Henk Westbroek
REDACTIEADRES: Catharina van Renneslaan 20, Postbus 113, 1200 AC Hilversum
Telefoon: (035) 625 17 00
2 VAN DE REDACTIE
14 REFLECTIES: IT’S THE ECONOMY
STUPID! (PART 2)
22 EVEN VOORSTELLEN:
FIORA JAGT
8 AUTEURSRECHT
IN DE KAMER
16 GOUDEN NOTEKRAKER
23 HENK WESTBROEK
9 MUZIEK WERKT
18 PODIUM: BART WIRTZ
E-mail: [email protected]
Website: www.sena.nl
4
POPICONEN
CEES SCHRAMA
Hij toerde de wereld over als jazzmuzikant, speelde honderden
singles in als sessiemuzikant en was maar liefst 32 jaar lang
presentator van het onvolprezen radioprogramma Sesjun.
Nog altijd zit Cees Schrama (78) niet stil. ‘Dat is niets voor mij.’
Door Rianne van der Molen
‘Ik ga door tot
het echt niet
meer kan’
Foto: Paul Tolenaar
5
‘Ik was 18 toen ik Chet Baker voor het
eerst zag. Het was zo verschrikkelijk goed
dat ik dacht: ‘Ik zal nooit meer iets mooiers
horen.’ Gelukkig ben ik daarna nog heel
vaak verrast en diep ontroerd door
muziek.’ Wanneer Cees Schrama praat
over zijn liefde voor muziek en specifiek
de jazz, gaat zijn hele gezicht stralen.
Hij mag dan bijna 78 jaar oud zijn, hij
spreekt nog altijd met jeugdig enthousiasme.
De ene na de andere anekdote uit het
verleden dist hij op. Hij vertelt over zijn
Duitse moeder die klassiek pianiste was
en hoe zijn vader jazzmuziek meenam na
een militaire missie op de Antillen. Dat ze
hem lieten kennis maken met verschillende
stijlen en dat niemand verrast was toen hij
echt de muziek inging. Met smaak vertelt
hij vervolgens over zijn avonturen met
het orkest van Theo van Est (Ted Easton)
op verschillende Amerikaanse bases in
Marokko, waar nog weleens vechtpartijen
uitbraken tussen de blanke en gekleurde
militairen. Vooral nadat zij iets te veel
‘zwarte’ muziek dreigden te spelen.
‘IK ZOU ZO’N 2800 TITELS
HEBBEN INGESPEELD’
JONGENSDROOM
Schrama vertelt het allemaal met een glinstering in zijn slechte ogen. Nog altijd lijkt
het alsof hij de jongensdroom leeft die hij
eens voor ogen had. ‘Ik wilde muziek maken, avonturen beleven en de wereld over.
Als klein ventje was dat mijn grote droom.
Die is uitgekomen.’ Tegen de verwachtingen
in van sommige mensen. Want het onregelmatige bestaan van beroepsmuzikant werd
hem als puber ten sterkste afgeraden. In
zijn tienerjaren werd diabetes geconstateerd
en zijn behandelend arts raadde hem aan
om na de HBS bij een bank te gaan
werken. ‘Zo’n ritme is goed voor jou, zei
hij. Ik knikte, maar dacht ondertussen:
Dat gaan we dus niet doen. Ik maak school
af en daarna ben ik weg.’
En zo geschiedde. Na de HBS sloot
Schrama zich aan bij het orkest Ted Easton
en trad op in onder meer Frankrijk, Italië,
Duitsland, Marokko en Turkije. Later
vergaarde hij roem met Casey and The
Pressure Group, werkte hij als muziekuitgever en platenproducer bij Red Bullet,
werd een veelgevraagd sessiemuzikant.
Vanaf 1973 was hij bovendien 32 jaar
presentator van het radioprogramma Sesjun,
waarin jazzmuzikanten live optraden.
Dan was hij nog 38 jaar betrokken bij
North Sea Jazz en zat hij als bestuurder in
verschillende stichtingen en verenigingen
zoals bijvoorbeeld Buma/Stemra.
‘Ik heb nooit alles op één paard gezet,’
zegt Schrama. ‘Dat is ook de beste tip die
ik voor andere muzikanten heb. Ik speelde,
arrangeerde, werkte bij stichtingen en ging
presenteren. Als één van die dingen stopte,
had ik altijd nog genoeg werk over. Door
mijn diabetes wist ik ook nooit of ik wel
kon blijven spelen, dus ik moest sowieso
een tweede plan hebben. Nou, ik had er
wel tien.’
HONDERD GULDEN
De jazzmuzikant die zowel accordeon,
gitaar, orgel, piano en tal van andere instrumenten beheerst, is naast vertolker van zijn
eigen werk één van de meest productieve
sessiemuzikanten van Nederland. Hoewel
niet iedereen de naam Cees Schrama kent,
klinken zijn bijdragen nog altijd op de
radio. Hij speelde mee met de Golden
Earring, speelde Venus in van Shocking
Blue en Malle Babbe van Rob de Nijs.
‘Iemand heeft het een keer uitgerekend, ik
zou zo’n 2800 titels hebben ingespeeld,’
zegt hij met een grijns. ‘Zelf heb ik dat
nooit bijgehouden. Pas toen ik van Sena
hoorde dat ze mijn naam nogal eens tegen
kwamen, ben ik het een en ander gaan
uitzoeken. Ik heb lang niet alles gevonden,
maar het werd een indrukwekkende lijst.’
Mooi is het verhaal rond Venus van
Shocking Blue. Omdat het buiten de
platenmaatschappijen om geregeld was,
zou Cees handje contantje honderd gulden
voor zijn pianobijdrage krijgen. Vlak voor
hij de studio verliet, vroeg de manager
van Shocking Blue of Schrama niet liever
een kwart procent van de royalty’s wilde
hebben. Nee, zei hij, geef mij maar die
honderd gulden. ‘Spijt heb ik nooit gehad.
Ik heb honderden singles ingespeeld en het
gros daarvan werd gewoon niets. Ik kon
het me in die tijd niet veroorloven om dat
risico te nemen.’
EINDELOOS AFWIJKEN
Sowieso is geld nooit een motief geweest,
het ging altijd alleen om de muziek. En
hoewel hij speelde met rockbands zoals de
Golden Earring en popacts als Boudewijn
de Groot en Rob de Nijs, bleef de jazz
zijn grote liefde. ‘Daar zit zoveel vrijheid
in. Bij klassiek speel je een structuur en
zit de beleving in de manier waarop je je
instrument bespeelt. Bij jazz speel je een
structuur en mag je daar eindeloos vanaf
wijken. Je componeert als het ware terwijl
je speelt. Dat vind ik nog altijd prachtig.’
Dat hij slecht ziet, belet hem niet om nog
op te treden. Schrama wijst op zijn hoofd:
‘Al die stukken zitten hier. En als ik iets
nieuws moet spelen, lees ik vooraf met
een goede bril het stuk door. Met mijn
geheugen is niets mis. Gelukkig zijn mijn
oren ook nog heel goed. Als dat achteruit
gaat wordt het moeilijker. Maar daar gaan
we voorlopig niet aan denken.’
Hoewel hij eindeloos veel optredens heeft
bezocht, kan hij nog altijd ontroerd raken.
Die openheid moet je blijven houden als
muzikant, vindt Schrama. Dat zorgt vaak
voor inspiratie. Zo zag hij Dee Dee Bridgewater in 2012 optreden bij de Edisons.
‘Dat was zo indrukwekkend. Ik ken haar
al heel lang, maar haar zien optreden was
weer een belevenis. Ik kon alleen maar
denken: ‘Joh, wat is dat mens goed.’ Wat
het precies zo goed maakt is niet te zeggen.
Maar soms ontbrandt er gewoon iets in een
zaal. Dat vind ik nog altijd magisch.’
VROLIJK DOORGAAN
Hoewel hij de tachtig nadert is hij niet van
plan om het ooit rustiger aan te gaan doen.
