Basisvereisten handhygiëne

HOE MENSEN BEGELEIDEN OP DE WERKVLOER?
Bedside begeleiding door referentieverpleegkundigen infectiebeheersing
(als onderdeel van project inzake handhygiëne)
Studiedag NVKVV
‘Preventie van zorginfecties – verandermanagers gevraagd!’
14 maart 2016
An Willemse
Team voor ziekenhuishygiëne
OLV Ziekenhuis
Aanleiding
Outbreak op Intensieve Zorgen
•
•
•
•
Periode maart 2012
Cluster van 4 patiënten
Meropenem resistente K. pneumoniae
Nosocomiaal verworven
– infectie
– dragerschap
Aanleiding
Clusteranalyse
• K. pneumoniae resistentie  onder AB-therapie
• Verband in tijd en plaats
– 4 patiënten in periode 1-12/3/2014
– boxen in (directe) nabijheid op IZ
• Hypothese: overdracht via (in)direct contact
Handhygiëne = belangrijke factor
Probleemstelling
Resultaten 4de nat. campagne HH (2010-2011)
bevestigen ruimte voor verbetering:
– Globale compliance voor Intensieve Zorgen
– Compliance per beroepsgroep, met specifieke
aandacht voor beroepsgroep van de artsen
– Compliance per indicatie, met specifieke
aandacht voor de twee vóór indicaties:
• Vóór patiëntencontact
• Vóór zuivere/invasieve handeling
Doelstelling
Overdracht van micro-organismen
verminderen of vermijden door het
verhogen van de naleving van
handhygiëne bij alle gezondheidswerkers op IZ, met bijzondere
aandacht voor de vóór-indicaties
– vóór patiëntencontact
– vóór een zuivere/invasieve handeling
Aanpak
1. Overleg Intensieve Zorgen (IZ) en Team
voor ziekenhuishygiëne (TZH) (maart 2012)
–
–
Toelichting cluster + hypothese
Voorstelling cijfers handhygiëne
2. Observatie handhygiëne TZH
(maart 2012)
– Methode: observatie met onmiddellijke feedback
– ≠ momenten, locaties en gezondheidswerkers
3. Voorstelling bevindingen TZHIZ
(mei 2012)
Methode observatieperiode I
Observatie met directe feedback
DOEL: sensibilisatie inzake handhygiëne
– de basisvereisten
– de indicaties
– de correcte techniek
PERIODE:
– 26 t.e.m. 30 maart 2012
Observatie IZ - bevindingen
Handhygiëne
– Onvoldoende naleving van basisvereisten
Project ‘Blink uit in je vak… zonder juwelen’ (mei 2012)
– 86,2% naleving (94/109)
– Non conformiteit
» Verpleegkundigen, zorgkundigen, schoonmaak
» Lange nagels
– Grote individuele verschillen in naleving HH
– Handen worden frequent gewassen
Observatie IZ - bevindingen
Handhygiëne
– 5 indicaties worden onvoldoende toegepast,
vooral vóór-indicaties
– Geen uniformiteit
• HH en gebruik computer
• HH en manipulatie materiaalwagen
– Techniek voor handontsmetting
– Gebruik van handschoenen
Aanpak
4. Verbeterpunten  werkvergadering
–
–
–
(juni 2012)
Handhygiëne (basisvereisten, 5 indicaties, techniek)
Correct gebruik van handschoenen
Uniform gebruik van patiëntgebonden PC en
materiaalwagen
5. Participerende observatie TZH
(juli 2012)
– Methode: participerende obs. met directe feedback
– ≠ momenten, locaties en gezondheidswerkers
6. Overleg IZ - TZH
(oktober 2012)
Methode observatieperiode II
Participerende observatie met directe
feedback (drempelverlagende aanpak)
DOEL:
- integratie verbeterpunten in praktijk?
- sensibilisatie inzake handhygiëne
- uitklaren van hygiëne-aspecten
PERIODE:
– 9 t.e.m. 13 juli 2012
Observatie IZ - bevindingen
bevindingen maart 2012
=
bevindingen juli 2012
Boodschap  niet iedereen bereikt !
