Scholieren van het Bogerman College, RSG Magister Alvinus, de

JONGEREN
Scholieren van het Bogerman College, RSG Magister
Alvinus, de Friese Poort en het Marne College lieten
zich meevoeren op een speciale reis door de ruimte.
TEKST: INGRID VAN DAMME FOTO'S: GERRIT JEENINGA
RUIM 550 SCHOLIEREN
Op ruimtereis
met astronaut
André Kuipers
T
'Het heelal zoals wij dat kunnen waarnemen, heeft een
doorsnede van 1,6 miljoen x 1
miljoen x 1 miljoen x 1 miljoen kilometer. Een rondje
om de aarde in het ruimtestation - dat 28.000 km per uur
vaart - duurt 90 minuten.'
18 SNEEK-ZUIDWESTFRIESLAND
ijdens 3 volgeboekte ledenbijeenkomsten sprak André Kuipers in april in
Theater Sneek voor de volwassenen,
maar eerst was het de beurt aan de jongeren. De bank organiseerde speciaal voor scholieren een middagprogramma om haar betrokkenheid bij de doelgroep 'jongeren' te tonen. De
grote belangstelling geeft aan dat techniek en
met name de ruimte ons enorm boeit.
GRENZEN VERLEGGEN ‘Waarom beklimmen we een berg? Simpelweg omdat die
berg er is.’ De mens heeft altijd zijn grenzen willen verleggen en na het water en de lucht was de
ruimte aan de beurt, zo hield André Kuipers zijn
jonge publiek voor. ‘Maar om die grenzen te
verleggen heb je wel de techniek nodig.’ Die
technologie komen we inmiddels veelvuldig in
ons dagelijks leven tegen: ‘Met satellietwaarneming beoordelen we de staat van onze dijken en
voorspellen we het weer. We zien het ook terug
in navigatiesystemen, de game-industrie en
temperatuursensoren.’ Elke grens die we als
mens overschrijden heeft ook psychologische
gevolgen: ‘We wisten al dat de aarde rond is,
maar toen Neil Armstrong in 1969 voet op de
maan zette, konden we dat ook direct met het
menselijke oog waarnemen. Dat heeft impact.’
ASTRONAUTENTEAM Als jongen was
André Kuipers al geïntrigeerd door het heelal.
Op zijn jongenskamer prijkten posters aan de
muur van ruimteschepen, sterrenstelsels en planeten. Wubbo Ockels werd zijn grote inspirator.
Toen de ESA in 1998 versterking zocht voor het
Europese Astronautenteam, besloot hij te solliciteren. ‘De kans was klein dat ik door de selectie heen zou komen. Maar als je echt iets wilt
dan moet je het ook proberen’, houdt Kuipers de
scholieren voor. Stap voor stap kwam hij door
de zware selectie om zich in juli 1999 bij het Europese Astronautenteam te voegen. Dat was het
begin van een zware opleiding die - door het internationale karakter van de ruimtevaart - op
diverse plekken in de wereld plaatsvond. Kuipers: ‘We hebben survivals gedaan in Siberië
Martine de Vries, IJlst
Op 21 december 2011 vertrok André Kuipers met een
Sojoezraket voor 5 maanden
3347
naar het ruimtestation ISS.
maar ook op het water, want stel dat je bij de
landing niet in Kazachstan landt maar in zee terechtkomt, dan zul je moeten overleven.
ISS We hebben de tocht naar, en het leven
in het Internationaal Ruimtestation
(ISS) eindeloos geoefend in een gesimuleerde
omgeving. Het ISS is het ruimtestation dat in
een baan om de aarde draait en door verschillende landen is gebouwd, wordt bemand en
bekostigd. Ook technisch moet je kundig en
handig zijn. Hoe koppel je bijvoorbeeld een
vrachtschip aan het ruimtestation? Of hoe voer
je een ingewikkelde operatie uit aan de buitenkant van het ruimteschip?’ Op aarde word je als
astronaut voortdurend getest op uiterst moeilijke situaties: ‘Want als er brand uitbreekt, er een
lek ontstaat in het ruimteschip of wanneer de
elektriciteit uitvalt, moet je de druk aankunnen
en snel en adequaat kunnen handelen.’