Hij is betrokken bij de Baarnse Onafhankelijke Partij (BOP), organiseert eens
per jaar met wat vrienden de Vorstelijke
Jazzavond in de stad, is bestuurder van
de stichting Jazz.nl en zit in het bestuur
van Laren Singer Jazz. En treedt dus nog
regelmatig op. ‘Natuurlijk kan ik niet meer
evenveel als vroeger, maar stil zitten is er
niet bij. Door mijn diabetes ga ik helaas
wel achteruit. Ik zit regelmatig in het ziekenhuis en moet steeds meer medicijnen
slikken. Een arts zei laatst tegen me:
‘U moet misschien wennen aan uw leeftijd,
u bent immers geen twintig meer.’ Nou,
dat weet ik echt wel hoor. Maar om nu de
hele dag thuis te zitten en te klagen; dat is
niets voor mij. Ik probeer zo humoristisch
mogelijk en vrolijk mogelijk door te gaan.
Tot het echt niet meer kan.’
6
7
DE KRACHT VAN HET COLLECTIEF
‘WE KREGEN ZELF
GEEN VOET AAN DE
GROND BIJ PLATENMAATSCHAPPIJEN’
SAMEN
STERK
RENTE IN MUZIEK
In je eentje een plek veroveren
in het muzikale landschap is
moeilijk. Daarom kiezen steeds
meer muzikanten ervoor om
met gelijkgestemden de handen
ineen te slaan en zo hun
slagkracht te vergroten.
Door Jasper van Vugt
Dankzij internet is de muzikant anno 2014
machtiger dan ooit. Digitale distributie
gaat gemakkelijk en snel via Songflow,
perspromoters zijn freelance in te huren
sinds verschillende platenmaatschappijen
de promotieafdeling schrapten of
verkleinden (Universal, Warner, V2) en ook
pluggers zijn zelf in te schakelen. Voor het
publiek is er nu wel een ander probleem;
overkill. Talloze eigen-beheer-albums
zakken ongehoord de vergetelheid in en
bijzondere concerten trekken te weinig
bezoekers of krijgen geen podium. Om
dat te voorkomen, slaat een groeiende
groep muzikanten de handen ineen.
De voorbeelden van samenwerkende
muzikanten zijn legio. Kyteman richtte in
2009 Kytopia op, de onlangs naar het
voormalige Tivoli verhuisde broedplaats
dat oefenruimtes, studio’s, een PRbedrijf en platenlabels herbergt en
een ware speeltuin is voor muzikanten
en creatievelingen. In Amsterdam en
Enschede hebben singer-songwriters
zich verenigd in heuse gildes, waarmee
ze open-mic sessies organiseren, elkaar
van feedback voorzien en gezamenlijk
naar buiten toe treden voor optredens
en festivalshows. In de jazz is DOEK een
bekend platform voor improviserende
muzikanten. DOEK houdt zich bezig
met de ontwikkeling en ondersteuning
van geïmproviseerde muziek op allerlei
fronten: concerten, internationale
samenwerkingen, een jaarlijks festival,
workshops en laboratoria.
ZONDER PROGRAMMEUR
Een van de nieuwste collectieven
is Splendor, dat sinds september
‘geopend’ is. In het centrum van
Amsterdam heeft een collectief van
vijftig muzikanten, componisten en
podiumkunstenaars gezamenlijk
een oud badhuis omgetoverd tot
een culturele vrijplaats. Er wordt
gerepeteerd, geëxperimenteerd,
gemusiceerd, gedronken, gepraat,
gelachen en ideeën uitgewisseld in de
drie zalen, twee repetitiestudio’s en
bar die het pand rijk is. ‘Splendor lijkt
op een concertpodium, maar is het
eigenlijk niet; het is een werkruimte die
gefinancierd wordt door de concerten
die de gebruikers er geven,’ legt David
Dramm uit, bestuurslid en een van de
muzikanten die in het pand werkt. ‘We
hebben vijftig muzikanten uit de volle
breedte van het muzikale spectrum in
huis. Als je daar concerten van gaat
aanbieden lijkt het voor de buitenwereld
alsof er een normale programmering is,
terwijl we geen programmeur hebben.’
De vijftig muzikanten uit alle lagen
en genres van de muziek zijn bij
elkaar gezocht door Wilmar de Visser
(contrabassist Radio Filharmonisch
Orkest en Nederlands Blazers
Ensemble). De mensen die in het pand
mogen werken werden geselecteerd op
een sterke artistieke drive gecombineerd
met ondernemingskracht, om
gezamenlijk het pand te kunnen runnen.
David: ‘Een plek die zo flexibel is als
Splendor was er nog niet. Je kunt hier
een strijkkwartet, popband of jazzcombi
neerzetten en speciale projecten op
korte termijn neerzetten. Probeer dat
maar eens met een kamerorkest in de
reguliere zalen. Daar moet je zoiets
anderhalf jaar van te voren vastleggen,
en dan zit er ook nog een programmeur
tussen.’
Om Splendor mogelijk te maken
hebben alle muzikanten € 1.000
ingelegd en zijn er 255 obligaties à
€ 1.000 (looptijd 10 jaar) uitgegeven
aan particuliere investeerders. Rente
wordt uitbetaald in muziek: bij één obligatie krijg je één keer tijdens de looptijd
een concert bij je thuis door een Splendor-musicus. Lid worden van Splendor
kost € 100 en levert korting op voor
alle activiteiten en gratis toegang voor
de vijftig concerten die de Splendormusici jaarlijks verplicht zijn te geven
in het muziekcentrum. ‘Vijftien jaar
geleden hadden we het niet op deze
manier aangepakt,’ verklaart David de
wijze van financieren. ‘Toen waren er
meer gangbare manieren als subsidies
om zoiets mogelijk te maken. Dat is
nu verminderd. De manier waarop wij
Splendor mogelijk hebben gemaakt
lijkt een relevante werkwijze te zijn voor
deze tijd. We krijgen regelmatig mailtjes
met de vraag hoe we het aanpakken,
tot Londen en New York aan toe.’
SPELEN VOOR DE GRAP
Hoe bijzonder de aanpak van Splendor
ook is, het idee van muzikanten die
de handen ineenslaan is niet compleet
nieuw. Een van de oudste door
muzikanten opgerichte collectieven
is de Stichting GRAP (Groepen
Raad Amsterdamse Popmuziek), de
popkoepel van Amsterdam. Opgericht
door een groep musicerende studenten
van de Rietveld Academie in 1982
was het doel aanvankelijk eenvoudig:
spelen in Paradiso en de Melkweg.
Huidig directeur Martijn Kramers:
‘Voor Amsterdamse bands bleven de
deuren van de Melkweg en Paradiso
gesloten. Om daar toch te kunnen
spelen werd de GRAP opgericht, met
het idee ‘dan doen we het wel zelf’.
Lid worden kostte 25 gulden per jaar
en dat betekende dat je minimaal één
optreden per jaar kreeg.
Elk jaar werd de Melkweg of
Paradiso afgehuurd, waar onder de
naam Spelen voor de GRAP een
showcasefestival georganiseerd
werd. Daar traden de aangesloten
bands op en werd er voor gezorgd
dat er publiek en pers was.’ Behalve
de mogelijkheid om in wat toen dé
popzalen van Nederland waren te
kunnen spelen, bood de GRAP ook
andere diensten aan voor muzikanten.
Kramers: ‘Er werden workshops en
informatieavonden georganiseerd waar
bijvoorbeeld de nieuwe belastingregels
voor muzikanten werden verteld en
toegelicht. Ook kon je feedback op je
demo krijgen voordat je ermee naar
een platenmaatschappij stapte.’
PLATENMAKENDE MUZIKANTEN
Was een platendeal scoren dertig
jaar geleden al moeilijk, anno 2014
is dat misschien nog wel lastiger.
Dankzij teruglopende inkomsten zijn
platenmaatschappijen selectiever
geworden in het talent waarin ze
investeren en spelen ze meer op safe.
Artiesten die te veel afwijken van de
smaak van het grote publiek kunnen
het bij de meeste labels wel vergeten.
Zo ook in het geval van singersongwriter Jeroen Kant, die vorig jaar
met collega Mathijs Leeuwis zelf een
label oprichtte: Bastaard Platen.
Naast releases van de twee oprichters
zelf verscheen dit jaar ook het debuut
van Flip Noorman op het label. Een
nieuwe release van Björn van der
Doelen staat op stapel. Kant: ‘Mathijs
en ik zijn Bastaard Platen begonnen
omdat we zelf geen voet aan de grond
kregen bij platenmaatschappijen. Op
onze mails en telefoontjes werd niet
gereageerd, of we brachten een album
bij ze uit en moesten vervolgens toezien
dat er totaal geen promotie voor gedaan
werd. Dat waren we beu. Dus zijn we
het zelf gaan doen. We doen alles zelf;
van het schrijven van de liedjes, het
inspelen en het financieren. Waarom
dan niet ook de plaat zelf distribueren
en aan de man brengen? Dat deel
hoort er tegenwoordig ook bij, als
platenmakende muzikant. Door samen
te werken met andere muzikanten sta je
sterker en valt meer op.’
