Het Humaan Genoomproject in de Geneeskunde
advertisement
Het Humaan Genoomproject in de Geneeskunde Peter Marynen Centrum voor Menselijke Erfelijkheid KULeuven –Vlaams Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie Het Humaan-genoomproject, en daarna? • 51 jaar dubbele helix (Watson en Crick) • Het Humaan-genoomproject – Doel en middelen • Sequentie – Unieke bijdragen • Publieke gegevensbanken • Toepassingen – fundamenteel onderzoek • Alu sequenties – mendeliaanse aandoeningen – multifactoriële aandoeningen • farmacogenomics – Kanker • Leukemie : diagnose • Leukemie : nieuwe therapieën taattatgatgaaataaagggacccacacatgtaaaacaagtgcaataaaatgttacagaagcaaatactttttaaaattttttgtataggagtcaagaaggaggaaaaataaattctaagagaaaaaggaagaagtcagaaaaagcttcatatagggcatgagttttgacttgccttcaaagaaacccaggtgttcaccaggtggacaggatggggaggaggattcttagcagtccaggcacagagtgcagcataaacaaagtcgtagaggcataaaacagtacaa tatgttctctggaactacaaagggtttcctatagctggagtgcattgtatgaaaaaaggcgcaagaagaaataagagcaaggaattagaaaagaaagaaatgggctagatcagcaagagccttattttccattctaagtagtagcagccagtggggaagtattaatgtattttggggtatggaaataatttgttcacatctggattttagaaaaaaaattgttctagtcaaaacatggaaaataatttgaaatggagcaatttagcgcagagggagcagttaagaaaataatagt atcagcagcaaatctgggtgagagagttgaaaagcgtaacaagcagatggacagagtggggagtatgaatagacgttaagaatatagtgccaaagggcttgcttattagtttgacagagagggtgacacggaaggagaatttcaggttagcacccagctttctgtctggatgactgatgaatgccagtcattgagatttgaaaaaccattaagagaagcagattgcggaataaatacagagtttagtggggacatatttttgtttgtttgtttccttatggcaagataagtgtaa cataaaagtcacaccatcttaaccattgtaaaatgtacattttggtggcattaagtacattcacattgttgtataaccaatctctgaacttcttgtctcacaaaactgaaaccctgtacccattaaacaacaactccccattccccctctccacagtccttggtgacttccactctactttctgtttctatgagttgactactctagttgttggcaatgtagtagttgactactctagatacctcatataagtggaacaatacagtatttgttttgttgtgattgacttatttcacttagcataaagtcctcc aagttaatctatattgtaacgtgcatcagaattttctttctttttgaggctgaataacattccattgtatgttacaccattttgtttatccattcatctgcctatggacatttggtctgcttccaccttttagctattgtgaataatggcaccttgaatatgcagcagaagagtcataaacctggtagaacctagtaggtaaaagggccaatgacagacccaagttcaaatgttgaactagtaaacaagaagatattcctacatgtttgtatccttgtcagcatgaaaattattttaaggagcttaaggt gaataagttgttggatgacagcccttgctcttccatttaaacccaggtcagtgcctagttactaacacctgcattaatcttgatctcaagctcactttttgtttctaccccttgcatctcatgctgaatcatacattcattaggtaagtttgagtgaattaatacttcatcttctctgaaagggcaaggcactcatgaagtcatggttgaatattgtgccagtaagtgctagtggtcgcctcaatatttatttgtctcttcttctgtagtaataggtttattctgaactcatagacacacagctaaagacta cttttccaagcctcttgcagctagctatggacaaatgatgaggcacgggtgaataagatagttggaagtgacacatacagatttcaaataattccctaaaggtgtatggttttctttccctacaaatcctactttcagttcttttgtacatgcacccagagtggaattgctggatcatatgataattctatttttaacttcttgatggacctctgtttttgttttgttttttacagaggctgcaacattttatattcctactaataatgcacaggggttcggatttctccacatccttgccaacacttgatattt cctgggttttttgataatggccatcctaataggtgtggggacatgaggttttcaatatgcttgtgggacatcgaggcagaaacatctagcatgctgttggatgtgtgattccagaatacagaagagaaatatggtaattgggattattagtaaatgggtgtgcttcagagtgccttaagagaacacaaaaaagaaagaagacaatgatggtgatggagagaactctgagcaacttttcttgatgggcagaagaagtcaagccagtgaatggagtaatgagaggtgcaagtttta agactagagtggccaacagtggcaagtgtcagaaaagggaaaagagagggaatatgagaagaatctacaggatttgacctgtgcaggaagaaagtacagtcatgacaagggagtgctgggggtgcagtgcagaatgagtcaatggattggggaaaatgcagcttctagaaattatctacacagttcctagaaaagaaggtggtaggggaatgaggaggtaaaaaagttggaagaatatgaagttagggtcaaagaaagtaacttggcctctacgattcaggga gggaacgcttttttttttttttttttttttttttcagagacagagtctcactctgtctcacaggttggagtgcagtggcacaatcatagctcacagcagactcaaactcctgacttcaagcaatcctccggccgcagccttttgagtagctaggactacaggtgcacacaactacacatggctaattttttttttttttttgagatggaatcttgctctgtcccccaggctggaatgcagtggcacaatttcactgctcactgcaagctccgcctccagggttcacaccattctccttcctcagcctcct gagtagctgggactacaggcacctgccaccacgcctggctaattttttgtatttttagtagagacaggatttcactgcgttagccaggatggtctcgatctcctgacctcgtgatcagcccacctcggccccccaaagtgctgggattacaggcgtgagccgttgtgcccggccagctaatttttttctttcattttttttttttacagagacagggtcttgctgtgttgcccaagctggcttgaactcctgggctcaaaccatattctgaccttggcttcccaaagcactgggattacaggtgt gagccactgcgcccagccaaggagggaaaaattctaggatataataagatccagggtataaccctgaatgtgccctaaggaagtagagtgaatgaagaccattagactccagaaggtcagaaaacatgagtcaagcaacatatgcaagtcacacatcatgatggaggaaaggaagactgtggacttcaaccgcagatatcacttgtagttgaaggaaaatgaaaaaggagaagaggtggtaaatacaaacggtatgagctggaaaagaggaaggttttttcac agcaaaatgggaaccgtaatggcctggtagtggtccacaagaaccgggggaatgacagcactatctcaagcattcacagtacaacagggtgaaggataatggcagatattcagtatagaaagataaggagaagtcctgtccttggagggaagttagattttggtttagtgaacaagtagagacatccttctgctaaaatactgaaactgttgggcatgcacataaaatggaacaaaggtagggactgagagctaaatgcagagttggggatcaggtctggaagaactt ggagggaataagcacagagactgtcttagtttgggctgtcacaacaaaaataccatagactgggtgacataagcaaagaaagtttatttctcactgttctggagactggaaagtacaaaatcaaggtgctcacataattcatttctaatggcagccctctctctggctcaccaatggctggccacctttgtgctgtattctcagttggtgaaaagcaggcagagaggaagcaagctctcctgtcttttcttatgaaagtccaaacccctctccattagggaggacttaattacctcac