De brandnetel - IVN Hellendoorn

De brandnetel
De brandnetel is een van de minder
gewaardeerde planten. Omdat hij nauwelijks
opvalt, maar gemeen kan “bijten”, wanneer je
hem aanraakt. We zien hem het liefst zo weinig
mogelijk, maar toch....
Er zit ijzer, kalk, mineralen en vitamine d in de
jonge scheuten. De netels kunnen in het
voorjaar prima als groente gegeten worden,
zodat het kalkpeil in onze botten op nivo blijft.
Als soep, kaas of thee, het werkt allemaal
bloedzuiverend en waterafdrijvend. Lekker en
vooral gezond. Wat wil je nog meer, maar
toch...
Brandharen
Op de stengel en bladeren zitten overal
brandharen. Een soort naalden, waarvan het
topje bij aanraking afbreekt en in de huid
dringt. Het brandnetelzuur veroorzaakt een
branderig, jeukend gevoel wat door mens en
dier als onprettig wordt ervaren. Mocht u het
overkomen, wrijf dan snel met een gekneusd
blad van weegbree of zuring over de wond. Dat
brengt verlichting. Ook het vee laat de netels
groeien. Wanneer er gemaaid is zullen de
gedroogde brandnetels graag gegeten worden.
De brandharen werken dan niet meer. Wil je de
plant goed bekijken zonder geprikt te worden,
strijk dan met je hand van beneden naar boven.
De brandharen staan schuin omhoog en kunnen
de huid niet verwonden.
Nuttig
De plant kan enorm woekeren. De boeren willen
hem het liefst kwijt. Ook in de tuin wordt hij
bestreden. De brandnetel staat in een kwaad
daglicht, maar toch...
Brandnetels zijn de kraamkamers van heel veel
vlinders. De Atalanta, Kleine Vos, Dagpauwoog,
ze leggen hun eitjes aan de onderkant tegen
het blad. De rupsen leven op hun waardplant.
Ze eten ervan. Hele brandnetelscheuten
worden afgegraasd. Met brandharen en al.
Zonder brandnetels dus geen vlinders.
Ook vormen de netels een voedselbron en
beschermingsplaats voor verschillende
keversoorten en bladluizen. Waar bladluizen
zijn, vind je ook weer mieren en
lieveheersbeestjes. De mieren krijgen voedsel
van de bladluizen. Het lieveheersbeestje eet
met smaak de bladluis op. De Nachtegaal maakt
haar nest in een brandnetelbosje. Wanneer je
brandnetels in een emmer met water doet en
het geheel een paar dagen laat staan, krijg je
een uitstekende meststof voor kamerplanten.
Ook wordt brandnetelgier gebruikt bij de
bestrijding van bladluizen op planten.
Soorten
Er zijn twee soorten. De Kleine en de Grote
Brandnetel. De Kleine Brandnetel is een
eenjarige plant, die zich door uitzaaien
verspreidt. Hij prikt pijnlijker dan de Grote.
De Grote Brandnetel is een meerjarige plant,
die zich met een wortelstok-systeem uitbreidt.
De plant kan wel een paar meter hoog worden.
De Grote Brandnetel is een tweehuizige plant.
Aan een stengel zitten alleen mannelijke of
alleen vrouwelijke bloemen. De Kleine
Brandnetel heeft beide bloemen op een en
dezelfde stengel. De bloemen zijn niet mooi.
Het zijn trossen. Elke tros bevat honderden
kleine bloempjes, die onopvallend gekleurd
zijn, maar toch...
Standplaats
Brandnetels groeien graag op voedselrijke
grond; plekken waar afval in de grond zit. Hun
aanwezigheid duidt op een hoge concentratie
stikstof. Je komt ze tegenwoordig op heel veel
plekken tegen. Van oorsprong is het vooral een
plant van de rivieroevers, waar in de winter
door het rivierwater veel stikstofrijke grond
wordt gebracht. Vogels die ’s nachts in de
bomen nachtrust genieten, zoals spreeuwen en
duiven, zorgen ervoor dat de bodem langs de
bosranden rijkelijk van mest wrdt voorzien.
Vandaar dat we juist langs deze randen vaak
brandnetels zien groeien.
Al met al zien we dat deze ogenschijnlijk
nutteloze en onprettige plant van belang is voor
veel dieren en dus ook voor de mens. Fijn dat
ze op verschillende plaatsen welig tieren. Ook
in een rommelig hoekje van uw tuin? U houdt
van vlinders...ja toch!
augustus 1992
Herman Kremers