Behalve de onafhankelijkheid en het
feit dat hij geen concessies hoeft te
doen, noemt Kant als ander groot
pluspunt dat hij nu zelf verantwoordelijk
is voor het slagen van een plaat.
‘In plaats van zeiken op de manier
waarop de industrie in elkaar steekt
moet je nu zelf aan de slag om
iets voor elkaar te krijgen.
Als er iets niet gebeurt ben je
daar zelf verantwoordelijk voor.
Dat vermindert luiheid.’
8
9
IN AFWACHTING VAN...
AUTEURSCONTRACTENRECHT
EN THUISKOPIE
Na de zomer zal de Tweede Kamer
naar het zich laat aanzien debatteren
over diverse auteursrechtelijke
onderwerpen, waarvan het langverwachte Auteurscontractenrecht
en de langlopende thuiskopiediscussie de belangrijkste lijken.
Door Erik Thijssen
THUISKOPIE
In het vorige Magazine werd al aandacht
besteed aan het arrest van het Europese
Hof waaruit bleek dat downloaden nu in
‘Zoals wij in reactie op het arrest
van het Hof al aangaven: de huidige
thuiskopietarieven zijn gebaseerd op
een benchmark van tarieven in de ons
omringende landen, waar altijd al een
downloadverbod gold. De schade uit
illegaal aanbod zit dan ook niet in de
vergoedingen verdisconteerd.
Dat kan ook niet, want die schade is veel
hoger dan de thuiskopieopbrengsten.’
Het thuiskopiesysteem afschaffen zou
betekenen dat een algeheel kopieerverbod
zou moeten worden ingevoerd.
hij een Nota van Wijziging in rond het
filmauteursrecht. Verwacht wordt dat
de Tweede Kamer na de zomer ook het
wetsvoorstel Auteurscontractenrecht zal
behandelen.Angad-Gaur: ‘En dat is hoog
tijd. De onderhandelingspositie van veel
makers was in 2011 al slecht en is er
in de tussentijd niet beter op geworden.
De economische recessie wordt ook in de
cultuur in veel gevallen op de ‘zwakste’
partijen afgewenteld en helaas zijn
dat meestal de auteurs en de artiesten.
Artiesten worden op podia meer en meer
MUZIEK WERKT
MUZIEK ALS
MARKETINGINSTRUMENT
De waarde van muziek verzilveren. Het is een uitdaging waar zowel Sena
als Buma/Stemra zich voor gesteld zien. Samen verzenden zij jaarlijks ruim
120.000 facturen naar ondernemers voor het muziekgebruik in Nederland.
Het draaien van muziek kost geld, maar levert ook een heleboel op.
Waar bestaat die toegevoegde waarde van muziek uit en wat is precies
het effect? Om antwoord te kunnen geven op die vraag voert Sena twee
onderzoeken uit, beide toegespitst op de kledingbranche. Door Nusch Romijn
DE AFTRAP: VERKENNEND ONDERZOEK
In een verkennend onderzoek zoomt Sena
in op de belevenis van kledingwinkelbezoek. Hoe beleefden consumenten tussen
de 16 en 65 jaar hun laatste winkelbezoek
in de afgelopen maand? En welke rol speelt
muziek daarin? Deze verkenning levert
specifieke inzichten op die Muziek Werkt
richting de markt kan inzetten. Denk aan
de mening van consumenten over het
volume van de muziek of in hoeverre zij
zich muziek herinneren. De eerste resultaten
wijzen uit dat klantbeleving voornamelijk
wordt gevormd door personeel en het aanbod in een kledingwinkel.
heel Europa verboden is. In Nederland
werd de afgelopen jaren vaak een
koppeling gemaakt tussen een mogelijk
downloadverbod en de thuiskopieregeling. De Kamer wilde er al vóór de
zomer over debatteren. Maar het debat
werd uitgesteld tot na de zomer, omdat
dan de SONT (Stichting Onderhandelingen
Thuiskopie-vergoedingen) een advies zal
geven over nieuwe tarieven.
Erwin Angad-Gaur, secretaris van de
Ntb en namens uitvoerende kunstenaars
onderhandelaar binnen de SONT:
‘Daar zit echt niemand op te wachten.
Ik hoop dus dat de thuiskopiediscussie
binnenkort eindelijk tot enige rust en
stabiliteit leidt.’
AUTEURSCONTRACTENRECHT
In 2011 kondigde staatssecteraris
Teeven van Veiligheid & Justitie het
wetsvoorstel Auteurscontractenrecht
(een wettelijke bescherming van auteurs
en artiesten tegen de wurgcontracten)
aan. In juli beantwoorde hij de tweede
serie schriftelijke vragen over het
wetsvoorstel vanuit de Kamer en diende
gedwongen het ondernemersrisico op
zich te nemen en bij de exploitatie van
film en muziek is het nauwelijks anders:
een eerlijk deel van opbrengsten blijft
steeds vaker uit. Natuurlijk zal het
auteurscontractenrecht daarbij geen
wondermiddel zijn en niet in één klap
de ongelijke onderhandelingspositie
tussen een individuele maker en een
multinationaal mediaconcern kunnen
opheffen. Maar het kan wel een
belangrijke eerste stap zijn naar herstel
van een eerlijk evenwicht op de culturele
markt. En dat is broodnodig.’
‘WIE MUZIEK ZIET ALS
KOSTENPOST HEEFT
HET MIS’
Speelt muziek dan een kleinere rol dan
gedacht? Nee, zeker niet. Wanneer gericht
naar muziek wordt gevraagd, blijkt het voor
de helft van de kledingwinkelbezoekers in
Nederland wel degelijk belangrijk. Wanneer
muziek bijvoorbeeld niet voldoet aan de
wensen van de consument, blijkt dit zelfs
een reden om een kledingwinkel te verlaten.
Met deze en andere resultaten legt Sena
de basis voor een effectonderzoek bij een
filiaal van kledingwinkel La Ligna.
FACTS:
Voor 46% van de kledingwinkelbezoekers is de aanwezigheid
van muziek in de winkel heel
STAP 2: LA LIGNA ALS CASUS
Wat gebeurt er met omzet en verblijfsduur
van klanten als de keuze voor muziek is
aangepast aan de doelgroep? Dit meet
Sena onder de klantengroep van
La Ligna: vrouwen tussen de 35 en 50
jaar. In plaats van willekeurig gekozen
muziek draait een speciaal samengestelde
playlist voor de periode van een maand.
Met positieve resultaten is dit het punt
waarop Muziek Werkt de kosten voor
muziek daadwerkelijk kan inzetten als
marketinginstrument. Eind 2014 verwacht
Sena de eerste resultaten van het effectonderzoek. Met de facturatie in zicht is
dat een mooi moment voor Muziek Werkt
om weer actief de barricade op te gaan.
Een must in een tijd waarin er actief
wordt bezuinigd op cultuur en het voor
musici lastig is om te leven van muziek.
Wie straks nog de perceptie heeft dat
muziek gratis is of muziek ziet als kostenpost, heeft het mis. Muziek heeft heel veel
waarde: Muziek Werkt.
belangrijk.
Bij textielsupers wordt Nederlandstalige muziek vaker passend
gevonden dan bij andere winkels.
OVER MUZIEK WERKT
Voor muzikanten en producenten is de
betalende klant van Sena een belangrijke
bron van inkomsten. Muziek wordt helaas
vaak als kostenpost gezien in plaats van
als marketinginstrument. De investering
is meer dan een factuur van Sena. Deze
positieve boodschap draagt Sena actief
uit onder de vlag Muziek Werkt, een
samenwerking tussen Sena en Buma/
Stemra. Met het uitvoeren van twee
onderzoeken geeft Sena hier in 2014 een
flinke impuls aan.
WWW.MUZIEKWERKT.NL ←
TWITTER: @MUZIEKWERKT ←
10
WAT VOOR EEN PROJECTEN DOE JIJ
ALLEMAAL?
‘Op het moment speel ik bij Guus Meeuwis,
Ruben Hein en Gotcha. Daarnaast doe ik
veel studio- en sessiewerk.’
WAT VOOR STUDIOWERK?
