Wondverzorging bij schaafwonden

Blessures
Schaafwonden komen bij skeeleren veel voor en herstellen
lastig. Recentelijk is de manier waarop deze wonden worden verzorgd veranderd. Na het wereldkampioenschap in
­Colombia zijn we een crème gaan gebruiken die direct op
de wond wordt aangebracht. Deze behandeling heeft een
aantal praktische en cosmetische voordelen die in dit artikel
besproken worden.
Wondverzorging bij schaafwonden
Skeeleraars gebruiken ‘Colombian cream’
Leon Meijer
“Het is een drama op de skeelerpiste
vrij moeten kunnen bewegen. Op het
tijdens het wereldkampioenschap in
Europees Kampioenschap te Gera heb
Gijón. De puntenkoers is nog maar net
ik voor het eerst kennis mogen maken
twee ronden bezig of daar gaan de eer-
met een voor mij nieuwe manier om
ste skeeleraars al hard onderuit. Het
schaafwonden te behandelen.
publiek schrikt en wacht gespannen
af of de atleten weer kunnen opstaan.
De huid en haar functies
Soms valt de schade mee, maar in
Om wondverzorging op een juiste ma-
andere gevallen kan de atleet de wed-
nier te kunnen uitvoeren is kennis van
strijd niet meer voortzetten.”
de (functie van de) huid een vereiste.
Schaafwonden zijn onlosmakelijk ver-
Men kan de huid zien als een mechanisch schild dat het lichaam beschermt
tegen allerlei invloeden van buitenaf.
Denk hierbij zowel aan mechanische,
chemische als thermische prikkels die
het lichaam willen binnendringen. De
huid is het grootste orgaan van het
lichaam en vervult vele belangrijke
taken, waaronder de regulatie van
­lichaamstemperatuur en waterhuishouding.
Anatomie van de huid
De huid bestaat uit een drietal lagen:
de epidermis (opperhuid), de dermis
Sara Bak (DEN) is gevallen tijdens het WK
2008 in Gijón.
(lederhuid) en de subcutis (het onderhuids bindweefsel). De epidermis is de
buitenste laag en heeft contact met de
bonden met de skeelersport. Meestal
buitenwereld.
ontstaan ze op de heup, schouder, knie
Bij een schaafwond is de natuurlijke
of elleboog. Dus op gewrichten die
samenhang van de huid of het slijm-
S p o r t g e r i c h t n r. 1 / 2 0 0 9 – j a a r g a n g 6 3 11
vlies verbroken. De beschermende
loop. Het proces is te verdelen in drie
gevormd, is het genezingsproces vol-
functie van de huid is hierdoor dras-
fasen, die ieder vloeiend in elkaar
tooid.
tisch verminderd en de kans op het
overlopen en in bepaalde mate van el-
binnendringen van vuil en bacteriën
kaar afhankelijk zijn:1
staan van ontstekingshaarden.
Behandeling van schaafwonden
Een schaafwond heeft een duidelijke
neemt toe, met het risico op het ont-
1. Exsudatiefase
overeenkomst met de welbekende
In deze eerste fase van de wondge-
brandwond. Bij beide wonden is de
Wondgenezing
nezing treedt direct na het trauma
epidermis aangedaan of zelfs in zijn
Wanneer er tijdens een valpartij een
hemostase (bloedstolling) op, zodat
geheel verdwenen.
wond ontstaat zal ons lichaam pro-
het bloedverlies zo beperkt mogelijk
Op het skeelerparkoers ontstaat een
beren de continuïteit van het weefsel
wordt gehouden. Dit gebeurt onder
schaafwond vaak door een glijdende
zo snel mogelijk te herstellen. Voor
andere door drie belangrijke regel-
val op vuil asfalt. Voor het litteken dat
een sporter is dit echter niet altijd de
mechanismen, te weten vasoconstrictie
uiteindelijk zal achterblijven is het be-
meest praktische manier. Het lichaam
(bloedvatvernauwing), bloedstolling en
langrijk dat de schaafwond direct goed
reageert na een verwonding vaak
weefseldruk.
wordt schoongemaakt, zodat er geen
met een bijzonder agressieve manier
Klinisch ziet het eruit als een plaatse-
vuil achterblijft dat tot een ontsteking
van wondherstel en zal onmiddellijk
lijke ontsteking en dit leidt tot sterke
van de wond zou kunnen leiden.
