Grip op leven met kanker Via E(m)powerment 0e en 1e lijn Outline Co-creatie Project NFK, Nutricia, Achmea, UMCU, VU Datum: 140415 [ Inhoud 1. Inleiding en achtergrond ............................................................................................ 3 1.1 Inleiding ............................................................................................................... 3 1.2 Achtergrond .......................................................................................................... 3 2. Doelstelling .............................................................................................................. 4 2.1 Interventie 1: Empowerment van de patiënt ............................................................. 4 2.2 Interventie 2: Versterking begeleiding vanuit eerste/anderhalve lijn ............................ 5 2.3 Beoogde effecten en aanzet business case ................................................................ 6 3. Aanpak .................................................................................................................... 7 Ontwikkelfase ................................................................................................................ 7 DP 1 Toolbox Keuzeondersteuning bij kanker ............................................................ 7 DP 2 Modules werk en training coaches ...................................................................... 8 DP 3 Patiëntendashboard ................................................................................................ 8 DP 4 Transmurale afspraken en voorbereiding pilot ............................................................ 9 DP 5 Opleiding/Deskundigheidsbevordering....................................................................... 9 DP 6 Business case ....................................................................................................... 10 Pilotfase ...................................................................................................................... 11 DP 7 Uitvoering en evaluatie pilot ................................................................................... 11 Uitrolfase ..................................................................................................................... 12 DP 8 Eerste uitrol en implementatie ................................................................................ 12 4. Project KPI's:........................................................................................................... 12 5. Fasering (Timing vrijdag as) ...................................................................................... 12 6. Samenhang met andere projecten .............................................................................. 12 7. Begroting (2014-2016) ............................................................................................. 15 8. Projectorganisatie .................................................................................................... 17 9. Informatie en communicatie ...................................................................................... 18 9.1 Informatie ........................................................................................................... 18 9.2 Communicatie ...................................................................................................... 18 10. KSF-en en Risico's .................................................................................................... 18 11. Bijlagen .................................................................................................................. 19 Bijlage 1: Governance project ........................................................................................ 19 Bijlage 2: Achtergrondinformatie .................................................................................... 19 2 1. Inleiding en achtergrond 1.1 Inleiding Meer dan 100.000 nieuwe kankerpatiënten per jaar, en een toenemend aantal overlevenden van kanker vraagt om continue aandacht voor de organisatie van de kankerzorg om gepersonaliseerde hoge kwaliteit van zorg inclusief nazorg te leveren aan patiënten en om de zorgketen doelmatig in te richten. Daarbij willen mensen met kanker meer en meer in staat worden gesteld het ‘project van hun leven’ te managen (patiënt empowerment). Daarbij gaat het om het hebben of herkrijgen van eigen regie (door “shared-decision-making”) en het versterken van het eigen handelingsperspectief gedurende de gehele patient journey. Dit vraagt optimale ondersteuning op alle domeinen van kwaliteit van leven (fysiek, psychisch, sociaal, levensstijl en levensvragen) door zorgaanbieders en / of specifieke hulpmiddelen. In het meerjaren co-creatie project ‘Grip op leven met kanker’ willen partners bestaande initiatieven/projecten met elkaar verbinden en implementeren in de zorg gericht op empowerment van kankerpatiënten. Daarbij beoogt het project een transitie van een passieve rol naar een zoveel mogelijk actieve betrokkenheid bij het ziekteproces en het waar mogelijk ‘ontzorgen’ van mensen met kanker. Deze transitie sluit aan op de toekomstvisie voor duurzame oncologische zorg, met als sleutelwoorden zelfmanagement en patiënt empowerment, kwaliteit van zorg, doelmatigheid en personalized care. Partners in het project zijn: Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties, Achmea, UMCU (Oncologie en Julius Centrum), Nutricia. De funding van deelprojecten berust (naast eigen bijdragen van partners) bij Danone ECO Fund, FondsPGO, SAG. In deze project-outline wordt kort ingegaan op achtergrond, doel, aanpak, fasering en samenhang deelprojecten, financiën en projectorganisatie. De afzonderlijke deelprojectplannen worden via aparte bijlagen bijgevoegd. 