Begrippen Hoofdstuk 4 HAVO 5 ader Bloedvat waarin bloed richting het hart stroomt slagader Bloedvat waarin het bloed van het hart afstroomt haarvat Bloedvat met een zeer dunne wand waar uitwisseling van stoffen met omringende weefsels plaatsvindt hart Gespierd orgaan dat het bloed rondpompt grote bloedsomloop Alle bloedvaten in het lichaam behalve de vaten die naar de longen gaan kleine bloedsomloop Longslagader, longhaarvaten longader weefselvloeistof Vloeistof tussen cellen in weefsels lymfe Vloeistof in lymfevaten lymfevatenstelsel Systeem van vaten waarin lymfe stroomt Doorbloeding Hoeveelheid bloed die door bepaalde weefsels stroomt Spierkramp Ontstaat doordat spieren te weinig bloed (en dus zuurstof krijgen) shock (levensbedreigende) plotselinge lage bloeddruk waarbij de vitale organen te weinig bloed krijgen Boezems Gedeeltes van het hart waar bloed uit de holle ader of longader wordt verzameld kamers Gedeeltes van het hart vanuit waar bloed in de aorta of longslagader wordt gepompt holle ader Bloedvat van waaruit het bloed uit het lichaam in het hart instroomt aorta Bloedvat van waaruit het bloed naar de slagaders in het lichaam stroomt Harttonen Geluiden die waargenomen kunnen worden op het tijdstip dat de kleppen dichtklappen bloeddruk De druk die op de vaatwanden van de slagaders wordt uitgeoefend door het bloed bovendruk De bloeddruk tijdens de samentrekking van de kamers onderdruk De bloeddruk tijdens het ontspannen van de kamers Sinusknoop Zenuwknoop van waaruit de samentrekking van het hart begint hartpauze periode waarin de hartkamers en de hartboezems ontspannen zijn. slagvolume Hoeveelheid bloed die per slag wordt weggepompt uit de kamer hartminuutvolume Hoeveelheid bloed die in een minuut door het hart wordt weggepompt Kransslagader Slagaders die het hart van bloed voorzien kransader Aders die het bloed uit de haarvaten uit het hart opvangen hartinfarct Afsterven van een gedeelte van de hartspier doordat de bloedtoevoer stagneert omdat een kransslagader verstopt is hartkleppen Kleppen tussen de boezems en de kamers Slagaderkleppen Kleppen tussen de kamers en de aorta en de longslagader hartslagfrequentie Aantal hartslagen per minuut Bloedplasma Vloeistof in de bloedvaten Stamcellen Cellen die nog niet gedifferentieerd zijn. lymfocyten Witte bloedcellen Bloedeiwitten Enzymen, stollingsfactoren en andere eiwitten in het bloedplasma rode bloedcellen Bloedcellen die zuurstof transporteren bloedplaatjes Fragmenten van bloedcellen die betrokken zijn bij de bloedstolling Beenmerg Plek waar bloedcellen aangemaakt worden witte bloedcellen Bloedcellen die betrokken zijn bij de afweer Weefselvloeistof Vloeistof tussen cellen in weefsels ultrafiltratie Uitwisseling van vloeistof tussen haarvaten en weefselvloeistof waarbij grote moleculen en cellen in de bloedvaten achterblijven hongeroedeem Ophoping van weefselvocht door een tekort aan eiwitten in het bloedplasma arteriosclerose Aderverkalking (verdikking en verharding van de wanden van slagaders) plaque Ophoping van cholesterol bedekt met bindweefsel in in slagaders infarct Afsterven van weefsel door verstopte bloedvaten spatader Verwijding van de aderen (vooral in de benen), door het beschadigen van een of meerdere kleppen)