Vasco da Gama - Welkom bij Vrije School Studiecoaching!

1
Vasco da Gama
Deze zeeman is 30 jaar oud, als hij het bevel krijgt over de kleine vloot.
Bartholomeo Diaz heeft intussen de zuidpunt van Afrika ontdekt!
Het moet dus toch mogelijk zijn, om langs de zuidpunt van Afrika naar de
Molukken te varen, zo is het uitgangspunt.
Bartholomeo Diaz en Vasco da Gama buigen zich over zeekaarten aan
boord van de San Gabriel en hij waarschuwt Vasco da Gama voor de
gevaren. Er zijn gevaarlijke zeestromingen. Deze sleuren de schepen de
oceaan op. Ook zijn er gevaarlijke stormen en de bewoners langs de
kusten zijn hen vijandig gezind, zodat het moeilijk is aan land te gaan
voor vers voedsel. Bartholomeo Diaz vertelt ook aan Vasco da Gama op
welke plaatsen vers water ingenomen kan worden en waar vers voedsel
te vinden is.
Vasco da Gama besluit om recht naar het zuiden te varen en niet langs
de gevaarlijke Afrikaanse kust te gaan. Vastberadenheid en moed zijn de
karaktertrekken die bij de persoonlijkheid van Vasco da Gama horen.
Het vertrek
(8) juli 1497. Vier schepen vertrekken er. Weldra is de kust achter de
horizon verdwenen. Via de Kaap Verdische eilanden wordt koers gezet
naar de Atlantische Oceaan.
 Hier heeft nog nooit eerder een schip gevaren
 Vasco da Gama moet aan Columbus denken, die vijf jaar eerder
de oversteek naar het westen maakte. Deze afstand wordt véél
groter!
 Overdag gaat het goed vooruit in de wind. ’s Avonds zijn er vaak
stortbuien. Het gaat dan een stuk minder hard.
 Regenwater wordt opvangen en als drinkwater bewaard in stenen
kruiken en leren zakken!
 Ze zien: scholen walvissen, drijvend hout en vogels
Bij het aanbreken van de dag verschijnt Vasco da Gama vaak op de
kampanje met bevelen: de snelheid verhogen → meer zeilen hijsen.
Scheurbuik treft de roerganger
Op een dag ziet VDG dat de roerganger zich nauwelijks staande kan
houden. Een ernstige ziekte is uitgebroken: scheurbuik.
Het gevolg van te lange tijd tussen havens zonder vers eten.
Het is een gevoel van zwakte, met pijnlijke scheuten door de gewrichten
Na enkele dagen zijn er ondragelijke pijnen, de huid droogt uit en de
tanden gaan uitvallen. De mannen die ziek zijn moeten overgeven met
bloed en lijden aan algehele verzwakking.
2
De roerganger sterft als eerste, wat een panische angst veroorzaakt.
Wie zal de volgende zijn? Dat is wat men zich vertwijfeld afvraagt.
Van aanvankelijk enthousiasme is geen spoor meer.
Aan land verdwijnt de ziekte als sneeuw voor de zon!
Ze gaan iets ten noorden van Kaap de Goede Hoop aan land. Daar is
gewoon voedsel en de ziekte verdwijnt als sneeuw voor de zon!
In november ronden ze de Kaap. Voor hen ligt de Indische Oceaan. Ze
komen in Mozambique en Mombassa.
Vasco Da Gama mijmert en piekert
Het gebeurde vaak, dat tegen het einde van de nacht, vlak voordat de
zon opkwam, Vasco da Gama al aan dek was. Dan hing er een vredige
sfeer die ook zijn invloed had op de andere leden van de bemanning. Als
Vasco dan zo wat voor zich uit mijmerde, vergat hij zelfs het doel van zijn
reis.
Zwaar weer
Maar het was niet altijd mooi weer. Soms veranderde de Indische
Oceaan in een monster dat schepen en bemanning dreigde te
verslinden. De ogenblikken waarin ze wegdroomden werden dan
vergeten en alle emoties opzij gezet.