1.2 Achtergrond Tegen de achtergrond van dit initiatief spelen een aantal relevante ontwikkelingen. In de concept veldagenda Kankerzorg maakt zich op voor de toekomst (Bijlage 1) wordt benoemd dat het vormen van regionale Comprehensive Cancer Networks zeer wenselijk is. Uitgangspunt daarbij is de noodzaak tot herinrichting van de zorgketen rondom kanker: versterking van de rol van de patiënt, kort en krachtige inzet van hoog-specialistische zorg , en verschuiving van begeleiding en nazorg naar de eerste lijn. De patiënt voert, indien noodzakelijk ondersteund, regie over zijn eigen leven met (de diagnose) kanker. Zorgverleners krijgen in de zorgketen en de relatie tot de patiënt hierin andere taken en gaan nieuwe samenwerkingsrelaties aan. Met de bijdrage van ezelfmanagement en shared decision making komt daadwerkelijk shared care tot stand, met inzet van de juiste expertise op het juiste moment en de juiste plaats. Vanuit de langdurige relatie wordt voor de huisarts in de keten een rol voorzien om gedurende de gehele ‘cancer journey’ de patiënt proactief te ondersteunen bij belangrijke keuzes en integrale zorg te waarborgen. Ook in de concept Zorgstandaard kanker (Bijlage 2) wordt uitgegaan van proactieve ondersteuning van de patiënt door de eerste lijn gedurende het hele proces (diagnose tot reintegratie en/of palliatieve en terminale zorg). Tijdige inzet van die begeleiding, en goede ‘voorzorg’ vanuit de eerste lijn is daarbij een voorwaarde voor een rol in de nazorg. Het versterken van de 1e lijn door nascholing (in ondersteuning bij shared decision making, de inzet van e-health tbv zelfmanagement en oncologische nazorg en –controle) en inzet van geschoolde (praktijk/GGZ/oncologisch) verpleegkundigen is een voorwaarde om invulling te kunnen geven aan proactieve ondersteuning van de kankerpatiënt dicht bij huis (Diagnose Zorginnovatie, Bijlage 3) en te zorgen voor soepele transities tussen de verschillende fasen van het zorgproces op basis van transmurale afspraken tussen eerste en tweedelijnszorg. 3 Het NHG in haar Concept Standpunt Oncologische zorg in de huisartsenpraktijk (Bijlage 4) en de LHV/NHG in hun Toekomstvisie huisartsgeneeskunde 2020 voorzien een proactieve rol voor de huisarts als het gaat om het ondersteunen van de patiënt bij zijn proces door de zorg en het coördineren van de voor en nazorg zorg, waar nodig in afstemming met het ziekenhuis. In het Beleidsabstract Nazorg Oncologie van Achmea (bijlage 5) wordt de noodzaak omschreven van aanvullende zorg door ondersteuning van zelfmanagement van de patiënt direct vanaf het moment van diagnose. Het bieden van zelfmanagementondersteuning en ondersteunende begeleiding is hierbij verpleegkundig van aard en richt zich op behoud van fysieke conditie of herstel, psychische ondersteuning en of ondersteuning bij behoud van werk of reintegratie. Uitgangspunt van Achmea is om een zelfstandige 1½e lijns positie van de oncologieverpleegkundige te realiseren als ondersteuningsconsulent vanuit zowel de tweede als eerste lijn en als schakel daartussen. Uitgangspunt voor het partnership van Achmea met Nutricia NFK, UMCU en VU is de gedeelde gezamenlijke doelstelling om patiënt empowerment de stimuleren en daarmee kanker gerelateerde kosten te reduceren; zorg te dragen voor een goede verbinding tussen tweede en eerste lijn en ondersteunende nazorg deel te laten uitmaken van een eerstelijnsaanbod. Naast zorginhoudelijke infrastructuur gerelateerde ontwikkelingen is de ontwikkeling van een ehealth infrastructuur voor zelfmanagement, het programma ZO!1 (Zelfzorg Ondersteund). Een pre-concurrentieel initiatief van de 4 grote zorgverzekeraars en de Friesland. Vanuit ZO! wordt een Programma van Eisen ontwikkeld waar zelfzorgplatforms aan moeten voldoen, willen toepassingen in aanmerking komen voor inkoop door zorgverzekeraars. Begin 2014 wordt een platform geselecteerd waarop de implementatie van diabetes zelfzorg wordt gerealiseerd (per 2015 beschikbaar). De bedoeling is snel daarna andere aandoeningen aan te haken. 2. Doelstelling Het co-creatie project ‘Grip op leven met kanker’ beoogt een transitie van een passieve rol naar een zoveel mogelijk actieve betrokkenheid van mensen geraakt door kanker bij het ziekteproces en tegelijkertijd het waar mogelijk ‘ontzorgen’ van mensen met kanker. De transitie die wordt beoogd wordt gefaciliteerd door een tweetal interventies: empowerment van de patiënt via een ‘patiënten-dashboard’ en versterking van de begeleiding van de oncologisch patiënt vanuit de eerste lijn. Zodat de patiënt in staat is tot betere keuzes, meer bij te kunnen dragen aan de eigen kwaliteit van leven, grotere arbeidsparticipatie gedurende de behandeling en een doelmatiger gebruik van de gezondheidszorg. Multidisciplinaire ondersteunende interventies leiden tot minder verlies van banen, minder sociale uitkeringen en daarmee tot duurzamere inzetbaarheid. 2.1 Interventie 1: Empowerment van de patiënt Empowerment van de patiënt is gericht op het versterken van eigen regie en het bieden van een eigen handelingsperspectief gedurende het hele aan kanker gerelateerde zorgproces. Twee elementen zijn van vitaal belang als het gaat om empowerment: 1. Versterken eigen regie door shared decision making. In het proces van de aandoening staan patiënten voor belangrijke keuzes, rond (snel)diagnostiek, behandeling, ziekenhuis, psychosociale zorg, revalidatie/re-integratie, doorbehandelen, euthanasie. In zowel de veldagenda als zorgstandaard wordt het belang van shared decision making genoemd. 1 http://www.skipr.nl/actueel/id16571-zorgverzekeraars-gaan-zelfzorg-vergoeden.html 4 De huisarts kan in dit proces als medisch adviseur van de patiënt een belangrijke rol vervullen door de patiënt te ondersteunen bij het maken van een goede afwegingen rondom aard en intensiteit van behandelingen in het kader van overleven en kwaliteit van leven en bij de keuze van aanbieders. 