‘Laatst de muziek voor Het Schaep met vijf
poten en Moeder ik wil bij de Revue, een
heel gaaf nieuw project wat LOUIS V heet,
maar ook iets voor de Efteling, dat was
wel grappig.’
MUZIEK VOOR DE EFTELING?
‘Ja, als je daar loopt, dan hoor je toch
muziek? Nou, dat.’
HOE KOM JE AAN DIE KLUSSEN?
‘Dat gaat via via. Het wereldje is niet
zo groot.’
WAAROM KIEZEN ZE JOU, DENK JE?
‘Wat mij betreft moet je zo open mogelijk een sessie ingaan. Altijd zoeken naar
de meest passende benadering voor dat
specifieke stuk. Ik kom nooit met een
vaststaande sound of stijl binnen. Een goed
drumgeluid hangt van zoveel dingen af;
stokken, vellen, trommels, je houding.’
11
HOE
DOET
IE HET?
MARTIJN
BOSMAN (47)
DRUMMER
LAAGSTE MAANDSALARIS
‘€ 0. Vooral voor mijn dertigste, toen
leefde ik vaak van de fooien van mijn
HOOGSTE MAANDSALARIS
‘Geen idee, het zal rond de € 10.000
euro liggen. Sowieso moet het juni
‘Het is meer iets wat je kunt gebruiken.
Soms past een kromme, hakkelende
groove beter dan soepel en snel.’
muzikantenmaand want dan komt het
zijn geweest, met stip de beste
Sena-geld binnen. Zie je op Facebook ook
DOE JE NOG MEER OM GELD TE
VERDIENEN?
‘Ik acteer, en ik presenteer af en toe. Ook
doe ik voice-overs voor commercials.’
INVESTEER JE IN JE CARRIÈRE? HOE DAN?
‘Je moet altijd in beweging blijven, blijven
ontwikkelen, nieuwe richtingen zoeken.
Daarnaast moet je goed kijken waar je
kansen liggen en niet teveel energie steken
in kansloze ondernemingen.’
KANSLOZE ONDERNEMINGEN?
‘Als je een bandje begint met het idee veel
op te treden en het komt niet van de grond.
Dan kun je nog een plaat maken en nog
een, maar wat niet werkt, werkt niet.’
IS TE VOORSPELLEN OF EEN BANDJE
SUCCESVOL ZAL ZIJN?
‘Er zijn supertalenten waarbij je gewoon
voelt dat ze het gaan maken. Maar verder,
nee. Het is ook momentum en mazzel.
Soms ben je gewoon op het verkeerde
moment op de verkeerde plaats.’
meteen overal trotse nieuwe eigenaren
van vintage gitaren en drumspul.’
‘Er zit verschil tussen muziek die ik thuis
luister en muziek die ik graag speel. Alle
muziek waar ik wat van oppik, speel ik
graag. Net zoals ik het kicken vind om de
ene keer in een stadion te zitten en de week
daarop bij een funksessie in een kroegje.’
‘Als je als sessiedrummer aandeel hebt in
het succes van een liedje dan vind ik het
terecht dat daar een vergoeding tegenover
staat. Het is toch jouw inbreng die mede
heeft geholpen. Je bent natuurlijk geen
componist, maar je hebt wel een vibe,
daarom hebben ze je gevraagd.’
barbaantje.’
HOOR JIJ DAT DAN, ALS IEMAND IETS MET
EEN KROM RUGGETJE INSPEELT?
ER ZIT NOGAL EEN VERSCHIL TUSSEN
GOTCHA EN GUUS MEEUWIS, MAAKT DAT
UIT VOOR JOU?
HOE DENK JE OVER NABURIG RECHT?
MUZIKANTENKOSTEN
‘Ik verzamel vintage drumstellen. Ik heb
er bijna dertig. Maar ik gebruik ze ook
allemaal. Zeker in een studio vind ik het
GEEF JE OM ROEM?
‘Als ik al iets merk van een status dan
vind ik dat vooral ongemakkelijk. Daarom ben ik blij dat ik geen zanger ben, ik
zit toch altijd redelijk veilig achter mijn
potten en pannen.’
fijn als ik vrijwel elke sound kan bieden.’
GROOTSTE UITSPATTING DIT JAAR
TIP VAN MARTIJN:
‘Drumspullen kopen lijkt een beetje op
www.facebook.com/clubhelmbreker
een schoenenverslaving: er is altijd iets
‘Een muziekcollectief van wisselende
nieuws wat ik nog niet heb.’
muzikanten dat ik met drie anderen
ben begonnen. We geven onze
eigen draai aan mooie nummers van
Door Jowi Schmitz
Foto: Paul Tolenaar
muzikale helden.’
12
LORAN WITTEVEEN
PAKT UIT
Stomverbaasd is pianist/componist Loran Witteveen als hij hoort dat hij met zijn gelijknamige kwintet de Sena Dutch
Jazz Competition 2014 heeft gewonnen. ‘We hadden onze instrumenten al ingepakt en moesten die als een haas weer
uitpakken om de set van de winnaar te spelen.’ Onderdeel van de hoofdprijs is deelname aan de EBU European Jazz
Competition 2014 en een optreden op het North Sea Jazz Festival. Door Anita Verheggen
Foto: Hans Speekenbrink
13
Foto’s: Ruud Zinzen
Witteveen bereidt zich met zijn kwintet voor op de Europese
competitie. Daar moet hij het opnemen tegen toptalenten
uit Finland, Engeland, Zweden en Slowakije. De NTR en een
aantal andere aan de EBU gelieerde omroepen, zoals de BBC,
zenden de finale uit. Witteveen heeft voor deze gelegenheid de
bassist Pat Cleaver gevraagd als vervanger omdat zijn vaste
bassist verhinderd is. De finale vindt plaats in LantarenVenster
in Rotterdam en is noodgedwongen naar de middag verplaatst
omdat het Nederlands elftal tegen Costa Rica speelt.’ Het is
duidelijk: Nederland moet vandaag twee keer winnen!’ roept
Witteveen. Ondanks de druk die zo’n finale met zich meebrengt,
is de sfeer in de kleedkamer relaxed.
De deelnemende muzikanten wachten backstage (waar de
champagne al koud staat) op de verlossende juryuitslag.
Hoewel de groepen elkaar beconcurreren voert collegialiteit
de boventoon.
De Zweedse mondharmonicaspeler Filip Jers wint de
competitie maar bassist Pat Cleaver krijgt de prijs voor de
beste solist. Sena-jurylid Marius Beets, zelf bassist, reikt de
prijs uit: ‘Hij deed werkelijk alles goed; zijn improvisaties waren
van een hoog niveau.’ Witteveen blij: ‘We hebben hier weer een
prijs in de wacht gesleept. Ik voel me absoluut geen verliezer en
vind het fantastisch dat we aan dit concours mochten meedoen.’
Een week later volgt het optreden tijdens het North Sea Jazz
Festival. Een uitgelezen kans om je als jong talent te presenteren
aan een groter publiek. Witteveen wil extra repeteren om goed
voor de dag te komen. ‘De blaaspartijen liepen nog niet helemaal
goed. Daar gaan we aan werken.’
De groep heeft extra gerepeteerd en het optreden loopt
gesmeerd. Speciaal voor dit concert heeft Witteveen nog
twee nieuwe composities uit zijn mouw geschud. Opvallend
hoeveel mensen komen kijken naar de winnaar van de Dutch
Jazz Competition 2014.
Het kwartet neemt een daverend applaus in ontvangst. ‘Dit is
toch wel het voorlopige hoogtepunt,’ vertelt een enthousiaste
Witteveen. ‘Volgend jaar gaan we op tournee. Ik heb nog
ruim de tijd om daar een paar mooie nieuwe liedjes voor te
schrijven.’
14
15
REFLECTIES
‘IT’S THE ECONOMY, STUPID!’
PART 2
‘DISCUSSIES
GEBASEERD OP EEN
SCHEEF BEELD,
LEVEREN SCHEVE
CONCLUSIES OP’
(CAMPAGNESLOGAN VAN BILL CLINTON UIT 1992)
Vlak voor de zomer verscheen het onderzoeksrapport Economic Contribution
of Copyright-Relevant Industries in the Netherlands. Het onderzoek werd in
opdracht van het Ministerie van Economische Zaken op basis van internationale
normen (gesteld door de WIPO) uitgevoerd door SEO Economisch Onderzoek
(gelieerd aan de Universiteit van Amsterdam). Het onderzoek toont nogmaals
aan hoe belangrijk het intellectueel eigendom is voor onze economie.