Voorwaarden vanuit TZH
• Duidelijke communicatie
• Expliciet engagement leidinggevenden
– Overtuiging handhygiëne = belangrijk
– Voorbeeldfunctie opnemen
– Incorrect gedrag bespreekbaar maken
• Gedragenheid - draagvlak op IZ
• Medewerking van alle betrokkenen
Trots en dankbaar zijn we met
de geboorte van…
Project
‘Geef me de hand…’
22/10/2012
Project IZ ‘Geef me de hand…’
1.
2.
3.
4.
5.
Uitwerking project
Doelstelling
Tijdslijn
Multimodale aanpak
Resultaten
Project IZ ‘Geef me de hand…’
1.
2.
3.
4.
5.
Uitwerking project
Doelstelling
Tijdslijn
Multimodale aanpak
Resultaten
1. Uitwerking project
• Projectnaam ‘Geef me de hand…’
• Vacature 2 projectmedewerkers
• Aankondiging van het project
– INTERN
• Projectposter
• Brief + mondelinge informatie
– EXTERN
• Brief (poster als bijlage)
• Project-mascotte Mr. D.Ruppel
Project IZ ‘Geef me de hand…’
1.
2.
3.
4.
5.
Uitwerking project
Doelstelling
Tijdslijn
Multimodale aanpak
Resultaten
2. Doelstelling
Overdracht van micro-organismen
verminderen of vermijden door het
verhogen van de naleving van
handhygiëne bij alle gezondheidswerkers op IZ, met bijzondere
aandacht voor de vóór-indicaties
– vóór patiëntencontact
– vóór een zuivere/invasieve handeling
Project IZ ‘Geef me de hand…’
1.
2.
3.
4.
5.
Uitwerking project
Doelstelling
Tijdslijn
Multimodale aanpak
Resultaten
3. Tijdslijn
• November 2012
– Informeren van betrokken IZ medewerkers (brief / poster)
– Vacature voor 2 gemotiveerde projectmedewerkers ter
ondersteuning van de referentieverpleegkundigen ZHH
• December 2012
– Zelfstudie handhygiëne door medewerkers IZ (infobundel)
– Opleiding van de 4 projectmedewerkers
• Januari – februari 2013
–
–
–
–
Informeren & bijsturen externe zorgverstrekkers (brief /poster)
Kennistest medewerkers IZ (verpleegkundigen / zorgkundigen / artsen)
Bedside-begeleiding en - bijsturing medewerkers IZ
Voormeting Nationale Campagne Handhygiëne
• April – mei 2013
– Nameting Nationale Campagne Handhygiëne
Project IZ ‘Geef me de hand…’
1.
2.
3.
4.
5.