2. Versterken eigen handelingsperspectief door zelfmanagement ondersteuning Mensen met kanker hebben behoefte aan een eigen handelingsperspectief gedurende de gehele patient journey. Zonder adequate ondersteuning en voorlichting over in wat zinvol is wordt te vaak gegrepen naar onnodige en soms zelfs schadelijke ‘behandelingen’. Er is steeds meer wetenschappelijke onderbouwing dat een goede fysiek en mentale conditie bijdraagt aan kwaliteit van leven en zelfs overleven met kanker. Ook draagt goede ondersteuning bij aan minder verzuim/betere arbeidsparticipatie tijdens de behandeling en minder ongepland zorggebruik. Een diagnose kanker vraagt om zelfmanagementondersteuning op het o.a. gebied van fysiek, psychisch en sociaal functioneren naast levensdomeinen als (onder)voeding, beweging, coping, emotiemanagement, werken met kanker, omgaan met naasten waarbij vastlegging van afspraken over zelfmanagementondersteuning indien gewenst door de patiënt kan worden ondersteund in het Individueel zorgplan, zoals dat vanuit het Coördinatieplatform Zorgstandaarden en het Kwaliteitsinstituut wordt geadviseerd. Ter ondersteuning van empowerment van de patiënt zijn er: Een (e-) zelfmanagement infrastructuur bestaande uit een ‘patiënten-dashboard’ met mogelijkheden voor screening, monitoring, e-zelfmanagement en verwijssysteem, zonodig aangevuld met ondersteuning op afstand of dichtbij, gericht op het versterken van het handelingsperspectief. In dit project wordt voor het patiënten-dashboard uitgegaan van een upgrade van het reeds bestaande ‘Oncokompas’ naar Oncokompas 2.0 (bijlage 5) Structurele ondersteuning van de ‘patient journey’ waarbij een “Kies-gerust-gesprek” met de eigen huisarts en/of een ‘Oncokompas intake’, bij voorkeur vastgelegd in het Individueel Zorgplan een duidelijk vertrekpunt vormen voor bovengenoemde eigen regie als het gaat om keuzes in de zorg en het versterken van het eigen handelingsperspectief. In het IZP worden afspraken tussen patiënt en zorgverleners vastgelegd. Dit is toegankelijk voor patiënt en professionals en gekoppeld aan bestaande registratiesystemen. 2.2 Interventie 2: Versterking begeleiding vanuit eerste/anderhalve lijn Versterken van de eigen regie en het handelingsperspectief en het ontzorgen van kankerpatiënten vraagt naast ondersteunend nazorg support (via het instrumentarium Oncokompas 2.0 en ondersteuning van een oncologische verpleegkundige tevens om een ondersteunend zorg support waarbij een meer pro-actievere rol van de huisarts in de kankerzorg wordt gevraagd. Zoals benoemd wordt voor de huisarts in de keten een medische zorg-rol voorzien om gedurende de gehele ‘cancer journey’ de patiënt proactief te ondersteunen bij belangrijke behandelkeuzes en integrale medische zorg te waarborgen. In principe geldt hierbij dat de patiënt bepaalt wie de centrale zorgverlener zal zijn, veelal aan de hand van een tweetal factoren. Op de eerste plaats zal de type support behoefte (aanvullende behandeling of zorg) een voorkeur geven voor respectievelijke oncologische verpleegkundige of de huisarts als centrale zorgverlener. Daarnaast zal een reeds bestaande relatie met de huisarts (bijvoorbeeld een gezin met kleine kinderen, erfelijke kankertypen of aanwezigheid van mogelijke andere pathologieën) een mogelijke voorkeur geven aan de huisarts. De effectiviteit van individuele proactieve begeleiding door een verpleegkundige (nurse navigator) is recent voor de ouderenzorg in Nederland (Om U onderzoek) en voor de oncologische zorg in de VS aangetoond (Wagner) . Daarbij wordt op hoofdlijnen onderstaande (nader uit te werken) procesgang voorzien: Nieuwe patiënten met diagnose kanker krijgen door de huisarts een Kies-gerust-gesprek aangeboden, waarin samen met de patiënt nagegaan wordt welke behandelopties (en daarop aansluitend welk behandelcentrum) het best aansluiten bij het perspectief van de patiënt. Bij comorbide patiënten is de deze stap zo mogelijk een voorwaarde voor het 5 starten van de behandeling. Aanpalend wordt – door een geschoolde oncologisch verpleegkundige vanuit of de eerste lijn of vanuit de tweede lijn– een intake gedaan met behulp van het Oncokompas gericht op het (zoveel mogelijk) door zelfmanagement te ondersteunen bij het verkrijgen of behouden van een zo goed mogelijk fysieke en mentale conditie, mede ter voorbereiding op de kankerbehandeling. Bestaande patiënten die actief behandeld worden krijgen een ondersteunend gesprek aangeboden met behulp van het Oncokompas door een oncologisch verpleegkundige. Bestaande patiënten die zich na afloop van de behandeling melden bij de huisarts met aan kanker gerelateerde klachten als vermoeidheid en psychosociale klachten krijgen een intake aangeboden door de eerstelijns oncologie verpleegkundige en bij vastgestelde klachten conform het indicatie-instrument GGZ begeleiding via POH GGZ of verwijzing naar passende GGZ zorg. De gezamenlijk bepaalde doelen en keuze voor de medische behandeling, zelfmanagementinterventies, ondersteunende begeleiding en/of paramedische behandeling worden vastgelegd in het Individuele Zorgplan. Het individuele zorgplan is onderdeel van de persoonlijke pagina in Oncokompas. 2.3 Beoogde effecten en aanzet business case Beoogde effecten van het project zijn een betere kwaliteit van leven en een grotere arbeidsparticipatie tijdens de behandeling, en een afname van ongepland zorggebruik gedurende de behandeling cq de eerste twee jaar na de diagnose kanker. Kanker is het startpunt, maar wanneer succesvol, kan het model worden geschaald naar andere (chronische) patiënten- en risicogroepen. Samen met de Hart en Vaatgroep wordt verbreding naar hart- en vaataandoeningen verkend, mede in het licht van het aansluiten op de gezamenlijke zelfzorginfrastructuur voorzien vanuit ZO! Financiële business case Investering in ‘voorzorg’/empowerment van mensen met kanker door e-health ondersteuning en inzet van getrainde oncologisch verpleegkundigen verdient zich terug in het deels ontzorgen van mensen met kanker, het zoveel mogelijk verplaatsen van oncologische nazorg naar de eerste lijn, en het indien mogelijk stoppen van overbodige nacontroles. Een diagnose kanker is een grote schok en kankerpatiënten hebben vaak veel vragen over hun diagnose en behandeling. De Kies-gerust-gesprekken leiden wellicht tot een afname van second opinion verwijzingen: door meer tijd voor reflectie en gedeelde besluitvorming