De cijfers, gebaseerd op gegevens uit 2011, zullen velen verbazen, met name
degenen die lijken te denken dat auteurs- en naburig recht vooral lastige
economische obstakels zijn en een ondersteuning voor een verlieslijdende,
subsidieafhankelijke culturele sector.
DE CIJFERS
De bruto toegevoegde waarde van de
auteursrechtrelevante sectoren aan de
Nederlandse economie bedroeg in 2011
€ 35,9 miljard, ofwel 6 procent van het
Nederlandse Bruto Binnenlands Product
(BBP). De sectoren hebben gezamenlijk
een positieve bijdrage van € 1,2 miljard
in het Nederlandse handelsoverschot.
Dat betekent een lichte stijging ten opzichte
van de vorige meting in 2008, gebaseerd op
gegevens uit 2005; toen was de bijdrage
aan het BBP 5,9 procent. De gemiddelde
bijdrage in andere landen waar een vergelijkbaar onderzoek is uitgevoerd volgens
dezelfde methodiek is 5,2 procent van
het BBP. Verder rapporteert SEO dat de
auteursrechtrelevante sectoren Nederland
een werkgelegenheid opleveren van circa
529.000 voltijdbanen. Dat is gelijk aan
7,4 procent van de totale werkgelegenheid.
In de eerdere meting van 2005 was dat
aandeel nog 8,8 procent. In aantal banen
gaat het om een daling van 38.000 fte’s;
deze komt grotendeels op het conto van
een neergang in de zogeheten Afhankelijke
Sectoren, met name de productie van
ICT-hardware, maar heeft wellicht ook iets
te maken met de licht aangepaste systematiek
van het onderzoek, die vergelijking met het
verleden iets bemoeilijkt. Het gemiddelde
aandeel in de nationale werkgelegenheid
in andere landenstudies (volgens de oude
systematiek) is 5,4 procent. Opvallend
is tenslotte de verdeling over de onderscheiden ‘deelsectoren’: de sector software
en databases is de grootste (verantwoordelijk voor 49 procent van de BBP bijdrage),
gevolgd door de sector pers en literatuur
(20 procent), de sector beeld en geluid
(tezamen ook 20 procent) en de advertentiesector (10 procent).
HARDNEKKIGE FOCUS
Uit de cijfers valt allereerst te leren dat de
hardnekkige focus van de afgelopen tien
jaar op ‘de muzikant die met zijn optredens
zijn geld toch wel verdient’ elke relevantie
mist. Niet alleen vallen de verdiensten van
live optredens voor de meeste muzikanten
erg tegen en ‘vergeet’ degene die dit stelt
eenvoudig dat veel musici het werk van
andere componisten en tekstschrijvers
spelen; componisten en tekstschrijvers die
dankzij het auteursrecht een aanspraak
hebben op een deel van de recette.
Vooral miskent de redenering de breedte
van het auteurs- en het naburig recht: het
auteurs recht is er voor de journalist, de
dichter, de scenarist, de componist, de
fotograaf en de striptekenaar. Het is van
belang dit gegeven telkens opnieuw
onder de aandacht te brengen: discussies
gebaseerd op een scheef beeld, leveren
scheve conclusies op.
SCHEVE VERDELING
FOOI
Gecombineerd met eerdere onderzoeken
naar de inkomsten van auteurs en
artiesten bevestigen de cijfers
daarnaast de pijnlijk scheve
verdeling van inkomsten in de
wereld van het intellectueel
eigendom. De modale
professionele popmuzikant verdiende in 2009
een netto jaarinkomen
van rond de € 12.000
(muziek plus andere
inkomsten) en
ruim de helft van
de musici verdiende niet meer
dan € 6.000 netto
met muziek blijkt
uit het onderzoek
Pop wat levert
het op? uit 2009.
Een acteur
verdiende in
2009 gemiddeld
€ 14.000 met zijn
werk, toont het onderzoek Spelen voor de kost
uit 2010 aan. Ook eerder
door SEO uitgevoerd onderzoek (Wat er speelt, De positie
van makers en uitvoerend kunstenaars in de digitale omgeving uit 2011)
bevestigt dit beeld: de inkomenspositie van
auteurs en artiesten is gemiddeld zwak, net
als hun markt- en onderhandelingspositie.
Inkomsten voor de daadwerkelijke makers
van cultuur-producten staat meer en
meer onder druk, mede door het ontstaan
van steeds grotere opdrachtgevers en
exploitanten.
Het was mede aanleiding voor staatssecretaris Teeven om het wetsvoorstel
Auteurscontractenrecht aan de Tweede
Kamer te sturen (zie pagina 8). Terecht,
want gecombineerd met de cijfers die het
economisch belang van de sector weerspiegelen is de zwakke marktpositie van
de maker niet langer te verdedigen. In een
sector die verantwoordelijk is voor 6 procent van ons Bruto Binnenlands Product
en 7,4 procent van onze werkgelegenheid
kan het niet zo zijn dat degenen die aan de
basis van diezelfde industrie staan met een
fooi worden afgescheept.
Niet alleen om morele redenen, maar ook
uit welbegrepen eigenbelang. De Nederlandse economie is mede van auteurs en
artiesten afhankelijk. Dat hun beroep aan
het afglijden is naar een veredelde hobby
zou meer economen en meer politici
zorgen moeten baren.
Door Erwin Angad-Gaur
ST
16
Wie wint de Gouden Notekraker?
W
W
EM W.G
17
TO O U D
T 2 E NN
8 S OT
EP EK R
TE A K
E
M
BE R .N
R L /S
OP T E
JE MM
FA EN
VO ←
RI
ET
Wie treedt in de voetsporen van onder meer Racoon, Caro Emerald en Ilse DeLange? Dé prijs van en
voor uitvoerende kunstenaars in televisie en muziek wordt op 29 september uitgereikt in Paradiso.
Performers Magazine sprak met de drie genomineerde muzikanten. Door Rianne van der Molen
Foto: Sanja Marusic
WOUTER HAMEL
Zowel letterlijk als creatief blijft Wouter
Hamel onontgonnen gebieden verkennen,
vindt de commissie die hem voor de
Gouden Notekraker nomineerde. ‘Ik ben
inderdaad niet bang om nieuwe dingen
te proberen,’ zegt hij nuchter. ‘Laat me
liever meenemen in een proces, zonder
vooraf vast te leggen wat de stijl precies
wordt. Zo heb ik nooit gedacht: laat ik
eens een album met jazzy pop maken.
Dat ontstond gewoon. Je schrijft een
liedje en dat vraagt om een bepaalde behandeling. En dan is het altijd leuk om
de dingen anders te doen dan eerder.’
Hij voelt zich vereerd dat hij samen met
Tim Knol en Mr. Probz genomineerd
is voor de prijs. ‘Tim Knol waardeer
ik heel erg en Mr. Probz heeft natuurlijk
een wereldhit gehad. Twee hele goede
muzikanten. Stemmen werven voor
mezelf doe ik niet, ik heb liever
dat collega’s vanuit zichzelf op me
stemmen.’
Hij wil graag winnen, helemaal na de
ietwat lauwe ontvangst van Pompadour.
Want hoewel dat laatste album positieve
recensies kreeg, vallen de verkoopcijfers
vooralsnog een beetje tegen.
‘Raar genoeg heeft Pompadour in het
buitenland veel meer indruk gemaakt,’
zegt Hamel. ‘In Japan en Zuid-Korea
wordt mijn single Live a Little veel
gedraaid op de radio. Daar sta ik straks
weer op allemaal grote festivals. Om
daarna in Nederland te beginnen met
een clubtour. Ik heb enorm zin in beide.’
Hamel geniet van de afwisseling. Van het
relatief anonieme leven hier en de gekte
die hij soms treft in Azië. ‘Van wat daar
gebeurt zou je bijna arrogant worden.
Mensen met cadeaus en fans die twee uur
in de rij staan voor een handtekening. Als
je het hele jaar zo leeft is het makkelijk
om te denken: ‘Ik ben de shit.’ Maar als
ik dan terugkom in Nederland moet ik
weer net zo hard werken als iedereen.
Dat werkt gelukkig heel ontnuchterend.’
