Onderbouw basisoderwijs

Onderbouw basisoderwijs
Nijntje in het ziekenhuis - D. Bruna (Algemeen boek over het ziekenhuis)
Kleurig prentenboekje met eenvoudige tekeningen en tekst op rijm, waarin
verteld wordt, dat Nijntje naar het ziekenhuis moet voor een amandeloperatie.
Al geschikt voor zeer jonge kinderen.
Ik wil niet naar het ziekenhuis – T. Ross (Algemeen boek over het ziekenhuis)
Uitgeverij Sjaloom ISBN 9062493610 Vanaf 4 jaar
Op een dag heeft de Kleine Prinses pijn in haar neus. De dokter zegt dat ze nar
het ziekenhuis moet. Maar dat wil de Kleine prinses natuurlijk niet! Op de dag
dat ze naar het ziekenhuis moet, verstopt ze zich.
Een bed op wieltjes. V. den Hollander en D. Stam (Algemeen boek over het
ziekenhuis)
2001 Van Holkema en Warendorf ISBN 9026987846
Bart en Marije moeten naar het ziekenhuis. Bart omdat hij zijn been gebroken
heeft , Marije omdat haar amandelen eruit moeten. Vanaf 4 jaar.
Morgen ben ik weer beter – A. Bode en R. Broere (Informatief boek over het
ziekenhuis)
Malmberg ISBN 9020813692
Gelukkig heeft Kim haar knuffel bij zich als ze in het ziekenhuis wordt
opgenomen voor een operatie aan haar hart. Voorlezen vanaf ca. 5 jaar. Zelf
lezen vanaf ongeveer 6-8 jaar.
Ik maak je weer beter – Janosch (Algemeen boek over ziek zijn)
Laatste uitgave Casterman 1994 ISBN 9030323108
Algemeen boekje over Tijger die ziek is. Leuke tekst en tekeningen. Te
gebruiken als prentenboek, voorleesboek en zelf te lezen vanaf ongeveer 6-8
jaar. Alleen te lenen in de bibliotheek. In de boekhandel verkrijgbaar als CDrom. (ISBN 9053440461)
Dag voor dag leven – Thomas Bergman
Een ontroerend, realistisch fotoboek over twee kleuters die behandeld worden
voor leukemie.
Niet meer leverbaar via de boekhandel. ISBN 9026912439. Wel te lenen in de
bibliotheek.
Chemo-Kasper – H. Motzfeldt
VOKK, 1997, ISBN 9075281161
Hallo! Ik ga je een verhaal vertellen, het verhaal van Chemo-Kasper en zijn
jacht op de slechte kankercellen. Maar eerst zal ik je uitleggen wat een cel is.
En terwijl ik dat doe kan jij naar de plaatjes kijken.
Radio-Robbie – VOKK
1998, ISBN 9075281226
Radio-Robbie en zijn gevecht tegen de slechte kankercellen.
Princes Lucie en de chemoridders – G. Schlichting – VOKK
ISBN 9075281285
1
Janice vecht terug – Charles M. Schulz – VOKK
ISBN 90 75281 315
Sterrenkind – Patrick Somers
Christofoor ISBN 90 623 8664 4
Een meisje uit groep 3 mag in een kringgesprek vertellen over haar broertje van 2
die in de zomervakantie is gestorven. Daarna komt een jongetje aan het woord die
over zijn gecremeerde tante vertelt. De juf probeert uit te leggen wat ‘moeder
natuur’ met een gestorven lichaam doet en ook nog vragen over de hemel te
beantwoorden.
Als je dood bent, word je dan nooit meer beter? – Piet en Joeri Breebaart
Lemniscaat,
Over het overlijden van Joeri’s drie jaar jongere broertje Remi.
Vaarwel Rune – Marit Kaldhol, Wenche Oyen
Altamira, ISBN 90 696 3014 1
Elsa maakt van dichtbij mee, hoe haar allerbeste vriendje Rune verdrinkt. Haar
verdriet is groot, maar ze leert zijn dood te aanvaarden doordat haar moeder laat
zien dat Rune in Elsa’s hart verder leeft.