hebben patiënten wellicht minder behoefte om een andere specialist te consulteren. Daarnaast kan gedeelde besluitvorming bijdragen aan een keuze voor opties kiezen waarbij kwaliteit van leven (versus bijvoorbeeld overleving) vooropstaat. In sommige gevallen kan dit leiden tot kostenbesparing doordat bewust gekozen opties vaak minder invasief zijn of doordat wordt afgezien van diagnostiek of behandeling (Lee et al., 2013). Maatschappelijk zou het effect zijn dat meer mensen met kanker aan het werk blijven. Door patiënten adequate ondersteuning te bieden die hen in staat stelt op een effectieve manier de (mentale) impact te verwerken, worden onnodige zorgkosten tegengegaan door te voorkomen dat psychische klachten zich tot een psychische stoornis ontwikkelen of lichamelijke klachten tot ernstige lichamelijke beperkingen. Daarnaast is de verwachting dat de interventie leidt tot afname van ongepland zorggebruik in de eerste twee jaar na de diagnose. De mogelijke revenuen van de investering op de inzet van het zelfmanagementinstrument en de ondersteunende begeleiding rechtvaardigen de investering op deze zorg en van het beheer, onderhoud en doorontwikkelen van OncoKompas 2.0 en eventuele aanvullende apps of zelfmanagementtools. 6 Maatschappelijke business case Korte termijn Toename QALY’s mensen met kanker Afname ongepland zorggebruik eerste twee jaar na de diagnose kanker Afname verloren werkdagen Afname second opinions Positief neveneffect Momentum voor beïnvloeding leefstijl van hele patiëntsysteem (ehealth/praktijkverpleegkundige) Lange termijn: bijdrage aan transitie gezondheidszorg Als succesvol te verbreden naar andere chronische ziekten en op te rekken naar lifelong health management. Dit kan bijdragen aan de noodzakelijke transformatie van ziek en zorg naar vitaliteit, participatie en zelfmanagement. Noodzakelijk voor de duurzaamheid van de gezondheidszorg en daarmee van de maatschappij als geheel het licht van de vergrijzing en ontgroening. 3. Aanpak In het project wordt door projectpartners en in afstemming met relevante stakeholders en experts ingezet op het middels deelprojecten realiseren van de overall projectdoelstelling. Er wordt een toolbox keuzeondersteuning ontwikkeld, deze wordt voor zover mogelijk toegevoegd aan het Oncokompas. Het Oncokompas wordt doorontwikkeld in een versie 2.0 als kern van een maatwerk zelfmanagementprogramma. Om te komen tot structurele inbedding in de zorg van empowerment van kankerpatiënten wordt de hierboven beschreven procesgang uitgewerkt in functionele productbeschrijvingen (een format voor) transmurale afspraken, worden trainingen ontwikkeld voor oncologische verpleegkundigen gericht op het werken met Oncokompas als onderdeel van ondersteunende begeleiding bij nazorg of aanvullende behandeling ondersteuning van mensen geraakt door kanker en wordt een deskundigheidsbevorderingsprogramma voor huisartsen rondom eerstelijns medische zorg en aanvullende behandeling support ontwikkeld. In de regio Utrecht wordt de werkzaamheid van het interventieprogramma door het Julius Centrum getest in de vorm van een pilot in samenwerking met de regionale huisartsenorganisatie, UMCU Oncologie, UMCU Julius en Achmea en wordt i.s.m. Achmea een passende business case ontwikkeld. Op basis van de evaluatie van de pilot vinden zonodig bijstelling plaats van dashboard, (format) transmurale afspraken, training en deskundigheidsbevordering en business case. De bijgestelde aanpak wordt vervolgens uitgerold, i.e.i. in 4 andere regio’s in de as UMC/TZ en eerste/anderhalve lijn. Hieronder worden de deelprojecten kort beschreven. Per deelproject (DP)wordt een plan van aanpak opgesteld binnen budgettaire kaders. Ontwikkelfase DP 1 Toolbox Keuzeondersteuning bij kanker Realiseren van een toolbox ‘Keuzeondersteuning bij kanker’, met o.a. het Individueel Zorgplan, Patiëntenwijzers/Borstkankermonitor, checklists en bestaande decision support instrumenten[2]. [2] Zie o.a. http://www.treatmentchoice.info/ 7 Vanuit het perspectief van de patiënt – de stappen die de patiënt maakt in het zorgcontinuüm – worden de keuzeondersteunende instrumenten/tools geïnventariseerd, geordend en toegankelijk gemaakt. Op basis van het reeds ontwikkelde programma van eisen IZP en de Zorgstandaard Kanker wordt een Individueel Zorgplan (IZP) uitgewerkt voor kanker. Het IZP beoogt zowel het shared decision making proces (individuele zorg planning) te ondersteunen als een handvat te bieden voor het vastleggen van (behandel)doelen en afspraken ten aanzien van medische behandeling (individueel zorgplan) in alle fasen van het zorgcontinuüm (preventie, diagnostiek, behandeling, nazorg). Begeleidende ondersteuning in zelfmanagement zal vanuit het Oncokompas input voor het IZP opleveren betreffende patiënt specifieke aanvullende ondersteuningsbehoeften. Het IZP zal waarschijnlijk onderdeel worden van de basisfunctionaliteit van zelfzorgplatforms conform de voorwaarden die door zorgverzekeraars gesteld gaan worden in het kader van ZO!. Beoogd wordt de elementen van de Toolbox Keuzeondersteuning nauw af te stemmen met het Oncokompas 2.0., zodat de toolbox en het Oncokompas op elkaar afgestemd zijn en op een vergelijkbare wijze toegankelijk zijn voor de patiënt. De Toolbox inclusief IZP is onderdeel van de scholing van huisartsen en verpleegkundigen. In nauw overleg met het NHG wordt bezien of het wenselijk is en zo ja op welke wijze de toolbox (naast inbedding in Oncokompas) beschikbaar te maken in de werkomgeving van de huisarts. Raakvlakken en afhankelijkheid DP Patiëntendashboard, DP Training en Deskundigheidsbevordering, DP Transmurale afspraken. DP 2 Modules werk en training coaches Op het gebied van werk zijn in het kader van het project Arbeidsparticipatie Chronisch Zieken door de NFK 2 e-learningmodules ontwikkeld: ‘Communiceren over je ziekte op het werk’ en ‘Starten als ZZP-er’. In het najaar wordt een beslishulp grip op je financiële situatie bij kanker (chronische ziekte) en werk opgeleverd. We gaan onderzoeken hoe deze instrumenten in