Magazine FIRE voor alle leerlingen
advertisement
intro Je Huid is superbelangrijk Je huid is superbelangrijk en vuur is superhandig. Maar als je vuur aanraakt, gaat je huid stuk. Dan krijg je brandwonden. Net als met hete thee. Thee is lekker om te drinken. Maar als je mok hete thee per ongeluk over je been valt… Dan gaat je huid stuk en krijg je brandwonden. Warmte, de beste uitvinding van de wereld! Heb je weleens ongekookte aardappels gegeten? Die zijn echt heel vies! En een kopje hete thee is lekkerder dan lauwe thee. Als je thuis komt van school ga je lekker bij de verwarming zitten. Dan warm je op. Hitte, warmte en vuur zijn de beste uitvinding van de wereld! Au heet! Maar als je verkeerd omgaat met hitte krijg je brandwonden, bijvoorbeeld door: Hete thee die over je heen valt H eet water uit de kraan S pelen met vuur B rand en ongelukken Aanraken van hete dingen, zoals strijkijzers Voor de lol fikkie stoken? Dat is spelen met vuur. Dus gevaarlijk. Hoe zorg je ervoor dat je geen brandwonden krijgt? Beantwoord de volgende vragen op www.brandwonden.nl/fire en je ziet gelijk of jij genoeg weet om brandwonden te voorkomen. Jouw huid is belangrijk. Maar wat doet huid eigenlijk allemaal voor je? Wat is een brandwond? Waardoor ontstaan de meeste brandwonden bij kinderen? Wat moet je doen als je een brandwond hebt? Wat doe je als iemand in brand staat? Welke ‘elementen’ heb je nodig om vuur te kunnen maken? Hoeveel rookmelders hebben jullie thuis? Wat is een vluchtplan? Hebben jullie thuis een vluchtplan geoefend? Hoe steek je veilig vuurwerk af? Welk vuurwerk zorgt voor de meeste ongelukken? 2 Brandwonden Stichting Je moet er dus voor zorgen dat je geen brandwonden krijgt. Lees hierna hoe je dat doet… www.brandwonden.nl Weet jij waarom meisjes make-up gebruiken? Brandwonden Stichting 3 Huid Huid beschermt je tegen vuil en bacteriën Zonder de bescherming van je huid, kun je niet leven. Huid is echt nodig om de rest van je lichaam te beschermen tegen vuil en bacteriën. Als je geen huid hebt, ga je dood. huid en brandwonden 1 Huid regelt je temperatuur Door te zweten raak je je warmte kwijt. Dat is belangrijk. Want als je te warm wordt, krijg je koorts. Door ‘kippevel’ en ‘rillen’ zorgt jouw huid dat je het warmer krijgt. Ook als je het te koud krijgt, wordt je heel ziek. Huid is een alarmcentrale! Je voelt snel of iets warm of heet is. Dat voel je met je huid. Hou je hand maar eens bij een verwarming. Jouw huid is de alarmcentrale die de boodschap ‘au, dit is heet’ doorgeeft aan je hersenen. Dan trek je met je spieren je hand terug. In je huid zitten bloedvaten. Dat merk je als je in je vinger prikt. Dat prikken voel je met jouw zenuwen… die zitten ook in je huid. Zweten doe je met je zweetklieren. En onder je huid zit vet. Soms is die laag dun… maar soms ook dik, zoals bij je billen :-) Huid is belangrijk! Je huid is jouw contact met de buitenwereld. Met een andere huid zou je er anders uitzien. Huid zit helemaal om je heen. Met elk stukje huid voel je warmte, kou, water, een kus, een steentje in je schoen, de wind... ... Doe elkaar pijn naast je zit Knijp degene die d’. Zelfs pijn raa of doe ‘prikkeld t je huid. me je e do 'voelen' 4 Brandwonden Stichting Opdracht Blijf zitten waar je zit. Schrijf op: wat voel je op dit moment... Met je handen? Met je billen? Met je voeten? Met je rug? Facelift Hoe ziet jouw ideale gezicht eruit? Knip uit verschillende tijdschriften oren, wangen, neus, mond en andere lichaamsdelen. Plak ze op en maak jouw ideale ster. Met je lippen? Huid bepaalt hoe je eruit ziet Huid is jouw buitenkant. Je let op elke sproet en elk pukkeltje. Je let zelfs op de kleur. De buitenkant van anderen is soms zo mooi, dat je je ogen er niet van af kunt houden… dan voel je allemaal kriebels in je buik. Brandwonden Stichting 5 1 huid en brandwonden Auw! Brandwonden Eerstegraads verbranding Als je huid een beetje rood is en je voelt een prikkelende pijn… dan noem je dat een eerstegraads verbranding. Als je je verbrandt in de zon is dat vaak een eerstegraads verbranding. Dat doet best zeer. Maar na een paar dagen is de verbranding verdwenen. doorsnede van de huid eerstegraads Iedereen heeft wel eens z’n vinger Tip: Koel een verbranding altijd direct met lauw zachtstromend water. 