Fiche 1: Mededeling duurzame ontwikkeling van de

Fiche 1: Mededeling duurzame ontwikkeling van de blauwe economie in het
westelijke Middellandse Zeegebied
1. Algemene gegevens
a) Titel voorstel
Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch
en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's: Initiatief voor de duurzame ontwikkeling van
de blauwe economie in het westelijke Middellandse Zeegebied.
b) Datum ontvangst Commissiedocument
21 april 2016
c) Nr. Commissiedocument
COM (2017) 183
d) EUR-Lex
http://eur-lex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/?qid=1493799408576&uri=CELEX:52017DC0183
e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board
Niet opgesteld
f) Behandelingstraject Raad
Raad Algemene Zaken.
g) Eerstverantwoordelijk ministerie
Ministerie van Infrastructuur en Milieu
2. Essentie voorstel
De betrokken landen1 zien meerwaarde in een maritieme samenwerkingsstrategie op subregionaal niveau. Ze willen hun krachten op het gebied van maritiem bestuur bundelen, zodat
dit kan leiden tot coördinatie van de actie, doeltreffender gebruik van de instrumenten en
optimale benutting van fondsen en financieringsinstrumenten. Hiermee kan mogelijk een
hefboomwerking worden gecreëerd die zorgt voor meer particuliere investeringen, onder meer
1
Algerije, Frankrijk, Italië, Libië, Malta, Mauritanië, Marokko, Portugal, Spanje en Tunesië (de zogenoemde
Dialoog 5+5 landen)
1
door middel van het onlangs door de EU gelanceerde Investeringsplatform voor het
nabuurschap2.
Het initiatief draagt er aan bij dat de EU en haar buurlanden over de grenzen heen samen
kunnen werken aan:
-
meer veiligheid en beveiliging,
-
de bevordering van duurzame blauwe groei en banen, en
-
het behoud van de ecosystemen en de biodiversiteit in het westelijke Middellandse
Zeegebied.
De landen hebben de moeilijkheden waar de regio mee te kampen geïdentificeerd: een
aanhoudende economische en financiële crisis met een hoge jeugdwerkloosheid in
verscheidene landen, toenemende verstedelijking van kustgebieden, overbevissing, vervuiling
van de zee en de vluchtelingencrisis. Ook onder de klimaatverandering heeft de regio erg te
lijden en de stijging van de zeespiegel vormt een grote bedreiging voor de kustecosystemen en
-economieën. Die druk zal nog toenemen door andere factoren, zoals bevolkingsgroei en
vergrijzing, migratie en de voortschrijdende mondialisering.
Er zijn tien prioritaire actielijnen ontwikkeld om deze moeilijkheden in samenhang aan te
pakken. Het gaat onder meer om samenwerking tussen kustwachten, bestrijden van
verontreiniging en beschermen van mariene biodiversiteit, aan kennis en vaardigheden,
onderzoek en innovatie, beter bestuur en samenwerken voor duurzame visserij. Per actielijn
zijn concrete en ambitieuze streefdoelen geformuleerd en zijn mogelijke financieringsbronnen
vanuit de EU en nationale fondsen geïdentificeerd, waarbij synergie tussen deze fondsen wordt
gezocht.
3. Nederlandse positie ten aanzien van het voorstel
a) Essentie Nederlands beleid op dit terrein
Samenwerking op maritiem gebied (waaronder scheepvaart en veiligheid), het mariene milieu
en de blauwe economie tussen EU-lidstaten en met EU-partnerlanden draagt bij aan prioritaire
doelen die Nederland ondersteunt, onder meer op het gebied van “Migratie”, “Banen, groei en
investeringen”, “Energie-unie en beleid inzake klimaatverandering”, en een “Krachtige rol op
het wereldtoneel”. Schone, gezonde en productieve oceanen en zeeën is een gedeeld belang,
waarbij samenwerking binnen de internationale rechtsorde en juridische kaders, zoals het VNzeerechtverdrag een belangrijke voorwaarde is.
b) Beoordeling + inzet ten aanzien van dit voorstel
Nederland beoordeelt de voorliggende mededeling in zijn geheel als positief. Nederland heeft
geen directe betrokkenheid of verantwoordelijkheid bij de uitvoering van het initiatief, maar het
is van belang om de ontwikkelingen op gepaste manier te volgen en daar waar gewenst een
2
http://ec.europa.eu/europeaid/news-and-events/state-union-2016-european-external-investment-plan_en
2
bijdrage te leveren op basis vanuit onze eigen ervaringen. Duurzaam gebruik van de zeeën is
in ons algemeen belang, en een versterkte duurzame economische ontwikkeling in de
betreffende gebieden heeft een veelvoud aan voordelen. Onder meer waar het gaat om het
duurzaam ontwikkelen van de zee voor onderwerpen als een gezond ecologisch systeem,
visserij, maritiem bedrijfsleven en de vrije tijdseconomie. Dit maakt de regio ook voor
Nederland van belang.
c)
Eerste inschatting van krachtenveld
Het initiatief wordt gesteund door de direct betrokken lidstaten en vijf partnerlanden. De
overige EU-lidstaten hebben een positieve grondhouding ten aanzien van regionale
samenwerking. De niet EU-landen, verenigd in de Unie voor het Middellandse Zeegebied
hebben de voorbereidende stappen goedgekeurd.
