51031 Allerheiligen

151031 Allerheiligen
In de afgelopen jaren ben ik een aantal keren in Assisi geweest. Ik wil dan graag een half uurtje in
stilte in de crypte zitten, die onder de twee kerken met de afbeeldingen van Giotto ligt. Een kleine
ruimte zonder opsmuk, met een zuil waarin de stoffelijke resten van Giovanni di Pietro Bernardone,
Johannes zoon van Petrus Bernardone in onze taal, maar wereldwijd bekend als Franciscus van Assisi
en naamgever van de huidige paus. In de ruimte zitten een handvol mensen zoals ik, stil of biddend.
Door het smalle pad tussen de banken en rond de zuil een constante tocht van mensen: devoot of
nieuwsgierig. Miljoenen mensen zijn in deze kleine ruimte geweest. Miljoenen mensen zijn door
Franciscus geïnspireerd. Iets verderop ligt de kleine plaats Santa Maria degli Angeli. Een enorme kerk
gebouwd over een kleine kapel heen, de Portiuncula genoemd. Dat is de kapel waar Franciscus een
helder besef kreeg van zijn roeping. Een roeping om dienstbaar te zijn aan de armen en zó de kerk te
hervormen. ‘Hic Locus Sanctus est’, deze plek is heilig, hebben de Franciscanen op de vloer bij de
ingang van het kapelletje aangegeven. Franciscus als voorbeeld van heel veel inspirerende mensen.
Sommigen zijn ‘heilig verklaard’, d.w.z. gecanoniseerd, in een lijst opgenomen en hebben daardoor
‘door de tijd’ heen een plaats ingenomen in het leven van veel gelovigen. Niet omdat ze perfect
waren, maar omdat ze inspirerend kunnen zijn. Maar er zijn ook veel verklaarde heiligen die ons
niets meer zeggen. In het secretariaat staat een boek met de naamdag van veel onbekende heiligen.
Wat is heilig en wat maakt iemand heilig?
Allerheiligen, maar ook Allerzielen, nodigt uit, om samen en ieder voor zich, bij die vraag stil te staan.
Het is waardevol, je opnieuw te realiseren, wie voor jou bijzonder betekenisvol en heilzaam waren, iets
van de goedheid van het leven, de goedheid van God lieten zien. Je geholpen hebben te geloven in het
leven, alle menselijke broosheid, ontgoocheling en zelfs gruwelijke waanzin ten spijt. Het gaat dus om
je eigen heiligen! Om mensen om je heen, die op hun wijze, hoe gebrekkig ook, jou iets hebben laten
zien en voorgeleefd van wat in de Bergrede ons vandaag werd aangezegd. Wezenlijke waarden die niet
kloppen met de hedendaagse spelregels voor succes: zachtmoedigheid, vredelievendheid, integer zijn,
honger naar gerechtigheid, barmhartigheid, verdraagzaamheid, armoede van geest, vervolgd worden
omwille van de gerechtigheid. Heiligen, dat zijn de mensen om u heen, waarop u zich richt, waaraan
u zich optrekt. Die heiligen verrichten geen wonderen, of het moet een wonder zijn dat er mensen
zijn die zich uw lot, uw situatie aantrekken. Heiligen zijn voor mij mensen die doen waarvoor ze
willen staan en met hun acties vrede en gerechtigheid dichterbij brengen. Lichtende voorbeelden
zijn nodig omdat de kerk ook leeft in het besef dat het geloof niet stand houdt, wanneer er niet
telkens opnieuw mensen zijn die in hun tijd en hun levensomstandigheden de zaligsprekingen van
het evangelie beleven. Verreweg de meesten zullen nooit zalig verklaard worden door de kerk en
zullen dat ook niet willen. Dat zijn de mensen die zalig gesproken worden door Jezus.
