reuzenbalsemien

REUZENBALSEMIEN
IMPATIENS GLANDULIFERA
WAT IS HET PROBLEEM?
 Bedreiging voor de inheemse biodiversiteit
De voortplanting van de soort is gebaseerd op een hoge
zaadproductie met hoge kiemkracht. Door het groot aantal
kiemende planten ontstaat een monotone, dichte,
plantenmassa. Dit leidt niet alleen tot verdringen
en verstikken van onderliggende inheemse plantensoorten,
maar ook van de aanwezige fauna.
De hoge nectarproductie maakt de reuzenbalsemien
bijzonder aantrekkelijk bij bijen en hommels. Lokaal zorgt
dit voor een lagere bestuiving van de andere (inheemse)
wilde planten.
 Effecten op economie
Aangezien reuzenbalsemien een eenjarig plant is, sterft ze af in de winter. Hierdoor komt plaatselijk de
bodem bloot te liggen. Wind en water krijgen vrij spel en de bodem wordt blootgesteld aan erosie.
Door het onderdrukkend karakter van de plant kunnen andere plant- en grassoorten, die voor stabiliteit op
oevers en dijken zorgen, zich moeilijker vestigen en/of handhaven.
Reuzenbalsemien wordt bij de 100 ergste Europese invasieve exoten (DAISIE) gerekend. Omwille van het
hoge risico voor de Belgische biodiversiteit wordt de soort ook bij ons als problematisch geïdentificeerd
(Harmonia-database).
 Species factsheet Impatiens glandulifera (DAISIE: Engelstalig)
 Impatiens glandulifera – Invasive species in Belgium (Harmonia-database: Engelstalig)
HOE IS REUZENBALSEMIEN BIJ ONS TERECHTGEKOMEN?
Oorspronkelijk komt de plant uit de Himalaya, meer bepaald Tibet en India. In 1839 werd de soort
geïntroduceerd in de Kew Botanical Gardens. Begin 1900 is reuzenbalsemien spontaan uit tuinen beginnen
verwilderen in West-Europa. De eerste waarneming in het wild in België dateert van in 1939. Ook de aanplant
als bijenplant door imkers heeft bijgedragen tot de verspreiding.
De natuurlijke verspreiding gebeurt mechanisch. Wanneer de vrucht wordt aangeraakt, krullen de
verschillende delen van de zaaddoos op en worden meer dan 1000 zaden tot wel 7 meter ver weggeschoten.
Wanneer de zaden in het water terechtkomen kunnen ze kilometers meedrijven en zo nieuwe groeiplaatsen
bereiken.
HOE IS REUZENBALSEMIEN BIJ ONS TERECHTGEKOMEN?
Reuzenbalsemien heeft zich de afgelopen decennia verspreid in bijna alle Europese landen. Oevers en dijken
behoren tot de belangrijkste probleemgebieden gezien het risico op erosie en afkalving. De plant heeft een
lichte voorkeur voor vochtige voedselrijke standplaatsen en wordt dan ook waargenomen in bosranden, natte
weilanden en op verstoorde gronden.
Raadpleegbaar op: www.natuurenbos.be/exoten
Versie I. glandulifera: 25/05/2012
De grote aantrekkingskracht op bijen kan ’s zomers voor overlast zorgen in de nabijheid van terrassen en
recreatiegebieden.
 Zie: Kaart actuele verspreiding in België – reuzenbalsemien (Natuurpunt)
HOE KAN MEN REUZENBALSEMIEN HERKENNEN?
Reuzenbalsemien is een kruidachtige plant die
wel 2,5 m hoog kan worden. Opvallend zijn de
grote roze-witte bloemen die bloeien van juli tot
en met oktober. De zaden van de plant
bevinden zich in peervormige zaaddozen, die
na aanraking spontaan openspringen.
 Foto’s: Reuzenbalsemien (Plantengids KU Leuven)
MAG REUZENBALSEMIEN NOG WORDEN VERKOCHT?