Kikker en het volgeltje – Max Velthuis
Amsterdam, 1995, ISBN 9025847544
Op een mooie dag in de herfst vindt kikker een dood vogeltje in het bos. “Kijk”,
zegt hij, “kapot. Hij doet het niet meer”. Haas heeft zoiets al eens eerder aan
de hand gehad; het vogeltje moet begraven worden en er volgt een heel ritueel.
Dat is heel wat voor een kat, vind je niet? – Judith Viorst
J.H. Gottmer – Bloemendaal, ISBN 9025731155
Over het begraven van een geliefde poes en de verdrietige gevoelens die
daarbij voorkomen. Het jongetje bedenkt 10 fijne dingen die hij zich nog van de
kat herinnert.
Derk Das blijft altijd bij ons – Susan Varley
Rotterdam, ISBN 90606955526
Nadat Derk Das is gestorven, verwerken zijn vriendjes hun verdriet door
herinneringen op te halen aan wat ze van hem hebben geleerd.
Een verhaal voor Rosa – Simon Puttock; Alison Bartlett
Luister ISBN 90 748 0255 8
Nijlpaard Rosa en aapje Lea zijn goede vrienden. Lea de kameleon luister naar hun
grapjes en troost Jacob als Rosa sterft.
Roosje en schildpad – Margaret Wild; Ron Brooks
Middernacht pers ISBN 90 722 5953 X
Roosje’s broertje wordt veel te vroeg geboren. Hij is zo piepklein dat Roosje er bang
van wordt. Het duurt wel even voor ze hem durft vast te houden.
Dood zijn, hoe lang duurt dat? – Werner Storms
Clavis ISBN 90 682 2728 9
Vragen van en voor kinderen over de dood.
2
Klein verhaal van de nacht – Paul Verrept
Clavis ISBN 90 682 2754 8
Het gaat over een klein meisje in een diep, donker bos. In de verte ziet ze een
lichtje. Daar wordt ze opgewacht door een engel. De tekst roept veel vragen op.
Gaat het meisje dood of heeft ze alleen en droom? Gaat ze naar de hemel of brengt
de engel haar terug naar de aarde, waar ze gewoon weer naar school gaat?
Stilte a.u.b. ik denk aan de kip – H. Hagen en H. Geelen
Van Goor/De Boekerij BV, Amsterdam, 1995, ISBN 9000030463
Niet meer leverbaar in de boekhandel, wel te lenen in de bibliotheek.
Onno Ebbe zit op het bankje onder de kaarsjes van de kastanje. ‘Ik kan niet
slapen,’ fluistert hij. ‘Ik wil kip. Ik wil haar terug.’ ‘Ik ook,’ zucht de haan. ‘Ik
verlang zo naar kip, maar ze is er niet meer.’ ‘Sst,’ zegt kraai, ‘niet praten. Ik
had net een droom van een ei aan een touw…’ En dan gaat Onno Ebbe op reis.
Kip achterna.
Vaarwel Goudveertje – Antonie Schneider; Maja Dusikova
De vier windstreken ISBN 90 557 9323 X
Het vogeltje gaat dood. Dat is heel verdrietig, maar als later ook oma doodgaat kan
het meisje steun hebben aan de manier waarop ze de dood van het vogeltje verwerkt
heeft.
Middenbouw basisonderwijs
Naar het ziekenhuis, S. Vanhoucke (Algemeen boek over het ziekenhuis)
Uitgave 2000 ISBN 9058380734
Hoe kun je in het ziekenhuis terecht komen en wat gebeurt er als je wordt
opgenomen?
NB: Dit informatieve boekje werd geschreven door een Belgische schrijfster.
Sommige uitdrukkingen worden in het Nederlands niet gebruikt (Bijv.
kinesitherapeut = fysiotherapeut). In Nederland mogen de ouders altijd blijven
slapen.