te passen in het Oncokompas. Ook worden >25 ervaringsdeskundige coaches opgeleid voor het ondersteunen van werkgevers en werknemers bij kanker, met als doel in te zetten op werkbehoud tijdens de eerste 2 jaar van ziekmelding. Deze ervaringsdeskundige ambassadeurs krijgen een opleiding om workshops te geven aan zorgprofessionals en kunnen daarmee ook onderdeel vormen van de training van huisartsen en verpleegkundigen. Door Achmea wordt tevens vormgegeven aan het product ST&RK (Stay & Return@work bij Kanker). Dit product ondersteunt ook kankerpatiënten met een inkomen uit werk bij werkbehoud en werkhervatting én biedt werkgevers ondersteuning en interventies om medewerkers met kanker aan het werk te houden of sneller te laten terugkeren op de werkvloer. Raakvlakken en alignment worden nader uitgewerkt. Raakvlakken en afhankelijkheid DP 3 Patiëntendashboard Projectleiding: NFK DP 3 Patiëntendashboard Het dashboard is een online, mobiele screenings-, monitoring-, ondersteunings- en verwijssysteem dat vanaf diagnose ingezet wordt met een zo nodig “stepped care” ondersteuning. Het dashboard is gebaseerd op het Oncokompas en wordt opgebouwd uit: 1. Oncokompas 2.0 Het Oncokompas met een bestaande focus op “nazorg” wordt herbouwd tot Oncokompas 2.0 (oa tot mobile health applicatie), geactualiseerd en op onderdelen uitgebreid, o.a. met een verwijsindex. Daarbij wordt aangesloten op de criteria voor een e-health infrastructuur van ZO! Zelfzorg Ondersteund. 8 2. Keuzeondersteuning en zelfmanagement modules a. Onderzocht wordt welke onderdelen van de Toolbox Keuzeondersteuning kunnen worden opgenomen worden in het Oncokompas of dat (onderdelen van) de toolbox op een andere wijze verbonden kan worden aan de infrastructuur van de zelfzorgplatforms, voorzien in ZO!. b. Toegevoegd worden modules zelfmanagementondersteuning op het gebied van voeding, bewegen en werk. Daarbij wordt zoveel mogelijk uitgegaan van/aangesloten bij bestaande toepassingen. Op het gebied van bewegen is naast de primaire begeleiding door oncologisch fysiotherapeuten relevant wanneer het gaat om fysiek herstel. In het patiënten-dashboard wordt zo mogelijk blijven werken tijdens de behandelfase ondersteund door inzet van de Werkscan, op basis waarvan toegeleid wordt naar door de NFK ontwikkelde relevante e-learning tools en zonodig ondersteuning, o.a. door (getrainde) ervaringsdeskundige coaches. 3. De operationele werkzaamheid van het doorontwikkelde Oncokompas 2.0 wordt geëvalueerd alvorens het in de pilot wordt ingezet Raakvlakken en afhankelijkheid DP Toolbox Keuzeondersteuning, ZO! (Zelfzorg ondersteund), Project Arbeidsparticipatie Chronisch Zieken, A-Care AVL (Zie Samenhang andere projecten). Projectleiding: VU DP 4 Transmurale afspraken en voorbereiding pilot De onder Interventie 2 globaal beschreven procesgang wordt nader uitgewerkt, door een stuurgroep waarin vertegenwoordigers van regionale huisartsen, specialisten, patiëntenvereniging en Julius Centrum , en geoperationaliseerd in regionale voor regionale transmurale werkafspraken in de regio ter voorbereiding van de pilot. Hierbij zal opsplitsing zorg/nazorg en de rol van de betrokken zorgverleners nader uitgewerkt worden. Vervolgens wordt ter ondersteuning hiervan een scholing/deskundigheidsbevordering programma voor betrokken professionals ontwikkeld. Uitgangspunt hierbij is een patiëntgerichte en regionale insteek waarbij regionaal samenwerkende oncologen, huisartsen, een centrale rol spelen bij de zorgverlening en oncologieverpleegkundigen en praktijkverpleegkundigen in de zorgketen tussen eerste en tweedelijn een cruciale aanvullende rol vervullen. Ontwikkelen zorgdraaiboek pilot regio Utrecht met UMCU & Julius centrum als coördinator, i.s.m. vertegenwoordigers van respectievelijk Medisch specialisten in Academisch ziekenhuis & de betrokken huisartsenorganisatie en evt. thuiszorgorganisaties, in lijn met support zoals beschreven in de Zorgstandaard Kanker i.o., Standpunt oncologie NHG/rol van huisarts i.o. en getoetst op haalbaarheid in afstemming met Achmea. Raakvlakken en afhankelijkheid DP Toolbox Keuzeondersteuning, Project Transmuraal Zorgpad (Zie Samenhang andere projecten) Pilot Achmea regio Rotterdam met Stichting OOK Projectleiding: UMCU Julius DP 5 Opleiding/Deskundigheidsbevordering Deskundigheidsbevordering zal zich focussen op eerstelijns professionals en wordt aansluitend ingebed in bestaande nascholingscurricula ontwikkeld door Julius Centrum, i.s.m. de Hogeschool Utrecht (voor de verpleegkundigen) en UMCU Julius (voor de huisartsen). Oncologen en oncologisch verpleegkundigen (Care-for-cancer i.o.) kunnen daarin een belangrijke consultatierol spelen. 9 1. Huisartsennascholing De huisartsennascholing (online) is gericht op Proactieve ondersteuning van de keuzes in de zorg, het waarborgen van integrale zorg vanaf diagnose met proactieve verwijzing naar Oncokompas gebruik en IZP. Uitvoeren “Kies-gerust” gesprek als startpunt van eigen regie en handelingsperspectief. Ondersteuning “shared-decision-making” vanaf diagnose tot survivor of terminale fase Begeleiding van patiënten tijdens behandel en verwijzing naar oncologische verpleegkundige/praktijkverpleegkundigen als het gaat om nazorg Verhogen medisch kennis niveau over oncologische behandeling 2. Training verpleegkundigen De training voor oncologische verpleegkundigen in de eerste en tweede lijn is gericht op nazorg support proactieve inzet en gebruik van Oncokompas 2.0 vanaf diagnose in het kader van het ondersteuning eigen handelingsperspectief door e-zelfmanagement/begeleidende ondersteuning, Vastleggen uitkomsten Kies-gerust-gesprek en Intake in IZP. Monitoren IZP op basis van gebruik Oncokompas en waar nodig bieden van meer of minder intensieve begeleiding en of verwijzen (met gebruik verwijsmodule) In het kader van ondersteuning eigen handelingsperspectief krijgt iedere patiënt persoonlijke begeleiding vanuit de eerste lijn, aangeboden op het moment van diagnose in de 2e lijn, maar wordt in de uitvoering (obv patiëntkenmerken) gedifferentieerd, via