(BEURSKOERS - UITGIFTEPREMIE) x #NIEUWE

Bank- en financiewezen
Hoofdstuk 2: Aandelen en de aandelenmarkt
1. HET AANDEEL
1.1 Basiskenmerken
Bewijs van mede-eigendom v/e vennootschap, gecreëerd bij de oprichting v/e vennootschap of bij een
kapitaalverhoging
Waarde kan dalen of stijgen
--> het behaalde rendement is onzeker
Als de onderneming winsten uitkeert:
--> aandeelhouder heeft recht of evenredig deel wat we een dividend noemen
!! Uitkeringen dividend vinden niet met zekerheid plaats
Kenmerk:
Aard v/h vermogen
Looptijd
Tussentijdse vergoeding
Vaste terugbetalingsprijs
Aandeel:
Eigen vermogen
Niet bepaald
Onzeker (dividend en/of bonus)
Neen
Obligatie:
Vreemd vermogen
Vast
Vooraf bepaald (interest)
Ja
1.2 Aandelen rendement
Opbrengst v/d belegging in aandelen over een bepaalde periode
We onderscheiden twee componenten:
- Dividendrendement
- Kapitaalwinst
GEREALISEERD RENDEMENT AANDEEL = (Divt = 1 + Eqt = 1 - Eqt = 0)/ Eqt = 0
Houdt zowel rekening met uitgekeerde dividend (op t = 1) als met de verandering v/d waarde v/h
aandeel over de periode
We kunnen de formule opsplitsen in dividendrendement en kapitaalwinst
RENDEMENT AANDEEL = DIVENDENRENDEMENT + KAPITAALWINST
DIVIDENDENRENDEMENT = Divt=1 / Eqt=0
KAPITAALWINST = (Eqt = 1 - Eqt = 0)/ Eqt = 0
Voorbeeld:
We kopen op t=0 een aandeel van bedrijf XYZ voor 60 euro
We verkopen op t=1 het aandeel van bedrijf XYZ voor 64 euro
We krijgen een dividend van 5 euro
--> Kapitaalwinst: [64-60]/60 = 0.0667
--> Dividend rendement: 5/60 = 0.0833
--> Totale rendement: 0.0677 + 0.0833 = 0,15
1
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013
1.3 Voordelen en risico’s
Zowel dividendrendement als kapitaalwinst zijn risicovol
--> Belegger weet niet of hij dividend zal ontvangen
--> Belegger weet niet hoeveel dividend hij zal ontvangen
--> Belegger weet niet of koers zal stijgen of dalen dus of hij kapitaalwinst zal maken
Er zijn risico’s verbonden aan het beleggen in aandelen:
Eventuele vereffening v/d vennootschap: geen waarborg op terugbetaling investering
--> aandeel houder staat helemaal achteraan in de rij
Ze zullen risicopremie eisen
Anderzijds:
Aandeelhouders kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor de schulden v/d onderneming
--> kan hoogstens het ingebrachte bedrag verliezen
1.4 Rechten van de aandeelhouder
1.4.1 Stemmen op de Algemene Vergadering
Aandeelhouder mag volgende vergaderingen bijwonen:
- Algemene Vergadering
- Buitengewone Algemene Vergadering
--> hij mag meestemmen en uitleg vragen rond bedrijfsvoering
Hij kan zich uitspreken over de:
- Benoeming v/d bestuurders
- Vergoeding v/d bestuurders
- Goedkeuring v/d jaarrekening
- Voorstel rond winstverdeling
1.4.2 Mag zijn deel in kapitaalverhoging storten
In België: bestaande aandeelhouders krijgen voorkeurrecht bij kapitaalverhoging
--> kapitaalverhoging zorgt voor nieuwe aandelen
Voorkeurrecht: recht om, in verhouding met hun participatie, als eerste in te tekenen op nieuwe
aandelen v/d vennootschap gedurende een bepaalde periode
Reden: aandeelhouders beschermen tegen verwatering van hun eigen inkomensaandeel
De periode is beperkt (meestal 15 dagen)
Scrips: niet-uitgeoefende voorkeursrechten die op de beurs worden geveild
Uitgifte prijs v/d nieuwe aandelen: meestal beneden huidige koers v/h aandeel