Uitwerking project
Doelstelling
Tijdslijn
Multimodale aanpak
Resultaten
4. Multimodale aanpak
A. Zelfstudie (infobundel) + kennistest HH
B. Bedside begeleiding en bijsturing van IZ
medewerkers
C. Informeren en bijsturen ‘externe’
zorgverstrekkers
D. Reminders handhygiëne
4. Multimodale aanpak
A. Zelfstudie (infobundel) + kennistest HH
B. Bedside begeleiding en bijsturing van IZ
medewerkers
C. Informeren en bijsturen ‘externe’
zorgverstrekkers
D. Reminders handhygiëne
A. Zelfstudie + kennistest HH
• Zelfstudie (a.h.v. infobundel)
– Handhygiëne (basisvereisten, 5 indicaties, techniek)
– Correct gebruik van handschoenen
– Uniform gebruik van patiëntgebonden PC en
materiaalwagen
• Invullen kennistest + handtekening lijst
• Per doelgroep specifieke kennistest
– Artsen
– Verpleegkundigen
– Zorgkundigen
A. Zelfstudie + kennistest HH
• Kennistest
– Algemene kennisvragen (10)
– Specifieke praktijksituaties (5)
• Opvolging door TZH en leidinggevenden
• Terugkoppeling van persoonlijke
resultaten
• Toelichting vraag en antwoord tijdens
werkvergadering / stafvergadering
VOORBEELD 1
Algemene vraag
1. Om een goede handhygiëne te
garanderen, zijn juwelen t.h.v. handen,
polsen en onderarmen niet toegelaten:
o indien een zorgverstrekker burgerkledij draagt
o indien een zorgverstrekker zorg verleent aan
patiënten of patiëntencontact heeft (> gesprek)
o indien een zorgverstrekker beroepskledij draagt
VOORBEELD 1
Antwoord
1. Om een goede handhygiëne te
garanderen, zijn juwelen t.h.v. handen,
polsen en onderarmen niet toegelaten:
o indien een zorgverstrekker burgerkledij draagt
 indien een zorgverstrekker zorg verleent
aan patiënten of patiëntencontact heeft
 indien een zorgverstrekker beroepskledij
draagt
VOORBEELD 2
Algemene vraag
2. Dé belangrijkste overdrachtsweg voor
micro-organismen tijdens de zorgverlening :
o zijn de handen van de zorgverstrekker
o is de luchtcirculatie in het ziekenhuis
o is blootgesteld worden aan besmette
oppervlakken (bv. bedden, stoelen, vloeren)
o is het gebruik van niet invasieve voorwerpen
(bv stethoscopen, bloeddrukmeters)
VOORBEELD 2
Antwoord
2. Dé belangrijkste overdrachtsweg voor
micro-organismen tijdens de zorgverlening :
 zijn de handen van de zorgverstrekker
o is de luchtcirculatie in het ziekenhuis
o is blootgesteld worden aan besmette
oppervlakken (bv. bedden, stoelen, vloeren)
o is het gebruik van niet invasieve voorwerpen
(bv stethoscopen, bloeddrukmeters)
verpleegkundigen
VOORBEELD 3
Praktijksituatie
Is er een indicatie voor handhygiëne?
o ja
o neen
Zo
o
o
o
ja, welke indicatie?
vóór patiëntencontact
na patiëntencontact
vóór een zuivere / invasieve
handeling
o na (potentiële) blootstelling aan
lichaamsvochten of slijmvliezen
o na contact met de directe
patiëntenomgeving
VOORBEELD 3
Antwoord
Is er een indicatie voor handhygiëne?
 ja
o neen
Zo
o
o

ja, welke indicatie?
vóór patiëntencontact
na patiëntencontact
vóór een zuivere / invasieve
handeling
o na (potentiële) blootstelling aan
lichaamsvochten of slijmvliezen
o na contact met de directe
patiëntenomgeving
zorgkundigen
VOORBEELD 4
Praktijksituatie
Is er een indicatie voor handhygiëne?
o ja
o neen
Zo
o
o
o
ja, welke indicatie?
vóór patiëntencontact
na patiëntencontact
vóór een zuivere / invasieve
handeling
o na (potentiële) blootstelling aan
lichaamsvochten of slijmvliezen
o na contact met de directe
patiëntenomgeving
VOORBEELD 4
Antwoord
Is er een indicatie voor handhygiëne?
 ja
o neen
Zo
o


ja, welke indicatie?
vóór patiëntencontact
na patiëntencontact
vóór een zuivere / invasieve
handeling
o na (potentiële) blootstelling aan
lichaamsvochten of slijmvliezen
o na contact met de directe
patiëntenomgeving
artsen
VOORBEELD 5
Praktijksituatie
Is er een indicatie voor handhygiëne?
o ja
o neen
Zo
o
o
o
ja, welke indicatie?
vóór patiëntencontact
na patiëntencontact
vóór een zuivere / invasieve
handeling
o na (potentiële) blootstelling aan
lichaamsvochten of slijmvliezen
o na contact met de directe
patiëntenomgeving
VOORBEELD 5
Antwoord
Is er een indicatie voor handhygiëne?