Ja. Echter, de verkoop of aanplant van reuzenbalsemien wordt ontraden.
De professionele groensector (sierteelt, tuincentra, openbaar groen, …) heeft een gedragscode ondertekend
(AlterIAS-project). In die gedragscode staan maatregelen om de introductie en verspreiding van invasieve
planten te beperken. De sector verbindt zich ertoe 28 invasieve plantensoorten, waaronder reuzenbalsemien,
niet meer aan te planten of te verkopen. Bij de verkoop van tientallen andere planten zal men waarschuwende
informatie meegeven.
 Zie: AlterIAS (Nederlands, Frans en Engels)
WORDT REUZENBALSEMIEN BESTREDEN?
Maaien en uittrekken vormen zeer effectieve methoden bij de bestrijding van de reuzenbalsemien. De zaden
blijven immers maar een flink jaar kiemkrachtig.
Belangrijk is wel het tijdstip van de uitvoering, namelijk wanneer de eerste bloemen ontluiken. Langs oevers
vat men de bestrijding best stroomopwaarts aan. Zo voorkomt men dat zaden van bovenstrooms groeiende
planten meespoelen en de inspanning benedenstrooms ongedaan maken.
Gerichte begrazing door runderen en schapen kan een degelijk alternatief vormen, indien er voldoende
opvolging mogelijk is.
De soort kan ook effectief worden bestreden door gebruik te maken van het chemisch middel glyfosaat. In de
buurt van open water en lang rivieren wordt deze methode echter sterk afgeraden en is ze meestal zelfs
verboden. Alle andere plantengroei wordt er immers ook mee gedood.
 Wat doet de overheid?
De voornaamste taak van de Vlaamse overheid bestaat uit:
o bundelen en ontsluiten van kennis en informatie;
o preventie en bewustmaking: vermijden dat een problematische uitheemse soort in de
natuur terechtkomt is steeds goedkoper en eenvoudiger dan bestrijding;
o in kaart brengen van voorkomen en verspreiding.
Raadpleegbaar op: www.natuurenbos.be/exoten
Versie I. glandulifera: 25/05/2012
In de Dommelvallei is men momenteel bezig met een gebiedsdekkende bestrijding van reuzenbalsemien.
 Zie: Bestrijding van invasieve exoten: Reuzenbalsemien – Ervaringsrapport gebiedsdekkende bestrijding
2010 (Watering De Dommelvallei)
 Wat kunt u doen?
 Vermijden dat de plant in de natuur terechtkomt is steeds goedkoper en eenvoudiger dan de
bestrijding. Koop of plant daarom geen reuzenbalsemien. Plant liever inheemse soorten, er zijn heel
wat aantrekkelijke alternatieven.
 Zie brochure: Alternatieven voor invasieven (AlterIAS: pdf, 59 p.)
 Als organisatie, vereniging of particulier kan u helpen om de introductie en verspreiding van invasieve
exotische planten tegen te gaan.
 Zie: Gedragscode invasieve planten (AlterIAS)
 Wordt de soort in het wild waargenomen, dan kunt u dit melden via www.waarnemingen.be.
Het bekijken van waarnemingen kan zonder registratie. Wenst u echter zelf een waarneming te
melden, dan moet u zich eerst registreren. Via deze meldingen wordt een beter beeld verkregen van
de verspreiding in Vlaanderen.
 Verwijder zelf reuzenbalsemien uit uw tuin: Het uittrekken van de plant voor de bloei is de meest
effectieve manier om zelf de reuzenbalsemien te bestrijden. Op deze manier komt de plant niet tot
zaad en kunnen nieuwe exemplaren worden vermeden. Mits voldoende nazorg kan de soort na één
jaar nagenoeg volledig worden uitgeroeid. De verwijderde planten worden het best in de
plantenafvalbak gegooid of gecomposteerd.
Raadpleegbaar op: www.natuurenbos.be/exoten
Versie I. glandulifera: 25/05/2012