2
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013
Bepaling theoretische waarde v/h voorkeurrecht: wordt bepaald door vier factoren
- Beurskoers
- Uitgifteprijs
- Aantal nieuwe aandelen
- Aantal oude aandelen
VOORKEURRECHT =
(BEURSKOERS - UITGIFTEPREMIE) x #NIEUWE AANDELEN
AANTAL OUDE AANDELEN + AANTAL NIEUWE AANDELEN
Voorbeeld:
Vennootschap gaat voor elke 3 bestaande aandelen er 2 nieuwe uitgeven
--> dit tegen een uitgiftepremie van 750 euro
--> voor de kapitaalverhoging was de waarde v/e aandeel 1.000 euro
Voorkeurrecht: (1.000 - 750) x 2 / (3 + 2) = 100 euro
! De werkelijke waarde v/h voorkeurrecht kan verschillen met de theoretische
--> dit komt door vraag- en aanbodfactoren
Voorkeurrecht: moet aandeelhouders vergoeden voor de minderwaarde die hun aandelen door de
kapitaalverhoging ondergaan
Voorbeeld: minderwaarde aandelen
We werken verder op basis van vorig voorbeeld:
Gegevens:
Investeerder heeft:
- 3 Aandelen van 1.000 euro
- 1.500 crash
- Een totaal vermogen van: 3 x 1.000 + 1.500 = 4.500 euro
Optie 1: Investeerder oefent voorkeursrecht uit
Hij moet 750 euro per nieuw aandeel betalen
--> hij betaalt dus 2 x 750 = 1.500 euro
Door de verwatering daalt de prijs per aandeel tot een niveau:
[(3 x 1.000) + (2 x 750)] / (3 + 2) = 900
Hij heeft nu vijf aandelen met een vaarde van 900
--> 5 x 900 = 4.500
Optie2: Investeerder oefent voorkeursrecht NIET uit
Hij verkoopt de aandelen door aan 100 euro
--> hij heeft nu cash 1.500 + 300 en in aandelen 3 x 900
--> 1.800 + 2.700 = 4.500 euro
3
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013
1.4.3 Recht in deel in de winstuitkering
Wanneer AV beslist om winst uit te keren aan aandeelhouders
--> iedereen recht op proportioneel deel (dividend)
Dividend is in België onderworpen aan roerende voorheffing
--> wordt ingehouden aan de bron men ontvangst dus een netto-dividend
! Geen roerende voorheffing op meerwaarde v/d aandelen (koersstijging)
1.4.4 Recht op bonusaandeel
Ondernemingen keren niet volledig winst uit
--> reserveren er een deel van
--> reserves behoren tot eigen vermogen
Men kan deze aandelen omzetten in nieuwe aandelen, bonusaandelen
--> worden gratis toegekend aan bestaande aandeelhouders
! Creatie nieuwe aandelen, zonder nieuwe middelen aan te trekken
--> elke aandeelhouder krijgt bonusrechten of toekenningsrechten in functie v/h aantal aandelen dat
men reeds heeft
Men kan het recht ontvangen of verkopen
Bonusaandelen worden enkel uitgegeven als de winstperspectieven positief zijn
De theoretische waarde v/h bonusrecht wordt bepaald door drie componenten:
- Beurskoers
- Aantal nieuwe aandelen
- Aantal oude aandelen
BEURSKOERS X AANTAL NIEUWE AANDELEN
BONUSRECHT =
AANTAL OUDE AANDELEN + AANTAL NIEUWE AANDELEN
Voorbeeld:
Elke 7 oude aandelen --> 2 nieuwe bonusaandelen
Recente beurskoers v/d oude aandelen: 630 euro
Theoretische waarde v/h bonusrecht: [630 x 2]/[7 + 2] = 140 euro
!! De aandeelhouders worden niet beter of slechter
--> aandelen bedragen nu 630 - 140 euro = 490 euro
9 x 490 euro = 4.410 --> hij aanvaard het recht
7 x 630 euro = 4.410
Indien hij het niet aanvaard: 7 x 140 + 7 x 490 = 4.410
4
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013
!! VOORKEURSRECHTEN STEEDS OP BASIS VAN VROEGER AANTAL AANDELEN TOEPASSEN !!