Foto: Tim Pen
MR. PROBZ
Zonder website en in eerste instantie
zonder platenmaatschappij wist Dennis
Princewell Stehr – alias Mr. Probz – de
halve wereld te veroveren. De remix die
Robin Schulz maakte van zijn nummer
Waves werd uitgelicenseerd aan Sony en
werd in Engeland, Noorwegen, Zweden,
Duitsland en tal van andere landen een
gigantische hit. ‘Het is bizar, het blijft
maar doorgaan,’ zegt Dennis met nog
altijd wat verbazing in zijn stem. ‘Twee
weken geleden trad ik op in Oslo voor
100.000 mensen en stond iedereen mijn
liedje mee te zingen. Het is bizar hoe snel
alles is gegaan.’ Een jaar geleden was hij
immers nog relatief onbekend, al bracht
hij al een tijdje muziek uit en verzorgde
hij vaak refreintjes voor collega-rappers
in binnen- en buitenland. Hij heeft
sinds mei vorig jaar een manager die
zijn ‘zakelijke dingen’ regelt, maar doet
verder nog altijd alles zelf. Dat verklaart
ook waarom er nog altijd geen website
in de lucht is. ‘Die is er eigenlijk al wel,
maar ik heb nog geen tijd gehad om
hem te posten.’ Lachend: ‘Ik heb het
nogal druk, vandaar.’ Hij vindt het wel
belangrijk om dat soort dingen zelf te
doen. Het liefst geeft hij zo min mogelijk
uit handen. ‘Als het over Mr. Probz gaat,
zien mensen mij. Ik ben het gezicht, dus
dan vind ik het jammer als daar twintig mensen achter zitten. Ik houd van
die personal touch. Al doe ik echt niet
alles alleen. Zonder de hulp van mijn
manager en Sony had ik nooit het bereik
gehad wat ik nu heb. Maar ik wil het
wel klein houden.’ Zijn nominatie voor
de Gouden Notekraker ziet hij als een
groot compliment. Hij vindt het mooi dat
hij een uitmuntende, diverse songwriter
genoemd wordt. Collega’s oproepen om
op hem te stemmen gaat hij niet doen.
‘Ik ben niet iemand die mensen spamt.
Als andere muzikanten gemotiveerd zijn
om op me te stemmen, heel graag. Maar
ik ga niet smeken. We zullen straks wel
zien. Ik hoop dat ik win, maar gun het die
andere jongens net zo goed.’
Foto: Jens van der Velde
TIM KNOL
‘Ik zag hem echt niet aankomen,’ zegt
Tim over zijn nominatie. Om te vervolgen:
‘Maar ik vind het wel te gek hoor. Ik heb
zelf ook weleens gestemd voor die prijs,
het is mooi dat mijn collega’s nu op mij
kunnen stemmen.’ Actief stemmen werven
gaat hij niet doen, dat vind hij ‘een beetje
bedelen’. Als hij straks de prijs mee
naar huis neemt, moet dat zijn omdat
andere muzikanten echt vinden dat hij de
Notekraker verdient. ‘Het zou een coole
erkenning zijn vanuit het vakgebied,
maar ik ben er ook weer niet overdreven
veel mee bezig.’ De andere genomineerden kent hij slechts een beetje. ‘Ik moet
eerlijk bekennen dat ik niet helemaal
thuis ben ik het repertoire van beide heren,’ zegt Knol lachend. ‘Maar weet wel
dat ze beide supergetalenteerd zijn en dat
het natuurlijk geweldig is dat Mr. Probz
een hit heeft gehad in Engeland. Ik heb
dus zeker respect voor de mannen.’ Zelf
heeft hij momenteel zijn solowerk even
naar de zijkant geschoven.
Hoewel hij wel onder eigen naam op
wat festivals staat, is hij vooral bezig
met The Miseries. ‘Dat bandje ben ik
met wat vrienden uit Hoorn begonnen.
Eigenlijk voor de lol, maar inmiddels
zijn we behoorlijk druk. We spelen
powerpop en punkachtige liedjes, dus
mensen zien mij zo ook eens van een
andere kant. Hartstikke leuk.’ Eerst
gaat hij met hen een plaat opnemen, pas
daarna komt het merk Tim Knol weer
aan de beurt. ‘Een nieuw album onder
mijn eigen naam wil ik niet overhaasten.
Achteraf gezien kwam mijn tweede
album veel te snel na de eerste. Daarom
ga ik nu weer gewoon schrijven en langer
verzamelen. Om straks een te gekke
plaat te maken.’
‘ACTIEF STEMMEN
WERVEN DOEN WE NIET’
18
19
PODIUM
DE WAARDE VAN MUZIEK
‘Het wordt tijd voor
Green Streaming’
‘WE DRAAIEN
ALLEEN WAT WE
ZELF TOF VINDEN’
Bart Wirtz is saxofonist, componist
en presentator van het radioprogramma Dutch Jazz dat iedere
dinsdagavond wordt uitgezonden op
Sublime FM. Met zijn cd iDreamer
won hij in 2012 de Edison Jazzism
Publieksprijs. De door hem gecomponeerde track ‘Evolution of the
Innocent’ werd ongeveer 300.000
maal gestreamd op Spotify. Wirtz
verheugde zich op de inkomsten uit
deze populaire track maar die vielen
bitter tegen. Door Anita Verheggen
WAT HEEFT HET JE TOT NU TOE
OPGEBRACHT?
‘Het auteursrechtelijke percentage is
0,00001137 cent per stream. Dus ik heb
nu ongeveer € 3 ontvangen. En mijn label
heeft tot nu toe 400 dollar aan digitale
royalty’s ontvangen van Spotify. Daar
krijg ik dan nog een deel van omdat
ik een royalty percentage met hen heb
afgesproken. Maar al met al is het te
weinig. Als mijn track op de radio wordt
uitgezonden ontvang ik een hoger bedrag.
Het is een publiek geheim dat de grote
platenmaatschappijen aandeelhouder van
Spotify zijn. Ze hebben een soortgelijke
deal met de paar concurrenten van
Spotify. Zonder die majors is er geen
streamingdienst mogelijk omdat zij het
exclusieve recht hebben om dergelijke
deals af te sluiten. En helaas brengt dat de
musici bar weinig op.’
MAAR ALS DE CONSUMENTEN JOUW
MUZIEK ILLEGAAL DOWNLOADEN VAN
INTERNET ONTVANG JE HELEMAAL
NIETS…
‘Ja, dat klopt natuurlijk en ik vind het
systeem van zo’n streaming-dienst goed.
Maar de consumenten die maandelijks
€ 10 betalen voor een abonnement op
Spotify hebben het
gevoel dat ze goed
bezig zijn en zijn
zich er niet van bewust dat musici
maar zo’n klein deel van de opbrengst
ontvangen. Wij moeten ervoor zorgen dat
zij zich daarvan bewust worden en dat
er wat aan die scheve verdeling van de
inkomsten wordt gedaan.’
Foto: Frank de Graaf
Schorem Haarsnijder & Barbier
IN JE COLUMN VOOR HET NTB -MAGAZINE
MUZIEKWERELD PLEIT JE VOOR EEN
MUZIKANTVRIENDELIJK ALTERNATIEF
VOOR SPOTIFY. HOE ZIET DAT ER UIT?
‘Er zou een Green Streaming-dienst
moeten worden opgezet waarvoor
consumenten iets meer betalen. In ruil
daarvoor kunnen ze streams met een
hogere geluidskwaliteit beluisteren en
weten ze dat het grootste deel van de
inkomsten terechtkomt bij de musici en
labels die daadwerkelijk in de track hebben
geïnvesteerd. Je kunt het vergelijken met
een bedrijf als Green Choice dat duurzame
energie levert tegen een iets hogere prijs.
Je zou bijvoorbeeld alle jazz in een Green
Stream kunnen aanbieden en eventueel per
genre uitkeren. Als je producten bij een
eco-supermarkt koopt betaal je ook meer,
maar weet je dat je goed bezig bent. Zo
zou het ook met streamingdiensten moeten
gaan. Het wordt tijd dat er naast Spotify
een andere winkel wordt geopend die de
consumenten een muzikantvriendelijk
alternatief biedt. Muzikanten steken
vaak al hun spaargeld in het maken van
een goede opname en lopen een groot
financieel risico. Via Green Streaming geef
je ze de mogelijkheid om op z’n minst uit
de kosten te komen.’
