Psychosociale risico*s op het werk nieuwe wetgeving
advertisement
Opleiding Hiërarchische lijn Psychosociale risico’s op het werk Ann Goeman Coördinator psychosociale aspecten Gemeenschappelijke preventiedienst GO! Inhoud • Wettelijke context en begrippenkader • Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk • Betrokken actoren – rollen en statuut bij preventiebeleid • Interne procedure – actiemogelijkheden op individueel niveau • Concrete preventie • Bijkomende informatie Wettelijke context en begrippenkader Wettelijke bepalingen rond psychosociale risico’s op het werk • Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk • Koninklijk besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werk nemers bij de uitvoering van hun werk • Wet van 28 februari 2014 tot aanvulling van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk : Preventie van psychosociale risico’s op het werk waaronder stress, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk • Wet van 28 maart 2014 tot wijziging van het gerechtelijk wetboek en de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk wat de gerechtelijke procedures betreft • Koninklijk besluit van 10 april 2014 betreffende de preventie van psychosociale risico’s op het werk Focus is verruimd Psychosociale belasting veroorzaakt door het werk, waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk PSYCHOSOCIALE RISICO’S OP HET WERK • • • + • • • Pesterijen Geweld Ongewenst seksueel gedrag Conflicten Stress Burn-out Definitie Psychosociale risico’s op het werk De kans dat één of meerdere werknemers psychische schade ondervinden die al dan niet kan gepaard gaan met lichamelijke schade, ten gevolge van een blootstelling aan de elementen van de 5 A’s waarop de werkgever een impact heeft en die objectief een gevaar inhouden Definitie Psychosociale risico’s – de 5 A’s Psychosociale risico’s evalueren volgens de 5 A’s • Arbeidsrelaties • Arbeidsvoorwaarden • Arbeidsinhoud • Arbeidsorganisatie • Arbeidsomstandigheden Definitie Ongewenst Gedrag op het Werk (OGW) • • • Geweld Ongewenst seksueel gedrag op het werk Pesterijen → Onrechtmatig geheel → Meerdere gelijkaardige of uiteenlopende gedragingen → Precisering discriminatiegronden Cfr. Art 32 ter Welzijnswet 1996 Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Betrokken actoren welzijnsbeleid In de toepassing van het welzijnsbeleid 1. De werkgever (= algemeen directeur) 2. De leden hiërarchische lijn (HL) 3. De personeelsleden In de ondersteuning van het welzijnsbeleid 4. Interne preventieadviseur - Gemeenschappelijke preventiedienst (GPD) 5. Externe dienst voor preventie en bescherming op het werk Preventieadviseur psychosociale aspecten (PAPA) Preventieadviseur arbeidsgeneesheer (PA AG) 6. Specifiek voor PSR: de vertrouwenspersoon (VP) Betrokken actoren welzijnsbeleid Sociaal overleg in welzijnsbeleid 7. BC (basiscomité), TC (tussencomité) en/of TCCN (tussencomité van het centrale niveau) (cfr. Comité voor preventie en bescherming op het werk) Controle op toepassing welzijnsbeleid 7. Toezicht Welzijn op het werk (TWW) 8. Bevoegde rechtbank Focus op preventie → Werkgever is verplicht een beleid te voeren met als doel het bevorderen van het welzijn van de personeelsleden → Welzijnswelzijnsbeleid obv principe Risicoanalyse (RA) → Passende preventiemaatregelen obv risicoanalyse → Risico’s voorkomen, schade voorkomen, schade beperken (preventiehiërarchie) → Ook het preventiebeleid psychosociale risicco’s moet steunen op de algemene preventiebeginselen → De psychosociale risico’s (PSR) op het werk maken deel uit van de algemene risicoanalyse → Zie preventieregister B8 Preventie = Kwaliteitszorg - PDCA-cyclus Welzijn Tijd Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Risicoanalyse a priori De werkgever voert uit Wat? • Identificatie van situaties die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico’s (stress, burnout, conflicten, geweld, pesterijen