Bezoekuur- C. Carbo en J. Jaquet (Algemeen boek)
Zeer informatief boek over het ziekenhuis. Zie ook lijst leraren.
Een kop vol zaagsel – Nel Warnars-Kleverman
Clavis, Hasselt, 1997,ISBN 9068224468
“We zijn bang dat Timmie nooit meer zal kunnen lopen”, had dokter Anneloes
een paar minuten geleden tegen Timmies vader en moeder gezegd. Dat zinnetje
brengt Nicodemus, Timmies beste vriend en lievelingsbeer, erg in de war. Hoe
moet het nou met school en hoe moet het met de zwemclub? Gelukkig zit oma’s
hoofd vol met schitterende verrassingen voor Timmie én Nicodemus
Mijn broer is een marsmannetje – Brigitte Minne
Clavis, Hasselt, 1994, ISBN 9068222988
Een kluns van een tweelingbroer is het eigenlijk. Dan krijgt hij leukemie. De
klunzige Ben verandert in een ware held: hij doorstaat prikken die Merel nooit
aan zou durven. Toch blijft Merel een deugniet die met haar grappen aandacht
krijgt die ze nodig heeft. Aan het slot bereidt ze een prachtig ‘welkom thuis’cadeau voor, voor als Ben naar huis komt.
3
Het sleutelkruid – Paul Biegel
Uitg. Holland-Haarlem
Het hart van de oeroude koning Mansolein dreigt het te begeven. De
wonderdokter wordt erbij geroepen en schrijft sleutelkruid voor. Dit is te vinden
voorbij de wouden, door de moerassen, achter de bergen. Zoveel tijd heeft de
koning niet meer. Er is wel een noodverband: Iedere dag moet aan de koning
een spannend verhaal verteld worden om zijn hart weer eens flink te doen
kloppen
Auww – van Hazelhoff
Sjaloom ISBN 90 62492 0
“ Ben ik die boem?”, denkt Maartje. Ze wordt aangereden door een auto. Een uurtje
later ligt ze met een gebroken been in het ziekenhuis. Ze moet nog wel even blijven!
Voor altijd, altijd – Bart Moeyaert
Zwijsen ISBN 90 276 2324 4
Een oudere vrouw loopt bij het meer. Er is iets bijzonders met haar. Een meisje
probeert uit te vinden wat er aan de hand is. Haar dochtertje is overleden.
Een ladder naar de sterren – Simon Puttock; Alison Jay; vertaald door Paul Biegel
Holland-Haarlem ISBN 90 251 0852 0
Een klein meisje wil naar de hemel om met de mooiste ster te dansen.
Mijn zusje is een engel – Ulf Stark; Anna Höglund
Querido ISBN 90 214 8293 2
Ulfs zusje is het liefste zusje van de wereld. Ze is echt een engel.
De stoel van Peter is leeg – C.L.M. van Noort; Marianne Witvlied
Groen en Zoon
ISBN 90 503 0421 4
Peter wordt ziek en sterft tenslotte.
Marieke, Marieke – Jaak Dreesen; Annemie Heymans
Averbode ISBN 90 317 1269 8
Marieke is verdwenen, een verhaal in 20 strofen.
Dag Daan – Heidi Smits (sleuteltjes)
Malmberg ISBN 90 208 3486 X
Daan wordt ziek en gaat dood.
Sadako – Eleanor Coerr; Ed Young
Ter nagedachtenis aan Hiroshima. Een meisje sterft na een lang ziekbed.
Jan & Jan – Elias
Bakermat ISBN 90 546 1065 4
Jan ziet een vogel, hij is gewond. Er ontstaat een hechte vriendschap en als de vogel
overlijdt doet het afscheid hem veel pijn.
Vriend – Kranendonk
Lemniscaat ISBN 90 563 7320 X
Bob vindt een gewonde vogel in de tuin. Als hij weer beter is moet hij hem weer
loslaten. Dat is niet makkelijk.