‘IK HEB NU
ONGEVEER
DRIE EURO
ONTVANGEN’
Elke winkel heeft een eigen sfeer, die wordt bepaald
door het product, het interieur, de bediening, en ook
door de muziek. Performers Magazine praat met
Robert ‘Bertus’ Rietveld, medeoprichter en -eigenaar
van Schorem Haarsnijder en Barbier in Rotterdam.
Door Jasper van Vugt
Foto’s: Paul Tolenaar
‘Drieënhalf jaar geleden ben ik samen met
Leen Schorem begonnen. We knippen al 27
jaar en waren de traditionele kapperszaken
beu. Het idee voor een traditionele
barbershop had ik al jaren. De spullen die
je hier om je heen ziet heb ik in de loop
der tijd zelf verzameld. Met de zaak willen
we rust brengen en een nostalgisch gevoel
oproepen. Het is een plek waar gasten onder
elkaar kunnen zijn en samen lol kunnen
hebben. Vrouwen worden dan ook niet
toegelaten. We scheren en knippen alleen
klassieke coupes.
In het begin kwamen vooral onze vrienden
naar Schorem, gasten uit de rockabilly
en psychobilly-scene. Dankzij hen ben
ik begonnen met knippen: zij namen
platenhoezen mee van Elvis Presley en
Eddie Cochran en vroegen of ik hen
ook zo’n kuif kon bezorgen. Inmiddels
komen mensen vanuit heel Nederland
naar Schorem voor die kapsels. Op de een
of andere manier waren we op het juiste
moment op de juiste plek; vlak na de
opening raakten snorren en baarden weer
in de mode.
We hebben het knippen, maar we hebben
ook de muziek. Muziek is het bloed dat
door de aderen van Schorem stroomt.
Zonder muziek zou deze winkel ook niet
werken. Het bepaalt 50 procent van wat
we zijn. Sinds dag één draaien we alleen
muziek die we zelf tof vinden, zonder ook
maar een minuut bezig te zijn met de vraag
of de klant de muziek ook kan waarderen.
Als ze het niet leuk vinden dan staat het
ze vrij om ergens anders heen te gaan.
Onze klanten vragen vaak naar de muziek
die ze hier horen. Die is heel gemêleerd,
van rockabilly, country en punk tot blues
en jazz. ’s Middags draaien we ook
harde muziek, zoals metal, psychobilly
en hardcore. Het is muziek die je niet zo
vaak hoort in een winkel. Mensen leren zo
veel nieuwe muziek kennen. Op zaterdag
zitten ze hier soms wel vijf uur te wachten
voordat ze aan de buurt zijn. Al die tijd
horen ze gave muziek.
We organiseren ook een festival:
Scumbash. Er spelen achttien bands en
er komt 4000 man op af, dit jaar was
het uitverkocht. De bands die er spelen
zijn ook in de zaak te horen, zoals Toy
Dolls, Peter Pan Speedrock en Blue Grass
Boogiemen. In de winkel draaien we vanaf
Spotify. We hebben zelf afspeellijsten
samengesteld, waar mensen zich ook
op kunnen abonneren. We beginnen ’s
morgens vaak met Johnny Cash, Hank
Williams en soms wat obscuurdere bands.
Zoals Pokey LaFarge, die zijn hier ook in
de zaak geweest. Ze hebben hier zelfs een
clip opgenomen. Dat zetten we natuurlijk
op Facebook, waar we meer dan 128.000
fans hebben. Verschillende bands hebben
hier ook live in de zaak opgetreden, zoals
Small Town Crooks, Two Man Gentleman
Band en Demented Are Go. Thuis luister ik
niet zoveel muziek, ik sta hier al iedere dag
met lekkere muziek en leuke gasten om me
heen te werken. Wat wil ik nou nog meer?’
WWW.SCHOREMBARBIER.NL ←
20
21
KLASSIEK
‘DE CELLO
BENADERT
DE MENSELIJKE
STEM’
Foto: Nancy Horowitz
ONE-WOMAN BAND
Van minipodium tot monsterserie: de celliste Katharina Gross bedenkt originele projecten met
moderne muziek. ‘De vele klankwerelden van de cello deel ik graag met een groot publiek.’
Door Guido van Oorschot
Een magische kubus. Een draagbare
concertzaal. Een microtheater met licht.
Noem het hoe je wilt, maar via de Cello
Box van Katharina Gross betreed je een
andere wereld. Er klinkt spannende,
experimentele pop. Ledverlichting vormt
mysterieuze kleuren en patronen. En de
celliste zelf? Die zit zingend en strijkend
op een speakerbox.Eén stopcontact, meer
heeft Gross (34) niet nodig voor haar spectaculaire one-woman band. Daarin combineert ze een tweehonderd jaar oude cello
met eigentijdse software en elektronica.
Niet dat ze is uitgekeken op de conventionele klassieke aanpak. Met het Nederlandse Fresco Trio speelt ze gewoon Ravel,
Debussy en Sjostakovitsj. ‘Maar ik kom
zoveel fascinerende kunstenaars tegen, dat
ik graag nieuwe uitdagingen zoek.’
Gross werd geboren in Oostenrijk en
woont sinds 2010 in Amsterdam. Twee
jaar geleden sloeg ze de handen ineen
met de percussionist en componist Arnold
Marinissen. Samen bedachten ze The Cello
Songbook, een reeks composities voor
elektronisch bewerkte cello en stem.
‘Zou het niet leuk zijn, dachten we, als we
die konden presenteren op een eigen podium,
klein en gemakkelijk te transporteren.
Dan konden we overal in een handomdraai
onze eigen sfeer scheppen.’
Het plan kwam in een stroomversnelling toen ze de Duitse lichtkunstenares
Marion Traenkle erbij betrokken. Nadat
ook ontwerper Anton der Kinderen was
aangeschoven, kreeg de Cello Box zijn definitieve contouren: een slim kamerscherm
van vier scharnierende wanden, met
ledverlichting die wordt geprogrammeerd
op de muziek.
Na optredens op het Amsterdamse festival
Cross-linx kreeg Gross enthousiaste reacties.
‘Het publiek vond het erg verrassend.
Om te beginnen natuurlijk vanwege de box,
die ik tijdens de performance kan openen en
sluiten. Maar ook vanwege de muziek, die
eigentijds is en toch toegankelijk.’
Intussen verwezenlijkt Gross alweer een
nieuw visioen. In november presenteert ze
de eerste vruchten van het project
Cellomondo. Ze bedacht het vorig jaar,
nadat ze een nieuw stuk van de ZuidKoreaanse componiste Seung-Ah Oh in
première had gebracht. ‘Het was zo
stimulerend om met haar te werken, dat ik
spontaan zin kreeg in méér nieuwe muziek
voor cello solo. Ik dacht: de wereld telt
194 landen. Laat ik proberen in elk land
twee stukken te bestellen: één bij een gevestigde componist, één bij een student.’
Ooit ligt er dus een voorraad van 388
stukken. Gross heeft er al tien in huis,
aangeleverd door componisten uit
Oostenrijk, Frankrijk, Oezbekistan,
Zuid-Korea en Nieuw-Zeeland. ‘Ik heb
gemerkt dat ze de cello een prettig
instrument vinden om voor te schrijven.
Het benadert de menselijke stem en
iedereen kan er zijn individualiteit
in kwijt.’
Ze financiert het project met wereldwijde
concertverkoop en crowd-funding.
Daarnaast krijgt ze steun van de
Oostenrijkse ambassade. ‘Mij gaat het
natuurlijk vooral om de inhoud,’ zegt
Katharina Gross. ‘De vele klankwerelden
van de cello deel ik graag met een groot
publiek.’
WWW.KATHARINAGROSS.AT ←
22
Foto: Paul Tolenaar
23
Foto: Paul Tolenaar
EVEN VOORSTELLEN
COLUMN HENK WESTBROEK
KNELPUNTEN
OPLOSSEN
ACHTER DE
SCHERMEN
VOOR NIKS GAAT DE
ZON OP, VOOR NIKS
DOEN SOMS OOK
Fiora Jagt
Ze is er pas drie maanden
en draait al negen projecten.
Fiora Jagt is als projectmanager
bezig met het optimaliseren van
de interne processen bij Sena.
Een project waar veel relaties
snel van zullen horen is het
Stakeholdersonderzoek dat in
september van start gaat.