zogenaamde “stepped care” begeleiding aangeboden. Deze begeleiding kan variëren van lichte ondersteuning (ehealth/patiënten-dashboard sec), e-health met ondersteuning op afstand (Care for canceraanpak), tot persoonlijke begeleiding afhankelijk van de patiënt aangegeven behoeften door de praktijkverpleegkundige en/of transmuraal werkende oncologisch verpleegkundige. In de training is speciale aandacht voor blijven werken tijdens de behandelfase door inzet van de Werkscan o.b. waarvan toegeleid wordt naar relevante e-learning tools en zonodig ondersteuning door bijv. ervaringsdeskundige coaches. Raakvlakken en afhankelijkheid DP Patiëntendasboard, DP Transmurale afspraken, Project Arbeidsparticipatie Chronisch Zieken (Zie Samenhang andere projecten V&VN, Care for cancer, Stichting OOK)) Projectleiding Julius centrum is verantwoordelijk voor het scholingsprogramma, uitvoering ism Het nazorg scholingsprogramma voor verpleegkundigen wordt ontwikkeld door HU en afdeling postacademisch onderwijs samen met of in afstemming met V&VN en bestaand scholingsaanbod Care for cancer. Deskundigheidsbevordering oncologische huisartsenzorg wordt ontwikkeld door UMCU Julius Centrum. Goede afstemming is noodzakelijk hierbij. DP 6 Business case Voor de start van de pilot is het noodzakelijk een heldere financiële en maatschappelijke businesscase te hebben, ter toetsing in de pilot en als voorwaarde voor implementatie. Op basis van de business case, dashboard en deskundigheidsbevordering kunnen zorgverzekeraars met zorgaanbieders afspraken maken over de inkoop van ondersteunende begeleiding van mensen met kanker met behulp van het Oncokompas ondersteund door gekwalificeerde zorgaanbieders vanuit de eerste/anderhalve lijn. Raakvlakken en afhankelijkheid 10 DP Uitvoering en evaluatie pilot, DP Transmurale afspraken Projectleiding: Achmea Pilotfase DP 7 Uitvoering en evaluatie pilot Uitvoering regionale pilot Pilot in de regio Utrecht waar in een 30-tal huisartspraktijken in de Utrechtse regio de doelstellingen uit het programma Grip op leven met kanker op het gebied van e-health, Kies Gerust gesprekken, ondersteunende begeleiding en passende nascholing worden geïmplementeerd. Ontwikkeling transmurale werkafspraken i.s.m. regionale specialisten en huisartsen Startconferentie vanuit gezamenlijke transmurale verantwoordelijkheid door UMC met regionaal huisartsennetwerk vanuit Julius Centrum voor aanbieders in het netwerk worden georganiseerd, met o.a. o Presenteren en concretiseren transmurale afspraken (zie DP) Aanbieden gedifferentieerd scholingsprogramma aan (oncologisch, praktijk, POH GGZ) verpleegkundigen en huisartsen in de regio. ‘Helpdesk’ vanuit UMCU Julius, VU Evaluatie pilot Evaluatie, primair gericht op de processen maar daar waar mogelijk tevens patiënt gebonden uitkomsten. Onderzoeksvragen: 1. Het evalueren van de implementatie van het totale interventie programma gericht op begeleiding, zelfmanagement- en leefstijlondersteuning van oncologische patiënten in de eerste-lijn op de ervaren HRQOL. 2. Het evalueren van het gebruik van de beide individuele componenten in het nazorg support: het Oncokompas en de individuele begeleiding door de oncologische verpleegkundige. 3. Het vaststellen van kenmerken van patiënten die meer en minder baat bij de nieuwe programma onderdelen hebben (copingstijl, zelfmanagement capaciteit, soort kanker, comorbiditeit etc). 4. Het evalueren van het effect van implementatie op zorggebruik van kankerpatiënten. 5. Het evalueren van het effect op arbeidsparticipatie gedurende de behandeling (landelijk ongeveer 40% arbeidsongeschikt). 6. Het evalueren van de patiënttevredenheid met het programma. 7. Vaststellen van de optimale processtappen om het programma in de dagelijkse zorg te implementeren. 8. Vaststellen verbeterpunten zelfmanagementprogramma en deskundigheidsbevordering. 9. Vergelijking concept Utrecht/Amsterdam met pilot Rotterdam. Projectleiding: UMCU Julius Oplevering projectresultaten Op basis van de evaluatie vindt waar nodig bijstelling plaats van Toolbox Keuzeondersteuning, Patiëntendashboard, Scholingsprogramma’s, Format transmurale afspraken en de business case. Ook wordt een implementatieplan opgeleverd voor de eerste uitrol in 4 regio’s. 11 Uitrolfase DP 8 Eerste uitrol en implementatie De eerste uitrol vindt plaats op basis van het implementatieplan. Voor de eerste uitrol moeten alle voorwaarden voor verdere implementatie inclusief definitieve business case zijn gerealiseerd. Hierin heeft Achmea een belangrijke rol. De implementatie na de eerste uitrol in overige regio’s ism overige grote zorgverzekeraars valt buiten de scope van dit project, maar wordt voorbereid tijdens de eerste uitrol. 4. Project KPI's: [in eerste stuurgroep te bepalen] Patiënt empowerment: 30% van de nieuwe patiënten met kanker gebruiken het patiëntdashboard (tijdens pilot en uitbreiding: 30% van alle kankerpatiënten in regio, in jaar 5: 30% van de nationale incidentie van kanker). Aantal professionals dat educatie heeft gevolgd: Jaar 2: 55, Jaar 3:140, Jaar 4: 400, Jaar 5: 650 In deelnemende praktijken 10% daling van mensen met kanker dat arbeidsongeschikt is verklaard. 5. Fasering (Timing vrijdag as) 0. Inrichting projectgroep en overeenstemming met regionale stakeholders, (ziekenhuizen, huisartsen coöperaties), uitwerken deelprojectplannen, contract Danone, samenwerkingsovereenkomst partners, governance project. 1. Ontwikkelfase: Voorbereiden van de inhoud van de interventies, ontwikkelen dashboard en de onderwijsprogramma's voor verpleegkundigen en huisartsen, transmurale afspraken/ voorbereiden pilot (Jan-Aug ‘14) 2. Pilot uitvoeren en evalueren in een 30 tal huisartspraktijken rondom het UMC U (Sept ’14 – Aug’15) 3. Uitrol in 4 regio’ s rondom academische/topklinische ziekenhuizen met hun regionale huisartsennetwerken (Sept ’15 -Dec ‘16) 4. Uitrol naar overige academische/topklinische ziekenhuizen en adherente huisartsenpraktijken. 