Verslag UFO bijeenkomst donderdag 7 November 2002

Verslag UFO bijeenkomst donderdag 7 November 2002
IS (BIJ)VOEDING EEN ONDERSCHAT GENEESMIDDEL?
Nut van bijvoeding voor de COPD-patiënt
Mw H Houniet, MSc, senior voedingsdeskundige Scientific Service Nutricia Nederland:
De definitie van ondervoeding luidt: ‘verminderd biologisch functioneren als gevolg van een
tekort aan energie en voedingsstoffen’. Ondervoeding door te weinig eten komt in Nederland
bijna niet meer voor, onderliggende ziektebeelden zijn meestal de oorzaak. Een indicator
voor ondervoeding is ongewenst gewichtsverlies:  5% (ofwel  3kg) in 1 maand of  10%
(ofwel  6kg) in 3 maanden. Een andere indicator voor ondervoeding is de Body Mass Index.
Enkele cijfers:
- 25-45% van de opnames in een ziekenhuis zijn ondervoed
-  60% van de in het ziekenhuis verblijvende patiënten zijn ondervoed
- 10-15% van de bewoners in een verzorgingstehuis zijn ondervoed
- 30-40% van de bewoners in een verpleeghuis zijn ondervoed
Risicogroepen ongewenst gewichtsverlies:
- Ouderen (65+): 33%
- (Chronisch) zieken (o.a. COPD, oncologie, maag-lever-darm bezwaren): 45%
- Postoperatieve patiënten: 11%
Enkele signalen voor ondervoeding:
Klinische blik
Verminderde voedselinname
- Slappe handdruk
- Ingevallen bleek gelaat
- Geen belangstelling voor de
omgeving
- Matte huid
- Dof haar
- Slechte aanspreekbaarheid
- Zieke indruk
- > 3 dagen geen of nauwelijks
voedselinname
- > 7 dagen minder gegeten dan normaal
- Vochtinname < 8 kopjes per dag
- Verminderde eetlust
- Slikproblemen
- Kauwproblemen
Ziektebeelden
- COPD
- Decubitis
- Slikproblemen
- Oncologie
- Aandoeningen van maagleverd-darm
COPD
Chronic Obstructive Pulmonary Disease: chronische bronchitis en longemfyseem. De
klachten waarmee dit gepaard gaan zijn o.a.: kortademigheid, chronische vermoeidheid,
verminderde inspaningstolerantie, progressief gewichtsverlies en psycho-sociale problemen.
Patiënten komen vaak in een vicieuze cirkel terecht: gewichtsverlies lijdt tot een verzwakking
van de ademhalingsspieren en een afname van de spiermassa. Dit lijdt tot een vermindering
van de inspanningscapaciteit, een verhoogde morbiditeit, een vermindering van algemeen
dagelijks functioneren en daarmee een afname van de kwaliteit van leven. Dit leidt weer tot
een slecht eetpatroon, waardoor gewichtsverlies etc. etc.
Naast de bovengenoemde oorzaken van ondervoeding (afname kwaliteit van leven etc.) is er
een verhoogde behoefte aan voedingsstoffen door het longdefect / systemisch effect:
toegenomen ademarbeid, luchtweginfecties en verhoogd ruststofmetabolisme.
Het is belangrijk deze neerwaartse spiraal te doorbreken. Dit gebeurt in de praktijk met
voedingstherapie + training. Hiermee wordt een verbetering van de voedingstoestand
beoogd, alsmede een toename van de spiermassa. Dit laatste heeft als gevolg dat de
ventilatoire capaciteit en de algehele conditie verbeterd. Dit alles lijdt tot een verbetering van
de kwaliteit van leven, een vermindering van het aantal exacerbaties en een verlenging van
de levensduur.
20-30% Van de poliklinisch behandelde stabiele COPD-patiënten lijdt aan ondervoeding.
Van de patiënten die zijn opgenomen met een acuut longfalen lijdt zelfs 50% aan
ondervoeding.
Respifor® is een drinkvoeding speciaal ontwikkeld voor COPD patiënten. In een
dubbelblinde cross-over studie werden 11 stabiele COPD patiënten geïncludeerd. Patiënten
kregen 250 kcal Respifor (rijk aan koolhydraten) respectievelijk 250 kcal vetrijk supplement.
30 En 60 minuten na inname werd de kortademigheid gemeten. Er was duidelijk te zien dat
Respifor een minder groot gevoel van kortademigheid geeft dan vetrijk supplement.
Onderstaande selecties kunnen een criterium zijn voor voedingstherapie:
- laag lichaamsgewicht: BMI  21
- gewichtsverlies:  5% binnen 1 maand of
 10% binnen 6 maanden
- lage vetvrije massa-index: mannen  16
vrouwen  15
Helaas hanteren niet alle verzekeraars dezelfde criteria voor vergoeding van drinkvoedingen.
Conclusies:
- Depletie van gewicht en/of vetvrije massa komen vaak voor
- Gevolgen van ondervoeding zijn ernstig
- Voeding en training zijn effectief
- Respifor® kan geïndiceerd zijn bij COPD
Voedingstherapie
Dhr L de Vries Reilingh, Rayon manager medisch extramuraal bij Nutricia Nederland
Heeft de voeding extra aandacht nodig?  Voeding aan gevuld met drinkvoeding of poederKan de patiënt niet voldoende eten
vormige dieetvoeding