Op 20 april 1498 steekt hij met zijn schepen vanaf Mombassa de
Arabische zee over. Weldra zal hij voor Calicut liggen, de grootste haven
in Indië. Ze leggen de laatste mijlen af van hun geweldige tocht. Een
paar uur later zou de Zamorin, de koning van die stad, de Portugese
zeilschepen voor de kust zien verschijnen.
Alvorens de haven binnen te varen op 18 mei 1498, geeft Vasco da
Gama met een kanonsalvo te kennen dat hij er aan komt. Deze datum is
zéér belangrijk. Op die dag is niet alleen een eeuwenoude droom van de
scheepvaartweg naar Indië werkelijkheid geworden, maar de
Europeanen hebben toen ook voor het eerst in het Verre Oosten het
gebulder van hun kanonnen laten horen. De karvelen van Vasco da
Gama waren geen vreedzame koopvaarders. Het waren zwaar
bewapende oorlogsschepen, die andere volken veel angst inboezemden.
Het salvo luidt het tijdperk van kolonisatie in
Toen de Portugezen lang geleden de roeiers op hun schepen hadden
vervangen door zeilen, hadden ze nog een ontdekking gedaan. Artillerie
(=kanonnen) te land was niet gemakkelijk te verplaatsen, maar als een
aantal kanonnen aan boord van een schip stond opgesteld, gaf dat als
resultaat een grote, zeer wenbare vuurkracht. Zo zouden ze strijd
kunnen leveren op lange afstand, waar Portugese officieren al lang van
droomden. De pas ontdekte kusten zonder enige verdediging vormden
3
een prachtig doelwit! Het artilleriesalvo van Vasco da Gama voor Calicut
luidde dan ook het tijdperk van kolonisatie in. (Kolonisatie is het stichten
van een stukje vaderland – een kolonie – in een heel ver land)
De volken van het Verre Oosten hadden nooit kunnen denken dat een
demonstratie van dood en verderf zaaiende instrumenten, een hoffelijke
groet inhield.
De hele tocht – heen en terug - van Vasco da Gama had twee jaar en
twee maanden geduurd: de langste tocht welke in die tijd was gemaakt.
Onnoemelijk veel moeilijkheden werden overwonnen en er werden
contacten gelegd met volken, waarvan men het bestaan niet eens
kende.
En vooral was het bewijs geleverd dat Indië via de weg om Kaap de
Goede Hoop bereikt kon worden.
De thuisreis verliep zeer slecht. Ze hadden te kampen met zéér slecht
weer in de straat van Mozambique en doordat er weer scheurbuik
optrad, schoot men niet hard.
De storm die woedde tussen Madagascar en de Afrikaanse kust was zo
hevig, dat alle zeilen gereefd moesten worden en gewacht tot het zware
weer voorbij was.
 De reddingsboten waren door een enorme golf verzwolgen
 De watervoorraad in vaten was weggeslagen
 Vele zeilen waren onbruikbaar geworden
En toch gaven ze alle hoop niet op en volgden hun leider Vasco da
Gama, die hun leidend voorbeeld was.
Toen de storm eindelijk was uitgewoed, brak de geheimzinnige ziekte
opnieuw uit. Een broer van Vasco da Gama overleed er aan, evenals
vijfentwintig van de honderdtachtig schepelingen.
Toen moest er een schip in brand worden gestoken, omdat Vasco niet
genoeg manschappen meer had om verdere vaart mogelijk te maken.
Maar twee de twee schepen die over waren, bereikten na vele maanden
de thuishaven in Portugal.
In september 1499 waren ze terug in Lissabon
Na de ontdekkingstochten van Columbus naar het westen voor Spanje,
was nu door Portugal een tegenzet gedaan. De vaart om Afrika naar het
oosten was en bleef het monopolie van de Portugezen.
Hele landen veroveren in het Verre oosten konden de Portugezen
weliswaar niet, maar overal werden steunpunten opgericht; sterke
verdedigde steden waar de Portugese vlag wapperde.
Na Vasco da Gama kwamen vele expedities hier langs om de schepen
op de rede te laten gaan, ze op te kalefateren en om handel te drijven.
En vanaf Indië was het nog maar een “sprongetje”om bij de
4
specerijeilanden te komen. Daarmee kwam aan het monopolie op de
handelsweg van de Arabieren over land een einde!