aaaatccccatatccaaacaccatcacattgaggattaaggtttaggcatatgaactttggagaaacacaaaaatttagactatagcagtgatatgagggaaaacattaaaagatttgacaaatgatgactaagaatgaggtgatacagacacccctaaaagttgtgcaatgcagagcctgtatagccacatgcaacttgagggactgtcagaccgtgaagaagcttgtaggccatatggtaggaagtttagattttatttcatatttaagagaaggccacggaagggttttg tgttcctagaatttcagtgtggcagtgcagatggaaagaagtagatagatttgagatacgttttaatgagaagcgctaacagatcttgctaactgatttgcatagttgtgagaagagcagatggggaagacagaaaagtcaaggataattctttgatttatggctaaaacaactagttaaatggtggttactgatattaatatgaagaagtctttgggagtatgggagtgggacaagacagatatgggagagaaatttataagttgtgttttgaacataagttttaaaggcctaagag aggcatcaggtgaagcatttgagtcagaccgagtatcttgagctcaaagagaagttaagactgcccagagaaatatgggtgtcagtggctctcaatgacatgacattaaaagtcatggaggccaggcgtggggctcagacctgtaatctcagcactttgggaggctgaggtgggcagaacacttgaggtcaggaattcgagaccagcctggtcaacatggtgaaacctcatctctactaaagatacaaaaattggctgggcatggtgacatgaacctgtaatcccagct actggggaggctgaggcaggagaattgtttgaacctgacagggggaggttgtagtgagccaagatcatgccactgcactccagcctgggtgacagagtgagtctccgtctcaataaataagtaaatacatacatacatatgtacataaataaaagtcatgaagctggaggaaatgacttgggagacagggtggacagaaaaggtaggagagcccaggcaaaagtcatttcttgctttcagatgttatggtggagtaaaatgaattcctattaaaatgacctgcttaagac cgtcatgtttattttattaaaatgtgatttgtatttctctgctcaaaatagtcagctattgtttctcttctgtccaaaatccaacatatctctcttcacctcatttctaggtcatccataggcatgatcagttcttagcttaagaactttccatgtacttgatgttgtaagagaggacctggcaaatacagaaataaaacgattttgttctcacctttaaaaagagtatgcgaagtttactgacagcacagacatgaataggaaataatacaattttccagaaacaactagcaatagaaaatttatttttt cttttttgatgagctaaacttaggactaggtaaagtttattgttaaaagatgtcaggatgtagaggaagatggctaattggggtttaatttatcatggaagtacataaagaggaaggaaagctctacacacgtacaattactttgcttgttcaaagaagaaaagtcctaaacaacatgttacctgcttgtcaataacttgtcaaatgctttgacttttttttttttttgagacggagtcttgctctgtcgcccaggctggagtgcaatgatgggatcttggctcactgcaacctcctcctcctgggt tcaagcgattcttctgcctcagcctcctgagtagttggaatcacaggtgcgtgccacaatgcccagctaatttttgtgtttttagtagaaacaatgtttcactatgttgagcaggctggtcttgaactcctgacctcaggtgatccgcctgcctcggcctcccaaagtgctgggattacaggcgtgagccaccgtgcctggctagatgctttgacatttgaaacctcaatttagctttgttattcttccccaatattggtacaaatgttattttaatgtatcaatttactgctgaggaaacttaagaa cattgagaatttaagaacattgaaatttatgtgacagcaaagagcacagttgggcataaacatcatatgcatgccaaacacatttatgtgtacttgctatatatactggatagtgagcaaggcatttttatttgatctccaattcttgtcatcatttaactcatcatcatctactaaacactctcagtacttctcagagataagtatattaaaacttatcttttaattttttttgccagaaaccaacagaccacaaaacaacaataaaatggaaaacaaatagaatatatggagcactgtagttt gataaggtcataatataagaaatggaaggaggaatatataatatcttcaaactacctacctttgatgtctcccctggtgagcagggagagaaagatacctttaactaagaaagcatattcaggcaagaaactcagcttagaagcaaggaggaagaggtcttttcagagtagttattagtgatttatgtgcttctttgcttgtggaaatcttcattttcaaagcttagctcaaatgctacctccaccacaaaagctattctagtattgttcatcatttcttcagttatgtttaagcaatgccttg aaaggcagctgaaaacagaaaaagatcccttaacaaaaggcaattggttttctcatgaaaccaattaaataaatagaacgatcaatagacaggactgtgagtgattgccttacgatactcataaacagtctataagacttcattctattactttcaacagtgaccaagaagatttactcagcgttaagcactatactaggaattgaagtgatggctatgggatgccctgtttggaggtggacttggtctagcgaagagcctgaggcaaacagaaatatagtcaaataattactat acagtgtgataggcacatggcatagaagcagcatggtgtctagaaggagtgagttgctctgtcccactcaccccccaaatacatctgacctcatctgcattctctctcactcactatactttagctacattttgagtttcttgaacatgccaagtatgcttctacctcagggcctttgcacttcttattcctctgtttgatagtctgtcaccccgaaatccacggggctcacctcctgtctccattcaagtctcttgtatcacttcatcagagtagctttccctgaccactccatataaaattgcacc ccatcacttcattttatattgcttactcttttcacaattcttgtcatcatgacatatcatacgttcatatgtttattatctgactctcttattagaatcaaagctccacaaaagaaagaactttgttttattcactgttgaatctacatagctggaagagttcctggcaaaacaaatgggaagagataaaatgggattcaggaaagatttcacaaaggtgattatacccccagagagtttagaaggatgcaagagattatcataaaaagataagggagctgggaatagctggcagaagtgtgt tcaaaggtaagaaagattaaaaccacatggtttgtttaaataatgtgagatattggttgggcgtaaacccttcatttgtgcttctattacaacacattcacctcttctcttgtaggagagttgtttactgcccctctgtctttctcaataacttcagagttctttaaggggtgggactgtttcactcatgtcttcattttccaagttcttaaacagagcagatattctgtaattgctaaataaataaatgataaaacaatatttattcatcaaggagcaagaaaactcatttagttgttcaattaaaatgg atttctctctgttgacaagcgaatgccctgtttgtaaactttataaatgaaagagacctcagagatcatctaacttggcctttccattttatagatgagaaaactgaagcacagaaaggttgattgcctgactatacaacctgctaggtataatgaagaactgaggccaggcctggtggctcatacatgtaatcccagcactttaggaggcctaggtggaaggattgctagagaccacgagttccagaccagcctaggcaacatggtgagacattgtctctacaaaaaataaaaa attagccaggtgtggtggcacctgcttgtctgtagtcccaggtactcaggaggctgaagtgggaggactgtttgagtctgggaggtagagactgcagtgaacagtgaccctgccactgcatttcagcctgggttacagagtaagactgttttttaaacaaaacaaaacaaaacaaaacaaaacaaaacaaaacaaaacaaaaaaacaggccgggcgtggtggctcatgcctgtaagcccagcactttgggacaccaaggtgggcagatcacctgaggtcaggagtt