2 ­verbrand. Maar een grote brandwond… zo groot als je hand bijvoorbeeld. Dat is heel ernstig. Tweedegraads verbranding Een tweedegraads verbranding is een diepere verbranding en doet erg zeer. Een deel van je huid is beschadigd. In het begin is je huid rood. Maar daarna krijg je blaren en ziet je huid er ‘nat’ uit. De kans bestaat dat er littekens overblijven. 3 Een diepe brandwond, zo groot als een Euro kan al heel pijnlijk en erg zijn. Daar hou je een flink litteken aan over! Wat is een brandwond? Een brandwond is anders dan een snee of een schaaf­ wond. Een brandwond maakt je huid stuk. Dan is je huid weggebrand. Soms beschadigt een brandwond de huid zo erg dat het niet meer vanzelf overgaat. doorsnede van de huid tweedegraads Tip: Ga naar de dokter bij blaren en een kapotte huid! Brandwonden door thee Derdegraads verbranding Een derdegraadsverbranding is helemaal erg. De huid is droog, leer­achtig en zwart (bij vuurverbranding) of wit (bij verbranding door hete vloeistoffen). doorsnede van de huid derdegraads Omdat je zenuwenuiteinden zijn verbrand, voel je weinig pijn. Dit soort wonden genezen alleen na behandeling in het ziekenhuis. Tip: Ga naar de dokter bij een diepe brandwond die groter is dan een Euro. 6 Brandwonden Stichting Dunne huid en heet water Als je jong bent, heb je een dunne huid. Water van 60 graden celcius, zoals heet kraanwater, veroorzaakt al ernstige en diepe brandwonden. Wist je dat de meeste brand­ wonden door hete thee of heet water ontstaan? Bij brandwonden denk je al snel aan vuur. Maar veel kinderen lopen ernstige brand­wonden op door ongelukken met hete thee of koffie. Een scheut hete thee, veroorzaakt al gauw grote brandwonden. den Voorkom zelf brandwon Zet je theekopje nooit van de tafel. aan de rand Brandwonden Stichting 7 Littekens ander deel van je lichaam. Dat heet transplantatie. De grote littekens gaan niet meer weg. Marjorie Oorzaak: Spelen met vuur Naam: Marjorie zat in groep zeven toen ze met vriendjes fikkie ging stoken in een papiercontainer. Het vuurtje werd snel een grote brand. Op het nippertje werd ze gered. Marjorie heeft ernstige brandwonden opgelopen en is nu al meer dan 40 keer geopereerd aan haar littekens. Snelle eerste hulp bij brand- koelen! Goed koelen… niet te koud worden! Als je met te koud water koelt, koelt je huid zoveel af dat je het heel koud krijgt. Dat heet ‘onderkoeling’. Onderkoeling is levens­gevaarlijk. Je krijgt het dan zo koud dat je heel ziek wordt. wonden is heel belangrijk. Waarschuw een arts Koelen met water zorgt ervoor dat de brandwond niet dieper wordt. waarschuw! huid en brandwonden Van brandwonden krijg je ­littekens Als je huid door een brandwond beschadigd is, maakt je lichaamnieuwe huid. Dat veroorzaakt littekens. Bij een hele diepe brandwond is je huid weggebrand. Dan maken de artsen in het ziekenhuis de brandwond dicht met huid van een Eerst water, de rest komt later! K oel de wond ± 10 minuten met zacht stromend lauw water. Is er geen leidingwater, gebruik dan slootwater of natte doeken. Koel alleen de wond. Verwijder geen kleding die aan de wond kleeft. niet te koud! a ls er blaren op de huid zitten. als de huid is