starten met het aanleggen van de be-
exsudatie (uitzweting van vocht). Het
Een duidelijk stappenplan is essentieel
wondvocht dat uit een ‘verse’ wond
voor de behandeling van een schaaf-
lekt is een mix van vloeistof die ont-
wond. Dit kan er als volgt uit zien:
snapt uit het beschadigde weefsel en
van resten van achtergebleven bloed-
1. Spoelen en reinigen van de wond
cellen. In deze fase vormt het lichaam
Voordat men start met het reinigen
bloedstolsels waarmee het de wond
van de wond is het verstandig om de
reinigt en neemt het maatregelen om
wond eerst goed door te laten bloeden.
infecties te voorkomen. Men noemt dit
Door dit ‘doorbloeden’ zal de wond
proces fagocytose.
voor een groot gedeelte al schoonspoelen. Hierna is het zaak de wond goed
2. Granulatiefase
uit te spoelen met een zoutoplossing
Tijdens de granulatie- of proliferatie­
of water. Een goed hulpmiddel hierbij
fase worden nieuwe cellen gegene-
is de bekende spuitfles zoals men die
kende ‘korstvorming’. Met name de
reerd en wordt granulatieweefsel
binnen de voetbal- of bokswereld kent.
skeeleraar heeft hier erg veel hinder
gevormd. Het aantal fibroblasten
Na dit spoelen dient er steriel gewerkt
van vanwege het mobiliteitsverlies dat
(cellen die bindweefsel aanmaken)
te worden. De voorkeur gaat uit naar
hierdoor optreedt.
in het wondgebied neemt toe, de col-
gebruik van latex handschoenen. Met
Bij een relatief oppervlakkige wond
lageensynthese begint en er groeien
behulp van een pincet en een steriel
zal het lichaam in staat zijn tot totale
capillairen (kleine bloedvaten) naar het
gaasje kan men achtergebleven vuil en
regeneratie. Het eindresultaat van
midden van de wond. Terwijl al deze
huidresten verwijderen.
deze wond is dan ook zo goed als
veranderingen plaatsvinden, neemt
perfect en achteraf zal nagenoeg geen
de exsudatie af. Klinisch manifesteert
2. Desinfecteren
litteken waarneembaar zijn. Dit geldt
dit zich als roodachtig weefsel met een
Na het reinigen is het belangrijk dat
echter niet bij een wond met weefsel­
goede bloedvoorziening.
de wond goed gedesinfecteerd wordt.
Foto 2. Schaafwond afgedekt met Fixomull.
Met behulp van een steriel gaasje en
verlies. Bij zo’n wond is het lichaam in
de meeste gevallen niet in staat direct
3. Epithelialisatiefase
alcohol wordt eerst de huid rond de
te regenereren. Het verloren gegane
Tijdens de epithelialisatiefase vinden
wond schoongemaakt. Vervolgens
weefsel zal in deze situatie worden
verdere weefseldifferentiatie en epi-
moet voorzichtig het vuil van bin-
vervangen door granulatieweefsel en
theelvorming plaats. De wondranden
nen naar buiten geveegd worden om
juist dit proces leidt wel tot litteken-
groeien naar elkaar toe en de wond
te voorkomen dat er vuil in de wond
vorming.
wordt zo geleidelijk bedekt met epi-
wordt geveegd. Houd bij een schaaf-
De fysiologie van wondgenezing kent
theelweefsel. Wanneer de wond con-
wond altijd rekening met mogelijke
een zeer dynamisch en complex ver-
traheert en er littekenweefsel wordt
tetanus-besmetting!
12
S p o r t g e r i c h t n r. 1 / 2 0 0 9 – j a a r g a n g 6 3
3. Behandelen met Inotyolzalf
De naam Colombian cream is niet de
werkelijke naam van het helende middeltje. De officiële naam is Inotyol zalf.
Het wordt door de skeeleraars ‘Colombian cream’ genoemd, omdat de Colombiaanse skeelerselectie het in 2002
is gaan toepassen. Zij waren de eerste
skeeleraars die de crème rechtstreeks
dekkers gebruikt. De keuze van het
schaafwonden is er tot op heden nog
op de wond aanbrachten. De zalf, die
afdekmateriaal moet worden afge-
niet. In de skeelersport heeft deze me-
in Nederland niet regulier verkrijgbaar
stemd op het type wond, de hoeveel-
thode zich echter meer dan voldoende
is, heeft een aantal zeer goede ken-
heid wondvocht (exsudaat) en de fase
bewezen. Na het wereldkampioen-
merken, o.a. een ontstekingsremmend
van genezing waarin de wond zich
schap in Gijón heb ik nog een aantal
effect op de wond.2,3 Verder verkort
bevindt. We kennen de verbandgazen,
herstellende schaafwonden mogen
Inotyol de tijd die nodig is voor de
zwachtels, netverbanden, hechtpleis-
bekijken en die zagen er, zoals ver-
wondgenezing aanzienlijk en omvat
ters en wondpleisters. De schaafwond­
wacht, bijzonder goed uit. Praktisch en
het de oppervlakkige wond snel.2 Een
bedekker die wij gebruiken is Fixo-
cosmetisch gezien dus zeker een aan-
ander belangrijk kenmerk van Inotyol
mull.
