`Seksuele ontwikkeling begint meteen na de geboorte`

opvoeding
Seksuele
opvoeding
NU AL?!!
Onderbroek op het hoofd en schudden maar met dat piemeltje.
En nee, je peuter vindt het niet erg dat de buurvrouw op visite is!
Jonge kinderen zijn schaamteloos als het gaat om seksualiteit.
Hoe ruimdenkend je ook bent, soms weet je je er geen raad mee.
‘Seksuele ontwikkeling
begint meteen na de geboorte’
Lekker plekje
ik
Annes luier verschoon en daarna
haar plasser insmeer, krijgt ze daar
helemaal rode wangen van. Zelf zit ze
ook vaak druk te voelen tussen haar
benen en ze gaat er zelfs sneller van
ademen. Het verbaast me, maar ik
zeg er maar niks van.”
zich inderdaad ongegeneerd aanraken. Als je dit voor het eerst ziet, kun je
daar best van schrikken. Toch hoeft dat niet. Sommige ouders denken dat de
seksuele ontwikkeling van hun kind pas begint als kinderen acht of tien zijn.
Maar het begint al bij de geboorte. Als ouder kriebel je het lijfje, de beentjes en
billetjes van je baby. Die voelt dat het fijn is aangeraakt te worden. Een kind
verkent de wereld, en ook zijn of haar lijfje. Als Anne anderhalf is, weet ze de
fijne plekjes op het lichaam bewust te vinden. Het beste is om het gewoon
te benoemen als je het ziet en te bevestigen dat het fijn is. Je kunt iets zeggen als: ‘Dat is fijn hè, als je daar kriebelt.’ Daarmee geef je aan dat het oké is
wat ze doet. Kinderen raken zichzelf soms ter ontspanning op gevoelige plekjes
aan, bijvoorbeeld voordat ze gaan slapen. Soms krijgen ze zelfs een soort van
orgasme. Daar kun je als ouder van schrikken, zeker als je hierop niet bent
voorbereid. Toch heeft het dezelfde kenmerken bij volwassenen. Zonder zaadlozing bij jongetjes natuurlijk.”
Poepiepiemel!
Channah:
“Ik was zó blij
dat Tom niet meer in de supermarkt
op de grond ging liggen krijsen.
Maar nu vindt hij het een sport om
vieze woorden te roepen. Het is
redelijk onschuldig, maar toch…
Op straat hoeft hij wat mij betreft
geen ‘poepiepiemel!’ te roepen.”
Myrna over zoon Tom (3):
Nieuwsgierige broer
Vera over zoon Milan (5): “Het
CHannah Zwiep
Channah Zwiep is pedagoge en deskundige op het gebied van seksuele ontwikkeling en opvoeding
van jonge kinderen. Zij pleit voor seksuele opvoeding niet op afspraak met een boekje op de bank, maar gewoon
in korte gesprekjes tussen de soep en de aardappels. “Terwijl je de luier verschoont of je kind in bad doet, heb je het
erover. Je legt vragen van kinderen op hun niveau uit. Waarom zou je van een blik doperwtjes wel vertellen wat het is
en niet van een pak maandverband? Soms moet je als ouder je eigen schaamte overwinnen. Bijvoorbeeld wanneer je
je kind voordoet hoe hij zijn geslachtsdeel goed moet wassen. Niet alleen kennis over seks is belangrijk, erover leren
praten ook. Als je dat niet leert wordt het iets ingewikkelds, en dat is jammer.”
42 |
Channah: “Wat goed dat Irma zo rustig reageert! Jonge kinderen kunnen
Irma over dochter Anne (1,5): “Als
was
warm buiten en Milan en mijn dochter
van achttien maanden waren samen
in de tuin aan het spelen met water.
Ze liepen allebei bloot rond. Ik was
even binnen geweest, maar zag toen
ik terugkwam dat Milan uitgebreid zijn
zusje tussen haar benen aan het
bekijken was. Daar schrok ik wel van.
Ik heb hem gezegd dat hij dat niet
mag en hem op de gang gezet.”
“Kinderen confronteren je volop met je eigen schaamtegevoelens. Ze doen namelijk toch wel wat je niet wil… Vanaf een jaar of drie roepen
ze vieze woorden en dat is machtig interessant. Kinderen lachen erom, ouders
worden boos of krijgen een rood hoofd. Ik hoor weleens dat ze op kinderdagverblijven vijf minuten tijd inlassen om vieze woorden te roepen. Dan heeft ieder kind z’n lolletje gehad en is het daarna klaar. Dat kun je thuis natuurlijk
ook doen. Als je dat niet wil, moet je dit duidelijk zeggen en uitleggen waarom
niet. Ook wat betreft de woorden die kinderen mogen gebruiken voor hun geslachtsdeel. Als je ‘piemel’ prima vindt maar ‘kut’ een naar woord, dan moet je
dat zeggen. Geef wel een alternatief: bedenk een woord waarbij je een goed
gevoel hebt en dat in jullie gezin gebruikt kan worden. Veel mensen vinden
‘vagina’ een veel te volwassen of medisch woord. Toch is het heel belangrijk dat
ze het woord leren kennen, omdat iedereen meteen weet waarover je het hebt.”
