kanker bij de kat

KANKER BIJ DE KAT: WAT IS HET EN WELKE KOMEN HET MEEST VOOR?
Wat is kanker?
Kanker is eigenlijk een term die een ziekte beschrijft die veroorzaakt wordt door een tumor.
Een tumor is een verzameling van abnormale cellen in het lichaam die voortdurend groeien en
delen. Dit leidt uiteindelijk tot de ontwikkeleing van een massa.
Sommige tumoren verspreiden zich niet naar andere delen van het lichaam en hebben niet de
neiging om te invaderen in de omgevende weefsels. Dit noemt men de goedaardige tumors.
In tegenstelling hiermee beschrijft de term kanker eigenlijk een kwaadaardige tumor die
dikwijls invadeert in de omgevende weefsels en die zich kan verspreiden naar andere delen
van het lichaam (metastase). Dit verspreiden gebeurt via de bloedbaan of via het
lymfevatenstelsel.
Er bestaan verschillende types kanker, die meestal benoemd worden naar de abnormale cellen
die ze bevatten. Zo zijn sarcomas en carcinomas solide tumoren die vanuit verschillende
weefsels kunnen groeien. Leukemie daarentegen tast het beenmerg (waar de bloedcellen
worden geproduceerd) aan en veroorzaakt grote aantallen abnormale cellen in de
bloedstroom. Een lymfoma is een solide tumor die veroorzaakt wordt door de groei van
abnormale lymfocyten (dit is een bepaald type van witte bloedcellen die men ook kan
aantreffen in weefsels en die deel uitmaken van het immuunsysteem.
Wat veroorzaakt kanker?
Bij de meeste katten is de onderliggende oorzaak van het ontstaan van kanker niet te
achterlaten. Kankers kunnen om verschillende redenen voorkomen.
-Er zou een genetische gevoeligheid bestaan bij katten om bepaalde tumoren te ontwikkelen
maar er is hierover nog maar weinig geweten.
-Gedurende het leven van de kat kan de kat worden blootgesteld aan verschillende factoren
die abnormaliteiten in de cel kunnen uitlokken en uiteindelijk leiden tot de ontwikkeling van
kanker. Dergelijke factoren zijn onder andere zonlicht of bepaalde chemicaliën
Het feit blijft echter dat in de meeste gevallen er geen reden kan worden aangeduid voor de
oorzaak van het ontstaan van kanker.
We weten wel echter dat sommige virale infecties kanker kunnen veroorzaken. Het feline
leukemievirus is hiervan het beste voorbeeld. Het virus kan de bloedproducerende cellen van
het beenmerg infecteren en zo leiden tot de ontwikkeling van leukemie of een lymfoma. Een
zeldzame keer kan ook een infectie met het feline immunodeficiëntoevirus (het ‘aidsvirus’)
kanker veroorzaken. Tegenwoordig is het echter mogelijk om de kat te testen op de
aanwezigheid van deze virussen.
Klinische symptomen van kanker
Omdat kanker elk weefsel van het lichaam kan aantasten zijn de symptomen zeer
uiteenlopend en is er eigenlijk geen enkel symptoom dat suggestief is voor kanker. Over het
algemeen wordt kanker wel meer bij oudere katten aangetroffen.
In de meeste gevallen groeit kanker over een langere tijd zodat de symptomen in het begin
nogal vaag kunnen zijn zoals een verminderde eetlust, gewichtsverlies, futloos. Soms zijn de
symptomen duidelijker zoals de aanwezigheid van knobbels in of onder de huid,
veranderingen in de ogen of het plots bloeden. Naarmate de kanker verder groeit kunnen er
meer symptomen optreden die specifiek zijn voor het orgaan of weefsel dat wordt aangetast.
Kanker kan dus een hele hoop symptomen geven die niet specifiek zijn.
Diagnose van kanker
Dikwijls heeft de dierenarts al een vermoeden van kanker aan de hand van de klachten waar U
als eigenaar mee komt en aan de hand van zijn klinisch onderzoek.
Meestal zijn er echter bijkomende onderzoeken nodig zoals een RX-foto of een echografie om
de locatie en/of grootte van de tumor vast te stellen.
Om te weten om welk type kanker het gaat moet er eigenlijk een biopt genomen worden.
Hierbij wordt er dan een klein stukje van het aangetaste weefsel weggesneden. Soms is het
ook mogelijk om een diagnose te stellen door het nemen van een ‘fijne naaldaspiraat’ ( een
fijne naald wordt in het weefsel gebracht waarbij er dan als het ware cellen worden
uitgezogen die dan op een draagglaasje worden uitgesmeerd om te bekijken) of een naaldbiopt
(hier wordt er iets grotere naald in een gezwel gebracht en wordt er een klein stukje weefsel
verwijderd.