6. Samenhang met andere projecten Ter informatie een overzicht op Oncokompas projecten en afbakening t.o.v. andere initiatieven. ONCOKOMPAS projecten: - Amsterdam, waar onderzoek wordt gedaan naar overname nacontrole darmkanker door huisarts en evaluatie nazorgmodule darmkanker Oncokompas. Effect op kwaliteit van leven. I-Care - Utrecht: Casemanager/ tripadvisor 1e of 2e lijn met inzet Oncokompas vanaf diagnose. Effect op ongepland zorggebruik en gebruik en waardering Oncokompas. En evt. effect op nacontrole darmkanker. - Rotterdam: Oncokompas met verpleegkundige op zelfstandige titel, gericht op arbeidsreintegratie politie? - algemeen: ontwikkeling Oncokompas 2.0 en verbinden verwijsindex Interessant om deze 3 projecten te volgen en te bezien welke aanpak of combinatie van aanpakken uiteindelijk het beste werkt. Afbakening A-care: Wim van Harten: revalidatie en portal AVL. Dit is wezenlijk een ander initiatief. Er wordt uitgegaan van de instelling i.p.v. de patiënt. Hier mist de verbinding met het generieke zelfzorgplatform en individueel zorgplan. Zou wellicht complementair kunnen zijn. 12 Hieronder worden die projecten en activiteiten benoemd waarmee inhoudelijk raakvlakken en afhankelijkheden bestaan. Parallelle ZO!-traject Kanker en Hart en Vaten In een eerste overleg met de HV-groep is benoemd dat het gewenst is (naast diabetes) een paralleltraject te starten op het gebied van oncologie en hart en vaataandoeningen gezamenlijk. Vanuit de gedachte dat de opzet van Oncokompas ook goed bruikbaar is als het gaat om hart en vaataandoeningen, dat H&V de meest voorkomende comorbiditeit is bij kanker. Wat K en H&V in het zorgproces wezenlijk onderscheid van diabetes (en COPD) is het belang van shared decision making ivm de zwaardere klinische component bij deze aandoeningen. Verwijsindex Project VU ROPARUN/OOK Met “OncoKompas 2.0: eHealth ondersteuning voor zelfmanagement en oncologische nazorg” wordt een online zelfmanagementtool doorontwikkeld die patiënten ondersteunt bij het vinden en verkrijgen van de meest optimale nazorg. Ook wordt een landelijke database ontwikkeld met nazorgmogelijkheden die in Nederland beschikbaar zijn. Deze digitale verwijsgids zal worden ingebouwd in het OncoKompas 2.0 zodat patiënten met kanker hun kwaliteit van leven zelfstandig kunnen monitoren, op basis van beslissingsalgoritmes en een ingebouwde follow-up zorgproviderboog een individueel nazorgplan krijgen en ondersteund door een evidence based kennis en besluitvormingsalgoritme, automatisch adviezen gegenereerd krijgen betreffende ondersteunende zorg en lifestyle waarbij op basis van het individueel welzijnsprofiel en voorkeuren en behoeftes van patiënten, de deelnemers zo nodig worden verwezen naar zelfhulpinterventies of professionele zorgverleners. Arbeidsparticipatie Chronisch Zieken Doel van het project is het bevorderen van de arbeidsparticipatie van mensen met o.a. (ooit) kanker door het vergroten van regie en zelfmanagementvaardigheden gericht op het vergroten van de kansen en mogelijkheden op werk, werkbehoud en werkhervatting. Door het ontwikkelen van toegankelijk maken van tools (e-learning) en ondersteuning. Dit laatste o.a. door het werven en opleiden van een pool ervaringsdeskundige professionals die ingezet worden bij individuele en collectieve ondersteuning, voorlichting, advies en belangenbehartiging. Transmuraal Zorgpad In de Zorgstandaard Kanker beschrijven kankerpatiëntenorganisaties en beroepsverenigingen gezamenlijk wat ‘goede zorg’ is voor mensen met kanker en hun naasten. De zorgstandaard beschrijft de inhoud, de organisatie en het gewenste resultaat van zorgverlening. Om de uitkomsten te meten zijn indicatoren opgenomen. De zorgstandaard biedt hiermee een basis om te sturen op kwaliteit van zorg op regionaal niveau. Begin 2014 wordt de zorgstandaard definitief opgeleverd. In het project TZ wordt de zorgstandaard vertaald in een transmuraal zorgpad op basis van samenwerking tussen belanghebbende partijen en wordt dit transmuraal zorgpad voor twee zeldzame (erfelijke) tumorsoorten geïmplementeerd. Pilot Rotterdam Project Achmea en ROPARUN/OOK Zilveren Kruis Achmea bundelt de krachten met Stichting OOK (Optimale Ondersteuning bij Kanker) om kankerpatiënten beter te informeren en ondersteunen voor, tijdens en na de behandeling. Dit doen zij door de patiënt direct na diagnose toegang te geven tot informatie en ondersteuning. De oncologieverpleegkundige zal het onafhankelijke, herkenbare en bereikbare aanspreekpunt worden. Zo kan de patiënt zo goed mogelijk zelf omgaan met de gevolgen van kanker. Zilveren Kruis Achmea streeft naar goede nazorg voor kankerpatiënten waarbij er steeds opnieuw wordt gekeken of de patiënt behoefte heeft aan die hulp. Stichting OOK wil de kwaliteit van leven van kankerpatiënten verhogen door de juiste ondersteuning te bieden op het juiste 13 moment. Beide partijen willen samen, in plaats van reactief handelen op basis van al ontstane klachten en problemen, in een vroeg stadium informatie en handvatten bieden aan kankerpatiënten. Patiënten kunnen dan zelf zo goed mogelijk omgaan met de gevolgen van kanker. Ze komen als dat nodig is tijdig in aanraking met passende ondersteuning en kunnen na hun behandeling sneller de draad van hun leven weer oppakken. Hierdoor neemt de kwaliteit van leven van patiënten tijdens en na de behandeling aanzienlijk toe. De huidige oncologieverpleegkundigen in de ziekenhuizen worden, volgens een samen met Zilveren Kruis Achmea en Care for Cancer ontwikkeld concept, door Stichting OOK aanvullend ingezet als ondersteuningsconsulent. Dit betekent dat zij tijd en middelen krijgen om patiënten te ondersteunen en de juiste hulp te vinden voor hun problemen en klachten. De ondersteuningsconsulent geeft direct na de diagnose informatie aan de patiënt over de mogelijke gevolgen van kanker op lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk gebied. Daarnaast geeft de ondersteuningsconsulent de patiënt toegang tot een zelfmanagementinstrument met informatie en interactieve vragen gecombineerd met een verwijstool voor passend ondersteuningsaanbod in de