Factsheet Banken, bedrijven en kapitaalmarkten
advertisement
Factsheet Banken, bedrijven en kapitaalmarkten Belang kapitaalmarkten voor economie Goed werkende kapitaalmarkten zijn van groot belang voor de economie; om overheden en bedrijven, waaronder banken, te financieren, maar ook voor de stabiliteit van de economie. Op de kapitaalmarkten worden middelen van beleggers aangetrokken om activiteiten van ondernemingen en overheden te financieren door de uitgifte van financiële instrumenten (primaire markt). Een deel van de financiële instrumenten zoals aandelen of obligaties worden publiekelijk verhandeld via een handelsplatform, andere instrumenten zoals bepaalde leningen en deelnemingen worden niet publiekelijk maar op de onderhandse markten verhandeld (onderhandse leningen, zoals private placements) (secundaire markt). Zie figuur 1. Figuur 1 Kapitaalmarkt kopers verkopers tussenpersonen kapitaalmarkt overheden ondernemingen banken Bron: NVB Activiteiten banken voor klanten Banken zijn actief op de kapitaalmarkten voor klanten met de volgende activiteiten: • Het ondersteunen van bedrijven en overheden die zich willen financieren via de kapitaal­ markt door de uitgifte van aandelen of obligaties. De bank adviseert en helpt bij de aanbieding aan beleggers (underwriting). • Het voorzien van klanten van producten ter beheersing van risico’s zoals schommelingen in de rente, grondstofprijzen of valuta (derivaten). • Het onderhouden van markten in financiële instrumenten door het voortdurend afgeven van prijzen waardoor voortdurend gehandeld kan worden in een financieel instrument (market making). Om deze liquiditeit te garanderen, houden banken een voorraad aan van het financiële instrument (warehousing). • Het voorzien van beleggers van beleggingsinstrumenten. Banken vervullen met deze activiteiten een belangrijke rol voor klanten bij de financiering van de economie via de kapitaalmarkten. Financiering van banken Banken moeten zich zelf ook financieren om geld uit te kunnen lenen. Specifiek voor Nederlandse banken geldt dat zij onvoldoende spaargeld kunnen aantrekken om in de behoefte aan hypotheken en bedrijfsfinancieringen te kunnen voorzien. Nederlanders sparen wel, maar veel spaargeld is ondergebracht bij pensioenfondsen en verzekeraars. Dit zoge­ noemde depositofinancieringsgat zorgt er voor dat Nederlandse banken veel sterker dan banken in andere Europese landen voor financiering zijn aangewezen op de kapitaalmarkt. Onderstaande figuur toont aan dat het depositofinancieringsgat van de Nederlandse banken sinds 2009 is gekrompen en hiermee de afhankelijkheid van marktfinanciering is gedaald. Toch is de afhankelijkheid van marktfinanciering van Nederlandse banken in internationaal perspectief nog steeds relatief hoog. Nederlandse banken geven meer obligaties uit dan het Europese Uniegemiddelde (zie ook het DNB Staat van het toezicht 2015, december 2016). Figuur 2 Depositofinancieringsgat krimpt 1) 200 190 180 170 160 150 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 140 Bron: DNB Europese Kapitaalmarktunie De Europese Commissie wil met een actieplan voor een Europese Kapitaalmarktunie zorgen voor verdieping en verbreding van financieringsmogelijkheden in de EU, wat kan bijdragen aan versterking van de economische groei. Sterkere kapitaalmarkten maken het financiële systeem stabieler. Door meer en verschillende financieringsmogelijkheden worden bedrijven minder afhankelijk van bancaire financiering dan op dit moment het geval is. De kapitaal­ markt in de Europese Unie (EU) is relatief onderontwikkeld, zie de vergelijking met andere landen, zoals de Verenigde Staten (VS) in figuur 3. 