aangetast. als de verbranding door elektriciteit komt, als je bijvoorbeeld een schok gekregen hebt. a ls de verbranding door chemische stoffen komt, zoals bijvoorbeeld gootsteenontstopper of verfafbijtmiddel. Verzorg het slachtoffer! S meer niets op de wond. B edek de wond met steriel verband of schone doek. G eef het slachtoffer geen eten en drinken. Vervoer het slachtoffer z­ ittend, als dat kan. zit tend vervoeren! Teun Oorzaak: Gasexplosie Naam: Door een gasexplosie liep Teun ernstige brandwonden op. Hij heeft nu littekens op een groot deel van zijn lichaam. Hou je hand maar ‘ns 10 minuten onder lauw water… dan weet je hoe lang dat is. Veronica Oorzaak: Huisbrand Naam: den Voorkom zelf brandwon Met één klein Speel nooit met vuur. e een grote gevaarlijk vlammetje kun je al brand veroorzaken. 8 Brandwonden Stichting Als peuter overleefde Veronica een huisbrand. Zij liep wel hele ernstige brandwonden op. Zij heeft nu littekens in haar gezicht en handen. brandwonden? Eerst water, de rest komt later! Brandwonden Stichting 9 FAQ 1 2 3 4 5 6 10 Brandwonden Stichting spelen met vuur Hoe slim ben jij? Wat doe je als je in brand staat? Ieder jaar moeten er Waarom moet je niet gaan rennen als je in brand staat? Dan komt er meer zuurstof bij het vuur. Dat wakkert de vlammen aan. duizenden kinderen naar het ziekenhuis omdat ze brandwonden hebben opgelopen. Waarom moet je de wond koelen? De hitte in de huid moet helemaal weg. Anders veroorzaakt hij nog meer schade. Brandwonden door thee! Je kunt brandwonden oplopen door een ongeluk met vuurwerk of een brand. Ook een hete strijkbout aanraken kan al genoeg zijn om je vingers flink te branden. Maar de meeste kinderen lopen brandwonden op door ongelukken met hete thee, koffie en heet water. Waarom kun je het best lauw water gebruiken bij het koelen? Dan wordt je huid niet te koud en kun je hem langer onder de kraan houden. Als je te koud wordt, kan je heel ziek worden. Waarom moet je niets op de wond smeren? Je kunt bacteriën in de wond smeren. Dat moet je nooit doen. Daarbij kan de dokter de wond niet goed beoordelen, als je er iets opgesmeerd hebt. Waarom mag een brandwonden­ slacht­offer niet eten of drinken? Als je nog geopereerd moet worden in het ziekenhuis, is het beter dat er geen eten en drinken in je maag zit. Waarom moet je een brandwonden­ slachtoffer zittend vervoeren? Zijn hoofd moet boven de rest van zijn lichaam blijven. Anders krijgt hij het benauwd. Opdracht Doof het vuur Staat iemand in brand? Blijf rustig en ga niet rennen. Dat wakkert de vlammen aan. Er zijn drie manieren om de brand te doven: Doof de vlammen met water. Ga bijvoorbeeld onder de douche staan. Doof het vuur met een blusdeken, een stevige jas of een gordijn. Hou deze bij de nek dicht, zodat de v­ lammen niet bij het gezicht komen. Rol over de grond. Met of zonder de deken, jas of het gordijn. kijk op www.brandwonden.nl/fire voor het juiste antwoord! Hoe slim ben jij? Als je slim bent, kun je brandwonden voorkomen. Test wat jij al hebt geleerd. Kijk op www.brandwonden.nl/fire of je de antwoorden goed hebt. 1. Op school weiger ik om thee rond te brengen naar de leraren. ja nee 2. Ik steek vuurwerk alleen af in het bijzijn van een volwassene. ja nee 3. Ik gooi brandbare stoffen zoals spiritus op de barbecue of een kampvuur. ja nee 4. Ik zorg dat thee in het midden van de tafel staat. ja nee 5. Ik steek vuurwerk uit de hand af. ja nee 6. Ik speel nooit met een stopcontact. ja nee 7. Ik kan geen brandwond oplopen door water uit de kraan. ja nee 8. Als ik mij brand, koel ik 10 minuten met lauw zachtstromend water. ja nee Brandwonden Stichting 11 2 Opdracht Wat zouden we moeten zonder Welk element van de vuurdriehoek is ­altijd hetzelfde? vuur? Rauwe eieren eten. De hele winter onder de dekens. Je moet er niet aan denken. De hitte van vuur gebruik je om te koken en om je warm te houden. Gelukkig is vuur een onderdeel van de wereld waarin we leven. Net als bijvoorbeeld lucht en water. De natuur zorgt zelf voor vuur. Kijk maar naar vulkanen en bliksem. De vuurdriehoek Voor vuur heb je drie dingen nodig. Samen vormen ze de vuurdriehoek: 1. Brandstof: hout, papier of gas bijvoorbeeld. 