REUZEBOUWPAKKET Tweemaal verbleef Kuipers als astronaut in het ISS. ‘Het is een
soort reuzebouwpakket en een prachtig voor-
Leerling 5 Havo op het Technasium
van het Bogerman College in Sneek
Martine vond de middag met André
Kuipers boeiend: ‘Interessant om te
zien hoe ze leven in het ISS. En helemaal hoe ze slapen: om niet weg te
zweven, zitten ze in een soort hok.’
Maar ruimtevaart is behalve boeiend ook
belangrijk, realiseert ze zich na deze
middag: ‘Op het ISS kun je zien hoe het
menselijk lichaam, stoffen en materie reageren als de zwaartekracht er niet is. Ik
had nooit gedacht dat er in de ruimte
zoveel experimenten plaatsvinden, niet
alleen voor medische doeleinden maar
ook voor de industrie. Het mooiste wat
ik vanmiddag gezien heb zijn toch wel
de foto’s die André Kuipers vanuit de
ruimte heeft gemaakt. Er zaten prachtige
beelden tussen!’
Hoe zou het zijn om te zweven? Als ze
zelf een dagje op het ISS mocht verblijven zou ze dat graag eens uitproberen:
‘Zweven lijkt mij erg leuk omdat je gewichtloos bent en omdat je geen onder
of boven hebt.’ De filmpjes over gewichtloosheid die Martine die middag
gezien heeft, vond ze erg grappig: ‘Zoals
dat filmpje over water. André Kuipers
spoot water op zijn hoofd, maar het water ging niet van zijn hoofd af en hij kon
er hele leuke dingen mee doen.’
‘Zweven lijkt mij
leuk, er is geen
onder of boven’
19
beeld van hoe je internationaal kunt samenwerken.’ De bouw van het ruimteschip was op zichzelf al een enorme stimulans voor de wetenschap: ‘Want je moet erg slim bouwen. Neem alleen al de temperatuur, die varieert in de ruimte
van min 150 tot plus 150 graden Celsius, daar
moet je rekening mee houden. De vloeistof in de
radiatoren mag bijvoorbeeld niet bevriezen.’ In
het ruimteschip voeren astronauten dagelijks
talloze wetenschappelijke experimenten uit op
het gebied van biologie, geneeskunde, technologische ontwikkeling, natuurkunde en aardobservatie. Kuipers: ‘Alleen in de ruimte kunnen
we testen uitvoeren zonder zwaartekracht.
Naast testen voor de wetenschap en industrie
zijn we ook zelf proefpersoon. Hoe reageert je
lichaam als je voortdurend in een toestand van
gewichtloosheid verkeert? In de ruimte kunnen
we dat onderzoeken.’
ZWEVEND LEVEN ‘Zweven moet je leren’,
aldus Kuipers: ‘Het is even wennen, want er is
geen boven of onder, geen vloer of plafond.’ Die
situatie vraagt ook om een bijzondere discipline: ‘Je zet letterlijk alles vast met tape, anders
raak je je spullen kwijt.’ De afwezigheid van de
zwaartekracht leidt ook tot spiervermindering
en botontkalking in het menselijk lichaam. Sporten is daarom, juist in de ruimte, belangrijk. Kuipers: ‘Hardlopen op de loopband kun je ook op
een muur want er is geen boven of onder. Als je
fietst, heb je geen zadel nodig want je zweeft.’
Douchen, zoals wij dat kennen, is geen optie,
want water valt niet naar beneden. Kuipers:
‘Wassen doen we met een soort ‘babydoekjes’.’
