Nee zeggen mag over seksuele opvoeding en

Wat is normaal?
Over normaal seksueel gedrag 0-18 jaar
Melanie Meijer
Bijscholing LVAK
Woensdag 2 november 2016
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Welkom!
• welkom
• weerbaarheid
• https://www.youtube.com/w
atch?v=sA52ufJB28Y&feat
ure=youtu.be
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
• King County Sexual Assault
Resource Center's:
real kids telling adults what
they need to know to
prevent sexual abuse
‘BE LOUD’
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Voorstellen: Melanie Meijer
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
• Huisarts te Zutphen
• Voorzitter Stichting Kind en Seksualiteit
• Huisarts Adviesgroep
Seksuele Gezondheid
• Co-auteur
‘De Baas over je Lijf’
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Doelstellingen
• welkom
• weerbaarheid
• Weten over de seksuele
ontwikkeling van 0-18 jaar
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
• Weten wat normaal gedrag is en
wanneer niet-pluis gevoel
• Handvatten voor dit onderscheid
m.b.v. het Vlaggensysteem
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Weerbaarheid: wensen en grenzen
• welkom
• weerbaarheid
Open klimaat:
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
• Op latere leeftijd eerste keer
• Beter voorbereid
• Minder dwang
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
2011: Aanbevelingen Gunning
• welkom
13 aanbevelingen Commissie Gunning
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
1ste maatregel:
‘Zorgen voor een goede omgang met
de seksuele ontwikkeling en behoefte
aan intimiteit van kinderen.’
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
• introductie
- even voorstellen
Toelichting 1ste maatregel
‘Omvan
seksueel
- doel
de avondmisbruik te voorkomen is
kennis over de normale seksuele
- context
ontwikkeling en uitingsvormen van kinderen belangrijk, evenals een
• weerbaarheid
positieve invalshoek bij de begeleiding van hun seksuele ontwikkeling.
- gevaren
- belang
De angst voor (beschuldigingen van) seksueel misbruik kan anders leiden tot
• seksuele ontwikkeling
negatieve houding ten aanzien van seksualiteit of een overreactie op
• eigeneen
inbreng
• beleid ZON!
gezonde vormen van seksuele nieuwsgierigheid van kinderen.
Ook moeten kinderen niet de indruk krijgen dat seksualiteit iets is om bang
voor te zijn.
De kennis over de normale ontwikkeling komt ook van pas bij de omgang met
seksueel overschrijdend gedrag tussen kinderen onderling, een punt dat op
de buitenschoolse opvang een rol kan spelen.’
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Leren over je lijf
• welkom
Volwassenen denken aan risico’s
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Zijn ze bewust bezig het
jonge kind weerbaar te
maken?
 Op beschermde manier oefenen!
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Zijwieltjes en zwembandjes
• welkom
Zoals bij zwemmen en fietsen:
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
juist omdat er gevaren zijn
leren ze het jong!
 Op beschermde manier oefenen!
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Doe aan seksuele opvoeding
• welkom
Kind mag nee zeggen  respecteer kind
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
Veilig kader  spelregels
• normale seksuele
ontwikkeling
Open klimaat  geslachtsdelen
Seksuele ontwikkeling  wat is normaal
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Nee zeggen mag!
• welkom
• weerbaarheid
Kind is de baas
• vlaggensysteem
over zijn eigen lijf
• normale seksuele
ontwikkeling
over zijn eigen kusjes
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Spelregels
• welkom
•
Ong. dezelfde leeftijd (verschil ≤ 3 jr)
• weerbaarheid
•
Doe elkaar geen pijn
•
Dwing elkaar niet
•
Zichtbaar plezier
•
Makkelijk stoppen met spel
•
Hou toezicht, wel eigen plekje
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
How to talk about sex?
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Ouders:
• onzeker over eigen kennis
• welk moment?
• welk onderwerp?
Beroepskrachten:
• welk gedrag is normaal?