caaaaccagcctggccaaaatggtgaaaccccctctctactataaatacaaaaattggctgggcatggtggtgcgtgcctgtaatcccagctacttgggaggctgaggcagaagaatcgcttgagcccaggaggtggaggttgcagtgagcagagatcgcaccactgtactccagctgggcaacagagtgagactccgcctcaaataaataaacaaacaaacaaaaaacctagacaaacctagagctccagtttgaaccatggtatgtcatcttttcactggaagat gtgctttcagaagcggcctgaacatttggtttacctattaaaataaaaactgtacatactttatgatctatctttgagaaacagacaaatctgcaaggagccgtgtggatcttcattgtcattttttgttgtagttaaaagtgtaaagtcaaaagcaatctgggtgtacatcaatggagaaatagccatattcactctgtgatagccatactatgcaattttatgaagcacttaaaatagatatagtttgattcatactaaaatgaaaaagagctccaagacacggatgctaaaaaaaaag aaaaaaaaggaagtcgaaggatgatactatactgtactgtactatttaagacttgtcaatctcaggttctcccaccaaaacagcacaacacatgaagtaagtgtataggaaatttcggaatgatgaactccaaacaggatatgcatctgtagcaagggctacctccggagagaagggtaggggaatgaggcggtctttgaccttgacagtaatttatggtttttaacaaggagagtgcattcttcatctattagttttgcttttgttggctgtgaaaattaatttttcgagaaatagtac tgattgtgatttcttctctattcagtgaggaaagggagtgacaggtaatgattctgtatcaaggctgattaaagaataaaagaaggcctttctgaagattaaaaaacaaataaaaagttgagaagaaagagcacgaagagtagaagggaacaatggtgtactcgccagcaatggcaatacgggttattaaaaagaagggtgggggcggggaaccctggccgactcaggacgccacgggaggaagccacgcaaaatagcaaaccgggatcctagaggggcggg gcccacctcagcgcgcaggcgcaaccaggcccaggtggccgccgcggaagcgaagccacctatacgcgccgcgccgcttgggtctcctgcgcatgcgcagacggacctgcgctggaggcttcatctttgccgccgctgccgtcgccttcctgggattggagtctcgagctttcttcgttcgttcgccggcgggttcgcgcccttctcgcgcctcggggctgcgaggctggggaaggggttggagggggctgttgatcgccgcgtttaagttgcgctcggggcggccatgt cggccggcgaggtcgagcgcctagtgtcggagctgagcggcgggaccggaggggatgaggaggaagagtggctctatggcggtacgaaacttcctgtctctgtctctcgggttctctcaggcctcccctcttggccctcaaacggccggcgtccctggcctctcgcgccgccgcttcgggcctctggttgggagtcctgtccggcctgacttaggccgagcgcggcgtgcgcgtgcccccagtccccgcggcggtctcccgcctggcccacgcccaccatgcgcatcc acccctgtggcggccgggccgggctggggggctgtgaccggtcctggcccccggcttcgctgtgctttccccgaggcgtctcgatcgcctagctgctgcgctctttacccttgtttttttctgtcgattctgaggtggtggtttttggtgtctgtttttgccctgtggccttagggtgcccttcctgtcccttctttcagaaacagtcattctgtaataatagctaaataaagttaatgctgtacaactaacgtcttgtttcttgatggtcagtttgtatggaatgcacctgcaagggtacctccttgtctg aaagtcgtgctttaaaaataattaattaagagagagagagagaaagatggcccataaagaaaactctgaatgtctcctgtattaaggtgaagttattcttttttaagagactaccgtttaacctacatcatggaggtatctcatgacccttcggcttatagttttcagtgtcatctcatgtatttgtttttctcaaaataaatttaatgcatcatgtacttctctctagaagggtacttgtttgacatctggtttttaactttaagtcacaatcccttcttgcttgttaacaccagatttgaaagttaatgttt gttccttgcctaaaacatatattcttgattgtctttagaatagaatagtaaaagtgcactttgggcaccatgcaggtccttgatgatgtgactttgataaacttgtaaaaaaaaatcgtttggtggcaagatttagcattagttactactctttgaaatgtgaatgtgtaggatttcttttacaaagatctggaaatcttcattacctcttaaatttaagcttatttttatagcagtaaagtctgatttttttttccataaaataagtatcttgttaagtaattataaggtgatctaactttggatgtgcttatagg cccatgggacgtgcatgtgcacagtgatttggcaaaggacctaggttagtgcttgtgatgatcacttcagattttcataatactagtttctttaagagtggtttctttattttgtttgcttatttatttatttgtttattttacttggtagatgaaaatgaagttgaaaggccagaagaagaaaatgccaggttagtgaaattttctgttgatgcctattacacaggttgtgtgatacaatggttctgtcagttgtcaaaattattttcttacaatcattggcttcattacaacactgacttacaacattttggagg acattgaatcctttaaggattattccagtttcaggacctaatcttacgccaattctatttgttggtagtttaaaggacaaagtttttgaacttaggattggactgattttacactgttaagtaacttgttactcttaagtgaattcagtagtgaagtatacagtataatcgttaagctactgataaaaatattttaacttaattgaaaatgtttttaagtaaatcaggaacactccaaactactgcttttccagtttattaacatttttgatgatataatggcagtttggttgtaatttcaatgctatgtattgtttg cattcaaaatgtaattagctgatttgttataaggttgatttctttgttagattgtaagaaagatgtaagtgttcatttatagaacatatacagggagtcagaattttaccccagatttcaaaaagcaagccatgtaaagaagtacatggagatgtcggctttaccctgaccacatgcattagtgtctgtaatggagggagaggtagttagaagattttaaggaatatttgggtttaaaaagtggaagatatacaacttcataccgagtaagctgcaatcgaaaagataaaacaggtgtta gtgaggatatggggaaataaaaccctcatacacttctggtgggattgtaaaatggtgcagctgctttgaagaacagcctggccattttctcaaatggtgaaacatggagttaccatgtgagtcctccaccttagaggaatgaaaacatattcagacaaaaacttgtacgtgaatattcatagcagcattattcttaatagaaagtggaaaaagaaaacctcgcagctgcatcaactgatgaatggatagattaaatgtgttatatccatacagcggaatattatttggcaaggaca ataaaatgaagtactggtagatgttacaacacggatgaaccttacaaatgtggaagctaaagatgtcagtccgtagagacagattagtggttactaagagttgggtgagtgattgctaatgtatacaaagttccttttgggagtgatgcatacattctggaattagatagttgtgatggttggactatgtgaccatattaaaactcagttgtcctgtttgaatgggtagattgtataatatgtgaattgcatctcaaagctgttacaacaaaaaatggatagagggaaaaagtgagaaat ggaagtagaaatagcttaggaggagctgaaactacagttcagcttccttacccaaaaaatcccctatagtcttttcactcattggtatattatctgaaatgttatttcattttaaaatttatatattcaactcagttcctaattctgatctcaaccacaaagttgagattagttttagtttatgttatgaaagtgattgaatatttctttgtacccattccttcagttggtcaagaaattaattacaggtatagttttacaatcaaatatacttttctatatgataatctttatcccattaatttttatttttattggttac aattttaaaagcttactttctaatcaaacattctttaattttaattccgcaatacacaacttgctaaaatttattggagggaaccttctaccttccctgagtgtcactgtcaacatagctttatattcctttctgcaacttcatttggggagccgttgagttgatttcatcctatgggggaaaaaacaatttcctttacagtgttatttttctagaaaaagcttaaaattttatcatgtttctaacattttaatggtgatagaaaattaaaacttccaaaagagtaggcctattgaagaaaggtactctgcca