Spectrum HiSPARC CROP Spectrum van licht HiSPARC CROP Absorptie“lijnen” • Ontdekt in het spectrum van de zon (door Fraunhofer) • Hij noemde dit “lijnen” omdat het donkere lijnen, op het zichtbare spectrum, lijken. HiSPARC CROP Fraunhofer: absorptielijnen uit het zonlicht (golflengten in Ǻngstrom; 1 Ǻ = 0.1 nm) HiSPARC CROP Zonnespectrum HiSPARC CROP Emissie spectrum Insert various emission line spectra here HiSPARC CROP Emissielijnen foto: groen: zuurstof; rood: waterstof (blauw: Röntgenstraling) Planetaire nevel NGC 6543 Orion Nevel HiSPARC CROP Het optische lijnen emissiespectrum van een jonge ster HiSPARC CROP Kosmisch deeltje treft een kern in een fotografische emulsie 50mm HiSPARC CROP Kosmische Stralen Energie Spectrum Kosmische Stralen Flux (1 deeltje per m2-sec) (1 deeltje per m2-jaar) (1 deeltje per km2-jaar) HiSPARC CROP Energy (eV) Veeldeeltjes, (bijna) niets op aarde Niet zoveeldeeltjes , air shower op aarde te zien Weinigdeeltjes HiSPARC CROP Energie van deeltjes Koud CO2-molecuul in de ijskast (1400 km/h) 0.02 eV Stikstof (N2 ) bij kamertemperatuur (1850 km/h) 0.03 eV Deeltjes aan het oppervlak van de zon (6000 oC) 0.75 eV Energie gegeven aan een elektron door een AA-batterij 1.5 eV Elektronen versneld in de beeldbuis van de TV (~1/3 lichtsnelheid) 30,000 eV Hoge energie protonen in een deeltjesversneller 1,000,000,000,000 eV HiSPARC CROP 1 Joule = 6.2 x 1018 eV Stuiterbal die over je huis stuitert 6 x 1018 eV Aangeworpen honkbal, strafschop bij voetbal 5 x 1020 eV Hard geslagen ijshockeypuck 1 x 1021 eV De hoogste energetische kosmische stralen zijn subatomaire(!!) deeltjes met de energie van macroscopische(!!) voorwerpen 4 x 1021 eV = 600 joules HiSPARC CROP Kosmische Stralen Spectrum Protonen bij CERN stuiterbal strafschop Hockey Puck HiSPARC CROP Energy (eV) Twee mogelijke bronnen van deze kosmische stralen Botsende melkwegstelsels Actieve kernen van Melkwegstelsels HiSPARC CROP GZK grens 1966 - K. Greisen - G.T.Zatsepin & V.A.Kuz’min De kosmische achtergrond straling maakt het heelal ondoordringbaar voor Ultra Hoge Energie Kosmische Stralen. HiSPARC CROP GZK Cutoff 1966 - K. Greisen - G.T.Zatsepin & V.A.Kuz’min p Vb: p *+0 p ++ n en soortgelijke reacties remmen E>1020 eV over een lengte van 30 Mlichtjaren. Het centrum van de Virgocluster ligt op ongeveer 60 Mlj Alle E>1020 eV van Primaire Straling moet veroorzaakt worden binnen 300 Mlj van de aarde HiSPARC CROP