1 Weergegeven is de ‘loans­to­deposits’ ratio van de Nederlandse banken: de leningen van de Nederlandse private sector in verhouding tot de spaargelden van de Nederlandse private sector. Private sector is hier gedefinieerd als huishoudens plus niet­financiële bedrijven. De ratio is exclusief overheidsbanken NWB en BNG, omdat hun bijzondere bedrijfsmodel, waarbij zij leningen verstrekken aan niet­financiële publieke bedrijven, dit zou vertekenen. Nederlandse Vereniging van Banken Factsheet Kapitaalmarkten Solide functionerende markten zijn een kritische succesfactor voor het slagen van de Kapitaalmarktunie; banken willen met hun activiteiten, zoals het onderhouden van handel in financiële instrumenten en marketmaking, een bijdrage leveren aan het functioneren van de markten. Figuur 3 Omvang financiële sector en kapitaalmarkt (% van Bruto Binnenlands Product) 600 Aandelen Staats- en bedrijfsobligaties 500 Bancaire activa 400 300 200 100 0 Verenigde Staten Europese Unie China Japan Bron: Bruegel Transparantere en veiligere kapitaalmarkten Sinds 2007 is er veel gebeurd om de kapitaalmarkt transparanter, stabieler en schok­ bestendiger te maken. Zo zijn onder meer MiFID en EMIR ingevoerd. Markets in Financial Instruments Directive (MiFID) Eén van die maatregelen is de Europese richtlijn voor de regulering van de financiële markten en de handel in beleggingsproducten (MiFID). De MiFID heeft gezorgd voor nieuwe soorten handelsplatformen. In MiFID 2 wordt het toezicht op deze handelsplatformen aangescherpt. Om de goede prijsvorming te blijven garanderen bij de spreiding van orderstromen naar de verschillende handelsplatformen verplicht MiFID tot transparantie over aangeboden en tot stand gekomen prijzen en volumes. Transacties worden daarnaast gemeld aan de toezicht­ houder zodat deze toezicht kan houden op de uitvoering. In MiFID 2 worden deze transparantieregels uitgebreid naar de obligatie- en derivatenmarkten. Figuur 4 Invoering MiFID en EMIR G20 afspraak verplichte verhandeling en centrale clearing derivatencontracten Publicatie MiFID 2 2004 Publicatie EMIR 2007 Invoering MiFID 1 2009 2012 2014 Start centrale clearing 2016 • Start rapportage EMIR • Publicatie MiFID 2 2018 MiFID 2 wordt van toepassing European Market Infrastructure Regulation (EMIR) Na de financiële crisis van 2008 en het faillissement van Lehman Brothers zijn in de G20 maatregelen afgesproken om de handel in derivaten, zoals bijvoorbeeld credit default swaps (CDS) transparanter en veiliger te maken. Dit is gebeurd om de kans op herhaling van een financiële crisis zo veel mogelijk te beperken. In Europa is dit vertaald in de EMIR-­regel­geving. Kern van het EMIR voorstel is dat derivaten centraal moeten worden afgewikkeld via zogenaamde Central Counter Parties (CCP’s). De CCP garandeert de nakoming van een transactie in derivaten aan beide partijen. De CCP wordt daarmee dus de (uiteindelijke) tegenpartij van zowel de koper als van de verkoper van een transactie (zie figuur 5). Daarnaast draagt EMIR bij aan de transparantie doordat transacties verplicht geregistreerd worden bij transactieregisters. Banken rapporteren derivatentransacties aan een of meerdere transactieregisters en dragen zo bij aan veiligere en transparantere markten. Figuur 5 Bilaterale versus CCP-clearing G H G F A H E B A D C F CCP B E D C Conclusie Kapitaalmarkten hebben een belangrijke rol in de financiering van de Nederlandse economie; de kapitaalmarkt biedt bedrijven en overheden toegang tot financieringsmogelijk­ heden, maar ook aan banken waardoor die weer leningen verstrekken aan bedrijven, overheden en huishoudens. Gelet op het belang voor de Nederlandse economie is het goed dat er in het kader van MiFID en de herziening er van (MiFID 2) en EMIR gewerkt wordt aan meer transparantie en het veiliger maken van de kapitaalmarkten. Ook de Europese kapitaalmarktunie die moet zorgen voor een efficiënte, concurrerende en diverse Europese kapitaalmarkt is van groot belang voor de Nederlandse economie. De voorstellen van de Europese Commissie ondersteunen de belangrijke rol van banken bij de financiering via de kapitaalmarkt. Nederlandse Vereniging van Banken Factsheet Kapitaalmarkten © Maart 2017, Nederlandse Vereniging van Banken, www.nvb.nl Bron: DNB