gacctactgctatctggcttggtacatcattgcattgctctaccaaagttcctgctattagaatttgcccgtttcctactgactggctcattgctgaagcctctgtttttcttaaacattgcattgcagtctccaattgtgttatatctatccaagttttgactaaagaagggatactgttttgtgacgtagaaagcaaatgggacttgcttctggctacctagaagcttatttcagcaggaggtaaatgtactgaacaattatagctgcatatttgttttcttgaagcaagcagtagaacaatgaaaat ataacagttatgttttgactttttatctttcattttgctttatttggtgattgtgctataaaatgccactgtaaagatcaaattgatttaggataattaaaattgattaagtttgtcatatatttttaaaatgtgtaaaaagcttgaattatagcccaccatcaaattataaatcattaataaactgtgaaggcatttgcattcttttttttttttttttttttttttgagacagcatctcacgctgtcgcccaggctagagtgcagtggcatgatcactgcagcctcactgcaacctctatctcctgggttcaagcaatt gtctgcttcagccttccgagtagctgggattacaggtgcccgccaccatgcctggctaatttttttttttttgtatttttagtagagacggggttttaccatcttggccaggctggtcttgaattcctgacctcgtgatccacccacctcagcctctcaaagtgctgggattacaggcatgagcctccacgcccagcctggcatttgcattctacttacaatgttgagtacttgtcttctgcaagttactagaaataacggaataagacagtcagattttaccattactgtctccagtggagacaat aattttaggagctttattaaagcttagaaatactaatataatctatctgtacttccgaaaagtaatgcctgacatgtatacttacttttgttgtttgtagtgctaatcctccatctggaattgaagatgaaactgctgaaaatggtgtaccaaaaccggtaacataaggctttgaaatccagttactgatacaaatctttatcaatagcttcacagtttacatagaaagcaagctggcattttacattaccttcagtatcaggtgttatctggccctttcttacatctcctacttcatctggtgccatcaa aaacatatataggaattaaaatgaggaaaagaaatagtagaaagactgcagaggaaaatagtatgtgcaaaggcttgatgtttattgctttcaaggaattgaatggttataaatctactgaatatagtgagcctggttttcagagcaagttttgagcccacaacctttcactgttacgattttttaacgttgctttttaatgtatgtgacagtccctgactgcatgcctgcatgccattgatactttgtgaggtgaacatatcattggtcctatgaatatttgtgcattttaatcctataaaaggaa ggaagttattgttccggaagtttgaagttgtatacaaaaaagtattttgcctatgtgatctacttatttactatgatgtgattaagcacaaaatagcctttaagagccaaagtaaaatcttcacaaatatagaatttgcatgtagggcctcttctaggtatacaagaataccaagaataactgagcttctacttaactatttggtacttcttatgctttggggtttttttttttaattctttaattgatttggtacattgtatttgtgacactgtgaatcttaaaattgttttcctcttagattcttttttgccaagactt ctcaaatacttattttttataattttatcttgtaggtatcttagtaagttgctttagatctttttgcaagaggggcagatatgatagttaaaaaaaaaatgaggtgttgtttaccacaaggagatgatgccaaaaagatttcatttctttattcatagtcttatcctttttatcctgtagaacatcaaaattatgagttgaaataggtggcagcattataagcttgtaacttttaaattgtatctcaaaaaaatacagagtggggccgggcatggtggctcacgcctgtaattccagcactttgggaggc caaggtgggtggatcacctgaggtcaggagttcgaggccagcctggccaacatggtgaaaccctgtctctgctaaaaatacaaaaattagttgggcatggtggcgggcacctgtaatcctagctactctagaggctgagggccggagaattgcttgaacctgggaggtggaggttgcagtgagctgagatcatgccactgcactcaagccggggcgacaaagtgagagtctgtctcaagacagaagaaagaaaaaaaaaaacagggtggttactttttttagttattag tattagatgttgaaatggattactgaatgtattttataatttgtttatgttcatgtagaaagtgactgagaccgaagatgatagtgatagtgacagcgatgatgatgaagatgatgttcatgtcactataggagacattaaaacgggagcaccacagtatgggtaagttattttttagtaagtaacaattgtgtaaatgctatatagtaaggagagtgtgcctatatcaaactctcagtggttgagtccattgtttttacatttttctattttaacataaaagaacttgttaaagtttcatcatgaatat acttctttgctaaaatacagttaattgattaggcgaaggtacatagaagcagcagtttttgatgctgaatttaaagtgtttttataaaagaattgagtgctaggccaggcatagaggttcatgcctgtaatcccaggactttgggaggccgaggcgggtgaatcacctgaggtcaggagttcaagaccagcctgaccagcatggtgaaaccttatctctactaaaaatacaataattagccaggcatggtggtgggcacctgtaatcccagctactccagagactaaggcagga gaatcacttgaacctgggaggtggaggttgcggtgaacccagatcgagccactgtactccagcctgggtaacagagtgagactctgtctcgagaaaaagaaaaaaaaaaagtactataaattctttgattagaattagaaatccttaaattgtaatttgtatctgtacttattattatttcactttattatccagacctgagtttaggtttttaatttttttgcctaataaaaacaatatcaaaagtatttctttttgttcttaatagtgttttcaggtttctaattctcccttaggccttttaggccaatgtt tgtctccaattttgtattctataaactggaccaagtaaatggactgtcattgactcattgagcgcataaagaatcttacagaaagattggaagggaaatacattgaagtacgaattgtgatttagttacgataggagaataagagtcaatgtgttttgtttttcaaattggctgtataatgtggttattatagcttatgcattggaaacataaaatacattaatttcactatagttcattaagcaacctcatctggaatcaaccagtatatacaaaaatattgttaaatattttattagtagagtcattt gttttcagaagtcatttcaggaagcttaaagccaattcagttattgtcatagtcagttttgtattataataatgactacccatgtaattttaaaatcctagcacctttttagggaacagagtaaagaggctgatttttcatgttaggggtggatattctaaatgtgctcctcattctcatttgggaaagtaaataattacttaatgagaaagttgggcttatactgtagtactagtaggcctttactatctgcatgatgcaaaaggaacacataaaattgtaataattgcatgttcattaaatgttatgta aaattatttgtatttgcaagttatagaacaacttgaagcaaatgacaatttttttggattatggatgggacctttttttggtagaaattgcactcaaatattaaatatacgtggacttccatagtaccttactaaactttatttcttatagcaattttcagttttatgcattgtaattatgtttatacatatttattacctttacacacttcagatttctatagagtagaaaccattgaattcaaaactcttcaaaaaaacaagaaactgtgatttatggagttttctattcctcacattgccttaaatacagttaag tgtgcagtaaatggttattgactaaataaactgaatgttatttagttacagttgtctctgagggtttttccccttagacatttgattatgaaaattttcaaatgctcacaaaagttgaaggaattgacatgtgaatgctcatttacccatcacctagattatacaatctacattttgctttgtttgcttgaactcatatccctctatgcgtttacccatttatcagttgatttattttttattcattttatgcatttcgaaagtaaagtacaggcatttgtgaagagtgtaaagttgtttaacctctatatttcaaggtat