Er wordt ook altijd een algemeen bloedonderzoek uitgevoerd, enerzijds om te zoeken naar
bepaalde effecten van kanker anderzijds om te kijken of er geen andere ziekte aanwezig is.
Voor sommige kankers te diagnosticeren zijn er zeer speciale technieken nodig zoals een CTscan of een MRI-scan. Dit gaat zo zijn voor de diagnose van een hersentumor.
Kan kanker behandeld worden?
Er bestaan verschillende mogelijkheden om kanker te behandelen. Echter niet alle kankers
reageren even goed op de behandeling en de keuze om al dan niet te behandelen hangt af van
verschillende factoren. Bij al deze dingen blijft de levenskwaliteit van de kat het
belangrijkste. Het al dan niet behandelen van de kat wordt best samen met uw dierenarts
besproken.
Voor sommige behandelingen moet de kat zelfs doorverwezen worden naar daarvoor
gespecialiseerde centra’s.
Men moet wel voor ogen houden dat de behandelingen neveneffecten met zich kunnen
meebrengen. Deze neveneffecten mogen zeker niet de levenskwaliteit van de kat nog slechter
maken. Een goede opvolging door de dierenarts is zeker nodig om deze neveneffecten zoveel
mogelijk te beperken.
Welke zijn de meest voorkomende kankers bij de kat?
-Lymfoma:
Een lymfoma is een solide tumor van een bepaald type van witte bloedcellen die betrokken
zijn in het immuunsysteem. Buiten de aanwezigheid in het bloed, kunnen er overal in het
lichaam ophopingen zijn van lymfocyten. Dit kan gebeuren op beperkte plaatsen zoals de
lymfeknopen maar het kan ook voorkomen in andere weefsel. Door de grote verspreiding van
lymfocyten door het lichaam kan een lymfoma dus voorkomen op heel veel plaatsen en het
kan ook tegelijkertijd op meerdere plaatsen in het lichaam voorkomen. De meest
voorkomende weefsels die worden aangetast zijn de lymfeknopen, de borstholte, het
spijsverteringskanaal, de neus, de nieren en het zenuwstelsel.
Zowel een infectie met het leukemievirus als met het immunodeficiëntievirus kan een
onderliggende factor zijn voor de ontwikkeling van lymfoma.
De symptomen zijn dan ook sterk afhankelijk van het weefsel dat is aangetast.
Er zijn verschillende mogelijkheden van behandeling maar de behandeling zal afhangen van
de plaats en de grootte van de tumor.
-Squameus celcarcinoma
Squameuscelcarcinoma is een kanker van de huid. Blootstelling aan zonlicht kan een
uitlokkende factor zijn en wordt vooral gezien bij witte katten of bij katten die leven in
extreem warme gebieden.
De tumor tast meestal de neus of de oren aan. In het begin kan het lijken op een kleine wonde
die maar niet wil genezen.
Verspreiding van de tumor of metastase is zelden alhoewel soms de lymfeknopen erbij
betrokken kunnen worden.
Een vroege behandeling van deze tumoren kan zeer succesvol zijn en bestaat meestal uit het
verwijderen van het gezwel of bestraling. Bepaalde tumoren die de oppervlakkige huidlagen
aantasten kunnen succesvol behandeld worden door bestraling. De reactie op geneesmiddelen
is over het algemeen niet goed. Bij sommige katten kan er als alternatief van de klassieke
chirurgie cryochirurgie worden toegepast waarbij het aangetaste weefsel bevroren wordt met
een speciale sonde.
-Mammaire carcinomen.
Deze kanker waarbij de melklieren worden aangetast wordt meestal gezien bij de vrouwelijke
kat. De tumor tast meestal meer dan één melklier aan, waarbij er dan grote zwellingen kunnen
ontstaan die dikwijls ulceratie van de huid veroorzaken. Deze tumor spreidt meestal naar de
lokale lymfeknopen en kan ook naar de longen verspreiden.
Een vroege behandeling van kleine tumoren is natuurlijk meer succesvol dan wanneer er
meerdere of grotere zwellingen aanwezig zijn.
De behandeling bestaat meestal uit het chirurgisch verwijderen van de tumoren en de
aangetaste weefsels. In sommige gevallen kan chemotherapie een rol spelen.
-Mastceltumoren
Mastcellen zijn een type cellen dat wijd verspreid in het lichaam vorkomt. Mastceltumoren
tasten meestal de huid aan, de milt en/of de darmen. In de darmen zijn het dikwijls
aggressieve tumoren die de darmen kunnen gaan blokkeren.