2. Zuurstof: lucht dus. 3. Warmte: een vonkje of een straal zonlicht kan genoeg zijn. Wil je brand voorkomen, dan moet je deze drie dingen niet samenbrengen. Vandaar dat je niet met lucifers moet spelen. Spelen met vuur Vuur is leuk, vuur is grappig maar vuur is vooral heet. Dat wist je vast al. Spelen met vuur doet iedereen wel eens. Maar het kan flink misgaan! hoe kun jij brandwonden voorkomen? Vul in: Brandwonden Stichting Brandstof Zuurstof To: Q <[email protected]> Marjorie says Ik heb brandwonden opgelopen omdat ik met vuur het gespeeld. Warmte Welke drie dingen zou jij het meeste ­missen als er geen vuur was? Leg uit waarom. Q says Hoe ging dat dan? Marjorie says Ik zat in groep 7. Na schooltijd klom ik met mijn vrienden in een papiercontainer. We staken een krant in brand. Dat leek stoer. Maar dat werd een ramp. 1. e krant brandde… maar toen ging het snel. D Alle kranten om ons heen vlogen in brand. We probeerden het vuur nog uit te trappen. Maar dat lukte niet. 2. Q says Vluchten dus? 3. Marjorie says Mijn vrienden konden er nog snel uitklimmen. Ik niet. Heel snel stonden mijn kleren in brand. Het begon bij mijn broek… Het vuur kroop omhoog… Q says en toen? Marjorie says Voorbijgangers zagen het gebeuren en rende naar mij toe. Toen ik door een man uit de papiercontainer werd getrokken, stond ik helemaal in brand. Ze hebben de vlammen gedoofd en mij direct onder de douche gezet. Met loeiende sirenes ben ik toen naar het brandwondencentrum gebracht. Daardoor heb ik dat ‘fikkie steken’ overleefd. Q says … 12 spelen met vuur Vuur eeld Een kaars bijvoorb f: lemaal uit brandsto Een kaars bestaat he is lont. Een kaars het kaarsvet en de zit dus met de zuurstof ht, luc or do omringd t me je e do n eke nst het ook wel goed. Aa ­ ansteker of lucifer. een vlam van een a Brandwonden Stichting 13 3 brand Rookmelders redden levens Iedere dag breekt er in zo’n 20 huizen in Nederland brand uit. Dit zijn ongeveer 7.000 branden in huizen per jaar. In ieder huis wonen vaders, moeders en kinderen... die op tijd moeten vluchten. Elke brand kan in minder dan 5 minuten zo groot zijn dat je niet meer kunt vluchten. Van de rook van een brand kun je trouwens dood gaan. Dus je moet vluchten voor de rook. Daarom moet je een rookmelder hebben. Dan kun je brand overleven. Een rookmelder waarschuwt jou met een luid alarm op tijd bij brand. Rookmelder is onmisbaar Een rookmelder is echt onmisbaar. Zo’n melder geeft alarm wanneer er brand ontstaat. Terwijl je slaapt kun je niet ruiken... maar wel horen. Een rookmelder maakt je wakker. Zo kun je snel vluchten via het vluchtplan dat je samen met je ouders bedacht hebt. Opdracht Stel de volgende vragen aan jouw ouders en schrijf de antwoorden op. Waar hangen bij ons thuis de rookmelders? Werken ze? Laat de pieptoon eens horen. druk op de testknop van de rookmelder Heb je thuis een rookmelder? Laat maar eens op de testknop drukken. Dan weet je bij welk geluid je moet vluchten... 