3.1 Nederland doet niet mee

LB 32-34
3.1 Nederland doet niet mee
> Lees Ruzie in Europa.
1
4
Leg uit waarom Nederland toch met de
oorlog te maken krijgt. Gebruik de volgende
woorden: vluchten – kamp – voedsel – België.
In 1914 krijgen twee landen ruzie met elkaar.
Kleur het ene land oranje en het andere land
geel.
Zet kruisjes in de gebieden waar het meest
werd gevochten.
Geef Engeland dezelfde kleur als het land
waarvoor het partij kiest.
> Lees In de loopgraven.
5
Welke woorden horen bij loopgraven?
O vliegtuig O gangen
O stank
O toilet
O paarden O onderzeeër
O explosies O gifgas
O granaten
6
Wat vindt Pierre het ergste van de loopgraven?
> Lees Nieuwe wapens.
2
7
Welke uitspraken over de Eerste Wereldoorlog zijn juist?
O Er wordt voor het eerst gifgas gebruikt.
O De oorlog duurt korter dan verwacht.
O Veel mensen vinden oorlog in het begin een
avontuur.
O Niemand verwacht dat de oorlog erg lang
zal duren.
O Door nieuwe wapens sterven er gelukkig
weinig mensen.
O In België vechten Franse en Duitse soldaten
tegen elkaar.
8
Amerika gaat ook meedoen aan de oorlog,
omdat:
O Amerika land wil veroveren.
O Frankrijk dat vraagt.
O Duitsland Amerikaanse schepen aanvalt.
O Duitsland gifgas gebruikt.
Nederland blijft neutraal. Een ander woord
daarvoor is:
O partijdig
O onpartijdig
O bijzonder
O alleen
> Lees Vluchten naar Nederland.
3
Waarom vluchten Lieve en haar ouders?
20
218224_WB8_Tijd.indd 20
02-12-2010 17:07:44
9
Maak de zinnen af.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog vallen er zeker
12
Twintig jaar na de Eerste Wereldoorlog begint
de leider van Duitsland een nieuwe oorlog.
Denk na. Wat speelt daarbij een rol?
O Duitsland wil nieuwe wapens testen.
O Veel Duitsers willen wraak nemen op de
Fransen en Engelsen.
O Duitsland wil het verloren grondgebied terug.
O Veel Duitsers vinden het niet eerlijk dat
Duitsland de schade moet betalen.
13
Waarom wordt de oorlog van 1914-1918 een
wereldoorlog genoemd?
14
Madelon maakt tijdens haar vakantie in Frankrijk deze foto.
miljoen doden en raken
miljoen mensen gewond.
De schade is
10
Zet een kruisje bij de wapens die in de
Eerste Wereldoorlog voor het eerst werden
gebruikt.
Wat stelt het voor?
> Lees Een oneerlijke vrede?
11
Welke twee gevolgen heeft de vrede van
Versailles voor Duitsland?
O Duitsland moet de schade betalen.
O Duitsland krijgt er grondgebied bij.
O Duitsland raakt grondgebied kwijt.
O Duitsland wil doorvechten.
Bedenk twee redenen waarom mensen een
monument oprichten.
1
2
21
218224_WB8_Tijd.indd 21
02-12-2010 17:07:46
LB 35-37
> Lees Ontevredenheid in Duitsland.
3.2 Crisistijd
> Lees Kopen op afbetaling.
1
4
Vul in.
De crisistijd begint in
mensen worden
Veel
Vul in. Gebruik de volgende woorden:
Joden – werk – voedsel – schadevergoeding –
verkiezingen – 1933
De mensen in Duitsland hebben het extra zwaar
en
door de
die ze
moeten betalen. Hitler geeft de schuld van alle
2
ellende aan de
Brahim en Esther zien een aanbieding voor een
spelcomputer: 300 euro ineens of een jaar lang
30 euro per maand.
Hij belooft de mensen
en
Dat is precies wat de mensen
Brahim kiest voor de eerste mogelijkheid.
willen horen. In
wint hij de
Hij betaalt in totaal €
Esther kiest voor de tweede mogelijkheid.
Na een jaar heeft zij €
betaald.
5
Wie koopt er op afbetaling?
Waarom kopen veel mensen op afbetaling?
Denk na. Welke drie zinnen horen bij de
nationaal-socialisten?
O Eigen volk eerst!
O Iedereen is gelijk!
O Ons volk is het beste volk!
O We moeten samenwerken met andere landen.
O Buitenlanders brengen ons in de problemen.
> Lees Nationalisme in Nederland.
> Lees Werkloosheid en armoede.
3
6
Welke uitspraak is juist?
O De meeste Nederlanders zijn het met
Mussert eens.
O Mussert wil dat het parlement maatregelen
neemt om de werkloosheid op te lossen.
O De NSB is niet zo machtig als de nazi-partij
in Duitsland.
O Tijdens de crisistijd zijn er weinig Nederlanders werkloos.