4
Het boek van de dood – Pernilla Stalfelt
Gedachten en uitleg over de dood. Een beetje een vreemd boek dat erg direct is
maar bij sommige kinderen de goede snaar kan raken. Om zelf te lezen vanaf 8 jaar.
Bovenbouw basisonderwijs
Achtste groepers huilen niet – J. Vriens
Van Holkema & Warendorf, 2000, ISBN 9026992270
In de groep van juf Ina is het vaak heibel, maar ze is erg goed in het bedenken
van originele oplossingen. Maar als Akkie leukemie krijgt, weet ze het ook niet
meer.
De Gebroeders Leeuwenhart – Astrid Lindgren
Uitg. Ploegsma, Amsterdam, 1983, ISBN 90 21600862
Een avonturenverhaal over twee broers.Zij trekken als de gebroeders
Leeuwenhart ten strijde tegen de boze heerser die het land in zijn macht houdt.
Het verhaal begint droevig, dan wordt het doodgriezelig, maar het is erg mooi
en eigenlijk heel vrolijk.
Bezoekuur- C. Carbo en J. Jaquet (Algemeen boek)
Zeer informatief boek over het ziekenhuis.
Schuilen in een jas – Benny Lindelauf
Van Goor ISBN 90 000 3388 8
Johannes is heel ziek geweest, hij heeft leukemie gehad. Maar nu is hij weer thuis en
vader zegt: we gaan gewoon weer verder. Soms is Johannes nog bang. Zou je het
merken als je weer ziek wordt? Zijn angst is als een donkere wolk. Maar zijn oom
weet veel van het weer en kan de donkere wolken de goede kant op sturen. En als
het toch regent kun je altijd nog schuilen in een jas.
Een kei in de rivier – Herman v. Campenhout
Davidsfonds/infodok ISBN 90 5908 007 6
Heleen komt erachter dat ze leukemie heeft. Dit boek gaat over haar wanhoop maar
ook over haar sterkte om om te gaan met deze ziekte.
Hoe gaat het, goed – Kranendonk
Lemniscaat ISBN 90 563 7104 5
Don is een skater maar hij kan er niet altijd bij zijn. Hij is vaak ziek maar niemand
mag weten wat hij heeft. Hoe zullen ze reageren als ze horen dat hij Aids heeft?
Alleen op de wereld – Hector Malot
Nachtverhaal – Paul Biegel
Haarlem ISBN 90 251 0670 6
Elke zaterdag krijgt de kabouter bezoek van Rat en Pad. Tijdens een stormachtige
nacht duikt de fee op. Feeën kunnen niet sterven. Dat komt omdat ze zich niet
voortplanten. Ook de fee wil sterven, wil dat er een einde aan komt. Daarom gaat ze
op zoek naar nakomelingen. Een boek vol spannende mythische verhalen over de
samenhangen tussen dood en leven
Het boek van de dood – Pernilla Stalfelt
5
Schaduwbroer – Beatrice Masini
Lannoo ISBN 90 209 3873 8
Guido had een 5-jarig broertje, Marco. Sinds Marco dood is komt hij af en toe op
bezoek. Niemand anders ziet het schaduwkind.
Stilstaan – Willy Schryesmans
Averbode ISBN 90 317 1149 7
Benjamin is pas 10 als hij dood gaat. Samen met de andere doden doet hij gekke
dingen. Elke avond gaat hij naar huis om zijn familie te troosten.
Voortgezet onderwijs
De medicijnman. Wat je wilt weten over je lijf – W. Köhler (Algemeen boek )
Uitgeverij Leopold 1999 ISBN 9025837964
Beknopte, eerlijke informatie over wat jongeren zouden willen en moeten weten
over hun eigen lichaam.
Het jaar met Anne – Rauprich
Clavis ISBN 90 682 2549 9
Sabine en Anne zijn bevriend. Anne heeft leukemie maar ze praten bijna nooit over
Anne’s ziekte. Anne sterft en Sabine voelt zich verloren. Ze schrijft haar
herinneringen op.