• missen pedagogisch kader
• vinden het taak van ouders
• bang opvattingen ouders te doorkruizen
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Opdracht met buurman
• welkom
• weerbaarheid
Hoe noem je de geslachtsdelen van
jongens en meisjes:
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
a. Vroeger als kind
b. Nu in je eigen gezin
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Geslachtsdelen
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Spleetje
Plasser
Vagina
Piemel
Plasser
Penis
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Vlaggensysteem
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
• Wanneer is gedrag oké of niet oké?
• Wanneer gaat seksueel gedrag over de
grens?
• Wanneer past het nog bij
leeftijdsadequaat experimenteren?
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Vlaggensysteem
• welkom
• weerbaarheid
Om een situatie te toetsen aan de hand
van zes criteria
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Groene – Gele – Rode – Zwarte vlag
Met per kleur een advies
hoe te reageren/handelen
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Criteria vlaggensysteem
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wederzijdse toestemming
Vrijwilligheid
Gelijkwaardigheid
Leeftijds- en ontwikkelingsadequaat
Contextadequaat
Zelfrespect
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Reacties Vlaggensysteem
• welkom
• GROEN: Benoem, leg uit
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
• GEEL: Benoem, begrens, observeer
• ROOD: Benoem, verbied, observeer extra
• ZWART: Benoem, verbied, straf/verwijs door
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Seksuele ontwikkeling
• welkom
• weerbaarheid
Deze begint bij geboorte
 lichamelijkheid en intimiteit
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Ontdekt de wereld met lichaam
Elke baby houdt van
fysiek contact
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Casus 0-2 jaar
• welkom
• weerbaarheid
Leidster maakt zich zorgen om meisje op de
groep van 16 maanden:
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Zij grijpt vaak naar eigen vagina.
Uitwendig niets te zien.
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Vlag?
• welkom
Groen: aanvaardbaar
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
Geel: licht grensoverschrijdend
• normale seksuele
ontwikkeling
Rood: ernstig grensoverschrijdend, eenmalig
Zwart: zwaar grensoverschrijdend,
herhaaldelijk
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Normale ontwikkeling 0-2 jaar
• welkom
4-6 mnd: geslachtsdelen vastpakken
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
In 2de jr: koppeling pakken
en prettige gevoel
Niet bestraffen!
Juiste benamingen leren
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Casus 2-4 jaar
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Kinderopvang jongetje van 3 jaar:
Veel bezig met geslachtsdelen: samen naar
de wc, kijken, aanraken.
Ook ontbloot hij soms opzettelijk zijn piemel
en billen.
Is dit normaal?
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Criteria vlaggensysteem
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wederzijdse toestemming
Vrijwilligheid
Gelijkwaardigheid
Leeftijds- en ontwikkelingsadequaat
Contextadequaat
Zelfrespect
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Vlag?
• welkom
Groen: bekijk / beluister
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Geel: benoem / begrens / leg uit
Rood: verbied en observeer extra
Zwart: straf of zoek hulp
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Normale ontwikkeling 2-4 jaar
• welkom
Genderindentiteit ontwikkeling
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Bestuderen en aanraken
geslachtsdelen
Leidraad leeftijdsverschil:
3-5 jaar niet goedkeuren!
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Normale ontwikkeling 2-4 jaar
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Autostimulatie openlijk, piek
tussen 3-6 jaar
- jongens 1:4
- meisjes 1:6
Orgasme mogelijk:
overkomt kind
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Casus 4-6 jaar
• welkom
BSO-leidster vertelt:
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Meisje van 5 riep dat ‘ze wilde pijpen’.
Ze is vrolijk, geen andere klachten.
Is dit normaal?
Hoe kan ze het best reageren?
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Vlag?
• welkom
Groen: aanvaardbaar
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
Geel: licht grensoverschrijdend
• normale seksuele
ontwikkeling
Rood: ernstig grensoverschrijdend, eenmalig
Zwart: zwaar grensoverschrijdend,
herhaaldelijk
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Criteria vlaggensysteem
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wederzijdse toestemming
Vrijwilligheid
Gelijkwaardigheid
Leeftijds- en ontwikkelingsadequaat
Contextadequaat
Zelfrespect
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Normale ontwikkeling 4-6 jaar
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Aanraken geslachtsdelen privé-gedrag
Keur gedrag niet af  geef spelregels
Soms start preutsheid
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Normale ontwikkeling 6-8 jaar
• welkom
Seksueel latente periode: minder vragen
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Bewust van sociale norm
Uitdagen met mopjes, tekeningen,
rijmpjes
Interpreteren alles op eigen manier
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Casus 8-10 jaar
• welkom
Op BSO chat gezien jongen 10 jr:
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Meerdere gesprekken met oudere jongen (16)
met grof seksueel taalgebruik.