Door Willemijn de Jonge
‘Ik hou van de hands-on mentaliteit die
hier heerst,’ zegt Fiora Jagt, projectmanager bij Sena. Ze werkt hier net
drie maanden, maar begeleid wel al
negen projecten. Veel daarvan zijn ITgerelateerd, gericht op het verbeteren van
het digitale verwerkingsproces bij Sena.
‘Ik ben bezig de systemen waarin de
aanmeldingen, playlists en uitbetalingen
bijgehouden worden zo goed mogelijk te
laten aansluiten op de werkprocessen. Ik
inventariseer knelpunten en ga samen met
IT-specialisten op zoek naar verbeteringen
en kostenbesparingen. Een kwestie van
schakelen tussen gebruikers en bouwers.’
Een van de projecten waaraan ze net is
begonnen, is MySena fase 2.
Fiora: ‘Eind vorig jaar is een flinke slag
met MySena gemaakt. Op basis van de
reacties daarop gaan we nu verder met
fase 2. We starten later dit jaar met een
usability-onderzoek onder een selecte
groep aangeslotenen. Het idee is onder
andere om samen alle stappen in het
aanmeldproces van repertoire te doorlopen
en te kijken wat mensen missen, maar ook
wat ze overbodig vinden en welke vragen
ze hebben.’
Het gaat onder meer over onze
klantgerichtheid, professionaliteit,
bereikbaarheid en communicatie.
Artiesten, producenten, licentiehouders,
zusterorganisaties en ook andere relaties
ontvangen een link naar een online
vragenlijst. Het kost ongeveer tien minuten
om die in te vullen. ‘Ik wil iedereen om
hun medewerking vragen want Sena heeft
heel veel aan die input.’
FINANCIËLE REUZEN
STAKEHOLDERSONDERZOEK
Een project waar relaties op kortere
termijn iets van zullen merken is het
Stakeholdersonderzoek. Half september
ontvangt een grote groep aangeslotenen per
mail een uitnodiging voor deelname.
‘In 2012 hebben we ook een klanttevredenheidsonderzoek gedaan, dit is het vervolg
daarop,’ aldus Fiora.
‘NEEM EVEN TIEN
MINUTEN DE TIJD
VOOR HET
STAKEHOLDERSONDERZOEK’
Fiora komt uit de financiële wereld; ze was
voorheen projectmanager bij verschillende
banken en verzekeraars. ‘Na jaren voor
die financiële reuzen te hebben gewerkt,
vind ik het heel leuk om nu bij een
kleinere organisatie te zitten. Ik voel me
bovendien beter thuis bij de aard van de
dienstverlening hier: zorgen dat artiesten
krijgen waar ze recht op hebben is iets waar
ik me graag voor inzet.’ Natuurlijk heeft ze
net als iedereen bij Sena ‘iets’ met muziek.
‘Ik luister graag muziek. Zelf speel ik
piano, mijn voorkeur gaat wellicht daardoor
uit naar klassieke muziek. Maar ik kan ook
erg genieten van de Top 40, de radio staat
hier altijd aan op de achtergrond.’
Het Hof van Justitie van de Europese
Unie besloot een paar maanden geleden,
na jarenlang diep te hebben nagedacht,
dat het illegaal downloaden van muziek
inderdaad illegaal is. Voordat dit besluit
werd genomen was illegaal downloaden
namelijk formeel bezien niet echt illegaal,
maar slechts moreel verwerpelijk. Dat
het slootwaterkoffie verkopende bedrijf
Starbucks, net als honderden andere
multinationals, nergens op de wereld
winstbelasting betaalt, is hiermee enigszins
te vergelijken: het is moreel om te kotsen,
maar niet echt verboden, dus het mag.
Toen het Europese Hof besloot dat het
bestelen van componisten en uitvoerenden
geen wettelijke basis verdient, werd de
voorman van de Partij van de Arbeid uit
naam van alle portemonnees van zijn
voormalige achterban schuimbekkend
kwaad. Net als D’66 trouwens en alle
andere partijen die er electoraal gesproken
rijker van werden door te gedogen dat
auteurs en uitvoerenden bestolen werden.
Alleen – ik zeg het niet graag maar het is
nu eenmaal zo – de PVV was consequent.
Die vond dat door deze walgelijke
gerechtelijke uitspraak een grens
overschreden was en dat we daarom de
Europese Unie moesten verlaten om weer
grenscontroles in te kunnen voeren.
De Consumentenbond ventileerde uit naam
van haar honderdduizenden consumerende
leden dat jatten via het internet beslist niet
verboden had moeten worden. Behalve van
de Consumentenbond zelf; want als je op
het internet wilt zien wat hun best geteste
dvd-speler is dan moet je daar nog
steeds voor betalen. Al met al vindt de
Nederlandse politiek net als de clubs
die namens consumenten het woord
voeren dat muziek niks mag kosten.
Aan de wortels van het auteurs -en het
uitvoeringsrecht wordt gezaagd en gehakt,
en ze worden stelselmatig vergiftigd.
Ook van binnenuit soms. Buma/Stemra
hanteert het credo dat alle muziek gelijk
is. Die mening deel ik. Ik maak wel graag
– dit is een strikt persoonlijke opvatting –
onderscheid tussen muziek die te horen is
omdat er een markt voor bestaat en muziek
waar een markt voor gekocht wordt, zoals
reclamemuziek. Een bedrijf koopt zendtijd
voor reclames en de muziek daarin wordt
door Buma per seconde net zo hoog
gewaardeerd als de vijfde van Beethoven
of de vierde van Led Zeppelin.
Verkopers van reclames weten aan
het begin van het jaar hoeveel muziekseconden er aan het eind van het jaar
uitgekeerd zullen worden en snoepen
volop van de te verwachten auteursrechten
mee. Het is niet ongebruikelijk dat via
contracten 80 tot 90 procent van het
auteursrecht verdwijnt in de zakken
van mensen en bedrijven die geen
noot gecomponeerd hebben. Waarom
auteursrecht nog auteursrecht heet, is in
dit soort gevallen me een raadsel.
Italië is een land waar veel mag wat niet
kan, maar de makers van reclamemuziek
moeten het financieel gewoon eens worden
met opdrachtgevers: hun Buma betaalt
namelijk geen auteursrecht over muziek
waar geen consument om vroeg.
Dichter bij huis verstrekt onze eigen
Sena in principe geen uitvoeringsrechten
over reclame- en achtergrondmuziek.
In het naburig recht is de aanspraak op de
Sena-vergoeding beperkt tot ‘commerciële
fonogrammen’. In de snelle wereld van
de reclame probeert men evengoed steeds
vaker via een listige truc toch Sena-rechten
te claimen en dus om uitvoerenden die
daar recht op hebben te bestelen. Ik mag
hopen dat het Sena-bestuur in dit soort
gevallen aangifte van diefstal doet.
‘IK MAG HOPEN DAT
HET SENA-BESTUUR
AANGIFTE VAN
DIEFSTAL DOET’
DVERS 2014
SOUNDS OF MUSIC
4 OKTOBER Sittard
20 - 26 OKTOBER Groningen
AMSTERDAM DANCE
EVENT 2014
MUZIKANTENDAG ON TOUR
15 - 19 OKTOBER Amsterdam
25 OKTOBER Delft
CELLO BIËNNALE
AMSTERDAM 2014
FESTIVAL JAZZ INTERNATIONAL
ROTTERDAM 2014 | THE PACK
PROJECT FT. MARK SCHILDERS
16-25 OKTOBER Amsterdam
31 OKTOBER - 2 NOVEMBER Rotterdam
Heel mijn jeugd heb ik gezegd: ‘Ik weet’
Alleen, hoe meer ik zocht, hoe minder ik wist
Nu heeft de klok zestig keer geslagen
Ik sta nog steeds voor mijn raam
Ik kijk en zoek in mezelf
Nu weet ik het
Ik weet dat ik het nooit zal weten
Het leven, liefde, geld, vrienden, de rozen
Je zult nooit iets weten van de klank en de
kleur van de dingen
Dat weet ik
Dat weet ik dan ook zeker
UIT: NU WEET IK HET (MAINTENANT JE SAIS), KO VAN DIJK (1974)
PRODUCTIE CEES SCHRAMA, VERTALING GUUS VERSTRAETE
MUZIKANTENDAG
ON TOUR
8 NOVEMBER Hengelo
JAZZFEST AMSTERDAM
2014
15 NOVEMBER Amsterdam
POPRONDE 2014
SEPTEMBER - NOVEMBER 31 steden in Nederland