Channah: “Het is heel begrijpelijk dat je daarvan schrikt. Je vraagt je af hoe
bij hierop komt. Maar wat deze jongen doet, hoort echt bij zijn seksuele ontwikkeling. Kinderen verzinnen van alles en proberen uit. Hij is zelf een jongetje
en wil graag weten hoe zijn zusje eruitziet. En waar kan hij daar makkelijker achter komen dan thuis? Je kunt iets zeggen als: ‘Goh, jij bent nieuwsgierig! Dat snap ik wel, want jij hebt natuurlijk geen vagina.’ Je kunt hem vragen
of hij weet hoe het heet en hoe het bij hemzelf heet. En misschien vertellen dat hij niet zomaar zonder het te vragen aan iemand mag komen. Op die
manier breng je hem al meteen respect bij. Welke grens je stelt voor je kinderen,
bepaalt iedere ouder voor zichzelf. Het is wel belangrijk dat je je eigen grens
eens ter discussie stelt en erover praat met je partner. Sta eens stil bij
wat je zelf deed als kind. Dat voorkomt dat je overvallen wordt door dit soort
ongemakkelijke situaties.” >
| 43
opvoeding
‘Niet alleen kennis van seks
is belangrijk. Erover praten ook’
Mama’s borsten
“Daan pakt soms
ineens mijn borsten vast. Als hij bij
me op schoot zit, maar ook terwijl hij
zijn tanden poetst, of als hij in bad zit
en ik over hem heen hang om zijn
haar te wassen. Dat voelt een beetje
raar en ook niet altijd fijn. Ik wil er niks
van zeggen, omdat ik bang ben dat
hij dan juist moeite krijgt met bloot zijn
en aanrakingen.”
Astrid over Daan (3):
CHannah: “Het is niet gek dat je je geneert voor zo’n situatie, helemaal niet
als het gebeurt in aanwezigheid van anderen. Wij koppelen er zelf oordelen
aan, een kind van drie beseft dit nog niet. Ook als je je het niet prettig vind als
je kind onverwacht aan je borsten komt, kan het trouwens zijn dat je er lichamelijk wel op reageert. Het is normaal dat je lijf reageert op een aanraking. Vaders zijn soms bang dat ze een erectie krijgen als ze met hun kind in bad gaan.
Maar als je hier normaal over doet en erover praat, is een erectie niet bedreigend voor een kind. Als je er moeite mee hebt dat je kind soms ineens je borsten aanraakt, kun je er wat van zeggen en je grens duidelijk aangeven. Je zegt
er ook wat van als je kind je in je borst knijpt! Het is hét moment om op een
positieve manier te vertellen dat iedereen de baas is over zijn of haar eigen lijf.
Misschien heb je een voorbeeld, over dat je kind geen kusje wilde geven aan de
buurvrouw en hij dat inderdaad ook zelf mag beslissen. Denk van tevoren na
over wat je belangrijk vindt in de seksuele opvoeding van je kind en praat
erover met je partner. Het is niet schadelijk als ouders verschillend denken
over bloot zijn of aanrakingen. Zo leert je kind dat iedereen anders is.”
Betrapt in bed
Desiree over dochter Lies (2): “Volgens
mij waren mijn vriend en ik niet eens
zo luidruchtig, maar toch stond
tijdens een vrijpartij ineens Lies naast
ons bed. Ik schrok enorm en deed
snel wat aan. Haar vragende ‘Mama?’
heb ik beantwoord met wat gemompel over dat grote mensen dat nou
eenmaal doen. Daarna heb ik haar
weer in bed gelegd.”
Channah: “Dat is gênant ja… Je schaamt je, maar je schrikt ook vooral
omdat je haar niet had horen aankomen. Peuters snappen overigens nog niet
precies wat je aan het doen bent in bed. Dat weten kinderen pas vanaf een
jaar of zes. Wel zien ze hun ouders op een manier die ze niet kennen, en het
kan voor een kind ook heel gek klinken natuurlijk. Daarom kun je iets zeggen als: ‘Papa en mama vinden elkaar heel lief en zijn aan het vrijen. Ga maar
weer lekker slapen’. Later kun je er dan op terugkomen. Gebruik er desnoods
een boekje bij om uit te leggen dat als je elkaar lief vind, het fijn of lekker is
om tegen elkaar aan te liggen. Dat is niet schokkend voor een kind. Het is eer-
der schokkend als het in het niets blijft hangen en ouders er stiekem over
doen. Je kunt vragen of je dochter het gek vond, of ervan geschrokken is om
Tekst: Marieke van Riel
papa en mama zo te zien en te horen. En dan bevestigen dat je je dat kunt
voorstellen. Je kunt vertellen dat je zelf ook een beetje schrok, omdat je haar
niet had gehoord. Het is net als met andere onbekende dingen: kinderen begrijpen het niet, maar als je er zelf rustig over blijft en uitlegt wat het is, hoeft er
niets aan de hand te zijn. Met iets oudere kinderen kun je ook iets afspreken.
Dat jullie even samen willen zijn als de deur dicht is, bijvoorbeeld.” ◾
44 |
Verder lezen:
ww.kind-enzo.nl
w
◾ Channah Zwiep: ‘Wat is wijsheid?’ Seksuele opvoeding van jonge kinderen. Uitgeverij SWP. En onlangs verscheen
‘Wat is seks?’ om samen met je kind te praten over lichamelijkheid en seksualiteit.
◾ Sanderijn van der Doef: ‘Ik vind jou lief’. Prentenboek, Uitgeverij Ploegsma.
◾