SPELLING verkleinwoorden - Mevrouw Zus

Verkleinwoorden
spelling
www.mevrouwzus.wordpress.com
Het type gummetje, kinnetje, gangetje,
balletje
• Als een woord eindigt op een nasale klank (m, n, ng)
of op een l, én er gaat een korte klank (maar geen
sjwa/'toonloze e') aan vooraf, dan komt er -etje
achter.
• Voorbeelden: bommetje, cd-rommetje, inhammetje,
accordeonnetje, lampionnetje, nonnetje, slangetje,
tangetje, tongetje, kringetje, stringetje, parasolletje,
forelletje, spelletje, tabelletje.
• Staat er voor -etje één medeklinker na een klinker,
dan moet die medeklinker wel verdubbeld worden.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Het type leerlingetje, oefeningetje
• Als een woord eindigt op -ing en er gaat een
onbeklemtoonde lettergreep aan vooraf,
wordt ook -etje toegevoegd.
• Voorbeelden: buitelingetje, lievelingetje,
krakelingetje, tekeningetje, vergaderingetje,
versnaperingetje, verstekelingetje,
verzamelingetje, wandelingetje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Het type karretje
• Als een woord uit één lettergreep bestaat,
een korte klank bevat én op een r eindigt,
wordt eveneens -etje toegevoegd.
• Voorbeelden: barretje, porretje, sterretje.
• Dat geldt ook voor woorden die zijn
samengesteld met zo'n eenlettergrepig
woord: minibarretje, hangsnorretje,
filmsterretje, enz.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Het type bezempje, filmpje, wormpje
• Als een woord eindigt op een m met daaraan
voorafgaand een lange klank of sjwa, of als een
woord eindigt op -lm of -rm, wordt -pje
toegevoegd.
• Voorbeelden: albumpje, bodempje, geheimpje,
kostuumpje, lichaampje, museumpje, pluimpje,
probleempje, filmpje, riempje, psalmpje,
zalmpje, schermpje, uniformpje, wormpje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Het type puddinkje
• Als een woord meer dan één lettergreep heeft,
eindigt op -ing én de hoofdklemtoon ligt op de
lettergreep vóór -ing, wordt -kje toegevoegd.
• De g valt dan weg.
• Voorbeelden: beloninkje, bestellinkje, buiginkje,
campinkje, harinkje, kettinkje, koninkje, meninkje,
ontploffinkje, ontstekinkje, puddinkje, sluitinkje,
verfrissinkje, vertellinkje, woninkje.
• Dat geldt ook voor samenstellingen die op zo'n
woord eindigen: halskettinkje, winterkoninkje,
ritssluitinkje, enz.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Het type streepje, taartje, hoekje, eendje,
baasje, boefje
• Na woorden die (in de uitspraak, niet per se
in de spelling) eindigen op de medeklinkers
p, t, k, d, s en f wordt -je toegevoegd.
• Voorbeelden: popje, potje, websiteje, bakje,
cakeje, smaakje, kladje,
stadje, hemdje, mesje, busje, pluisje, neusje,
briefje, hofje, kalfje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
-tje
• Woorden die eindigen op een n, l of r die
voorafgegaan wordt door een lange klank of
een sjwa.
• Voorbeelden: banaantje, clowntje, tuintje,
keeltje, kuiltje, lepeltje, altaartje, kikkertje
www.mevrouwzus.wordpress.com
-tje
• Woorden die uit meerdere lettergrepen
bestaan en eindigen op een korte klank
(maar geen sjwa) plus een r.
• Voorbeelden: radartje, motortje, sponsortje,
tractortje, lucifertje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
-tje
• Woorden die (in de uitspraak, niet per se in
de spelling) eindigen op een klinker.
• Voorbeelden: anekdotetje, autootje,
cadeautje, bulletintje, compromistje (naast
compromisje, omdat de slot-s ook kan
worden uitgesproken), dinertje, koetje,
pasteitje, portemonneetje, relaistje, rendezvoustje, reutje, slaatje, soupertje, truitje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
-tje
• Leenwoorden die eindigen op een van de uitgangen -ade, -ave,
-ffe, -ine, -tte, -ule, -ure, -ute en waarbij de eind-e (sjwa) van het
grondwoord voor het verkleiningsachtervoegsel wordt
uitgesproken: giraffetje (naast girafje zonder sjwa), moleculetje
(naast molecuultje zonder sjwa), machinetje (naast machientje
zonder sjwa), enveloppetje (naast envelopje zonder sjwa),
blessuretje (naast blessuurtje zonder sjwa), brunettetje (naast
brunetje zonder sjwa), mascottetje (naast mascotje zonder
sjwa), bouillabaissetje (naast bouillabaisseje zonder sjwa),
directoiretje, moussetje (naast mousseje zonder sjwa),
actricetje, adviseusetje, affairetje, portefeuilletje.
• Als de eind-e van het grondwoord voor het
verkleiningsachtervoegsel niet wordt uitgesproken, wordt het
grondwoord vernederlandst. Voorbeelden: karbonaadje, piafje,
tartuufje, racletje, parachuutje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
-tje
• Woorden die (in de uitspraak) eindigen op
een j of een w.
• Voorbeelden: kooitje, haaitje, leeuwtje,
klauwtje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Bijzondere gevallen
• Bij woorden die uit twee lettergrepen
bestaan, waarbij de klemtoon op de eerste
lettergreep ligt, en waarin die laatste
lettergreep een korte klank is gevolgd door
een n, m, ng of l, is naast -etje (zie
hierboven) ook -tje, -pje of -kje toegestaan.
