INVENTARIS VAN DE COLLECTIE DE VOS

INVENTARIS VAN DE COLLECTIE DE VOS-KLEVER
betreffende de Tweede Wereldoorlog en het verzet in Benschop
De hierna beschreven collectie werd in 2011 door de familie De Vos-Klever bij het RHC
Rijnstreek en Lopikerwaard in bewaring gegeven. Het betreft stukken met betrekking tot de
Tweede Wereldoorlog, het verzet in de Lopikerwaard, de familie Klever en vooral de
gebeurtenissen van 13 en 17 februari 1945 in Benschop.
De leiders van het Benschopse verzet waren de veehouderszoon Theo Klever en de
onderwijzer Jan van Ieperen. Zij brachten onderduikers onder en verspreidden illegale
kranten; ook waren ze de initiatiefnemers van een illegale gevechtsgroep. Kort na Dolle
Dinsdag (5 september 1944) liet de Benschopse verzetsgroep zich fotograferen. Er was echter
te vroeg gejuichd; de Duitsers bleven voorlopig de baas.
Op 13 februari 1945 vindt er een razzia plaats op de boerderijen van P. Klever aan het
Benedeneind ZZ 361 en van A.G. Klever aan het Benedeneind NZ 406. Door verraad zijn de
Duitsers te weten gekomen, dat in beide boerderijen verzetslieden ondergedoken zijn. Bij de
overvallen wordt geschoten, waarbij Theo Klever en de ondergedoken verzetsman Herman
Struik alsmede enkele Duitse soldaten om het leven komen. Enkele dagen later, op 17
februari, worden de ook gearresteerde Jan van Ieperen met zes andere bij de actie opgepakte
verzetsstrijders (waaronder Theo Klever's broer Arie en Jan Aart van Ieperen's broer Jasper)
naar de boerderij van P. Klever gebracht en aldaar zonder enige vorm van proces
doodgeschoten.
Na de oorlog werd op initiatief van J.C. van Schaik, die ook tot de verzetsgroep behoorde, een
monument opgericht nabij de boerderij aan het Benedeneind ZZ 361. Ter plaatse werden
jaarlijks de gebeurtenissen herdacht. Ook over de oprichting van dit monument en de
herdenkingen bevinden zich stukken in deze collectie.
Het merendeel van het materiaal betreft de gebeurtenissen in februari 1945 en hun nasleep.
Daarnaast is er algemene documentatie over de Tweede Wereldoorlog en over gebeurtenissen
in de Lopikerwaard, zoals het neerstorten van een Engelse bommenwerper in de Lek nabij
Jaarsveld. Tenslotte bevindt zich in de collectie een aantal persoonlijke stukken van leven van
de familie De Vos en Klever, voornamelijk uit de bezettingstijd.
De hier beschreven stukken zijn verzameld door de heer A.A. de Vos en zijn echtgenote mw
A.H. de Vos-Klever, een zuster van Theo en Arie Klever. De familie De Vos heeft in 2011
besloten de stukken in bewaring tegeven aan het Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en
Lopikerwaard, waar ook de archieven van Lopik en de voormalige gemeente Benschop
bewaard worden. Voor dit besluit past een welgemeend woord van dank.
De collectie heeft een omvang van 0, 675 m en verkeert in materieel goede staat. Alle stukken
in de collectie zijn openbaar en voor een ieder raadpleegbaar.
INVENTARIS
I.
II
III
IV
TWEEDE WERELDOORLOG ALGEMEEN
p. 3
DE LOPIKERWAARD IN DE TWEEDE WERELDOORLOG
p. 4
DE GEBEURTENISSEN VAN 13 EN 17 FEBRUARI 1944 TE BENSCHOP
Algemeen
p. 5
Stukken betreffende de afzonderlijke slachtoffers
p. 5
Herdenking en eerbetoon
Algemeen
p. 6
Monument
p. 6
Latere herdenkingen
p. 7
DE FAMILIE DE VOS-KLEVER
p. 8
INVENTARIS
i.
2.
3.
4-6.
TWEEDE WERELDOORLOG ALGEMEEN
"De antithese van nu", gedrukt pamflet van de NationaalSocialistische Beweging,
1941.
1 stuk
Publicatie van de gezamenlijke Nederlandse bisschoppen, waarbij
het de gelovigen verboden wordt om lid te blijven van katholieke
organisaties, die door nationaal-socialisten worden gecontroleerd,
afschrift,
1942.
1 stuk
"Trouw" en "De Vliegende Hollander", illegaal drukwerk,
1944 en 1945.
Stukken betreffende landelijke herdenkingen van de tweede
wereldoorlog,
1946-1995.
2 stukken
3 omslagen
4. Herdenkingsdag Landelijke Organisatie/Landelijke Knokploeg
te Zeist, 1946;
5. Viering bevrijding, Theater Carré te Amsterdam, 1989;
6. Uitreiking Yad Vashem-onderscheidingen te Amsterdam, 1995.
7.