Aangezien zowel EU- als partnerlanden betrokken zijn bij het initiatief, zal het eerst in de EU
politiek moeten worden onderschreven en vervolgens door de partnerlanden en de Unie voor
het Middellandse Zeegebied. Het Maltese voorzitterschap voorziet het onderschrijven door de
EU als onderdeel Raadsconclusies over de Europese Blauwe Groei Strategie3.
Hoewel gericht op het westelijke Middellandse Zeegebied en de tien genoemde landen kunnen
de actieradius en de mogelijke voordelen zich volgens de initiatiefnemers makkelijk verder
uitstrekken. Daarom kunnen de maatregelen, afhankelijk van de behoeften, openstaan voor
partners in het centrale Middellandse Zeegebied en het noordoostelijke deel van de Atlantische
Oceaan, alsook voor andere partners. In concreto, maar niet zo specifiek benoemd in de
mededeling, gaat het hier in eerste instantie over de zeegebieden ten westen van deelnemende
landen Portugal, Marokko en Mauritanië. Een dergelijke uitbreiding zal met betrokken landen
eerst politiek ter sprake moeten worden gebracht in Europees verband, waarna ook een
inschatting kan plaatsvinden of dit van invloed is op Nederland.
4. Grondhouding ten aanzien van bevoegdheid, subsidiariteit, proportionaliteit,
financiële gevolgen en gevolgen op het gebied van regeldruk en administratieve
lasten
a) Bevoegdheid
De grondhouding van het kabinet ten aanzien van de bevoegdheidsvraag is positief. De
mededeling betreft een heel scala aan beleidsterreinen. De onderwerpen in de mededeling
betreffen zowel de exclusieve bevoegdheid van de EU (biologische rijkdommen van de zee in
het kader van het visserijbeleid) als gedeelde bevoegdheden van de EU en de lidstaten (milieu,
energie, onderzoek, technologische ontwikkeling, de ruimte en EU-buitenlandbeleid). De EU
heeft bevoegdheden op deze terreinen. Voor wat betreft onderzoek, technologische
ontwikkeling en de ruimte geldt dat de uitoefening van de bevoegdheid van de Europese Unie
de lidstaten niet belet om hun eigen bevoegdheid uit te oefenen. Bij verdere concretisering van
3
https://www.eu2017.mt/Documents/Declarations/Valletta%20Declaration%20IMP%20Blue%20Growth.pfd
3
de verschillende acties van de Commissie en de betrokken EU-lidstaten en partnerlanden kan
per actielijn een nadere analyse van de bevoegdheidsvraag aan de orde zijn. Die vragen zijn
door de bij het initiatief betrokken EU landen ook gesteld.
De gekozen aanpak van instemming door de EU en haar lidstaten enerzijds, en de betrokken
niet EU landen afzonderlijk anderzijds is een goede procedure. De Unie voor de Mediterrane
regio (UfM) omvat meer staten dan er bij het initiatief voor de westelijke Middellandse Zee
regio betrokken zijn. Daarnaast is de UfM een politiek overlegplatform en geen besluitvormend
orgaan.
b) Subsidiariteit
De grondhouding van het kabinet ten aanzien van de subsidiariteitvraag is positief.
Wegens het grensoverschrijdende karakter van het initiatief kan de aanpak het beste op EUniveau worden belegd. Niet alleen vanuit politiek en bestuurlijk opzicht, maar ook voor het
efficiënt en effectief gebruik van bestaande Europese middelen en fondsen.
c)
Proportionaliteit
De grondhouding van het kabinet ten aanzien van de proportionaliteitvraag is positief. De
Commissie kondigt in deze mededeling geen nieuwe wet- of regelgeving aan. De complexiteit
van de opgaven voor oceanen, zeeën en aangelegen kustgebieden en de veelheid aan
internationale samenwerkingsverbanden vragen om een geïntegreerde aanpak. Een
gezamenlijk initiatief van de Commissie, lidstaten en andere partners is daarom proportioneel.
d) Financiële gevolgen
De Commissie geeft aan dat het initiatief zal worden gefinancierd uit bestaande internationale,
EU-, nationale en regionale fondsen en financieringsinstrumenten, die zullen worden
gecoördineerd en complementair zullen zijn. Nationale fondsen betreffen die van de tien
deelnemende landen. Nederland is van mening dat eventuele benodigde EU-middelen
gevonden dienen te worden binnen de in de Raad afgesproken financiële kaders van de EUbegroting 2014-2020 en dat deze moeten passen bij een prudente ontwikkeling van de EUjaarbegroting. Een bijdrage aan het initiatief vanuit Nederland bestaat uit meedenken en het
delen van kennis en ervaringen op terrein van beleid en uitvoering. Een dergelijke bijdrage is
beperkt van aard en valt binnen het werkpakket van de betrokken ministeries. Eventuele
budgettaire gevolgen voor de Nederlandse begroting worden ingepast op de begroting van het
beleidsverantwoordelijke departement, conform de regels van de budgetdiscipline.
e) Gevolgen voor regeldruk en administratieve lasten
Deze mededeling integreert al bestaand EU-beleid en middelen, gericht op de deelnemende
landen. Ten aanzien van regeldrukeffecten, gevolgen voor de administratieve lasten en
nalevingskosten worden die niet binnen Nederland voorzien.
4