de koude oorlog

DE KOUDE OORLOG
Achtergrond Koude Oorlog
Koude oorlog
grote spanningen tussen VS en bongenoten
en SU en bondgenoten die net niet op
oorlog uitlopen
Achtergronden
-ideologische tegenstelling sinds 1917
(Russische revolutie)
-machtspolitieke tegenstelling sinds 1945
Ideologische tegenstelling
VS
SU
-Politiek
democratie
- vrije,geheime
verkiezingen
-meerpartijenstelsel
-economisch kapitalisme
- winststreven
-privé bezit
produktiemiddelen
-sociaal
-vrijheid
-individualisme
dictatuur -alle macht bij de
communistische
partij
-schijnverkiezingen
Planeconomie
-behoeftebevrediging
-staatsbezit produktiemiddelen
-gelijkheid
-collectivisme
Machtspolitieke tegenstelling
Tot 1941
-VS in zelfgekozen isolement
-SU in gedwongen isolement
Van 1941-1945 VS en SU bondgenoten tegen
Duitsland (monsterverbond)
In 1945
-Europa verzwakt door WO II
-VS en SU worstelen om wereldmacht (wereld
verdelen in invloedssferen)
VN
In 1945 oprichting VN (opvolger Volkenbond)
-meeste landen lid (Algemene Vergadering)
-wel een leger om oorlog te voorkomen
(VN vredesmacht)
-Veiligheidsraad met vetorecht voor elk van
de 5 permanente leden (VS,SU,Engeland,Frankrijk en China)
-daarnaast humanitaire organisaties
(Unicef,Unesco,IMF enz)
Indeling Koude Oorlog
1-Het ontstaan
2-Het openlijke conflict
3-Ontspanning (detente)
4-Oplopende spanning
5-Op weg naar het einde
1945-1948
1948-1963
1963-1979
1979-1985
1985-1990
1-Het ontstaan
•
•
•
•
•
A-De conferenties
B-Groeiende spanning
C-Trumandoctrine
D-Marshallplan
E-Oprichting NAVO
1944-1945
1946
1947
1948
1948
A-Afspraken van Yalta en Potsdam
-Duitsland verdeeld in bezettingszônes
-herstelbetalingen (geen bedrag vastgesteld)
-denazificatie
-demilitarisatie
-geallieerde controleraad heeft de leiding
-Polen verschuift op de kaart
In Yalta werden nog wel afspraken gemaakt,
maar In Potsdam lukte dat niet meer
B-Groeiende spanning
1945-1946 sovjetisering van Oost Europa
Defensief bedoeld (SU beschermen tegen aanval
uit het westen).
Offensief kan niet , want SU niet sterk genoeg
-geen atoombom (pas in 1949)
-grote schade van WO II
Westen zag het wel als offensief
In 1946 hield Churchill een toespraak→ term
ijzeren gordijn
C-Trumandoctrine
Aanleiding→ burgeroorlog in Griekenland
Engeland hielp Griekse regering tegen opstandelingen (waaronder veel communisten)
In 1947 neemt VS die hulp over.
Truman houdt een toespraak→
hulp aan elk land, waar de democratie bedreigd wordt van binnenuit of van buitenaf
Trumanleer gebaseerd op containment→
Indamming van het communisme
D-Marshallplan
Oorzaken
-humanitaire hulp aan Europa (kan zich economisch niet zelf herstellen)
-eigenbelang→ Europa afzetmarkt
-verarmd Europa staat open voor communisme
Marshallplan basis voor EEG
SU en oostbloklanden accepteren de hulp niet
-teken van zwakte (hulp van de vijand nodig)
-geen invloed van VS
-VS mocht niet weten hoe slecht het echt ging
-zou bewijzen dat kapitalisme beter is dan de
planeconomie
SU richt Comecon op als reactie
E-Oprichting NAVO
Aanleiding kwestie Tsjecho-Slowakije
-land had een democratische regering
-staatsgreep van communisten
-roepen SU te hulp
→Tsjecho-Slowakije in invloedssfeer SU
Voor het westen een bewijs van offensieve
bedoelingen SU→oprichting NAVO (NATO)
(militair bondgenootschap)
Reactie SU→oprichting Pact van Warschau
2-Openlijke Conflict
A-Kwestie Berlijn
B-Korea oorlog
C-Hongaarse opstand
D-Bouw van de Berlijnse muur
E-Cubacrisis
1948
1950-1953
195
1961
1963
A-Kwestie Berlijn
Eerste openlijke conflict
Na 1945 ging elke bezettingsmacht in zijn
eigen zone zijn eigen gang→
Russische zone
-communistische dictatuur
-moeizaam economisch herstel
Westerse zones (gaan samenwerken)
-democratische ontwikkeling
-economisch herstel mbv Marshallplan
Berlijncrisis
Aanleiding
Invoering van de D-mark in het westen (1947)→
Stalin woest (economische eenheid verbroken)
→Stalin blokkert Berlijn (1948)
→westen organiseert een luchtbrug
→blokkade uiteindelijk mislukt, maar wel
oorlogsdreiging
Daarna ontstaan 2 Duitslanden
-BRD (West Duitsland)
-DDR (Oost Duitsland)
B-Korea oorlog
Tweede openlijke conflict
In 1945 Korea bevrijd van Japanse overheersing
-N-Korea door SU→communistisch
-Z-Korea door VS→rechtse dictatuur
In 1949 werd China communistisch
In 1950 valt N-Korea Z-Korea binnen (wil heel
Korea communistisch maken)
Z-Korea vraagt hulp aan de VN (geen veto SU)
VN leger (vooral VS troepen) dringen N-Korea
terug
vervolg
VN leger valt N-Korea binnen.