Deze tumoren kunnen chirurgisch verwijderd worden maar het is dikwijls moeilijk om de
volledige tumor te verwijderen en een spreiding naar de lymfeknopen, lever, milt of de longen
is normaal.
Wanneer de diagnose wordt gesteld van een mastceltumor in de milt dan is er heel dikwijls
spreiding naar andere organen zoals de lever, lymfeknopen en beenmerg. Echter het
verwijderen van de milt kan toch zorgen voor een periode van rond de 12 maanden waarin ze
geen symptomen vertonen.
Mastceltumoren van de huid kunnen alleenstaande knobbels zijn of multipel en ze kunnen
ulcereren. Het chirurgisch verwijderen is meestal curatief en soms kunnen ze spontaan
regresseren.
-Orale squameuscelcarcinoom
Deze kanker gaat uit van cellen in de mond of keel en tast meestal de tong aan. De tumor kan
ook in lokaal been binnendringen en kan zich spreiden naar de lymfeknopen.
De tumor veroorzaakt meestal progressief moeilijkheden met eten en er kan ook een
intermitterend of continu kwijlen aanwezig zijn. Ze kunnen ook een stinkende adem hebben.
Deze tumoren zijn moeilijk te behandelen. Ze kunnen reageren op een chirurgische
behandeling of op bestraling wanneer dat aangewezen zou zijn.
-Fibrosarcoma
Dit type van kanker uitgaande van de fibroblasten en andere ondersteunende weefsels komen
meestal te voorschijn van onder de huid. Het presenteert zich meestal als geleidelijk groter
wordende massa’s onder de huid. De graad van kwaadaardigheid varieert sterk.
De beste behandeling bestaat meestal uit een combinatie van chirurgie en bestraling en/of
chemotherapie. De prognose is echter wisselend.
-Osteosarcoma
Osteosarcoom is een tumor waarbij het been aangetast wordt. Beenderen van de benen of de
rug kunnen worden aangetast en wanneer dit gebeurt treedt er een verzwakking van de
beenderen op waardoor de beenderen makkelijk kunnen breken gepaard gaande met erge pijn
en verlamming. Ook zonder het optreden van fracturen geven de meeste osteosarcomen
progressieve pijn en verlamming.
Osteosarcomen kunnen spreiden (metastase) naar lokale lymfeknopen en naar de longen. Dit
gebeurt niet altijd en in dergelijke gevallen kan het aan te raden zijn om chirurgie toe te
passen.
Ook bestraling en het toedienen van medicijnen kunnen in dergelijke gevallen waardevol zijn.
-Carcinomen van de luchtwegen (neus of longen)
Er zijn verschillende tumoren die het ademhalingsstelsel kunnen aantasten, maar de meeste
zijn lymfoma’s van de neus of adenocarcinoma’s van de neus of van de longen.
Tumoren in de neus veroorzaken meestal geleidelijk een obstructie van de neus waardoor er
een snurkend geluid hoorbaar is tijdens ademhaling. De katten kunnen ook gaan niezen en
soms is er ook uitvloei aanwezig. Naarmate de tumor verder gaat groeien gaat het dier ook
moeilijk krijgen met ademhalen.
Adenocarcinomen van de long kunnen leiden tot ademhalingsmoeilijkheden, hoesten of beide.
De tumor kan soms verspreiden naar de beenderen van de tenen en lamheid veroorzaken.
Longtumoren kunnen chirurgisch worden verwijderd. Dit wordt best gecombineerd met
chemotherapie. Echter tegen de tijd dat deze tumoren symptomen geven is er meestal al een
heel sterke verspreiding in de borstholte.
Voor neustumoren is bestraling al dan niet gecombineerd met chemotherapie de beste manier
van behandelen.
-Adenocarcinoom van de darm.
Adenocarcinomen kunnen zowel de dunne darm als de dikke darm aantasten. Het zijn meestal
snelgroeiende tumoren die meestal ziekte veroorzaken tengevolge van een obstructie van de
darm. De meest voorkomende symptomen zijn geen eetlust meer hebben, gewichtsverlies,
overgeven en diarree. Metastase naar de lokale lymfeknopen komt ook veelvuldig voor.
De manier van behandelen is chirurgisch verwijderen. Dit kan ondersteund worden door
chemotherapie.
-Adenocarcinoma van de lever (galweg) en pancreatitis
Kankers die de lever aantasten of de pancreas komen gelukkig niet veel voor bij de kat. Deze
tumoren kunnen geelzucht veroorzaken (door de obstructie van de galvloei), depressie,
gewichtsverlies, braken en een toename van het abdomen.
De prognose van deze tumoren is slecht.