8.
10.
11.
12.
13.
Prentbriefkaart van het herdenkingsmausoleum op de Grebbeberg te
Rhenen,
[1946].
1 stuk
Stuk, houdende dankbetuiging aan A.E. van den Bosch voor zijn
activiteiten als lid van de Binnenlandse Strijdkrachten,
1945.
1 stuk
"Verdrukt en bevrijd", publicatie ter gelegenheid van de tienjarige
herdenking van de bevrijding,
1955.
1 katern
Publicatie van een tekst van koningin Juliana aan de jeugd over de
bevrijding, gedrukt,
1955.
1 stuk
"D-Day: zij vochten mee!", publicatie als bijlage bij het Dagblad De
Telegraaf ter gelegenheid van de 50e herdenking van D-Day,
1994.
Gedrukte afschriften, deels uit tijdschriften, van gedichten met
betrekking tot de tweede wereldoorlog,
[z.j, circa 1945].
"Herinnering", gedicht van M.J. Kasteleijn, gedrukt,
[z.j.].
1 katern
1 omslag
1 stuk
14.
15.
16.
IL
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Ganzenbordspel met afbeeldingen, betrekking hebbend op de tweede
wereldoorlog,
[z.j.]
Lint, behorend bij een grafkrans, met de tekst "Wij vergeten jullie
niet",
[z.j.].
Vergulde plaquette met afbeelding van koningin Wilhelmina aan een
rood-wit-blauw lintje met speldje,
1948.
1 stuk
1 stuk
1 stuk
DE L O P I K E R W A A R D IN DE T W E E D E W E R E L D O O R L O G
Stuk houdende de tekst van het bevrijdingslied van Polsbroekerdam
uit 1945, afschrift,
[z.j.].
1 stuk
Bidprentje van de bij de bevrijding te Oudewater omgekomen
verzetsstrijder Petrus Franciscus van den Ende (1920-1945), in
tweevoud,
1945.
2 stukken
Fragment van een verslag van de activiteiten van het verzet te
Benschop vanaf 5 september 1944, onvolledig,
[ca. 1946].
1 omslag
Krantenartikelen betreffende de Belgische geheim agent M.
Grégoire, die gedurende de bezetting in de Lopikerwaard werkzaam
was,
1992.
1 omslag
Verslagen van gesprekken met A.A. de Vos en A.H. de Vos-Klever
over het verzet in de Lopikerwaard gedurende de tweede
wereldoorlog,
1995.
1 omslag
Programma van de bijeenkomst in de Nederlands Hervormde kerk te
Benschop ter gelegenheid van de 50-jarige herdenking van de
bevrijding, met krantenverslag over de bijeenkomst,
1995.
2 stukken
Afschrift van een artikel in de "Kincardine News" over het
neerstorten van een Halifax-bommenwerper in de Lek bij Jaarsveld
in juni 1943,
1995.
1 stuk
Verenigingsblad van de Toneelvereniging Aurora te Lopik rondom
de herdenking van de bevrijding en de gebeurtenissen in de
Lopikerwaard gedurende de bezetting,
1995.
1 katern
"De Lopikerwaard in de tweede wereldoorlog 1940-1945",
publicatie door J.A. van Vliet te Lopik,
2005.
1 katern
26.
Getypte herinneringen van Han Putman over Oudewater gedurende
de tweede wereldoorlog, afschriften,
[z.j.].
1 omslag
III. DE GEBEURTENISSEN VAN 13 EN 17 FEBRUARI 1945 TE BENSCHOP
Algemeen
27.
28.
29.
Foto van Benschopse verzetsstrijders op 5 september 1944, met
overzicht van de namen,
1944.
1 omslag
Foto van Benschopse verzetsstrijders op 5 september 1944, met
overzicht van de namen, op groot formaat, ingelijst
1944.
1 stuk
Album met knipsels en documenten over de gebeurtenissen en de
herdenking ervan, aangelegd door mw A.H. de Vos-Klever,
1945-1955.
1 deel
Verslagen van en over de gebeurtenissen
30.
31.
32.
33.
34.
35.
Verslag van de gebeurtenissen en hun voorgeschiedenis door de
veehandelaar en verzetsman J.C. van Schaik te Benschop, afschrift,
met hedendaagse transcriptie,
[circa 1945].
2 stukken
Afschrift van een brief van G. Teeuw aan zijn echtgenote A. Teeuwde Jong te Polsbroek met vermelding van de gebeurtenissen,
[1945].
1 stuk
Verslag van de gebeurtenissen door Wim Geurts te IJsselstein,
1945.
1 stuk
Stukken betreffende de na-oorlogse rechtszaken tegen de verraders,
deels afschriften,
1946.
1 omslag
"Benschopsch Zwarte Dinsdag", verslag van de gebeurtenissen door
W. Velis, 1945, met twee transcripties,
[ca. 1950 en 1995].
lomslag
Krantenartikel over een van de bij de gebeurtenissen gedode Duitse
militairen,
2005.