China komt N-Korea te hulp en drijft VN leger
terug tot oude grens
McArthur wil met atoombommen gaan gooien
Truman ontslaat hem
Resultaten
-in 1953 status quo
-plaatselijk conflict niet tot wereldoorlog uitgegroeid
-geen atoomwapens
C-Hongaarse opstand
In 1953 overleed Stalin→machtsstrijd
In 1956 Chroestsjov nieuwe leider
Komt met nieuw programma
-vreedzame coexistentie
-destalinisatie→dooi
O-Europese staten dachten, dat dat ook voor
hun gold→
Hongaarse opstand
S.U. slaat die met geweld neer.
Westen doet niets
D-Bouw van de Berlijnse muur
In 1961 bouwden de O Duitsers een muur
dwars door Berlijn
Oorzaken
-er vluchtten te veel Duitsers via Berlijn naar
het westen (vooral hoger opgeleiden)
-vele vluchtelingen antireclame
Oost Duitsers zeiden:
Muur is bescherming tegen westerse agressie
Westen deed niets
E-Cubacrisis
In 1959 verdreef Fidel Castro de dictator
Batista
Castro was links→nationaliseerde alle grond
en bedrijven (ook van Amerikanen)
In 1960 begon de VS een economische boycot
SU biedt economische hulp (koopt suikeroogst)
In 1961 inval van Cubaanse ballingen in de
Varkensbaai (getraind door CIA)
SU biedt militaire hulp (plaatsing atoomraketten)
In 1963 blokkeert de VS Cuba→bijna atoomoorlog
SU trekt de raketten terug
Chroestsjow vervangen door Breznjew
3-Ontspanning (detente)
Door Cubacrisis wereld op rand van een
wereldoorlog→ ontspanning
-aanleg hotline
-SALT besprekingen
-handelsakkoorden
-sportieve en culturele contacten
TOCH SPANNING
A-Vietnamoorlog
1960-1973
B-Praagse lente
1968
A-Vietnam oorlog
Vietnam was een kolonie van Frankrijk
In WO II door Japan bezet.
Bevrijdingsbeweging(Vietminh) olv Ho Tsji Minh
(nationalist en communist) vecht tegen Japan
Na WO II komen de Fransen terug→Ho keert
zich tegen hun
In 1954 Frankrijk verslagen→
Conferentie van Geneve
-Frankrijk trekt zich terug
-Vietnam verdeeld
vervolg
N-Vietnam olv Ho (gesteund door SU en China)
Z-Vietnam olv Diem (rechtse dictator)
In 1960 ontstaat in Z-Vietnam de Vietcong
(communistische bevrijdingsbeweging gesteund
door N-Vietnam)
VS steunt Diem (Dominotheorie) met geld en
Adviseurs
In 1964 stuurt Johnson troepen en gaat N-Vietnam
bombarderen
vervolg
VS kan niet winnen
-guerillatactiek Vietcong
-publieke opinie keert zich tegen de oorlog
(door pers en TV)
In 1968 wordt Nixon president
-oorlog Vietnamiseren
-peace with honour
In 1973 vredesverdrag met N-Vietnam→VS weg
In 1975 verovert het noorden het zuiden→
heel Vietnam communistisch
B-Praagse lente
•
•
•
•
In 1968 komen hervormers aan de macht
in Tsjecho Slowakije (communisme met een
menselijk gezicht)
SU grijpt in (Breznjewdoctrine)
4-Weer oplopende spanning
A-Russische inval in Afghanistan
B-Navo dubbelbesluit
C-Reagan aan de macht
D-Onrust in Polen
1979
1979
1980
1981
A-Russische inval in Afganistan
In 1979 valt SU Afganistan binnen
VS president Carter neemt maatregelen
-graanboycot
-stoppen ontwapeningsbesprekingen
-boycot Olympische Spelen in Moskou
B-NAVO dubbelbesluit
SU heeft SS 20 raketten ontwikkeld
(meerdere kernkoppen)→
NAVO dubbelbesluit
-SU moet SS 20 raketten weghalen
-anders plaatsen VS kruisraketten in W Europa
C-Reagan aan de macht
•
•
•
•
•
•
•
In 1980 wordt Reagan president
Hij is een felle anti communist
(SU is het Rijk van het Kwaad)
Hij neemt maatregelen
