1 Hoe veroorzaken fouten in onderhoudseiwitten de

Hoe veroorzaken fouten in onderhoudseiwitten de ernstige hartspierziekte ‘gedilateerde
cardiomyopathie’ bij jonge kinderen? Deze vraag hoopt professor Harm Kampinga (Universitair
Medisch Centrum Groningen) de komende 3 jaar op te helderen. De Hartstichting en Stichting
Hartedroom investeren gezamenlijk € 266.930* in zijn onderzoek.
Dilaterende cardiomyopathie is een hartspierziekte waarbij het hart zo verzwakt en vergroot raakt
dat het steeds moeilijker bloed kan rondpompen. Er zijn volwassenen met DCM maar de ziekte kan al
toeslaan op de kleuterleeftijd. De ziekte kan zeer ernstig verlopen, met een harttransplantatie als
enige uitweg.
Bij een deel van de patiënten is de ziekte erfelijk. In meer dan 30 genen zijn fouten ontdekt die deze
hartspierziekte kunnen veroorzaken. De meeste van deze genen sturen eiwitten aan die ervoor
zorgen dat hartspiercellen kunnen samentrekken. Hartspiercellen moeten kunnen samentrekken om
het hart te kunnen laten pompen. Bij bijna alle vormen van gedilateerde cardiomyopathie klonteren
deze samentrekkingseiwitten samen in de hartspiercel. Dit zorgt ervoor dat de hartspiercel niet goed
meer werkt.
Een aantal van de ontdekte fouten komen voor in drie eiwitten die deel uitmaken van het
onderhoudssysteem van de hartspiercel. Deze eiwitten zorgen er niet direct voor dat de
hartspiercellen kunnen samentrekken, maar ze zorgen voor het onderhoud van de
samentrekkingseiwitten. Deze helper-eiwitten – ofwel chaperonne eiwitten– zorgen er dus voor dat
de samentrekkingseiwitten hun werk goed kunnen doen.
In samenwerking met professor Van der Velden (VUMC) en de dr. Vos (Isala Klinieken Zwolle) gaan
professor Kampinga en dr. Brundel (beiden UMCG) onderzoeken hoe fouten in deze drie helpereiwitten gedilateerde cardiomyopathie kunnen veroorzaken. Ze gaan ontrafelen wat er precies mis
gaat door de fouten in deze eiwitten. Ze testen dit in ziekte hartcellen die zijn gemaakt van
huidcellen van jonge patiëntjes. Ook gaan ze bestuderen of andere helper-eiwitten – de cel beschikt
over meer dan 100 helper-eiwitten die deels hetzelfde kunnen – het werk van de zieke helpereiwitten kunnen overnemen.
Professor Kampinga probeert inzicht te verwerven in hoe fouten in deze helper-eiwitten DCM
veroorzaken en op welke manier dit proces te corrigeren is. Zo hoopt hij niet alleen
aanknopingspunten te vinden voor de behandeling van deze specifieke vorm van DCM, maar ook
voor andere vormen van DCM als gevolg van fouten in spiersamentrekkingseiwitten.
* De totale investering in de cardiomyopathie-projecten bedraagt € 647.473, waarbij de Hartstichting
€ 372.473 inbrengt en Stichting Hartedroom € 275.000.
1