1.4.5 Nieuwe aandelen bij aandelensplitsing
Soms gaat een onderneming haar aandelen splitsen
--> hierdoor worden aandelen makkelijker verhandelbaar
! Vaak bij aandelen met zeer hoge beurskoers
Er ontstaan nieuwe aandelen, maar het vermogen verandert niet
Ook verandert de totale waarde niet voor de aandeelhouder
Een aandeel van 20.000 euro wordt nu immers een set van 4 aandelen van 5.000 euro
Voorbeeld:
Een onderneming wenst een 4:1 aandelensplitsing door te voeren
Het aandeel kost 100 euro
Aandeelhouders krijgen voor elk oud aandeel: 4 aandelen van 25 euro
1.5 Soorten aandelen
Er zijn drie verschillende soorten aandelen:
- Indeling volgens stemrecht
- Indeling volgens verhandelbaarheid
- Indeling volgens voorrecht
1.5.1 Indeling volgens stemrecht
Meeste aandelen stemgerechtigd
--> in België maximum één stem per aandeel
!! Er zijn ook niet-stemgerechtigde aandelen
1.5.2 Indeling volgens verhandelbaarheid
De meeste aandelen in België zijn aandelen aan toonder
--> zijn potentieel gemakkelijk over te dragen
Aandelen op naam kunnen ook overgedragen worden
--> hier moet men een register aanpassen (duurt niet lang)
1.5.3 Indeling volgens voorrecht
Gewone aandelen of kapitaalaandelen zijn normaal
Er zijn ook preferente of bevoorrechte aandelen
--> statutair voorrechten op gewone aandelen
Voorbeeld: hoger dividend, gewaarborgd minimum dividend
Voorbeeld: trap hoger staan bij terugbetaling bij faillissement
(schuldeiser houden wel voorrang op alle aandeelhouders)
5
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013
2. AANDELEN MARKT
2.1 Euronext
Euxonext: fusievennootschap tussen beurzen van Amsterdam, Brussel en Parijs
--> voorziet handel in financiële activa sinds 2000 in België
Ondertussen ook Lissabonse beurs en Londense beurs voor afgeleide producten (Liffe) erbij
--> Euronext is dus een grensoverschreidende beursorganisatie
Doel: verhogen liquiditeit, verlaging transactiekosten
In 2005 werden er marktcompartimenten geherorganiseerd in:
- Eurolist
- Alternext
Eurolist: benaming voor gereglementeerde markt van Euronext
--> strenge normen voor bedrijven die aandelen op Eurolist willen
! Voldoen aan eisen kan redelijk wat kosten
Vooral verhandeling op de continu markt
Alternext: vooral kleine en middelgrote ondernemingen die aan beperkte normen voldoen
Vooral verhandeling op de fixing markt
In 2007: fusie tussen Euronext en NYSE
--> NYSE Euronext
2.1.1 Koersvorming
Op Euronext loopt de koersvorming in vier fases:
- Vooropening
- Opening
- Verhandelingsperiode
- Slotfixing
We noemen deze vier fases fixing
A) Vooropening (= periode voor opening v/d handel)
Euronext start de vooropening om 7.15 en opent om 9.00 uur
Vooropening: periode waarin elk beurslid orders kan ingeven, wijzigen en/of annuleren zonder dat er
transacties plaatsvinden
B) Opening
Opening: beurscomputer berekent voor elk aandeel een openingskoers waartegen zoveel mogelijk
beleggers bediend kunnen worden, en waarbij resterend aantal effecten zonder tegenpartij het
kleinst is
6
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013
C) Verhandelingsperiode (aan- en verkoop van effecten)
Continu markt: koers kan voortdurend veranderen door nieuwe inkomende orders