atcccttgaaaacaaagtcagtgagaaaatgaaatttgataaacatttacttatgcacagcgttttcagaagcaaatttaaagaacaaactgtgtccaaggactgaattgatttattgtaaattgttaggaaatacaaaatagcattttttttttttttttgcgtaacatacctttgttacaagttcattttatatgtaagtaaggtatgaagaaaagcaactcttaaagtagaaataatttatcttggaaagtagtttgttacctatctctgtgagattgatccatttatgtactcaataaataatttttaa agacataatttatctggcactgtgttaagtagcaaagataatgtgcctttatcaaaccatctgtgatcattccattattattattgtttttacatttaccatgctacaaaagaacccttggtaaaatcaccatgaaatttcatggagttaacaaattagataaagttacatgaaagcagcaattttttatctgtgaatgtattaattgatgagaatacaggaagttattattttccagaggtagtgaggatgccagacatgtgagtaaatattttcagtgcaacataagtgctagaatagaaacat gtacaaagtgattcgaaaggtttgagaggagagttgctaaaagcctacaggtgttgaagagaagatcccagaggtaacatttgaacttgtttgaataatttttgagatgggagacagtggtttttaggtggaggacactgcctaacaataaatatattagatgcgtgccttggaggaagtacatggctggaggataaggtagatgaaaagagatggttgaaatcacttatggaaggagttaggatgcttttgctatgtctttgtagaccttgcaagcttgtccaatgcaccttattttgt tgctgttgttgttctgttttgctttgttttagtcttttagctgcccaaagccatggtttttagtttctgtctccagtgataagtggaaaagaggggtgataaaggggctttactggcctaaccagaaacagaaactaaggactcatgactgtattctctcccttagacacccctaattaggtttttagacaggtcatatcatttgaaaagataactctagcatcagtagttgagatgggttagatagagagacattgactaatagatgtgaagtagttgtccaggtgagatgataatctagactaag gcagcagtagtagagagatgaatgggaaaatagtacatttgagtattagagaaacagaaatatagtcaggcatgtggtatacacctgtagtcccatggacttgggaggctgaggtaggaggattgcttgagccttggagtttcaggccagcctgggcaatatagtaagatcctgtctcaaagaataaatagaaacaaataacatgggtaactggttggttgtggatggaggaggagataaagggctcagtgacttaaagatttctagagcagttaattgggtacaggtggg tgctactgctcccacctcccacaaaacagattcatttgacatgtttattttggagttcctatagaaagtccaagtataggatctagcatttagagtggtctgagacttcatagggatctattggacattatatcaaatttgcctctgcaatttttcataccactaagcttctctacacaggcttctctacaaaggcttgtggcttaaaaaagaaaaatgatgttttaaaaggcagaatggggaatagaaagtagctaggtggaaagcgaagaagctcatttattgaacacttgtggctaagc cttttataaaaatactgttttattctatacggtcctgtaagagaacagtttagagaaaatccttgatttttgtacatttgtagaaaaatcatgtacatcatatgtagataccgctaagtcactttttctgaatttggattgttaaaatgtaaacatcgtgaaggcaggaaccgtaattgtccagctcctcatactttttcctcagcctagaaccatacttgacatggtttggtgctcagtaagcattacatgaattaatcagcctatgaaatgattatttcaagttggtgacgatagtactgcttgacagt agtaatatttggtccactttgtaatttttgcatttctagctgtggagctacagttatttgatacaattaaacattttattgaatttacatttttcttttttaagtagaaaagaaaagtgacagtgcaaatgtaactaaacctaagtcttaaatgtagtacatcagagacaaaagatggaagtaactattattagacccaaagcagtgaatctgaagtccagatggctgaagttctgagagaaaagaaccaaatatataacatgaatataatgtgagaaatatatcattataaacatctgtgactt gaggtcttactgatatctttttttttttttgagatagagtctcgctcttttgcccaggctggagtgcagtggcgcgatctcactgcaagctccgcctcctgggttcacgccattctcatgcctcagcctcctgagtagctgggattacaggcgcccacccccatgcctggctagttttttctattttttagtggagacggggtttcatggtgttagccaggatggtcttgatctcctgacctcgtgatccacccgcctcggcctcccaaagtgctgggattacaggcgtgagccgccgtgcccggc cgtcttactgatatgtttttgttcagtgggagttggtccttctttgcccattcccgttttcttctaacttccctagtaacagaaaagtctcttttaattagtatatttgataatactactcatatataagaatccattatataaagaagtaaagaactgtctgtaaccccgtattacagaaaatgtatacaaggctcatttatacaagtaaaaatgcaatgaattattcaaataattgtatacaagtcttaggtgttttggccaagattacacaactagcaattgacaaaacatttgaatgtgggttggtc caacttcagatatttttttctttatcactgtgtattatattacatctaaaaaggtgcagcttaatattttttcaaatatatacattcatgtaactacagccagatcaagatatgaaacataattggcatcctagaagtttctctcattttgcctcttggtcattaaccacccaccaccggcaaacactgttctgctttcatgctagacttatttttgaatttcttgtcaataaatttctgttatggactgagtactccatgaatagttgaaaaaggatttattaacaatatcaaatgcaagaagaactgaaag gccactagatttgacaacaagttggaggaattttacttatgcttaagagtgctgtatatttaataactgggaggcaaggaaatgaagacaaggggtgtaaactatttttcccttcttagccttatttcttgtgaagtttgttacagtagaatgttgagttattggcaaaaaggtttttgaaatggaaacaagtcaggcttttttttttactgtttttgccttttattgagcaagtgactttaaaaatcagtttaaaatgttttttaaaatatgtgttagctgggcacggtggctcactcttgtaatctcagcatt ttgggaagccaaggtgggaggattgcttgagctctggagttcgagaccagcctggacaacatggtatgagatctcatctatacaaaatttaaaaaataaagatagaaataaaatgtgtgtcacactatccatttactatgtgattgtataatttgtttgtacaaatggaatatattactgttttgtttaagcttttcaggataatttctgtttttttttgtttgtttgtttttaggagttatggtacagcacctgtaaatcttaacatcaagacagggggaagagtttatggaactacaggtaaaatttgt attttctgttgcatcaatagggaaataaggcacatatcttaaataggtcttaatagcttttttttttagtcggggacagagtctggctctgtcactcaggctggagtacagtggcgcaatcttagttcactgcaacctccgtctcctgggctcaaaccatcctcccacttcaccttctcaagtagctgggactgcgggcgtgcaccaccatgcttggccaatttttgtatttttatgtagagaccaggtctcaccatgttgttcaggctgctcttgaactttcgagcttaagtgatctacctgccttgg cctcccagagtgttgggattccatgtgtgagccactgcgcccggccaaggtgataatagctctttttaaagagtaatttttgaccgtacatcacagagactggtaaagtttttctggcaagagtccagtagcacgtattttaggctctgctttgtttggaacccttgccaggttttttgccaggaatagtaaaaagatgtttgttttctgtttgtgtgtgtatatgtgccaggaatagtaaaaaggtgtttatattttctgtttgtctatggtatcgcctggcttcttgcaagtatagctccttcattttgtaat