Concert voor Paultje – Hilterman
Christofoor ISBN 90 623 8540 0
Dit boek laat zien hoe een jong meisje tegen de heersende opvattingen in een
bijzondere band met een gehandicapt kind opbouwt.
Ik mis je, ik mis je – Pohe
Querido ISBN 90 214 7856 0
Cilla en Tina zijn een tweeling. Ze hebben veel ruzie maar ze kunnen niet zonder
elkaar. Opeens moet Tina toch zonder Cilla.
Brieven aan mijn vader – Yumoto
Querido ISBN 90 214 8941 4
Chiaki krijgt bericht dat een vriendin van vroeger is overleden. Herinneringen aan
haar jeugd bestormen haar.
Met mij gaat alles goed – Simoen
Querido ISBN 90 214 8215 0
Jonas en Michael zijn stiefbroers. Ze storten zich met veel enthousiasme in het leven.
Dan ontdekt Jonas dat hij sero-positief is.
Perenbomen bloeien wit – Bakker
Piramide ISBN 90 245 3645 6
3 broers spelen vaak ‘zwart’, een spel met veel regels. De belangrijkste regel is dat
je je ogen niet open mag doen. Na een auto-ongeluk zal Gerson verder ‘zwart’
moeten spelen.
Bezoekuur- C. Carbo en J. Jaquet (Algemeen boek)
Zeer informatief boek over het ziekenhuis.
6
LEF – Jongerenmagazine
VOKK
Het dagboek van Floortje Peneder
Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, ISBN 9038859236
Op vijftienjarige leeftijd overleed Floortje Peneder aan leukemie. Van haar
twaalfde tot aan haar dood schreef zij aan haar Lief Boek. Ze schreef over de
kleine dingen in haar leven, over meidenlol, over haar leven in het ziekenhuis,
maar ook over haar naderende dood.
Leraren
Kinderen met kanker: school en toekomst – Marianne C. Naafs-Wilstra (red)
VOKK, ISBN 9075281102
Het boek bevat een uitleg over kanker en de behandeling ervan, beschrijft de
bijwerkingen en gevolgen op korte en lange termijn en daarna de uitwerking die
deze gevolgen hebben op het functioneren van het kind op school en op zijn
cognitieve vaardigheden. Er worden aanbevelingen gedaan hoe het kind, de
ouders, de klasgenoten en de broers en zussen door de leerkrachten benaderd
kunnen worden.
Kinderkanker, kansen in het onderwijs – Claire Hulsmans. e.a.
Academisch Ziekenhuis Nijmegen, 1998, ISBN 903730413
De wereld van het gezin en het ziekenhuis, de gevolgen voor het leren in het
onderwijs, het onderzoek naar kinderen met hersentumoren en de
gespecialiseerde onderwijskundige begeleiding.
Kinderen en Kanker – H.Behrendt, H. van den Berg, M.D. van de Wetering
Boom, Amsterdam, 2002, ISBN 9053527222
Informatie over diverse vormen van kanker en behandeling bij kinderen. Ook
zorgverlening en psychosociale aspecten worden behandeld.
Wanneer een leerling kanker heeft – Harm Tilstra, red.
Brochure, Educatieve Voorziening AMC-VUmc, Amsterdam, 2000
Informatie over kanker en de vormen van behandeling. Het tweede deel gaat in
op wat de rol van de leraar en de school kan zijn.
Een kind met kanker in de klas – R.F. Sharon
Educatieve Voorzienig LUMC, Leiden, 1999
Praktisch handboek voor de leerkracht. Succesvolle terugkeer in het klaslokaal
Genezen van kinderkanker, late gevolgen voor het hele gezin—van DongenMelman
1966, VOKK
Ziektebegrip bij kinderen – E.J. Hosli
THESIS PUBLISHERS, Amsterdam, 1998, ISBN 9051704429
Centraal in dit boek staat de vraag wat kinderen weten en (kunnen) begrijpen
over ziekte. Adequate kennis over ziekte kan kinderen namelijk helpen in de
omgang met hun ziekte. Uit de literatuur blijkt echter dat kinderen informatie
over ziekte vaak anders interpreteren dan bedoeld is. Daarnaast blijken ouders
7
en hulpverleners het nogal eens moeilijk te vinden om in te schatten welke
informatie over ziekte kinderen kunnen begrijpen.