--> de periode duurt van 9.00 tot 17.30
Fixing markt: verhandeling maar één (enkele fixing) of twee keer (dubbele fixing) per dag
--> dubbele fixing: openingkoers om 10.30, één aanpassing mogelijk om 16.00 uur
D) Slotfixing
Van 17.30 - 17.35: voorsluiting
--> orders komen binnen, zonder transacties
Om 17.35: bepaling slotkoers
--> confrontatie alle resterende orders
Van 17.35 - 17.40: slotkoershandel
--> tegen slotkoers kan men nog 5 minuten handelen op continue markt
!!! Let op:
- Beleggers kunnen niet zelf kopen of verkopen op de beurs
--> tussenkomst bank of beursvennootschap nodig
- Koersen kunnen niet met eender welk percentage stijgen/dalen
--> interventieprocedures om grote koersschommelingen te voorkomen (Euronext)
- Index wordt uitgedrukt in punten (zo kan mn-en vergelijken met referentiedatum)
--> 30 december 1990: referentiedatum met 1.000 punten voor BEL20
--> Als men nu 4.000 punten heeft, staat men 4x zo hoog genoteerd als in 1990
- Euronext heeft een noteringschaal
Noteringschaal: fractie waarmee de koers v/e aandeel stijgt of daalt
- Koers lager of gelijk aan 50 euro: noteringschaal is veelvoud van 0,01
- Koers tussen 50.05 en 100 euro: noteringschaal is veelvoud van 0,05
- Koers tussen 100.10 en 500 euro: noteringschaal is veelvoud van 0,10
- Koers hoger dan 500 euro: noteringschaal is veelvoud van 0,50
7
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013
2.1.2 Beursorder
Beursorder: opdracht om bepaalde aandelen tegen een bepaalde prijs te kopen of verkopen
Er zijn twee type beursorders:
- Zonder limiet
- Met limiet
A) Beursorders ZONDER LIMIET
Orders zonder maximum aankoopprijs of minimum verkoopprijs
Binnen deze categorie zijn er nog twee soorten orders zonder limiet
Open order: order tegen openingskoers die door beurs werd berekend
--> kan men enkel tijdens de vooropening ingeven
Marktorder: order om aandelen te kopen/verkopen tegen geldende marktprijs
! Dit voor zover er voor de gevraagde hoeveelheid een tegenpartij is
Zonder tegenpartij: order komt in orderboek
B) Beursorders MET LIMIET
Order met maximum aankoopprijs of minimum verkoopprijs opgelegd door belegger
! Order wordt minstens aan opgelegde limiet uitgevoerd
--> kooporder: tegen maximumprijs of goedkoper
--> verkooporder: tegen minimumprijs of duurder
C) Speciale orders
We bespreken volgende speciale orders:
- Stoporders
- Fill and kill orders
- Ijsbergorders
Stoporder: order waarbij bepaald aantal aandelen gekocht of verkocht worden
--> dit indien de opgegeven prijs wordt bereikt of overschreven
! Er is dus een limiet opgelegd door de belegger
Zodra deze limiet is bereikt
--> order verandert van een stoporder in een marktorder
Voorbeeld:
Stoporder ingeven van 18 euro
--> als koers lager wordt dan 18 euro, worden zijn aandelen verkocht
--> winst veilig stellen of verlies beperken
Fill and kill order: order wordt uitgevoegd tegen een door de aandeelhouder ingestelde limiet (of
een betere koers indien mogelijk)
! Indien het volledig order niet uitgevoerd kan worden tegen deze limiet
--> niet uitgevoerde deel wordt geannuleerd
8
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013