Heiligen zijn daarmee voor mij geen verre onbereikbare ideale personen, maar mensen dichtbij. Uw
heilige zit misschien nu wel naast u. Een persoonlijke noot: in een moeilijke fase in mijn leven kwam
ik in Diepenveen terecht bij de Cisterciënzers. Ik trof daar een monnik met een begrijpend hart en
een luisterend oor. Zijn kloosternaam was Joannes, misschien niet toevallig. Toen hij op hoge leeftijd
stierf zat de kloosterkerk bomvol met mensen uit het hele land. Mensen die hij had ‘aangeraakt’,
geïnspireerd en weer op weg had geholpen. Joannes uit Diepenveen, zijn rust, zijn luisterend oor, zijn
richtinggevend commentaar brachten mij acceptatie, brachten mij gerechtigheid. Hij is mij heilig.
Het feest van Allerheiligen gaat ook over heel die stoet van mensen die onopvallend voor anderen
hebben gezorgd, voor anderen hebben gestreden. Al die mensen met het hart op de goede plek: een
hart dat klopt voor medemensen in nood. Of ‘de zuiveren van hart’ zoals ze in het evangelie worden
genoemd, mensen die zonder bijbedoelingen of eigenbelang denken aan anderen, vredes-engelen en
mensen die niemand over de tong halen, die het verdriet van anderen delen, mensen die ondanks
hun povere omstandigheden niet moedeloos worden en strijden voor gerechtigheid. Mensen door
Jezus ‘zalig’ genoemd: gave mensen, heelmakers, bondgenoten van God, van zijn keurmerk en zegel
voorzien. Wij allen kennen er wel een paar. Ze staan niet op een voetstuk, zijn en worden geen
pilaarheilige in een kerk, maar zijn op hun manier heilig. Zij laten iets zien van het leven zelf, en dus
van Gods boodschap voor ons. Toen ik vorige week donderdag het AZC in Azelo verliet, vroeg een
jongedame met een schrijfblokje in de hand, wie ik was en van welke organisatie. We kwamen in
een kort gesprek. Wat mij opviel was de waardigheid waarmee zij de bewoners benaderde en over
hen sprak. Dat was geen idealisme, maar respect. En natuurlijk, het is haar werk, maar haar
uitstraling stond haaks op hetgeen we dagelijks in de krant lezen. Dat zijn de momenten dat ik ervaar
dat heiligen, een werkwoord is. Het werkwoord heiligen betekent ‘helen’. Heiligen is werken aan
vrede en gerechtigheid, werken aan Gods koninkrijk. U noch ik kan dat op wereldschaal. U en ik
kunnen dat in de omgeving waarin we leven. We kunnen dat door het visioen van Jezus, zoals dat in
de zaligsprekingen naar voren komt, werkelijk te maken. Aandacht voor elkaar, opkomen voor elkaar,
elkaar niet laten vallen. Vrede brengen in de kleine cirkel om ons heen. Werken aan gerechtigheid
voor hen die zich verlaten voelen.
In ons credo zingen we ons geloof uit in de gemeenschap van de heiligen. Voor mij is dat de
gemeenschap van allen die zich geroepen weten, geroepen om waarachtig te leven , om te leven naar
het voorbeeld van Jezus, om te leven met de woorden van het evangelie van vandaag in het hart. Dat
maakt ons allemaal heiligen in de wachtkamer, wie weet komen we er ooit nog eens uit. Of om met
moeder Teresa te spreken: ‘we zijn als christen allemaal geroepen om heilig te worden’.
Allerheiligen en Allerzielen wordt niet voor niets “achter elkaar” gevierd. Herinneren wij juist niet in
hen die ons verlaten hebben de heiligende daden?
Vandaag gedenken wij al die mensen die ons door hun leven dierbaar waren en zijn, ons heilig zijn.
Daarom bidden we straks ook in de voorbeden:" voor hen die kracht uitstralen, liefde geven, recht
doen; dat zij staande blijven in ons midden"
U vergeeft mij als ik afsluit met nog een concreet voorbeeld. Als ik vanavond denk aan wat mij dierbaar
is, wat voor mij heilig is, dan denk ik aan mijn overleden ouders. Aan de kracht en liefde die zij
meegaven, de richting die zij wezen en het voorbeeld dat zij gaven.