Huidkanker door natuurlijke ultraviolette straling

Huidkanker door natuurlijke
ultraviolette straling
dr. G. Verrijdt
Nationale dagen Arbeidsgeneeskunde, 17 en 18 November 2016
Inhoudstabel
 Nieuwe beroepsziekte 1.609 (K.B. nog niet verschenen)
 Zonlicht: infrarood – zichtbaar licht - UV
 Schadelijke effecten van zonlicht t.h.v. de huid
 Premaligne en maligne huidletsels veroorzaakt door UV
 Huidkanker veroorzaakt door natuurlijke UV-straling als
beroepsziekte: definitie en criteria
 Discussie / vragen
2
Nieuwe beroepsziekte 1.609
“Multipele actinische keratosen
1 veroorzaakt
2 door
professionele blootstelling aan natuurlijke ultraviolette
straling en ontstaan tijdens de blootstelling aan het
beroepsrisico, en spinocellulair carcinoom
3
4
(plaveiselcelcarcinoom) van de huid veroorzaakt door
professionele blootstelling aan natuurlijke ultraviolette
straling en ontstaan uit voormelde multipele actinische
keratosen.”
3
Zonlicht: infrarood – zichtbaar licht
- UV
 Zonlicht
1
2
3
4
4
Zonlicht: infrarood – zichtbaar licht
- UV
 Het electromagnetisch spectrum in de buurt van
zichtbaar licht:
1
2
3
4
5
Zonlicht: infrarood – zichtbaar licht
- UV
 Infrarood: Warmte
 Zichtbaar licht
1
2
 UV: hoog energetisch, kortgolvig, schadelijk
 UV-A: minst gefilterd door de atmosfeer
3
4 minst schadelijk
langste golflengte, meest
penetrerend,
 UV-B: intermediair gefilterd, minder penetrerend, schadelijker
 UV-C: volledig uitgefilterd door de atmosfeer
6
Zonlicht: infrarood – zichtbaar licht
- UV
 Infrarood: Warmte
 Zichtbaar licht
1
2
 UV: hoog energetisch, kortgolvig, schadelijk
 UV-A: minst gefilterd door de atmosfeer
3
4 minst schadelijk
langste golflengte, meest
penetrerend,
 UV-B: intermediair gefilterd, minder penetrerend, schadelijker
 UV-C: vrijwel volledig uitgefilterd door de atmosfeer
7
Schadelijke effecten van zonlicht
t.h.v. de huid
 Belang van huidskleur en fototype
Fotoypes I -> VI
1
2
3
4
8
Schadelijke effecten van zonlicht
t.h.v. de huid
 Invloed van breedtegraad
1
2
3
4
9
Schadelijke effecten van zonlicht
t.h.v. de huid
1. Verbranding: erytheem, pijn, blaarvorming, …
1
2
3
4
10
Schadelijke effecten van zonlicht
t.h.v. de huid
2. Voortijdige veroudering
cutis rhomboidalis nuchae
1
2
3
4
cutis rhomboidalis corporis?
11
Schadelijke effecten van zonlicht
t.h.v. de huid
3. Carcinogeen effect: mechanisme
a. DNA-beschadiging: pyrimidine dimeren
1
2
3
4
=>
b. Immuunsuppressie
12
Premaligne en maligne huidletsels
veroorzaakt door UV
1. Melanomen
2. Basocellulaire carcinomata
1
(Basal Cell Carcinoma, BCC)
3
2
4
3. Actinische keratose: premaligne letsels (SCC)
4. Spinocellulaire carcinomata (Squamous Cell
Carcinoma, SCC)
13
Premaligne en maligne huidletsels
veroorzaakt door UV
1. Actinische keratose: premaligne letsels (SCC)
1
2
3
4
Actinische keratose, aantal en oppervlakte, zijn een gevoelige indicator
voor de cumulatieve blootstelling aan zonnestraling en een belangrijke
risicofactor voor het ontwikkelen van SCC (OR 11 bij >20 AK)
14
Premaligne en maligne huidletsels
veroorzaakt door UV
1. Actinische keratose: premaligne letsels (SCC)
1
2
3
4
15
Premaligne en maligne huidletsels
veroorzaakt door UV
2. Spinocellulair carcinoma (SCC)
1
2
3
4
16
Huidkanker veroorzaakt door natuurlijke
UV-straling als beroepsziekte:
Definitie en criteria
 Beroepsziekte 1.609
“Multipele actinische keratosen veroorzaakt door professionele
blootstelling aan natuurlijke ultraviolette
straling
1
2 en ontstaan tijdens de
blootstelling aan het beroepsrisico, en spinocellulair carcinoom
(plaveiselcelcarcinoom) van de huid veroorzaakt door professionele
blootstelling aan natuurlijke ultraviolette straling en ontstaan uit
voormelde multipele actinische3keratosen.” 4
 AK: minstens 6 per blootgesteld huidgebied of een confluerende zone
met een diameter van minstens 2 cm (field cancerisation)
 SCC: histologisch bewezen en ontstaan uit actinische keratose
 Schadeposten: gezondheidszorgen, TAO (zelden), BAO
(gemetastaseerd SCC), verwijdering uit het beroepsrisico (zelden)
17
Huidkanker veroorzaakt door natuurlijke
UV-straling als beroepsziekte:
Definitie en criteria
 Blootstelling a.h. beroepsrisico: Art. 32 tweede lid
“Er is een beroepsrisico, …, indien de blootstelling aan de schadelijke
1
2
invloed inherent is aan de beroepsuitoefening en beduidend groter is
dan de blootstelling van de bevolking in het algemeen, en indien deze
blootstelling volgens algemeen aanvaarde medische inzichten, in
groepen van blootgestelde personen de overwegende oorzaak van de
3
4
ziekte vormt.”
 Enkel actinische keratose en SCC, niet BCC of
melanomen:
- Kennedy et al. 2003 (Leiden Skin Cancer Study, NL)
- Hensen et al. 2009 (N. Duitsland)
- Schmitt et al. 2011 (meta-analyse, occ. UV and SCC)
- Bauer et al. 2011 (meta-analyse, occ. UV and BCC)
18
Huidkanker veroorzaakt door natuurlijke
UV-straling als beroepsziekte:
Definitie en criteria
 Kennedy et al. 2003 (Leiden Skin Cancer Study, NL)
1
2
3
4en AK, SCC
Associatie tussen cumulatieve zonblootstelling
(gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht en huidtype)
Cumulatieve blootstelling (uur)
AK
SCC
9000 – 20.000
1
1
20.000 - 30.000
1,6 (0,79-3,0)
2,4 (0,77-7,4)
30.000 – 40.000
1,8 (0,81-3,8)
2,1 (0,57-7,5)
> 40.000
4,5 (1,9-10,5)
6,5 (1,7-25,6)
19
Huidkanker veroorzaakt door natuurlijke
UV-straling als beroepsziekte:
Definitie en criteria
 Blootstellingscriteria:
1
2
- typische buitenberoepen (landbouwer,
dakwerker,
visser,
wegenbouw, staalbouw, tuinbouw, houthakker, …)
- > 20.000 uren buitenwerk cumulatief tss 1 mei en 30 september
(in de praktijk: +/- 25 jaar voltijds)
3
4
- aan de lifetime dosis moet voldaan zijn op het ogenblik
dat de multipele actinische keratosen worden vastgesteld
20
Vragen?
1
2
3
4
21