14 Brandwonden Stichting ZORG DAT JOUW OUDERS EEN ROOKMELDER PLAASTEN! Jouw ouders Wat moet ik doen als de pieptoon afgaat? Wist je dat als er brand is, dat je dan niets kunt zien door de rook? Uitproberen hoe dat voelt? Doe op je kamer een blinddoek om en probeer binnen 1 minuut de weg naar buiten te vinden! krijgen 20% korting!! ng nnen 20% korti Jouw ouders ku ze deze als er rookmeld krijgen op een n.nl/fire de on dw an w.br bestellen via ww Brandwonden Stichting 15 wordt razendsnel groter. Als je een klein vuurtje niet meteen kunt doven, moet je Opdracht maken dat je wegkomt. Dus… als er brand is… vlucht en sla alarm! Niet blussen maar vluchten! Als je thuis de rookmelder hoort afgaan, en er is brand… dan moet je vluchten en elkaar buiten opzoeken. brand Vluchten bij brand! Brand is levensgevaarlijk. Een brand Wat is de snelste vluchtroute vanaf de wc? Beantwoord deze vragen. Ga op onderzoek als je een antwoord niet zeker weet. Spreek een vluchtplan af! Een vluchtplan is een afspraak die je samen maakt. Dan weet je wat je moet doen als je snel moet vluchten. Bij brand heb je geen tijd om dit te bespreken. Wat is thuis de snelste vluchtroute vanuit de woonkamer? Wat is de snelste weg om buiten te komen? Spreek de snelste en veiligste vluchtroute met elkaar af. Bedenk een tweede route voor het geval de eerste geblokkeerd is. S preek van tevoren af wie welk persoon in veiligheid brengt. Spreek af wie de dieren in veiligheid brengt. Zorg dat je bij de sleutel van de voor- en achterdeur kunt. Bepaal een ontmoetingsplaats buiten. Oefen de vluchtroute met jouw familie en check dat iedereen veilig is. Zorg dat de vluchtroutes niet geblokkeerd zijn door fietsen, tassen en andere spullen. En vanuit jouw slaapkamer? Wat doe je als die weg geblokkeerd is? Hou je adem 30 seconden in. Zoveel tijd heb je nodig om door de rook naar buiten te vluchten! Kun je de brand niet blussen? Blijf rustig! 1 16 Blijf rustig Brandwonden Stichting 2 Waarschuw anderen 3 Vlucht via de snelste route 4 Gebruik nooit de lift 5 Is er veel rook? Hou je hoofd laag: daar is minder rook en zie je meer. Hou als het kan een natte doek voor je mond en neus 6 Bel 112 zodra je veilig bent Brandwonden Stichting 17 Ieder jaar gebeuren ­ongelukken met vuurwerk. Ook bij kinderen en jongeren onder de 12 jaar. Gek eigenlijk. Want vuurwerk kun je pas kopen als je ouder bent dan 16 jaar. Dus het vuurwerk dat jij afsteekt, zul je van vrienden of van je ouders krijgen… of vinden op straat. Gevonden vuurwerk en weigeraars Steek nooit vuurwerk af dat je ­gevonden hebt. Het is niet voor niets weggegooid. De meeste ongelukken krijg je van deze ‘weigeraars’. Het klinkt saai, maar maak deze weigeraars nat en gooi ze in de prullenbak. Als je vuurwerk wil afsteken…vraag dan of dat mag van je ouders! Laat je ouders uitleggen hoe je vuurwerk afsteekt. Het is helemaal niet stom om van je ouders te leren hoe je met vuurwerk moet omgaan. Wist je dat je geen vuurwerk moet afsteken als het hard waait? De wind blaast het vuurwerk alle kanten op. En dat is levensgevaarlijk! Vouw je capuchon van je jas naar binnen met oud en nieuw. Dan kan er geen vuurwerk in blijven steken. 18 Brandwonden Stichting Wist je da t je vuurpijl en vanuit een pvc-pijp o f een vuurw erkstandaard mo et afsteke n? zo steek je vuurwerk af: 1 2 spelen met vuur Vuurwerk Zorg dat vuurwerk altijd stevig en stabiel staat. Zet pijlen altijd in een vuurwerkhouder of een fles, half gevuld met zand of water en sla voor grote vuurpijlen een pvc-buis in de grond want pijlen moeten recht omhoog gaan. 3 Zet vuurwerkpotten altijd klem tussen 2 stenen of een vuurwerkhouder. 4 Steek vuurwerk aan met een aansteeklont, dat is een stuk touw waarvan de punt is aangestoken en blijft gloeien. 5 6 7 Steek nooit vuurwerk uit je hand af. Steek weigeraars (vuurwerk dat niet is afgegaan) nooit opnieuw aan. Experimenteer niet met vuurwerk. Wist je dat ongelukken met vuurwerk vaak veroorzaakt worden door mensen die vuurwerk fout afsteken? Brandwonden Stichting 19