Voorbeeld:
Belegger dient aankooporder met fill and kill voorwaarde in
--> hij wil 300 aandelen x tegen 25 euro/s
In de markt wil een verkoper 200 aandelen x aanbieden tegen 25 euro
--> belegger koopt 200 aandelen aan, de 100 andere gevraagde aandelen worden geannuleerd
Ijsbergorder: slechts deel v/h totale aantal geboden of gevraagde effecten worden getoond op de
markt
Als het eerst pakket uitgevoerd is, volgt een twee deel
--> hiermee wil men de koers niet te hard beïnvloeden
! Volgorde v/d uitvoering v/d beursorders hangt af v/h type
- Order zonder limiet: voorrang op elk ander order
- Beter orders met limiet: volgen na orders zonder limiet
--> betere prijs dan evenwichtskoers
--> hogere prijs dan evenwicht bij aankoop, lagere prijs dan evenwicht bij verkoop
- Order met limiet gelijk aan evenwichtkoers: komen laast
Order zonder limiet > beter orders met limiet > order met limiet gelijk aan evenwichtkoers
2.2 Aandelenindexen
Evolutie v/d waarde v/e aandeel
--> groot deel afhankelijk v/d globale beursevolutie (beursklimaat)
! Belegger dient dus niet alleen evolutie v/e individueel aandeel te bestuderen
--> bestuderen v/d verschillende aandelenindexen is aangeraden
Aandelenindex: geconstrueerd door het gewogen gemiddeld v/d koersen v/e aantal aandelen te
nemen die representatief zijn voor (een deel van) de markt
! Koersindices geven enkel het koersverloop weer
! Returnindices: zowel koersverloop als dividendrendement
--> niveau returnindices > niveau koers index
Reden: bij returnindex wordt herbelegging v/d uitbetaalde dividenden in index verondersteld
Weging v/d aandelen in de index: meestal op basis van marktkapitalisatie
MARKTKAPITALISATIE = AANTAL AANDELEN X BEURSKOERS
Eventueel correct toevoegen via free float (percentage vrij verhandelbare aandelen)
%-vrijverhandelbare effecten: deel v/d aandelen dat niet permanent door grote controlerende
aandeelhouders wordt aangehouden
Aandelenindices kunnen betrekking hebben op globale markt en deelsegment v/d markt
! De deelindices zijn enkel representatief voor bepaald segment of economische sector
9
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013
Voorbeelden van deelindices:
- Sectorindices
- Small caps indices (aandelen kleine bedrijven)
- Indices gebonden aan Vlaamse regio
2.2.1 Enkel bekende aandelenindexen
Bel20 Index
--> belangrijkste Belgische aandelen op de continu markt
Het gaat om maximaal 20 aandelen
Men gebruikt vrije marktkapitalisatie of free float om de aandelen te selecteren en hun weging toe
te kennen aan de index
! Aandelen in Bel20 moeten voor 15% vrij verhandelbaar zijn
--> ¼ v/d vrije verhandelbare effecten moet minstens per jaar van eigenaar veranderen
Belgian All Shares Index
--> alle Belgische aandelen op zowel continu als fixing markt van Euronext Brussel
Euronext 100 index
--> 100 aandelen genoteerd op Euronext
Men kiest de aandelen met grootste kapitalisatie en verhandeling
Dow Jones Industrial Average Index
--> 30 grootste en meest bekende Amerikaanse ondernemingen (Blue Chips) op NYSE
! Wellicht meest gevolgde index ter wereld
ZIE OEFENINGEN PAGINA 371
10
Jeroen De Koninck – HIRB – 2012-2013