winst, waarvan ik vind dat die gedeeld
is dat het de groei van bacteriën op het
Fixomull staat bekend om zijn rek-
moet worden met de rest van sportend
beschadigde huidoppervlak geen kans
baarheid en zelfklevendheid. Het
Nederland. Ik zou mij kunnen voor-
geeft. Het risico op infecties blijft dus
materiaal is bijzonder huidvriendelijk
stellen dat deze behandelvorm ook
zeer beperkt.
en geschikt voor een volledige fixatie
binnen o.a. de wielersport een aan-
Misschien wel het meest aansprekende
op zowel vlakke, gebogen als ook op
winst kan zijn, omdat men daar ook
van dit middel is dat het geen korst-
bewegende lichaamsdelen. Door de
veelvuldig te maken krijgt met schaaf-
vorming veroorzaakt, althans niet zo-
volledige fixatie komen afsnoeringen,
wonden.
als we die normaal gesproken zien na
een schaafwond.2,3 Het voordeel hier-
stuwingen en doorbloedingsstoornis-
van is dat de bewegingsvrijheid niet
beschermd tegen het binnendringen
wordt beperkt.
van bacteriën. Vanwege het feit dat
sen niet voor en is de wond rondom
Fixomull lucht- en waterdampdoorlatend is zal er ook een mindere kans op
verweking van de huid zijn.
Belangrijk om te weten is dat Fixomull
niet onder spanning mag worden aangebracht. Dit om overbelasting van de
huid en het wondgebied te voorkomen. Nadat de schaafwond is verbon-
Literatuur
1. http://www.lohmann-rauscher.be/enid/Interactieve_wondverbanden/Fases_van_het_proces_van_wondgenezing_0ca.html
2. Khorasani G, Hosseinimehr SJ & Kaghazi Z
(2008). The alteration of plasma’s zinc and copper levels in patients with burn injuries and the
relationship to the time after burn injuries. Singapore Medical Journal, 49 (8), 627-630.
3. Al-Kaisy AA, Salih Sahib A & Al-Biati HAHK
(2006). Effect of zinc supplement in the
prognosis of burn patients in Iraq. Annals of
Burns and Fire Disasters, 19 (3), 115-122.
den kan de skeeleraar zijn wedstrijd of
Het onderbeen van skeeleraar Sjoerd Huisman
behandeld met Fixomull.
training weer hervatten zonder hinder
van korstvorming. Douchen met een
verbonden schaafwond is geen pro-
Ten slotte bevordert Inotyol ook de
bleem. In de meeste gevallen zal het
vorming van een nieuwe gezonde
Fixomull er na een dag of 10 vanzelf
huid en zorgt voor een soepel en mild
afvallen. Mocht dit niet zo zijn dan
litteken. Vooral dit laatste cosmetische
kun je het beste het Fixomull bijknip-
aspect wordt door de skeeleraar ver-
pen waar het losraakt en de rest ge-
welkomd.
woon nog even laten zitten.
4. Afdekken
Voor het afdekken van wonden en
Conclusie
huidaandoeningen worden wondbe-
fectiviteit van deze behandelwijze van
Wetenschappelijk bewijs voor de ef-
Over de auteur
Leon Meijer is fysiotherapeut en werkzaam bij Fysiotherapie Oldenoert te
Leek. Tevens is hij als fysiotherapeut
verbonden aan Sportcentrum Leek en
aan de Nederlandse Skate Bond. Zijn
werkzaamheden liggen vooral in de
(sport-)revalidatie sector. Daarnaast is
hij fanatiek triatleet. Vanaf begin dit jaar
begeleidt hij samen met twee andere
fysiotherapeuten de Nationale skeelerselectie op weg naar het EK en WK.
e-mail: [email protected]
S p o r t g e r i c h t n r. 1 / 2 0 0 9 – j a a r g a n g 6 3 13