Goede voeding remt gezichtsverlies

MON02 PAG 05
28-03-2006
17:38
Pagina 3
MACULA DEGENERATIE
Tekst: Emile Hilgers
Beeld: Levien Willemse
OOGHEELKUNDE
Goede voeding remt gezichtsverlies
Vitamine E en zink
vertragen de ontwikkeling van macula
degeneratie. Dat concludeert oogarts in
opleiding dr. Redmer
van Leeuwen na
onderzoek onder
55-plussers uit Rotterdam-Ommoord.
L
eeftijdgebonden macula degeneratie is een oogaandoening die bij ouderen schade
veroorzaakt aan het centrale
deel van het netvlies (macula) waardoor de gezichtsscherpte
afneemt. Omdat alleen het centrum
van het beeld uitvalt, leidt macula
degeneratie op zich niet tot volledige
blindheid. Het is echter wel een veel
voorkomende oorzaak van slechtziendheid. In Nederland komt de aandoening voor bij één procent van de
zeventigjarigen en bij vijf procent van
de tachtigjarigen.
Een geneesmiddel is er nog niet.
Daarom wordt wereldwijd veel onderzoek gedaan naar de oorzaak en
ontwikkeling van macula degeneratie.
Onderzoekers van Erasmus MC hebben hierbij gebruikgemaakt van gegevens uit het Rotterdamse ERGO-onderzoek.
Voortekenen
Dr. Van Leeuwen: “Ik heb binnen de
populatie gekeken naar: welke mensen hebben na zeven jaar macula
degeneratie of de voortekenen ervan
ontwikkeld? Dat hebben we vervolgens gecorreleerd met gegevens over
hun voedingsgewoonten die wij aan
het begin van het onderzoek, in 1990,
via vragenlijsten hebben geregistreerd.”
Volkorenbrood eten geeft minder kans op macula degeneratie
Zo kwam aan het licht dat ouderen
die via hun voeding veel vitamine E
en zink binnenkrijgen, minder kans
hebben om de voortekenen van macula degeneratie te krijgen. Voor dr.
Van Leeuwen was dat geen verrassing.
“Al dertig jaar wordt gedacht dat oxidatieve stress, dat is een bijwerking
van de normale stofwisseling, een rol
speelt bij de ontwikkeling van macula degeneratie. Verondersteld wordt
dat op het netvlies die oxidatieve stress
hoog is, omdat er continu lichtbelasting is en omdat het netvlies een zeer
goed doorbloed orgaan is. Bescherming tegen die oxidatieve stress loopt
normaal onder andere via de vitamines, waaronder vitamine E en zink.”
De resultaten van zijn onderzoek sloten aan bij een Amerikaanse studie
waarbij ouderen met macula degeneratie vitaminesupplementen kregen of
VOEDINGSADVIES
Van Leeuwen adviseert patiënten bij wie hij voortekenen van macula degeneratie heeft
gezien, goed op hun voeding te letten. “Dat betekent voldoende vitamine E en zink.
Vitamine E zit in plantaardige olieën, volkorenbrood, eieren en noten, zink in vlees, vis,
melkproducten en ook weer volkorenbrood.”
Patiënten die al macula degeneratie in een eindstadium hebben, krijgen supplementen
met hoge doses vitamine E en zink, maar die hogere doses zijn niet zonder bijwerkingen, dus patiënten met voortekenen krijgen ze niet voorgeschreven.
een placebo. “Dat waren min of meer
dezelfde vitamines die ik heb gevonden. Bij patiënten die de supplementen kregen, werd het ziekteproces iets
vertraagd.”
Worteltjes
De wijsheid dat peen en bladgroenten
goed voor de ogen zijn, ontkent dr.
Van Leeuwen niet. “In mijn studie is
dat niet gebleken, in andere studies
wel. De bekende worteltjes zijn vooral van belang voor de ontwikkeling
van het netvlies bij kinderen. In
Amerika loopt een nieuwe studie
waarbij specifiek naar het effect van
deze carotenoïden wordt gekeken.”
“Voeding spreekt enorm tot de verbeelding”, weet dr. Van Leeuwen. Zijn
publicatie over deze studie, eind
2005 in de Journal of the American
Medical Association, heeft dan ook veel
aandacht gekregen in de media, variërend van CNN tot Life Extension
Magazine.
Erfelijke aanleg
Toch is de Rotterdamse oogarts bescheiden. “Het onderzoek naar macula degeneratie gaat met kleine stapjes.
Ook binnen ERGO gaan we door. We
gaan bijvoorbeeld ook kijken naar genetische factoren. De vraagstelling is:
hebben mensen met erfelijke aanleg
voor macula degeneratie meer of minder baat bij de juiste vitamines dan
degenen die die aanleg niét hebben?” ■
EERDER ERGO-ONDERZOEK
Het ERGO-onderzoek is een een bevolkingsonderzoek van de vakgroep Epidemiologie en Biostatistiek van Erasmus
MC onder duizenden mannen en vrouwen van 55 jaar en ouder woonachtig in
de Rotterdamse wijk Ommoord. Daarbij
wordt samengewerkt met plaatselijke
huisartsen en apothekers.
Het doel van het ERGO-onderzoek is
inzicht te krijgen in oorzaken van chronische ziekten bij ouderen, waaronder de
oogziekten macula degeneratie en glaucoom. Eerder werd binnen het ERGOonderzoek al aangetoond dat er een
verband is tussen macula degeneratie
en roken. Roken verhoogt het risico van
macula degeneratie.
Uit familieonderzoek blijkt tevens dat
het risico op macula degeneratie voor
eerstegraads familieleden van aangedane personen ruim vier keer verhoogd is.
Geschat wordt dat ongeveer eenkwart
van alle macula degeneratie in de algemene bevolking door genetische factoren wordt veroorzaakt.
MONITOR
april/mei 2006
5