 ja
o neen
Zo
o
o

ja, welke indicatie?
vóór patiëntencontact
na patiëntencontact
vóór een zuivere / invasieve
handeling
o na (potentiële) blootstelling aan
lichaamsvochten of slijmvliezen
o na contact met de directe
patiëntenomgeving
4. Multimodale aanpak
A. Zelfstudie (infobundel) + kennistest HH
B. Bedside begeleiding en bijsturing van IZ
medewerkers
C. Informeren en bijsturen ‘externe’
zorgverstrekkers
D. Reminders handhygiëne
B. Bedside begeleiding en
bijsturing van IZ medewerkers
• Opleiding ‘infectiepreventie’
• TZH = ondersteunende functie
• Begeleiding op werkvloer
– Persoonlijke begeleiding en individuele
bijsturing
– Voltallige IZ team
– Planning in werkuren
• ¼ projectmedewerkers: dagdienst
• Periode: 4 – 6 weken
• Wie welke collega
Op eenzelfde lijn én met de
neuzen in dezelfde richting…
Overzicht verbeterpunten
• Handhygiëne
– basisvereisten
– 5 indicaties (nadruk vóór-indicaties)
– correcte techniek
• Handschoenen EN handhygiëne
• Handhygiëne en patiëntgebonden PC (patiëntzone)
• Handhygiëne en materiaalwagen (zorgzone)
Bedside begeleiding & bijsturing
ERVARING
• Projectmedewerkers
– Nood aan opleiding (cfr. sterk in schoenen staan)
– Steun van TZH en leidinggevenden IZ
• Arts diensthoofd
• Hoofdverpleegkundige + zorgzonemanager
– Drempelvrees overwinnen
– Positieve houding van collega’s (incl. artsen)
– Zeer intensief
– Voldoening (resultaat)
Bedside begeleiding & bijsturing
ERVARING
• Collega-zorgverstrekkers
– POSITIEVE ERVARING
• Verpleegkundigen
• Artsen
• Zorgkundigen
– Project dat leeft op IZ
– Ruimte voor vragen en discussie
– Aanvaardbaar om bijgestuurd te worden door
collega-verpleegkundige ( TZH)
4. Multimodale aanpak
A. Zelfstudie (infobundel) + kennistest HH
B. Bedside begeleiding en bijsturing van IZ
medewerkers
C. Informeren en bijsturen ‘externe’
zorgverstrekkers
D. Reminders handhygiëne
C. Informeren en bijsturen
‘externe’ zorgverstrekkers
• Parallel verloop aan bedside begeleiding
en bijsturing
• Externe zorgverstrekkers: Radiologie
(RX, Echo), Hemodialyse, Pneumologie
(bronchoscopie), Kinesitherapie, …
• Positieve feedback over project tijdens
vergadering Comité voor ZHH (arts)
4. Multimodale aanpak
A. Zelfstudie (infobundel) + kennistest HH
B. Bedside begeleiding en bijsturing van IZ
medewerkers
C. Informeren en bijsturen ‘externe’
zorgverstrekkers
D. Reminders handhygiëne
Project IZ ‘Geef me de hand…’
1.
2.
3.
4.
5.
Uitwerking project
Doelstelling
Tijdslijn
Multimodale aanpak
Resultaten
5. Resultaten
Resultaten project ‘Geef me de hand…’:
Naleving NA t.o.v. VOOR het IZ-project:
– Algemene naleving: + 20%
– Per beroepsgroep
• Artsen: + 40%
• Verpleegkundigen: + 15%
– Per indicatie
• Vóór patiëntencontact: + 30%
• Vóór zuivere/invasieve handeling: + 40%
Conclusie
Slaagkansen van verbeterproject verhogen:
– Teamwork (TZH én eenheid)
– Absolute voorwaarden
• communicatie
• draagvlak
• expliciete medewerking
• leerklimaat
– Inzicht in het belang van de verandering
– Eigenaarschap op de eenheid
Bedankt voor jullie aandacht.