Kan geen vast voedsel worden gebruikt  Volledige drinkvoeding

Kan voedsel niet (voldoende) oraal
 (Voeding aangevuld met) sondevoeding
worden ingenomen?
De verschillende drink / poedervoedingen op een rij:
Poeders
- Fortify
- Protifar
- Fantomalt
- Nutilis
Geeft extra energie, eiwit, vitamines, mineralen en spoorelementen
Geeft extra eiwit
Geeft extra energie
Instant verdikkingsmiddel: bij (ver)slikproblemen en oprispen
Drinkvoedingen voor extra voedingsstoffen (volledige/aanvullende voeding)
Nutridrink/
Bevat vitamines, mineralen en spoorelementen (20% ADH).
Multifibre
Lactose-vrij
Nutridrink Multifibre bevat 4,5gram vezels ter stimulatie van het darmkanaal.
Nutridrink: 8 smaken
Nutridrink Multifibre: 6 smaken
Fortifresh
De yoghurt variant van Nutridrink
Bevat vitamines, minderalen en spoorelementen (20% ADH)
Niet lactose-vrij
Fortifresh: 4 smaken
Drinkvoeding voor extra energie
Ensini
Heldere drinkvoeding met fruitige smaak
Bevat vitamines, minerale e spoorelementen (25% ADH)
Ensini: 6 smaken
Forticreme
Energie en eiwitrijk toetje
Bevat vitamines, mineralen en spoorelementen (20% ADH)
Forticreme: 5 smaken
Drinkvoeding voor extra eiwit
Fortimel
Als eiwitrijke voeding nodig is: dus niet als volledige voeding !!
Bevat vitamines, mineralen en spoorelementen (25% ADH)
Fortimel: 6 smaken
Drinkvoedingen bestemd voor bepaalde doelgroepen
Fortini
Als vervangende voeding voor kinderen vanaf 1 jaar.
Bij zieke kinderen die niet voldoende voeding binnen krijgen
Cubitan
Voor patiënten met decubitis stadium I t/m IV
Speciale aanvullende eiwit- en energierijke dieetvoeding
Toevoegingen: arginine en anti-oxidanten
Respifor
Voor patiënten met COPD
Speciale aanvullende energierijke drinkvoeding
Hoog koolhydraat- en eiwitgehalte
Toevoegingen: anti-oxidanten