• Voorbeelden: pythontje, consultje,
pelgrimpje, saronkje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Bijzondere gevallen
• Bij woorden die uit één lettergreep bestaan
en eindigen op een p, b of g is naast -je (zie
hierboven) ook -etje mogelijk.
• Voorbeelden: kippetje, poppetje, schubbetje,
kribbetje, ruggetje, slabbetje, vlaggetje,
weggetje, wiggetje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Bijzondere gevallen
• Bij woorden die eindigen op een lange klank
plus m en n is naast -pje (zie hierboven) ook
-etje toegestaan; soms heeft het geheel dan
een andere betekenis.
• Voorbeelden: bloemetje ('bos(je) bloemen'),
katoenetje ('kledingstuk van katoen').
www.mevrouwzus.wordpress.com
Bijzondere gevallen
• Bij woorden die eindigen op een lange klank
plus l is naast -tje soms ook -etje
toegestaan: wieletje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Bijzondere gevallen
• Bij Franse leenwoorden die eindigen op een
-t of -d wordt -je toegevoegd, ook al wordt
die d of t in zo'n leenwoord niet
uitgesproken: biscuitje, circuitje, colbertje,
chaletje, toupetje, pernodje, boulevardje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Bijzondere gevallen
• Bij een aantal woorden verandert de klinker
in het verkleinwoord.
• Voorbeelden: blad-blaadje, gat-gaatje (gatje
betekent 'kontje'), glas-glaasje, lot-lootje
(naast lotje), pad-paadje, schip-scheepje,
vat-vaatje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Bijzondere gevallen
• Kindertjes en kleertjes komen alleen in het
meervoud voor.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Bijzondere gevallen
• De verkleinvorm van rad is radje, raadje of
radertje.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Websiteje of websitetje?
• De juiste vorm is websiteje. Daarmee sluiten we het dichtst aan
bij de uitspraak.
• In de uitspraak eindigt website op een t: [wepsait]. Daarachter
plaatsen we de uitgang -je (vergelijk geit - geitje).
• Als we niet de uitspraak maar de spelling als uitgangspunt
zouden nemen, zou websitetje logischer zijn. Na woorden op
een klinker volgt immers de verkleinuitgang -tje (antennetje,
façadetje, anekdotetje).
• Maar websitetje zou ongetwijfeld tot uitspraakproblemen leiden.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Wat is het verkleinwoord van cake?
• Cakeje is de juiste vorm.
• Welk verkleiningsachtervoegsel je gebruikt, hangt af
van de laatste klank van het grondwoord.
• Bij cake is dat een [k]. Bij zulke woorden eindigt de
verkleinvorm op -je: koekje, pakje, trucje, viezerikje,
etc. Daarom is het ook cakeje.
• De e van cake blijft daarin staan omdat cakje een
verkeerde uitspraak zou opleveren. De schrijfwijzen
cake'je en cake-je zijn fout; een apostrof of streepje
is nergens voor nodig.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Wat is de verkleinvorm van hemd?
• Het juiste verkleinwoord is hemdje. Daarnaast vermelden
sommige naslagwerken als alternatief hempje, dat in
spreektaal heel gebruikelijk is.
• Bij verkleinwoorden doen zich enkele basisprincipes voor:
woorden die eindigen op een l, n, r of klinker krijgen de
uitgang -tje, woorden die eindigen op een m krijgen de
uitgang -pje, woorden die eindigen op -ing krijgen de
uitgang -kje als de lettergreep voor -ing beklemtoond is
(en anders -etje), en veel eenlettergrepige woorden
krijgen de uitgang -etje.
• De rest van de woorden krijgt in principe de uitgang -je,
dus hemdje ligt het meest voor de hand.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Hoe spel je het verkleinwoord van een
A4? En van sms?
• De juiste schrijfwijzen zijn een A4'tje en een
sms'je.
• Een achtervoegsel, zoals -tje, -je, -ig, -er,
wordt met een apostrof gekoppeld aan het
cijfer of de afkorting waarmee het één
geheel vormt.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Wat is het verkleinwoord van blocnote:
blocnoteje, blocnotetje of blocnootje?
• Volgens de officiële spelling is de juiste
schrijfwijze blocnoteje.
• In onze Spellingwijzer Onze Taal vermelden
we blocnootje; het laatste deel van het
woord wordt dan vernederlandst.
• Blocnotetje is niet juist.
www.mevrouwzus.wordpress.com
Wat is het verkleinwoord van jongen:
jongetje of jongentje?
• Het verkleinwoord van jongen is jongetje, zonder n
voor de verkleiningsuitgang.
• De vorm jongetje lijkt onlogisch, want normaal
gesproken verandert de grondvorm van woorden die
op -en eindigen niet als er een verkleinwoord van
wordt gemaakt: wezentje, molentje, etentje, etc.
Jongetje is een uitzondering. Het bestaat eigenlijk uit
jonge + tje, waarbij de jonge de zelfstandig gebruikte
vorm van het bijvoeglijk naamwoord jong is, net als
de zieke bij ziek. Vroeger sprak men dus van de
jonge (vergelijkbaar met het Duitse der Junge).
www.mevrouwzus.wordpress.com
Bron
• https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/verklein
vormen-algemene-regels

www.mevrouwzus.wordpress.com