1 stuk
Stukken betreffende de afzonderlijke slachtoffers
36.
Stukken betreffende Joannes Gerardus (Jan) van den Ende
(1924-1945), deels afschriften,
1945-1994.
1 omslag
37.
Stukken betreffende Jan Aart van Ieperen (1914-1945), deels
afschriften,
1944-1945.
1 omslag
N.B.: Zie ook invnr. 41.
38.
39.
Stukken betreffende Jasper van Ieperen (1913-1945), deels
afschriften,
1945.
1 omslag
Stukken betreffende Adrianus Anthonius (Arie) Klever (19241945), deels afschriften,
1945.
1 omslag
N.B. : Zie ook invnr 42.
40.
41.
Stukken betreffende Adrianus Cornells Klever (1901-1945),
deels afschriften,
1945.
1 omslag
Stukken betreffende Theodorus Adrianus (Theo) Klever (19201945), deels afschriften,
1944-2001.
1 omslag
N.B. Zie ook inv.nr 42.
42.
43.
44.
45.
Stukken betreffende Theo en Arie Klever gezamenlijk, deels
afschriften,
1945-1947.
1 omslag
Stukken betreffende Hendrik Sattler ["Jan Zwol"] (19241945), afschriften,
1945.
1 omslag
Stukken betreffende Hermannus Arnoldus Antonius Struik
["Piet Maas"] (1921-1945), deels afschriften,
1945-2005.
1 omslag
Stukken betreffende Adrianus Petrus van Vliet (1920-1945),
deels afschriften,
1945.
1 omslag
Herdenking en eerbetoon
Algemeen
46.
47.
Tekening met namen van de slachtoffers ter herinnering, in drievoud,
waarvan één exemplaar ingelijst,
[z.j.]-
3 stukken
(Oud-)Illegale kranten, waarin de slachtoffers worden herdacht, deels
afschriften,
1945-1946.
1 omslag
48.
49.
50.
Herdenkingsgedichten van E. van Oosterom Jzn en A. Uijttewaal,
deels afschriften,
1945-1946.
1 omslag
Stuk, houdende de tekst van de grafredes, uitgesproken door J.C. van
Schaik bij de kranslegging op de graven van de slachtoffers,
afschrift,
[1946].
1 stuk
Stukken betreffende de vaststelling en verklaring van de straatnamen
Jan van Ieperenstraat en Theo Kleverstraat in de gemeente Benschop,
1964, en Kleverplantsoen in de gemeente Montfoort,
1968.
1 omslag
Monument
51.
52.
53.
54.
55.
Latere
56.
57.
Stukken betreffende de onthulling van het monument, deels
afschriften,
1945.
Krantenverslagen over de onthulling van het monument, deels
afschrift,
1945.
Stukken betreffende J.C. van Schaik (1896-1962), initiatiefnemer
van de oprichting van het monument,
1945-1962.
Foto van de kranslegging bij het monument door koningin Juliana,
1950.
Foto's van het monument,
2004.
1 omslag
2 stukken
1 omslag
1 stuk
2 stukken
herdenkingen
Programma's van herdenkingsbijeenkomsten in de Gereformeerde
Kerk te Benschop en in Zaal Lieverse aldaar,
1945.
2 stukken
Krantenverslagen over herdenkingen van de gebeurtenissen, deels
afschriften,
1945-2005.
1 omslag
58-59. Stukken betreffende de j aarlij kse herdenkingen,
1946-1988, 1990-1997 en 2000.
2 omslagen
58. 1946-1961;
59. 1962-1988, 1990-1997 en 2000.
60.
"Gastenboek", album met handtekeningen en opdrachten van
bezoekers en deelnemers aan de jaarlijkse herdenking,
1948-2004.
1 deel
61.
vervallen
IV. DE FAMILIE DE VOS-KLEVER
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
Persoonsbewijs van Alida Maria Clasina Klever (geb. 30-06-1925),
1941.
1 stuk
Persoonsbewij s, vervalst persoonsbewij s en distributiestamkaarten
van Maria Clasina Klever (geb. 14-05-1927),
1939-1942.
1 omslag
Stukken betreffende het overlijden en de begrafenis van Petrus
Klever (1874-1961),
1961.
1 omslag
Persoonsbewijs, vervalst persoonsbewijs, distributiestamkaarten en
Ausweise van Anthonius Adrianus de Vos (geb. 31-01-1919),
1939-1945.
1 omslag
Stukken betreffende eerbetoon en toekenning van het
Verzetsherdenkingskruis aan Anthonius Adrianus de Vos,
1945-1982.
1 omslag
Stuk houdende kennisgeving door de Geneeskundige Dienst der
Koninklijke Landmacht aan Anthonius Adrianus de Vos van diens
bloedgroep,
1952.
1 stuk
Foto van Anthonius Adrianus de Vos,
[circa 1969].
1 stuk