Hoe het beste reageren?
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Vlag?
• welkom
Groen: bekijk / beluister
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Geel: benoem / begrens / leg uit
Rood: verbied en observeer extra
Zwart: straf of zoek hulp
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Criteria vlaggensysteem
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wederzijdse toestemming
Vrijwilligheid
Gelijkwaardigheid
Leeftijds- en ontwikkelingsadequaat
Contextadequaat
Zelfrespect
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Normale ontwikkeling 8-10 jaar
• welkom
Masturbatie neemt toe, ook groepsgewijs
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Bekijken en betasten geslachtsdelen
Seksueel getint spel met
eigen of andere sekse
- 1:3 meisjes
- 1:2 jongens
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Normale ontwikkeling 10-12 jaar
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Verliefdheid, hevige emoties,
(tong)zoenen
Verlegen over seks  internet
Onzeker over lichaam
Bewust van eigen aantrekkingskracht
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Casus 12-18 jaar
• welkom
Leerkracht ontvangt berichten van leerlingen:
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Jongen (16) maakt zich herhaaldelijk schuldig
aan seksuele pesterijen via app-groep (blote
foto’s sturen, uitschelden
hoer/homo, seksuele
opmerkingen over
uiterlijk).
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Vlag?
• welkom
Groen: bekijk / beluister
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Geel: benoem / begrens / leg uit
Rood: verbied en observeer extra
Zwart: straf of zoek hulp
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Criteria vlaggensysteem
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wederzijdse toestemming
Vrijwilligheid
Gelijkwaardigheid
Leeftijds- en ontwikkelingsadequaat
Contextadequaat
Zelfrespect
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Normale ontwikkeling 12-18 jaar
• welkom
Seksuele carrière vrij standaard
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
Eerste keer zoenen: 14 jaar
Eerste keer geslachtsgemeenschap: 16,7 jaar
Ouders rol bij het seksueel gedrag puber!
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Kortom:
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
• Wanneer is gedrag oké of niet oké?
• Wanneer gaat seksueel gedrag over de
grens?
• Wanneer past het nog bij
leeftijdsadequaat experimenteren?
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Vlaggensysteem
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
https://www.ouders.nl/artikelen/
vlaggensysteem-geeft-beperkteduidelijkheid
Google:
Vlaggensysteem voor
ouders  Ouders Online
 pdf van 16 pag.
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Normaal gedrag als:
● welkom
●
weerbaarheid
●
normale seksuele
ontwikkeling
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wederzijdse toestemming
Vrijwilligheid
Gelijkwaardigheid
Leeftijds- en ontwikkelingsadequaat
Contextadequaat
Zelfrespect
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Handige sites
● welkom
●
weerbaarheid
●
normale seksuele
ontwikkeling
•
•
•
•
•
•
•
www.kindenseksualiteit.nl: 0-12 jaar
www.uwkindenseks.nl: > 9 jaar
www.sense.info: voor jongeren v.a. 12 jaar
www.seksualiteit.nl: brede info voor iedereen
www.seksindepraktijk.nl: eerstelijns professionals
www.seksuelevorming.be: professionals
www.begrensdeliefde.nl: professionals mbt
jongeren met verst./lich. beperking
Dé site over seksuele opvoeding van kinderen van 0-12 jaar
Kernpunten
• welkom
• weerbaarheid
• vlaggensysteem
• normale seksuele
ontwikkeling
1. Veel gedrag is normaal
2. Zorg voor openheid
3. Het kind is de baas over zijn lijf
4. Vlaggensysteem handig hulpinstrument
Als je nog iets wilt weten
is nú je kans!
VRAGEN?