Agenda • Rondje kennismaking • Presentatie regionale energiestrategie • Uitwisselen kennis en ervaringen • Vragen aanpak EZ/belastingdienst • Verdere samenwerking EnCo’s Midden Holland Door Matthijs Kok, ODMH 28 oktober 2016 Aanpak Regionale Energiestrategie Midden Holland Wat is het doel? CO2 Stip op de horizon In 2050 •Energieneutraal •Bijna fossiele brandstoffen vrij •Geen CO2-uitstoot meer 2050 4 Midden Holland Waar staan we nu? 5 Nulsituatie CO2-uitstoot Midden Holland 2013 Huidig energiegebruik en duurzame opwekking in Midden Holland Energie-soort Verbruik in TJ Duurzame opwekking in TJ Elektriciteit 5.000 206 Warmte 15.000 218 Transport 10.000 264 Totaal 30.000 647 = 2% van totale verbruik 30.000 TJ = 30 PJ 7 Kosten energiegebruik Midden Holland • Per jaar ‒ Elektriciteit: ‒ Warmte: ‒ Transport: Samen: € 113,9 miljoen € 112,5 miljoen € 83,3 miljoen € 309,7 miljoen • Tot 2030 (13 jaar) € 4,03 miljard • Tot 2050 € 10,22 miljard 8 Gaat dat op het oppervlak van Midden Holland passen? 492 km2 Met ook nog: - wegen - wateren - gebouwen (monumenten) - beschermde gebieden - hoogspanningsleidingen - slappe bodem - … 10 Wordt het zo’n landschap …. ? 11 Ruimtebeslag voor elektriciteit • 230 windmolens: 38 km2 = 7,7 % totale oppervlak MH Bv groter oppervlak dan Waddinxveen • 8 miljoen zonnepanelen: 1200 km2 = 3 x oppervlak MH 12 waarom | waar | wie | wat | hoe | voorbeelden Posad – Holland Rijnland waarom | waar | wie | wat | hoe | voorbeelden Posad – Holland Rijnland Ruimtebeslag voor warmte • Biomassa voor warmte ‒ Drijfmest met mais: 2305,8 km2 grond o 4,5 x oppervlak van Midden Holland ‒ Alle GFT van MH plus snoeiafval van helft van Nederlands oppervlak ‒ Houtverbranding: 11.905,7 km2 bos o Kwart van Nederland • • Restwarmte: infrastructuur ondergrond plus producenten WK-pompen: per (groep) gebouwen; effect op ondergrond 15 Ruimtebeslag voor warmte • Biomassa voor warmte ‒ Drijfmest met mais: 2305,8 km2 grond o 4,5 x oppervlak van Midden Holland ‒ Alle GFT van MH plus snoeiafval van helft van Nederlands oppervlak ‒ Houtverbranding: 11.905,7 km2 bos o Kwart van Nederland • • Restwarmte: infrastructuur ondergrond plus producenten WK-pompen: per (groep) gebouwen; effect op ondergrond 16 Voor mobiliteit • Elektrisch ‒ Nog eens 76 km2 windmolens erbij ‒ Nog eens 2700 km2 zonnepanelen erbij • Biobrandstof ‒ Nog eens 3x het oppervlak van Midden Holland aan veehouders erbij of ‒ Nog eens een derde van Nederland voor gft en snoeiafval of ‒ combinatie 17 Ruimtebeslag voor warmte • Biomassa voor warmte ‒ Drijfmest met mais: 2305,8 km2 grond o 4,5 x oppervlak van Midden Holland ‒ Alle GFT van MH plus snoeiafval van helft van Nederlands oppervlak ‒ Houtverbranding: 11.905,7 km2 bos o Kwart van Nederland • • Restwarmte: infrastructuur ondergrond plus producenten WK-pompen: per (groep) gebouwen; effect op ondergrond 18 Voor mobiliteit • Elektrisch ‒ Nog eens 76 km2 windmolens erbij ‒ Nog eens 2700 km2 zonnepanelen erbij • Biobrandstof ‒ Nog eens 3x het oppervlak van Midden Holland aan veehouders erbij of ‒ Nog eens een derde van Nederland voor gft en snoeiafval of ‒ combinatie 19 De ruimtelijke inpassing kan, maar • Het wordt een heel gepuzzel • En vraagt een combinatie van alle opties En de kosten? 20 Kosten duurzame elektriciteit (twee opties) • 230 windmolens 3 MW ‒ Investering (voor 20 jaar) ‒ Jaarlijkse kosten € 345 miljoen € 30.000,(onderhoud, grondpacht etc.) Tot 2050: € 518 miljoen • 9 miljoen zonnepanelen ‒ Investering (voor 20 jaar) ‒ Jaarlijkse kosten Tot 2050: € 4,2 miljard € 6,3 miljard 21 Kosten voor duurzame warmte (voorbeeld) • Biomassa Monovergister: - Investering (voor 10 jaar): - Jaarlijkse kosten: Tot 2050: € 300.000,€ 6.000,€ 1,2 miljoen Voor heel MH (854 veehouders = 22% totale behoefte) Tot 2050: € 1,1 miljard 22 Levert ook op • Vermeden kosten • Maar vooral: economische activiteit ‒ Nieuwe bedrijven warmteproductie ‒ Nieuwe maak-industrie (bv elektrische bussen) ‒ Nieuwe duurzame opwekopties ‒ Bouw- (renovatie-) en installatiebedrijven 23 Kosten bij 2 graden Klimaatverandering Schatting voor Nederland: € 80 – 100 miljard • Overstromingsbeheersing • Omleggingen en aanpassingen rivieren • Aanpassing rioleringsstelsel • Koelingskosten • Beschikbaarheid zoet water • Verzilting door zeespiegelstijging • Verlies biodiversiteit, beheer ecologische hoofdstructuur 24 De opgave is enorm… Maar transities van alle tijden (gasfabriek Gouda) 26 …en we moeten het samen doen! Ook in Midden Holland Commitment van veel partijen (22 juni) 28 Regio in transitie Klimaatneutraal 1990 Nu 2050 Uitgangspunten 1. Regionale Energiestrategie is nodig om doel te halen. 2. Bij een gezamenlijke opgave, hoort een gezamenlijke oplossing. 3. Deel van de oplossing ligt bij Provincie, Rijk en Europa en wordt daar geagendeerd. 30 • • • • Nov – Dec Jan – Mrt Apr – Jul Aug - Sept Inventarisatie Ontwerpateliers Projectvorming Activeren Actorenanalyse Ophaalsessies Regioanalyse Oplossingsrichtingen • • • • Scenario’s Transitiepaden Doelstellingen Doorbraakprojecten • • • • Klimaatconvenant Projectaanpakken Regionaal actieplan Landelijk manifest • • • Klimaatakkoord Regionale samenwerking Monitoring 31