7
Ook nu zijn er nog mensen die denken zoals de
nationaal-socialisten. Welke kreten horen bij
hen?
O Help de vluchtelingen!
O Buitenlanders het land uit!
O Geen oorlog, maar vrede!
O Weg met de regering!
O Nederland voor de Nederlanders!
O Openbaar vervoer moet gratis!
Zet in de goede volgorde. Schrijf het juiste
cijfer voor de zinnen.
Fabrieken produceren steeds meer.
Fabrieken houden nog meer over en
moeten nog meer mensen ontslaan.
Werklozen kunnen minder kopen.
Mensen kunnen gemakkelijk geld lenen.
Fabrieken houden voorraad over en
moeten arbeiders ontslaan.
Mensen kopen veel spullen.
22
218224_WB8_Tijd.indd 22
02-12-2010 17:07:46
LB 38-40
3.3 Nederland in oorlog
> Lees Een dictator in Duitsland.
1
4
Welke twee uitspraken zijn van een dictator?
O Ik overleg met de andere partijen.
O Ik overleg met niemand!
O Ik hoop dat de ministers het met mijn voorstel eens zijn.
O Wie niet doet wat ik zeg, laat ik oppakken.
> Lees Duitsland valt aan.
5
2
Engeland en Frankrijk verklaren de oorlog
aan Duitsland, omdat Hitler:
O Duitsland machtig wil maken.
O Polen aanvalt.
O Nederland aanvalt.
O wapenfabrieken laat bouwen.
Wanneer begint voor Nederland de Tweede
Wereldoorlog?
Denk na. Waarom wil Hitler dat er maar één
politieke partij is in Duitsland?
Denk na. Waarom hadden veel Nederlanders
niet op een oorlog gerekend?
> Lees Hitler wil oorlog.
3
6
De tabel laat zien hoe groot de werkloosheid is
in elk land.
Wat bedoelt Arie met ‘angstig en spannend
tegelijk’?
> Lees Oorlog in Nederland.
7
Denk na. Waarom proberen de parachutisten de Nederlandse regering en de
koningin gevangen te nemen?
O Ze krijgen er veel geld voor.
O Ze hebben niets beters te doen.
O Dan heeft Nederland geen leiding meer.
O De regering wil Hitler verjagen.
O Het is een mooie stunt!
8
Vind jij het verstandig dat de koningin naar
Engeland vluchtte? Leg je antwoord uit.
a In welk land is in 1932 de werkloosheid
het grootst?
b In 1938 is de werkloosheid daar gedaald
naar
%.
c Hoe kwam dat, denk je?
23
218224_WB8_Tijd.indd 23
02-12-2010 17:07:47
> Lees Bommen op Rotterdam.
9
Je bent journalist voor het Rotterdams Stadsblad. Schrijf een stukje in de krant over het
bombardement.
> Lees Nederland is bezet.
10
Waarom geeft Nederland zich over?
11
Noem drie dingen die door de bezetting
veranderen.
Rotterdam, 14-5-1940
1
2
3
12
Heb je de les goed gelezen? Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde. Zet er cijfers voor.
De koningin vlucht naar Engeland
Rotterdam wordt gebombardeerd.
Duitsland valt Polen binnen.
Hitler wordt de baas in Duitsland.
Nederland wordt aangevallen.
Frankrijk en Engeland verklaren
Duitsland de oorlog.
Nederland geeft zich over.
13
Bekijk de foto van Rotterdam.
Waarom staan hier geen oude huizen zoals
in andere steden?
24
218224_WB8_Tijd.indd 24
02-12-2010 17:07:51
LB 41-43
3.4 Propaganda en leugens
> Lees Koop! Koop! Koop!
1
5
Op deze poster staat:
Eén volk, één rijk, één leider.
Heb jij wel eens iets gekocht omdat je de
reclame leuk vond?
Ja/nee
Zo ja, wat was dat?
2
Kruis drie manieren aan waarop reclamemakers hun doel willen bereiken.
O Ze trekken vooral geen aandacht.
O Ze stellen dingen mooier voor dan ze zijn.
O Ze gebruiken weinig kleuren.
O Ze gebruiken woorden die gemakkelijk in
het gehoor liggen.
O Ze laten je eerst nadenken.
O Ze herhalen reclames.
3
Beschrijf een reclame die je nu opvallend
vindt.
Welke woorden vind jij passen bij deze
poster? Zet daar een kring om.
vriendelijk
stoer
betrouwbaar
goed
Wat vind je zo bijzonder aan deze reclame?
onbetrouwbaar
crimineel
vader
soldaat
leider
vriendschappelijk
gevaarlijk
netjes
> Lees Leugens.
Welke punten van opdracht 2 herken je in
deze reclame?
6
Noem drie manieren waarop Goebbels voor
Hitler propaganda maakt.
1
> Lees Ideeën.
4
Noem een idee waarvan Hitler de Duitsers
wil overtuigen.
2
3
Bedenk zelf twee manieren om propaganda
te maken.