Het eten is verpakt in rantsoenpakjes en beschikbaar in alle mogelijke smaken. ‘Eten moet
wel een beetje op kattenvoer lijken’, aldus Kuipers, ‘want als voedsel te los van substantie is
wordt het zonder zwaartekracht een bende.’
DE AARDE Kuipers gaf de scholieren niet
alleen een kijkje in de ruimte maar ook een
prachtig beeld van onze aarde. Met schitterende
foto’s, gemaakt vanuit het ISS, liet hij de scholieren zien hoe de aarde er vanuit de ruimte uitziet. De foto’s toonden ijsmeren, oceanen, gletsjers, maar bijvoorbeeld ook de kunstmatige
palmeilanden bij Dubai. Kuipers liet het jonge
publiek ook de gevolgen van klimaatverandering, ontbossing en erosie zien: ‘Ons menselijk
handelen is niet zonder gevolgen. De aarde is
prachtig, maar ook kwetsbaar, daar moeten we
zuinig op zijn.’
20 SNEEK-ZUIDWESTFRIESLAND
'Leuk om te zien
hoeveel lol de
astronauten
hadden’
Mirthe van Wermeskerken,
Sneek
Leerling 5 Havo op het Technasium
van het Bogerman College in Sneek
‘De ruimte is zo’n compleet andere
wereld. Eerlijk gezegd wist ik er nog
niet zoveel van. Het verbaasde me
hoeveel het leven in de ruimte verschilt van het leven op aarde.’
'De astronauten moeten zich flink aanpassen aan het leven in de ruimte. Het is
leuk om te zien wat daar allemaal voor
bedacht is. Zoals de speciale doekjes
waarmee ze zich wassen, want water
blijft gewoon op je gezicht plakken.’
Sommige dingen had Mirthe niet verwacht: ‘Ik vond het bijvoorbeeld erg leuk
om te zien hoeveel lol de astronauten
hadden. Veel respect heb ik voor ze gekregen want wat een zware training en
opleiding moeten ze volgen voor ze de
ruimte in gaan, dat is echt niet zomaar
iets. Als ik een dag op het ISS kon doorbrengen, zou ik graag willen zweven en
experimenten doen met de zwaartekracht. In een filmpje liet André Kuipers
zien hoe melk en sinaasappelsap in de
ruimte als zwevend bolletjes samensmelten. Hij kon ze zo uit de lucht drinken. Dat zou ik wel willen uitproberen.’
‘Ik ben benieuwd
hoe ze dat astronautenvoedsel
maken’
Silvia Batteram, Balk
Leerling MBO 4 Marketing en Communicatie aan de Friese Poort in Sneek
'Ik kijk nu heel anders tegen de ruimtevaart aan. Ik begreep wel dat astronauten opgeleid worden voordat ze
de ruimte in gaan, maar dat er zoveel
aan vooraf gaat, had ik niet gedacht.’
'André Kuipers vind ik een boeiende verteller, hij geeft leuke en interessante details. Het is mooi om te zien hoe de astronauten in het ISS bijvoorbeeld met
eten en drinken omgaan. Fascinerend
ook om te zien dat er zoveel puin en afval, allemaal afkomstig van mensen,
door de ruimte zweeft. Ook ben ik onder
de indruk geraakt van de wijze waarop
het leven in het ruimteschip georganiseerd is. Je moet heel efficiënt met alles
omgaan. Zo wordt van urine weer
(drink)water gemaakt, gerecycled dus!
Ruimtevaart is belangrijk omdat het ons
de mogelijkheid biedt veel te onderzoeken. Het geeft inzicht over de opwarming van de aarde, je kunt veel waarnemen vanuit de ruimte, zoals bijvoorbeeld een tornado-uitbraak. Wat ik wel
eens zou willen weten, is hoe ze het astronautenvoedsel precies maken, wat erin zit en hoe ze alle smaken creëren.’