Bloed en afweersysteem

Bloed en afweersysteem
1. Anemie (bloedarmoede)
2. Stolingsstoornissen
(3. Kwaadaardige aandoeningen)
Anemie
Symptoom, geen ziekte. Oorzaak??
De zuurstofvoorziening is niet optimaal
• ‘bloedarmoede’ =
oorzaak
gevolg
– Tekort Hb
– Tekort ery’s
-------------------------------• Hb zit in ery’s
• Hb bindt O2
• Hb-concentratie 
– IJzer (Fe)
– Foliumzuur + vit B12
-------------------------------• O2-tekort
–
–
–
–
Vermoeidheid
Bleek
hartslag
duizeligheid
oorzaken
• Chronisch bloedverlies
• Verstoorde aanmaak (Hb / ery’s)
• Verhoogde afbraak (ery’s)
Door (chronisch) bloedverlies
meest voorkomend
• Geldt voor iedereen, behalve zwangere
vrouwen en kinderen
• Vrouwen – menstruatie
• Oudere vrouwen / mannen – occult
bloedverlies (maag-darmkanaal) /
urinewegen
• Acuut (ongeval/operatie/bevalling)
Verstoorde aanmaak
• Onvoldoende ijzer:
– Microcytair: kleine lichte ery’s door verstoorde
aanmaak Hb
– Vooral bij kinderen en zwangere vrouwen kan
behoefte groter zijn dan via voeding
binnenkomt (vlees, vis, soja)
• Staalpillen of drankje (langdurig)
• Opsporen oorzaak!
• Onvoldoende vitamine B12:
– Tekort aan ery’s, die er wel zijn zitten vol Hb:
macrocytair / megaloblastair
– Oorzaak:
• (vegetarisch) dieet
• Ziekte van Crohn
• Tekort aan intrinsic factor (stof noodzakelijk voor
B12-opname in bloed)
– PERNICIEUZE ANEMIE
– B12 intramusculair
• Onvoldoende foliumzuur (= vit B11)
– Regelmatig eten van groente en fruit
– Oorzaak:
• Onvolwaardige voeding (ouderen / alcoholisten /
verslaafden)
– Meer groente en fruit eten
– Folimzuurtabletten
• Leukemie
– Oorzaak:
• Kwaadaardige cellen verdringen normale cellen,
waardoor minder gezonde ery’s worden
aangemaakt
• Nierinsufficientie
– Oorzaak:
• Tekort aan erytropoëtine (EPO = hormoon):
stimuleert aanmaak ery’s in beenmerg
• Bij chronische ziekte
– Oorzaak:
• Beenmerg functioneert niet optimaal
Verhoogde afbraak ery’s
• Hemolytische anemie
– Auto-immuunziekte
– Sikkelcelanemie (sikkelvorm ery’s)
– Thalassemie (afwijkende vorm ery’s)
– bloedafbraak vindt plaats in milt
• Mogelijk gevolg: splenomegalie (grote milt)
• Vrijkomen bilirubine, veroorzaakt icterus
(geelzucht)
Stollingsstoornisen
• Trombocytopenie of trombopenie
– Tekort aan bloedplaatjes bv. door
• leukemie
• auto-immuunziekte
– verschijnselen:
• petechiën (kleine huid (punt)bloedinkjes)
• neusbloeding / overmatig bloedverlies menstruatie
Bron: UMCG
‘petechiën of purpora geheten’
• Trombocytopathie, bloedingen door
geneesmiddelen
– Trombocyten werken niet goed
– Oorzaak:
• Vele
• NB bijwerking medicijnen!!
–
–
–
–
Acetylsalicylzuur (aspirine)
NSAID (pijnstiller)
SSRI (antidepressiva)
Antistollingsmiddelen (anti-coagulantia)
– Verschijnselen:
• bloedingen
• M. von Willebrand
– Erfelijk: (autosomaal dominant)
– Oorzaak:
• Tekort aan ‘von Willebrandfactor’
– Verschijnselen:
• Bloedingstijd verlengd
• Snel hematomen
– Therapie:
• Meestal niet nodig
• Pil (verhoogd aanmaak vWfactor)
• medicijnen
• Hemofilie
– Oorzaak:
• Erfelijk tekort aan stollingsfactoren
• X-chromosoom
– Komt voor bij mannen (XY)
– Vrouwen zijn ‘draagster’ (XX)
– verschijnselen
• Snelle bloedingen, hevige bloedingen
– therapie:
• stollingsfactoren
Kwaadaardige ziekten van
bloed en afweersysteem
• Leukemie
– Kanker van de witte bloedcellen (afweer)
– Oorzaak: ? Acuut kwaadaardig worden
• Acuut vooral bij kinderen
– Acute myeloïde (leukocyten) leukemie: AML
– Acute lymfatische (vd lymfocyten) leukemie: ALL
• chronisch vooral bij volwassenen
– CML
– CLL
(H6 Geneesmiddelenkennis)
Behandeling van
anemie door ijzertekort
extra ijzer toedienen, minimaal 3 maanden
middelen: ferrofumaraat, ferrosulfaat
op de lege maag!
bijwerkingen:
- verstopping
- zwartkleuring ontlasting
- maagklachten (dan na de maaltijd!)
Behandeling van anemie door
tekort aan vitamine B11 en B12
B11: foliumzuurtabletten
B12: vitamine B12 injecties
starten met groot aantal injecties in
een paar dagen tijd, daarna 1 keer per
2 maanden (levenslang)
(anemie door te weinig vlees: tabletten)
Bloedstolling
Functies:
- bloedverlies voorkomen
- binnendringen micro-organismen bij
beschadigingen van huid en slijmvliezen
voorkomen
Gevaar:
bloedstolling binnen het vaatstelsel
(trombose -> bijv hart- of herseninfarct)
Antithrombotica
= stoffen die de bloedstolling verminderen
1. trombocytenaggregatieremmers
2. indirect werkende anticoagulantia of
cumarines
3. direct werkende anticoagulantia
4. thrombolytica
Trombocytenaggregatieremmers
•
Werking:
–
•
Gebruik:
–
•
vooral profylactisch na hartinfarct, beroerte, TIA
Bijwerkingen:
–
•
beïnvloeden de hechting van de bloedplaatjes aan
de vaatwand
weinig
Middelen:
–
–
acetylsalicylzuur (Aspirine)
carbasalaatcalcium (Ascal)
Cumarines (‘bloedverdunners’)
•
Werking:
–
•
Gebruik:
–
•
met zeer veel geneesmiddelen en alcohol (verlenging
stollingstijd), paracetamol kan wel !
Overdosering:
–
•
vooral profylactisch
Interactie
–
•
remmen de aanmaak van protrombine waardoor
minder snelle stolling
onderhuidse bloedingen (blauwe plekken), bloedneus
Middelen:
–
–
acenocoumarol (werkt ongeveer 48 uur) Sintrom
fenprocoumon (werkt dagen) Marcoumar
Direct werkende anticoagulantia en
thrombolytica
•
Werking:
–
•
remmen de aanmaak van trombine
Gebruik:
–
–
–
–
•
In ziekenhuis / onder specialistische controle
parenteraal (buiten de darm om)
bij operatiepatiënten
Thrombolytica: oplossen van al gevormde
stolsels
Middelen (trombolytica):
–
streptokinase