1
2
25
218224_WB8_Tijd.indd 25
02-12-2010 17:07:52
> Lees Kranten.
7
8
> Lees Oorlogspropaganda, ook nu nog.
Trek lijntjes tussen de woorden die bij
elkaar horen.
reclame
ideeën
censuur
producten
propaganda
controle
10
Je ziet hier een aantal uitspraken. Welke zijn
volgens jou propaganda?
O Overal worden onze soldaten door juichende
mensen begroet.
O Onze soldaten dragen allemaal een kogelwerend vest.
O Wij vechten voor de vrijheid van alle mensen.
O Onze soldaten schieten terug als ze worden
aangevallen.
11
a Maak een poster voor iets wat jij
belangrijk vindt.
Nellie krijgt tijdens de oorlog een brief van haar
vriend Anton die in Duitsland moet werken.
Lieve Nellie,
Ik zit nu in Kreuznach bij een aardige
meubelmaker. Ik moet deze week tafels
maken van kersenhout. Die zijn erg mooi van
kleur. Het eten is redelijk goed. Vannacht is
de binnenstad gebombardeerd door de
Amerikanen. Veel huizen staan nog in brand.
Ik moest meehelpen om branden te blussen.
Gisteren zag ik een trein met honderden
gewonde Duitse soldaten. Ze zagen er
verschrikkelijk uit. We gaan de oorlog
verliezen, riep er een. Leve Duitsland, riep
een ander. Er gaan hier geruchten dat het
Russische leger snel oprukt.
Ik mis je. Ik hoop dat de oorlog snel voorbij is.
Liefs, Anton
Nellie kon niet alle zinnen lezen. Sommige
zinnen waren door de Duitse censuur
onleesbaar gemaakt. Denk na. Welke zijn
dat? Streep die zinnen door.
>
9
b Vind jij dit propaganda of reclame?
Lees Pamfletten.
De Engelsen bedoelen met ‘het nieuwe
Duitsland’ het Duitsland van:
O Hitler
O voor de oorlog
O na de oorlog
c Waarom vind je dat?
26
218224_WB8_Tijd.indd 26
02-12-2010 17:07:53
samenvatting
3 Oorlog
1
Nederland doet niet mee
3
Vul de juiste woorden in.
In 1914 krijgen
en
Hij wil Duitsland
weer
Wereldoorlog. Er wordt
vooral gevochten in Noord-
maken. In 1939 valt hij
binnen. Op 10 mei
en
trekken Duitse soldaten Nederland binnen.
Nederland kiest geen partij, maar
blijft
Vul de juiste woorden in.
Hitler is een
ruzie met elkaar. Daarmee
begint de
Nederland in oorlog
Duitse vliegtuigen bombarderen
In de Eerste Wereldoorlog
De Duitsers dreigen
vechten de soldaten vooral in
Er komen nieuwe en zwaardere
dit ook met andere steden te doen.
,
Daarom
Nederland zich over.
zoals tanks, machinegeweren, vlammenwer-
Nederland is nu
door Duitsland. Er
pers en gifgas. Zij maken van de Eerste Wereld-
komen allerlei vervelende
oorlog een verschrikkelijke oorlog. In
Jonge mannen moeten in Duitsland gaan
sluiten de landen vrede. Duitsland moet de
betalen en
De
krijgen het nog moeilijker.
afstaan. Veel Duitsers zijn het hier
mee eens.
2
Crisistijd
Streep de foute woorden door.
De crisis die in Amerika begint, wordt een
wereldcrisis/landelijke crisis. Ook in Duitsland
zijn veel mensen tevreden/werkloos. De Duitsers moeten ook de schade betalen van de
Tweede/Eerste Wereldoorlog. Hitler is de leider
van de liberale/nationaal-socialistische partij in
Duitsland. Hij vindt het eigen volk/andere volken
erg belangrijk. Hitler geeft vooral de Joden/
de arbeiders en het buitenland de schuld van de
armoede in Duitsland. In 1933 wint hij de
oorlog/verkiezingen en komt aan de macht.
4
Propaganda en leugens
Streep de foute woorden door.
Hitler maakt veel gebruik van propaganda/
verkiezingen. Daarmee wil hij de Duitsers
vertellen/overtuigen van zijn ideeën. Hij spreekt
op grote massabijeenkomsten/vergaderingen
met vlaggen en spandoeken. Hitler heeft zelfs
een speciale minister voor propaganda,
Churchill/Goebbels. In kranten worden leugens/
advertenties geschreven over bijvoorbeeld de
Joden. Er komt vrijheid van meningsuiting/
censuur. Niemand mag meer schrijven wat hij
denkt. Ook de geallieerden gebruiken propaganda. Ze strooien voedsel/pamfletten uit vliegtuigen. Daarop staan teksten die bedoeld zijn
om Duitse soldaten blij/bang te maken.
27
218224_WB8_Tijd.indd 27
02-12-2010 17:07:53