-verhoogt de defensie uitgaven
-komt met het Star Wars programma
(ruimteschild met laserkanonnen)
D-Onrust in Polen
In Polen ontstaat een zelfstandige vakbond
(Solidariteit) olv Lech Walensa
Zorgt voor onrust
Leider Jaruzelski grijpt in om ingrijpen SU
te voorkomen
-Solidariteit verboden
-Walensa en andere leiders opgepakt
5-Op weg naar het einde
A-Gorbatsjov aan de macht 1985
B-SU uit Afghanistan
1988
C-Desintegratie oostblok
1989
D-Val van de SU
1990
A-Gorbatsjov aan de macht
In 1985 komt in de SU Gorbatsjov aan de macht
Er waren grote problemen
-hoge kosten van de wapenwedloop
-planeconomie faalde (slechte producten)
-bureaucratie en corruptie
-er werd niet hard gewerkt (veel alcoholisme)
Gorbatsjov komt met nieuwe aanpak
-glasnost→openheid
-perestroika→economische hervormingen
(meer prive inititatief)
B-Sovjet Unie uit Afganistan
Nieuwe politiek tov het westen→ontspanning
-topconferenties met Reagan
-terugtrekken troepen uit Afganistan
-verminderen van de bewapening
C-Desintegratie van het oostblok
In veel O-Europese staten nieuwe leiders
-democratisering
-invoeren vrije marktsysteem
Gorbatsjov grijpt niet in (eigen problemen
oplossen)
O Europa maakt zich los van de SU
In 1989 valt de Berlijnse muur
D-Val van de Sovjet Unie
In SU onrustig
-nationalistische opstanden→randstaten
scheiden zich af
-orthodoxe communisten plegen een mislukte
staatsgreep→gezag van Gorbatsjov valt weg
-Jeltsin nieuwe leider van Rusland begint
democratische ontwikkeling→val van het
communisme→val van de SU
In 1990 is de Koude oorlog ten einde
VN
bezettingszones
denazificatie
Denazificatie
Polen verschuift op de kaart
A-De conferenties
Conferentie van Yalta
Conferentie van Potsdam
Geallieerde controleraad
nl.wikipedia.org/wiki/Geallieerde_Controleraad
B-Ijzeren gordijn
ijzeren gordijn
Truman
Trumandoctrine
Marshallplan
Comecon en EEG
Oprichting van de Navo(NATO)
Warschaupact
NAVO en Warschaupact
Ontwikkeling van Duitsland
Blokkade Berlijn
luchtbrug
Luchtbrug
Korea oorlog
Chroestsjow aan de macht
Hongaarse opstand
Berlijnse muur
Conflict in Cuba
Hoofdrolspelers
Leider van Cuba
President van Amerika
Leider van de Sovjet-Unie
Fidel Castro
John F. Kennedy
Nikita Chroesjtsjov
Varkensbaai-incident (1961)
• Cubaanse rebellen landen met steun VS op de Varkensbaai; Doel = Havana
• Castro wacht ze op; ze komen niet verder dan het strand.
• 1962: Amerika treft voorbereidingen voor nieuwe aanval
Cubacrisis
Cartoon over de Cuba-crisis
Afloop
Chroesjtsjov,
afgezet in 1964
84 jaar
Kennedy neergeschoten in Dallas (1963)
A-De Vietnamoorlog
Ho Chi Minh
Conferentie van Genève 1954
Dominitheorie
Vredesverdrag 1973
B-Praagse lente 1968
A-Russische inval in Afghanistan
Carter
B-Navo dubbelbesluit
C-Reagan
Amerikaanse presidenten
Truman (1944-1952)
Eisenhouwer(1952-1960)
Kennedy (1960-1963)
Johnson(1963-1968)
Nixon(1968-1974)
Ford(1974-1976)
Carter(1976-1980)
Reagan(1980-1988)
Bush sr (1988-1992)
Clinton (1992-2000)
Bush jr (2000-2008)
D-Onrust in Polen
Gorbatsjov
Leiders van de Sovjet-Unie
Lenin (1917-1924)
Stalin (1924-1953)
Chroesjtsjov (1953-1964)
Breznjev (1964-1981)
Gorbatsjov (1985-1991)
A-Gorbatsjov aan de macht
Top van Reykjavik (1987)
C-Desintegtie van het oostblok
Val van de muur 1989
D-Val van de Sovjet Unie
Jeltsin 1990
Ontwikkeling van het communisme