Bram Stoker`s Dracula Muziek Wat

Bram Stoker's Dracula
Muziek
Wat
schema muziekscore
[Uit de lesnota's van Harry Kümel]
Filmmuziek is slechts sinds kort gerespecteerd in het klassieke milieu, omdat ze steeds werd aanzien als
‘gelegenheidsmuziek’: muziek dus, die niet rechtstreeks uit het hart van de componist komt. Tegenwoordig hoor je
echter ook partituren van musicalgrootheden als Rogers & Hammerstein of Bernstein al eens vaker in een
concertzaal of op de klassieke radio.
Filmmuziek heeft een lange geschiedenis, die eigenlijk zelfs begint vóór het ontstaan van het medium film zelf. Eind
18de eeuw waren voor vertoningen met de ‘magische lantaarn’ grote machines, zoals rijdende projectoren, nodig om
de spektakelwaarde te verhogen. Deze maakten echter een hels kabaal dat moest overstemd worden met stemmige,
sfeerscheppende muziek.
Ook daarvoor al werd het brengen van fictie voor een publiek ondersteund door een muziekscore: het woord melodrama uit de theaterwereld verwijst er niet voor niets naar. Ook in theater werd muziek onder meer aangewend voor
het overstemmen van decorwissels. Deze praktische invulling van wat wij nu als een artistiek medium zien, is iets
wat in de hele filmgeschiedenis terug te vinden is: films maken komt uiteindelijk vooral neer op het oplossen van
problemen, vaak komt het puur creatieve aspect slechts op de tweede plaats.
De stomme film werd steeds begeleid, soms door een enkele pianist, maar vaak ook door hele orkesten.
Tegenwoordig worden dvd ’s uitgebracht met die oorspronkelijke georkestreerde score, wat van belang is voor een
‘juiste’ beleving van die vroege films.
Filmmuziek creëert de sfeer van een film. Dit kan ze doen door de gebeurtenissen op de voet te volgen, ermee in
contrapunt te werken (als tegenmelodie) of door te ‘mickey-mousen´, waarmee bedoeld wordt dat elke handeling
muzikaal wordt benadrukt. Een voorbeeld hiervan vind je terug in de cartoons van Tom en Jerry, en de techniek
wordt vaak gebruikt bij comedies en de vroegere Amerikaanse films door componisten als Dimitri Tiomkin.
De Amerikaanse filmmuziek stamt rechtstreeks af van de Duitse/Centraal-Europese filmtraditie. Vele componisten in
Hollywood waren Europese joden, die geëmigreerd waren en hun talenten ten dienste van de filmindustrie stelden.
Deze instroom voedt de filmmuziek tot op vandaag, met componisten zoals Franz Waxman of Erich Wolfgang
Korngold.
Het effect van muziek: analyse van The Great Dictator
Charlie Chaplin componeerde meestal zelf voor zijn films. Zelf was hij niet muzikaal onderlegd, maar hij bepaalde de
melodie, die dan later werd georchestreerd door anderen. Zeker in die jaren was het niet ongebruikelijk dat een
regisseur zelf zijn muziek schreef, ook niet voor een ‘serieus’ regisseur als Jozef Von Sternberg.
De muziek die Chaplin gebruikt staat vaak dicht bij populaire genres. Zo vinden we bijvoorbeeld het schlagergenre
terug in films als City Lights (1931) en Limelight (1952).
De ‘wervelende krantenkoppen’ of newsreels zijn een klassieke
montagetruc. De muziek die bij zo’n journaals hoorde was
gelijkaardig aan die van de stomme film. Ze volgt bijvoorbeeld de
inhoud van de krantenkoppen (zoals de overschakeling van een
majeurakkoord naar een mineurakkoord wanneer het woord
‘Depressie’ in beeld komt, om van een triomfantelijke naar een
trieste sfeer te gaan) en maakt gebruik van bekende melodieën
(bij de gekende 9de Symfonie wordt bijvoorbeeld een Duitse
soldaat getoond). Zo krijg je een muzikale collage, waarin naar
hartelust wordt gerecycleerd.
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
Dit hergebruik vinden we ook terug in enkele scènes met het
joodse kappertje, dat ondanks zichzelf de held van de film wordt.
Wanneer deze wordt voorgesteld in het getto van het land
Tomenië wordt muziek gebruikt die gestoeld is op klezmer en
Poolse en Letse etnische tradities, beide landen waar een groot
deel van de joodse bevolking toen vandaan kwam.
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
Van een andere orde is de incidentele muziek, het nabootsen van
geluiden en muziekjes die echt in het beeld aanwezig zijn,
bijvoorbeeld een orkest dat ten dans speelt in een balzaal. Op
filmvoorstellingen gebeurde het zo wel eens dat een piepklein
orkestje het geluid van een vijftigkoppig orkest moest zien te
produceren.
Bij Chaplin horen we de Hongaarse mars die op dat moment
zogezegd uit de radio komt en door hem in bewegingen wordt
nagebootst. Hier gebeurt dus het omgekeerde van Mickey
Mousing, waarin het de muziek is die de handelingen volgt.
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
In een andere scène moet iemand zich opofferen om de dictator
Hinkel te kunnen doden. De samenzweerders krijgen pudding
toegestopt waarin ergens een geldstuk verborgen zit om een
vrijwilliger aan te duiden. Elke beweging tijdens het eten wordt
weerkaatst in de muziek. Dit effect wordt vaak gebruikt, en heeft
een parodiërend effect. Om de dramatiek te verhogen wordt de
muziek ook steeds luider, en verhoogt de toon, waardoor de
muzikale constructie de filmconstructie op de voet volgt.
Ook dit stukje muziek, getiteld “L’enterrement d’une marionette”,
is weer ‘geleend’, deze keer van de Franse componist Charles
Gounod, en werd later nog in Hitchcocks TV-serie gebruikt.
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
Het gebeurt niet zelden dat de muziek die componisten gebruiken
reeds eerder bestond. Chaplin maakt in The Great Dictator
ironisch genoeg gebruik van Wagners muziek. Een eerste keer is
dat in de beroemde scène waarin de dictator met de wereldbol
speelt en we een melodie uit Wagners ‘Lorengrin’ te horen
krijgen. Deze melodie weerklinkt helemaal op het einde weer,
wanneer het joodse kappertje, die men verwarde met de dictator,
zich via de microfoons van de wereldpers met zijn sentimentele
vredesboodschap tot zijn van hem gescheiden vrouw richt. De
muziek krijgt op het einde dus een heel andere invulling en
Chaplins knipoog bestaat er nu uit, dat Wagner – die in 1850 het
werk 'Das Judentum in der Musik' publiceerde - eigenlijk alom
geboekstaafd stond als fervent antisemiet.
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still
The Great Dictator - still