tttataaaacagggacaaaagtcaaaggagtagaccttgatgcacctggaagcattaatggagttccactcttagaggtagatttggattcttttgaagataaaccatggcgtaaacctggtaagattattgtggattatattaatttcaatattttcagtgtgaagtcatcagaaaatttttttgaacatcaatttagaattttattttttcattataattttaattgtcttaagcaaatgatgagtaataatgacttgggattattaaatcttactggtggccttgtattacttaaaatgtagacttattgtt tattataatggcgtttgtaaagggaataatttgatcaaaaatgttatagtctttttgccaccataaatgatagagtgataactgatagaactctaaatttatatttttatagtttagtatatttttgatgctgcataaaaatagagctgaaatatttgtacactaaagttgtgttttatctttaggtgctgatctttctgattattttaattatgggtttaatgaagatacctggaaagcttactgtgaaaaacaaaagaggatacgaatgggacttgaagttataccagtaacctctactacaaataaaatt acggtaattaataaatactccggaatacccttggcttgtctaccgtcccacttttactccccaaataaatcgcttccctataaaagtggttaaatgctatatgatagtttaaaaattccattttgtttaccatgtttgtttttcccttccctcccttttagagtttcgtatttaatgattatctgatgttcttactttcaaatcacagactagccacagctagtttgtctttatatggcctattaattaaatattatgtggtatcttaatggggaatatgttatttaacttaggccgaagactgtactatggaagttac accaggtgcagagatccaagatggcagattcaatctttttaaggtgaattttagtaaattatccttggttgctctcattttttgttcttgagtctgctcccatgccactactcaagggacaagattaaagtggaaatagctaccttttttccaaaccttcagcttcctggtgacttacaaatttgctgattgttgttttatctccacttttgcaagcatgtgaatttatagcctattatactaacaaatgccgagtaaaactattgtttgctatatgttgtgatttcattttgagtcgtaatacatgtttgtaggat agaaaagttagtggcaacagattatgctctcattgtagataatactctaatctttatcaacagaattggaaacttttttgttctctttaaaaaaatggtaaggaaggtggcatactgtttatctctatgacacttataacactgatatcattggtgtaatgccctgatagctcaagatatcttcaaaaatcttaggcattctctgagaggctttaagaactcaacataatgagatactgccattgattttaaaaatttgttcttaaaaggagtaggtttatgtgagagactttgaggttgatactacaa cttgtataacaagtctgatttctggcttctccattccatggtatgatcacagacccagtccaaagaataatactatattgtcatagttcttttatggaaaactgattgtgtactcttttttctttaccttaatagttgactcttatattgaatgacactgggatgaagattgggagtggcttttagattgggttgtatactcagggaactttagtggactggaaagagaccactgctccccttttgggtttgcagccctgtccaccagaatactgccttatgcagtgtgtgtgctatgtctgcagatacaac cactctactgtacacagttctatatagataattttattttaatttacatcctactttgcgtaagtatttggttcttcttttgcaaatattttgaaagtatgtgatgatgtctgttgtgttttaaagggtcatcagttttttctgggttatattgtctatataggcattgaatatattaaacttgactgcaatgggtagaaaagttgtcttaatgaactagttcattagcagcagtgcattttattttcttttaatagaaatgagaactgccatcataaactgttagcttctgtatacttcattttttgtagtagacttaaaaag agaataaaaagaaactcctaggggtcagtctcattgaaggtagccgttatgaatgtgtattttatatacatactgtgtactgaaaaatttattttgaagtttcttttggctatgtgagaggaggtcatagagtattccattctgattggattctgaatgaaagattttaattcgatgggtacagtcttcatggttttcttgccttgatagtgtgtttaaatactaatatgtttggtagaaatactgatttgggaatagggtgtgtattaagaatatgtgtggcaaacattttttctttatgtatattgtggtccgta ggaaatggtggaaatagggccatgatgagcaggacattgattttaaactaacctgcaaacatttgtgtagccaataggaagctgtttgaaagttcctgagcagtagaatgaagtggcagatctggtatttagaaaaggaactggcagcaggatgggctgtagaatgaaaggggtgtgaaacagatagggagctgttgccatactatgggactaaaatgaactagggcctgaactcacttatgaggatgaatgggcaaaggagtggatttaagaattaaaatttattttcata tctgctgcaaatagaattttttcatccttaagtgtgagacagcccatcagcctctttaagataactttatttacttttcattaaacaatttgcaaacccagtaacaagtagaatagtacacatgaacccttaggtgcttatcatacagcttcaacacttaacagtgttttgacattcttgaggtaacagccttttatgtacttcaatatgaataaagtttttttaaaaagcaaaataaaagaaatttaataggtataaaaataaagccactcaattgggtacaaaaacaattgtgtaattatttaatt agagtgaatggcaagagagaagtgactagtgggaatagataacatgtatgtatgagaaaacgttgactacaacgttttcttaaaatattttttattcatttgtgcacatatgcatagattttccccccggcccccccccccgcccccggctgtgaatgtatgagctttgtcaccagttttctgaaattttacagttatgtgtcttggtctgttttcatccattgtaccaagcattctcgatttggaagcacatatccttcacttatggaacactttcttcttttacttttttctctgctttcttttctattctagat aatattggatatcttcgaatggtcttctaattttttttattgtttttctctttttcatcttttccattatctgggagaattttttattcttataatgttattgtacttagttttcatttctgttgttaatttccaagaaaatttttctttattatttagttgtagcatcttattattcatgcctacagtaatgcaatatctttttccctcctctctcaaaggatattaatgataggctgttttgtttctgttagatttttcttttcctgcatagtctgttttcaacttgattatttaagttagttatttttatcttctgacttagacttttctgaaatgtttgttga ttgttggccattcactcatgtaacggtgggctgctaaaattgattggaagctctgtacatctgaatagaacttgcttgactgcaggcttcactggagggctgttttttcacattccctgatgtcagtatttttaggtgtttttctttttgtggtaatcagattttttcagataaggtattccagtattctatctagagggtatatacttggttgatgcaaatgttctggtagctggagcttttaatttctgaatttttgagggtcctgacatgataatcattgtctttgctttctcatcgctgacttaggattcagttttctt tggtctgctcagtcagttactattttttaatctaatttcaaagttctaaattttgttgctttctcagtttttttcttataggttgaaacaaaattgtgataatttatttatggttgtctgtttttcctttttttgactttaacatgtaatgttttcataagttcttaaatttttttataaatataatttaaaatagctacatagtttattatttggatgcaccttagtttacttaacaagggtttttttttaagatattgtttgtaaagttaaacttttacaaatgaagctgtgataggcagccaaaggaaatttcaaaaatatttttcaaa cttttagtacagtggtagcataatttgggtgagtatttagcttctcaaggttgtagacttaagttttgtttggatttgtcagatctgacataaatttgtttttagaaaatagagttactt000 Het humaan genoomproject Doel en middelen Sequentie • Basistechnologie : Sanger (dideoxy ketenterminatie) • Eén experiment : ongeveer 1000 basen Humaan genoom :30 km 1 sequentie experiment : . 