regio. Zilveren Kruis Achmea betaalt voor de inzet van de ondersteuningsconsulenten. De ondersteuningsconsulenten worden als eerste ingezet binnen ziekenhuizen en centra in Rotterdam, later ook in Utrecht, Amsterdam en vervolgens het gehele werkgebied van Achmea. De eerste pilot met deze manier van werken gaat binnenkort van start in het Maasstad ziekenhuis. A-Care AVL Oktober 2010 is A‐CaRe2Move gestart. Het programma betreft niet verzekerde zorg en beslaat verschillende subprojecten die worden uitgevoerd in meerdere centra verspreid over het land en loopt tot 2015. In het NKI‐AVL loopt een onderzoek naar patiënt empowerment door middel van een interactief patiëntenportaal. Op andere plaatsen wordt o.a. gekeken naar de haalbaarheid van counseling door een bedrijfsartsconsulent in combinatie met een trainingsprogramma tijdens chemotherapie en fysieke fitheid in de thuissituatie, en worden er thuisrevalidatie behandelmodules ontwikkeld en geëvalueerd. Het streven is de interventies in de toekomst te implementeren in 5‐10 ziekenhuizen in Nederland. De coördinatie van de A‐CaRe2Move projecten is in handen van dr. Wim Groen en prof. dr. Wim van Harten, beiden verbonden aan het NKI‐AVL. 14 7. Begroting (2014-2016) PROJECT TOTAAL FINANCIERING DP 1 Toolbox Keuzeondersteuning bij kanker € 50.000 NFK DP 2 Modules werk en training coaches € 95.000 Fonds PGO DP 3 Patiëntendashboard 1. Oncokompas 2.0 2. a. onderzoeken aanhaken € 361.000 €251.000 Achmea/SAG € 110.000 ECO Fund € 52.000 ECO Fund € 70.000 ECO Fund DP 7 Uitvoering en evaluatie pilot €42.000 ECO Fund# DP 8 Eerste uitrol €46.125 keuzeondersteuning (€47.000) b. Uitbreiding ZM modules: voeding, bewegen en werk (€63.000) DP 4 Transmurale afspraken en voorbereiding pilot DP 5 Opleiding/Deskundigheidsbevordering 1. Huisartsennascholing (€ 35.000) 2. Training verpleegkundigen (€ 35.000) DP 6 Business case (in natura Achmea, Nutricia, NFK) Projectbaten scholing 41k ECO Fund# Project management NFK €63.000 20k Nutricia 2k project baten To be funded PROJECT Voorstel UMCU-Julius # € 145.000 NFK €251.000 Acgmea-SAG €315.000 ECO €40.000 Nutricia TOTAAL FINANCIERING Beschikbaar na sustainibility proof FASERING ECOSYSTEM GRAND Q1 2014 Q4 2014 €252.000 (80%) €63.000* * Na sustainability proof Fase 1 : Beschikbaar: 252k/80% Ecosystem fund i.o 15 - Dashboard: 110K (Fase 1) Deskundigheidsbevordering: 70k (Fase 1) PM: 21k (Fase 1) Transmurale afspraken en voorbereiding Regionale implementatie 52k (fase 1) Fase 2 : Beschikbaar: 20k (Nutricia) ; 63k (Ecosystem) na sustainability proof: PM: 21K Pilot en evaluatie 43k (Fase 2) 16 8. Projectorganisatie Hieronder is de inrichting en samenstelling van de projectorganisatie weergegeven, in bijlage 1 Governance Project zijn rollen en verantwoordelijkheden beschreven. Stuurgroep NFK (Anemone Bogels), voorzitter; Nutricia (Ellen Struijf); UMCU Julius (Niek de Wit); UMCU Oncologie (Elsken van der Wall); Achmea (Rieta van Staalduine); VU (Irma Verdonck). ‘Bewaker governance’: Nog te bepalen Gedelegeerd opdrachtgever NFK (Anemone Bogels) Expertgroep Care4Cancer, Helen Dowling, NISB, stichting Roparuncentra , Nick Guldemond (Hoogleraar integrale zorg en technologie UU), NHG (Henk van Weert/Rob Dijkstra), AVL, LOC (Maarten klomp), ZN (Martien Boumans). Projectteam Co-Projectleiding: NFK (Miriam Majoor) en Nutricia (Inge Mohede) Project leden: Sanne van Soelen, Anne May Deelproject Deelprojectleider Organisatie DP 1 Toolbox Keuzeondersteuning bij kanker Ella Visserman NFK DP 2 Modules werk en training coaches Laurence Maes NFK 1. Oncokompas 2.0 Nelly van Uden VU 2. Uitbreiding Oncokompas modules zelfmanagement en keuzeondersteuning Nelly van Uden VU Charles Helsper UMCU Julius Ontwikkelfase DP 3 Patiëntendashboard DP 4 Transmurale afspraken en voorbereiding pilot DP 5 Opleiding/Deskundigheidsbevordering 1. Huisartsennascholing UMCU Julius 2. Training verpleegkundigen HU DP 6 Business case Sanne van Soelen Achmea DP 7 Uitvoering regionale pilot Miriam Majoor/Charles Helsper NFK/UMCU Julius DP 8 Evaluatie pilot Charles Helsper UMCU Julius ntb ntb Pilotfase Uitrolfase DP Eerste uitrol 17 9. Informatie en communicatie 9.1 Informatie Informatiematrix: Projectdocumenten Stuurgroep Projectleider Deelpr leider Expert groep Overall projectplan Deelprojectplannen 1-6 V O, D, Ar I I V D,Ar O Voortgangsrapportages Wijzigingsvoorstellen V O, D,Ar O V O, D,Ar O Av Plan uitvoering en evaluatie pilot V O, D,Ar O Av Implementatieplan V O = opstellen V = vaststellen Av = adviseren D = distribueren O, D,Ar O Av 9.2 Ar= archiveren I= ontvangen ter info Communicatie Communicatiematrix: Stakeholders: KPO’s, Huisartsengroepen/coöperaties, ZV’s UMC’s/TZ’s, KWF Kankerbestrijding, V&VN Oncologie, NVD, KNGF, NISB, NVPO, IKNL, Stichting OOK, Care for cancer De uitwerking van de communicatiematrix gebeurt in de ontwikkelfase. Doel 10. Boodschap Doelgroep Medium Door wie Wanneer KSF-en en Risico's [Nog uit te werken] KSF staat voor Kritieke Succes Factor. Dit zijn factoren die cruciaal zijn voor het slagen van het project en die binnen het project worden bestuurd. Ze zijn beheersbaar. Belangrijk is ze te identificeren en tijdens het project zorgvuldig te bewaken. Geef de belangrijkste aan. Risicofactoren zijn belangrijke factoren die buiten het project liggen en niet binnen de projectcontext beheersbaar zijn. Een goede manier om de factoren te identificeren en het gewicht ervan te bepalen, is een risicoanalyse. 18 11. Bijlagen Bijlage 1: Governance project Bijlage 2: Achtergrondinformatie 1. Kankerzorg maakt zich op voor de toekomst, Op weg naar een veldagenda voor een toekomstbestendig zorglandschap (op aanvraag) 2. Zorgstandaard Kanker : http://www.nfk.nl/kanker_wat_doen_wij/integrale_zorg/zorgstandaard_kanker 3. Diagnose Zorginnovatie, Deel V Kanker, Philip Idenburg, Michel van Schaik, Scriptum | 1e druk, 2013 | EAN: 9789055948024 (op aanvraag) 4. Concept NHG Standpunt Oncologie (t.z.t.) 5. Projectabstract Nazorg Oncologie van Achmea 6. www.oncokompas.nl 7. Literatuurlijst (op aanvraag) 19