Hersentumoren bij kinderen – Marianne C. Naafs-Wilstra, red.
Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker, Achterdijk 85, 3985 LA Werkhoven,
1997, ISBN 907528120
Over opvoeding, begeleiding en de mogelijke late- en blijvende gevolgen van
hersentumoren en hun behandeling bij kinderen.
Bezoekuur, alles over het ziekenhuis; C. Carbo en G. Jaquet
Ploegsma i.s.m. Universitair Medisch Centrum Utrecht
2002 ISBN 9021617730
Zeer informatief boek over het ziekenhuis. Goed te gebruiken bij voorlichting
aan de klas.
Kinderen en ingrijpende gebeurtenissen – Harm Tilstra
Kwintessens, Hilversum, 2001, ISBN 9057880636, www.ziezon.nl.
Over levensbedreigende ziekte in de naaste omgeving van kinderen. Dit boek
probeert de leerkracht en het schoolteam te helpen bij de eerste opvang en
latere begeleiding van zo’n kind in de groep.
Jong verlies: handreiking voor het omgaan met rouwende kinderen – R.
Fiddelaers-Jaspers
Kok Lyra, Kampen, 1998, www.kpcgroep.nl
Basisonderwijs. Informatie over de achtergronden van rouwende kinderen en
handvatten om deze kinderen op te vangen. Achtereenvolgens wordt aandacht
besteed aan het stapsgewijs leren omgaan met de dood: Hoe vertel je kinderen
dat er een dierbare is overleden, hoe betrek je kinderen bij het afscheid, de
wijze waarop verlies ingrijpt in het leven, de meest gestelde vragen, hoe
rouwen kinderen en jongeren, gevoelens en het bieden van steun.
Doodnormaal – R. Fiddelaers-Jaspers
EPN, Houten, 1996, ISBN 90402003403. www.kpcgroep.nl
Voortgezet onderwijs. Handreiking voor leraren die te maken krijgen met
jongeren met verdriet en rouw. Er wordt ingegaan op het klimaat dat op school
zou moeten heersen om verdriet en rouw op te kunnen vangen. Aandacht wordt
besteed aan de rol die de school kan spelen wanneer duidelijk is dat een leerling
ongeneeslijk ziek is of met serieuze zelfmoordplannen rond loopt. Tenslotte
wordt een draaiboek aangeboden.
Afscheid voor altijd: omgaan met verdriet en rouw – R. Fiddelaers-Jaspers
EPN, Houten, 1996, ISBN 900200874, www.kpcgroep,nl
Dit boek biedt scholen en individuele leerkrachten een kader bij de vragen die
zij hebben in het omgaan met verdriet en rouw bij leerlingen. Het boek bevat
ook werkvormen, voorleesverhalen, jeugdliteratuur en een handreiking voor het
maken van een draaiboek.
Veelkleurig verdriet: afscheid nemen in verschillende culturen – R. FiddelaersJaspers, e.a..
KPC groep, 2000, ISBN 9067551260, www.kpcgroep.nl
Rouwen in zeven Nederlandse culturen – Sylvia Pessireron
Seram Press, Utrecht, ISBN 9080297852
8
Uitvaart- en rouwrituelen in de Antilliaanse, Chinese, Indonesische,
Marokkaanse, Nederlandse, Surinaamse en Turkse cultuur.
Verlieskunde – H. de Mönnik
ISBN 9035221877
Overigen
Ik ben blij dat ze meeleven – VOKK
Basisonderwijs, videoband
Ik kan er niet goed over praten – VOKK
Voortgezet onderwijs, videoband
Janice vecht terug – Charles M. Schulz – VOKK
Basisonderwijs – videoband
De brug – VOKK
Voortgezet onderwijs - CD
9