1 cm Het humaan genoomproject Doel en middelen Sequentie • Strategie : hiëarchische shot gun methode Humaan genoom :3000 000 000 nt 150 000 nt Geordende verzameling klonen die elk een deeltje van het humaan genoom bevatten BACs (bacterial artificial chromosomes : bevatten elk ongeveer 150 kb van het humaan genoom De sequentie van random fragmenten wordt experimenteel bepaald (+/- 1000 nt per experiment) Als deze sequentiefragmenten worde stapsgewijs geassembleerd om de volledige sequentie te bekomen Het humaan genoomproject Doel en middelen Sequentie • Strategie : hiëarchische shot gun methode • Beperkingen : - met deze technologie geen individuele genomen op aanvraag - enkel wat ‘kloonbaar’ is, werd gesequenced Het humaan genoomproject Unieke bijdragen • ELSI integraal deel van bij de start van het het project • robotics / hoge doorvoer experimenten (high throughput) • bioinformatica • Data ‘onmiddelijk’ publiek • Wie bezit de sequentie van het humaan genoom? • Discussie/ competitie privé initiatieven – academische initiatieven Het humaan genoomproject Unieke bijdragen •Data ‘onmiddelijk’ publiek • Wie bezit de sequentie van het humaan genoom? • Discussie/ competitie privé initiatieven – academische initiatieven J. Sulston J. Watson C. Venter Celera Het humaan genoomproject Unieke bijdragen •Data ‘onmiddelijk’ publiek • Wie bezit de sequentie van het humaan genoom? • Discussie/ competitie privé initiatieven – academische initiatieven Alle data (ruw en geïnterpreteerd) publiek in gegevensbanken Ensembl (The Sanger Institute, GB) The common thread J. Sulston Het humaan genoomproject Unieke bijdragen Publieke gegevensbanken Uitgewerkt voorbeeld, zie “Bijlage Ensembl Vliebergh04.ppt” http://www.ensembl.org Het humaan genoomproject : toepassingen –fundamenteel onderzoek •Alu sequenties –mendeliaanse aandoeningen –multifactoriële aandoeningen •farmacogenomics –Kanker •Leukemie : diagnose •Leukemie : nieuwe therapieën Het humaan genoomproject : toepassingen Fundamenteel onderzoek : alu sequenties Alu herhaling ~280 nt tijd Line herhaling Nu Tijd (evolutie) 100 m jaar geleden Het humaan genoomproject : toepassingen Fundamenteel onderzoek : alu sequenties Mens Muis Het humaan genoomproject : toepassingen Mendeliaanse aandoeningen Kenmerken –ziektes veroorzaakt door 1 gen (zeldzaam) Gen atg cgg tta proteïne met -arg -leu atg tgg tta met -tyr -leu functie + - •mutatie : overgeërfd (van vader en /of moeder) kopieerfout • Muccoviscidose • Chorea van huntington • Neurofibromatosis • ………………. Het humaan genoomproject Mendeliaanse aandoeningen Ziektes veroorzaakt door één gen (zeldzaam) Diagnose Verbeterde klassieke therapieën Gentherapie Beperkingen antwoord op gerichte vragen ‘geen’ algemene screening wetenschappelijk economisch Het humaan genoomproject : toepassingen Multifactoriële kenmerken/aandoeningen Kenmerken bepaald door verschillende genen en verschillende omgevingsfactoren Frequente aandoeningen Hart- en vaatziektes Astma Psychiatrische aandoeningen Alzheimer Kanker ….. Het humaan genoomproject : toepassingen Multifactoriële kenmerken/aandoeningen Gen 1 Gen 2 Gen 3 Gen 4 Gen 5a Gen 6 Kenmerk Bijvoorbeeld : risico voor Alzheimer Omgeving a Omgeving b Omgeving c Omgeving d Het humaan genoomproject : toepassingen Multifactoriële kenmerken/aandoeningen apoE Persoon a :…CTTGTTGC……………….GATTGACC…………… Persoon b …CTTGTCGC……………….GATTGGCC…………… De DNA sequentie van twee personen verschilt in ongeveer 1/700 van de basen. Deze verschillen bepalen mede individuele biologische kenmerken van elk persoon. Onze kennis van de sequentie van het genoom laat toe deze verschillen te bepalen. Het humaan genoomproject : toepassingen Gen 1a Gen 1b Gen 1c Gen 1d Gen 1e Multifactoriële kenmerken/aandoeningen Gen 2d Gen 2c Gen 2b Gen 2a Gen 3 Gen 4 Gen 5c Gen 5b Gen 5a Gen 6 Kenmerk Bijvoorbeeld : risico voor Alzheimer Omgeving a Omgeving b Omgeving c Omgeving d Het humaan genoomproject : toepassingen Multifactoriële kenmerken/aandoeningen Risicofactor apoE apoE2 apoE3 apoE4 Verhoogd risico op Alzheimer Niet voldoende om Alzheimer te ontwikkelen Niet nodig om Alzheimer te ontwikkelen Het humaan genoomproject Multifactoriële aandoeningen aandoeningen Multifactoriële Kenmerken (frequent) Risicofactoren Individuele geneeskunde (Farmacogenomics) Het humaan genoomproject : toepassingen ? Multifactoriële kenmerken/aandoeningen Farmacogenomics : naar een individuele geneeskunde Het humaan genoomproject : toepassingen Multifactoriële kenmerken/aandoeningen Farmacogenomics : naar een individuele geneeskunde Gen 1a Gen 1b Gen 1c Gen 1d Gen 1e Gen 2d Gen 2c Gen 2b Gen 2a Gen 3 Gen 4 Gen 5c Gen 5b Gen 5a Gen 6 Kenmerk Bijvoorbeeld : reactie op geneesmiddel Omgeving a Omgeving b Omgeving c Omgeving d Het humaan genoomproject : toepassingen Multifactoriële kenmerken/aandoeningen Farmacogenomics : naar een individuele geneeskunde Genotypering Het humaan genoomproject : toepassingen Multifactoriële kenmerken/aandoeningen Farmacogenomics : naar een individuele geneeskunde 1 2 3 Het humaan genoomproject : toepassingen Multifactoriële kenmerken/aandoeningen Farmacogenomics : naar een individuele geneeskunde • De tekst van de genetische code vertoont interindividuele verschillen • Deze variaties zijn verantwoordelijk voor de unieke biologische kenmerken van elk individu (inclusief de reactie op geneesmiddelen) • Een analyse van deze varianten laat toe patiënten in groepen in te delen • Elke groep kan dan met de juiste therapie behandeld worden Het humaan genoomproject : toepassingen Kanker Leukemie Normale ontwikkeling van witte bloedcellen specialiseren vermenigvuldigen beenmerg Bloed Het humaan genoomproject : toepassingen Kanker Leukemie Normale ontwikkeling van witte bloedcellen Normale ontwikkeling van organisme specialiseren Leukemie : verkeerde ontwikkeling van witte bloedcel specialiseren vermenigvuldigen beenmerg Bloed Chronische leukemie : verhoogde celdeling Leukemie : verkeerde ontwikkeling van witte bloedcel specialiseren vermenigvudigen beenmerg Acute leukemie : Bloed blokkeren van specialisatie van de cel Het humaan genoomproject : toepassingen Kanker Leukemie Leukemie : verkeerde ontwikkeling van witte bloedcel • witte bloedcellen ontwikkelen zich uit stamcellen in het beenmerg • de ontwikkeling wordt gestuurd door signalen van buiten de cel (groeifactoren) • die signalen bedienen moleculaire ‘schakelaars’ binnen de cel • de stand van de schakelaar bepaalt het lot van de cel • een abnormale stand van de schakelaar (‘geblokkeerd’) leidt tot abnormaal gedrag van de cel leukemie Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Diagnose/prognose Expressieprofielen meten de transcriptionele activiteit van ‘alle’ genen in een tumor cel Clusteranalyse van expressieprofielen van tumorstalen Horizontaal lijn : individueel gen Vertikale lijn : individueel tumorstaal Groen : verlaagde expressie Rood : verhoogde expressie Tumorstalen met een gelijkaardig patroon worden naast elkaar geplaatst Links : clusteranalyse van leukemie Rechts : clusteranalyse van verschillende types normale witte bloedcellen We onderscheide groepen tumoren die elk een patroon vertonen dat overeenstemt met één type witte bloedcellen (rechts ‘activated blood Bcellls’, links ‘GC B-cellen’ Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Diagnose/prognose Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Diagnose/prognose Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Diagnose/prognose Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Therapie Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Therapie Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Therapie Chromosoom 9 ABL NUP214 NUP214 -ABL episomen Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Therapie NUP214-ABL1 is een actief kinase Episoom vorming Signaal uit aan Inactief kinase Actief kinase X ABL1 P IMATINIB NUP214-ABL uit Inactive doelwit CRKL aan Actief doelwit X P CRKL X Cell proliferatie Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Therapie controle Leukemie + NUP214-ABL1 Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Therapie • Chromosoomafwijkingen leiden tot abnormale genen • Abnormale genen vormen foute eiwitten • Foute eiwitten veranderen het gedrag van normale cellen • Leukemie is een voorbeeld van dergelijk abnormaal gedrag • Identificatie van de genetische afwijking • Analyse van het foute eiwit • Ontwerp van geneesmiddel dat het abnormaal eiwit corrigeert • Correctie van het abnormaal gedrag van de cellen Het humaan genoomproject : toepassingen Leukemie Therapie • Fundamenteel onderzoek van het genoom leidt tot een inzicht in de moleculaire processen die leiden tot de ontwikkeling van kanker • De kennis van deze processen leidt tot de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen tegen kanker • Op dit ogenblik zijn er enkele nieuwe geneesmiddelen die volgens dit model ontwikkeld werden Bijsluiter : •Deze therapievormen zijn door hun aard gericht tegen specifieke tumoren • Niet alle ziekten worden veroorzaakt door fouten in de genen Het Humaan-genoomproject, en daarna? • 51 jaar dubbele helix (Watson en Crick) • Het Humaan-genoomproject – Doel en middelen • Sequentie – Unieke bijdragen • Publieke gegevensbanken • Toepassingen – fundamenteel onderzoek • Alu sequenties – mendeliaanse aandoeningen – multifactoriële aandoeningen • farmacogenomics – Kanker • Leukemie : diagnose • Leukemie : nieuwe therapieën