en OSGW) • Evaluatie van psychosociale risico’s op basis gevaren verbonden aan de 5 A’s Preventiemaatregelen • Passende maatregelen volgens preventiehiërarchie en na advies PAPA en bevoegd comité • Specifieke bepalingen mbt psychologische opvang personeelsleden die slachtoffer zijn van geweld door derden • Aandacht voor nazorg traumatische gebeurtenissen – noodprocedures posttraumatische stress • Procedures mbt verzoeken (in)formele psychosociale interventie • Enkel wanneer werkgever impact heeft op het gevaar • Opname preventiemaatregelen in GPP/JAP ) Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Risicoanalyse a priori Wie wordt betrokken/geïnformeerd? • RA a priori samen met de personeelsleden en met PAPA → PAPA moet betrokken worden als intern → Met externe PAPA wanneer de complexiteit van de analyse het vereist • PAPA steeds betrekken voor advies preventiemaatregelen • Resultaten risicoanalyse meedelen aan bevoegd comité • Bevoegd comité advies vragen aan over de collectieve maatregelen die voortvloeien uit risicoanalyse a priori en volgens preventiehiërarchie • Personeelsleden en HL informeren over resultaten RA a priori en de toepasselijke maatregelen Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Risicoanalyse van een specifieke arbeidssituatie Als in een specifieke arbeidssituatie een gevaar wordt vastgesteld Hoofdzakelijk betrekking op risico’s op collectief niveau Doel • • Individuele en collectieve maatregelen om gevaar te beheersen Individuele verzoeken tot interventie voor een gelijkaardig probleem voorkomen Wordt uitgevoerd op initiatief van • • De werkgever Een lid van de hiërarchische lijn Ten minste 1/3e van de werknemersvertegenwoordigers in het comité Als zij een gevaar vaststellen of hiervan op de hoogte worden gebracht 5 A’s • • Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Risicoanalyse van een specifieke arbeidssituatie Preventiemaatregelen door werkgever • collectief en individueel • voor zover werkgever impact heeft op gevaar • Volgens preventiehiërarchie • Na advies PAPA en bevoegd comité • Opname preventiemaatregelen in GPP/JAP Wie wordt betrokken? • RA samen met de personeelsleden en met PAPA → PAPA moet betrokken worden als intern → Met externe PAPA wanneer de complexiteit van de analyse het vereist • PAPA steeds betrekken voor advies preventiemaatregelen • De resultaten RA specifieke arbeidssituatie worden anoniem meegedeeld aan werkgever ) Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Risicoanalyse van een specifieke arbeidssituatie Werkgever informeert verzoeker (indien niet anoniem), betrokken PA’s, vertrouwenspersoon, contactpersoon veiligheid en/of andere nuttige personen over • De resultaten RA – anoniem De preventiemaatregelen - volledig • Werkgever informeert bevoegd comité (als deze geen RAinitiatief nam) over gebeuren van RA specifieke arbeidssituatie en houdt resultaten RA ter beschikking Werkgever zorgt voor nodige informatie en opleiding over RA specifieke arbeidssituatie aan • Leden HL Leden bevoegd comité personeelsleden • • Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Risicoanalyse onrechtmatige gedragingen door derden Specifieke aandacht voor personeelsleden die in contact komen met derden Derden zijn personen extern aan de scholengroep of onderwijsinstelling (leerlingen zijn derden) Contact met derden aanschouwd als bijkomende risicofactor voor PSR Register voor feiten van derden Preventiedocument (zie preventieregister A21) Risico’s door contact met derden identificeren en evalueren door werkgever Basis voor maatregelen en opvolging slachtoffers Personeelsleden worden geïnformeerd door werkgever (ic HL, PA, contactpersoon veiligheid, VP) Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Register van feiten van derden Register bevat • Unieke nummering van voorvallen – schriftelijk bijhouden • Beschrijving van feiten van geweld, pesterijen of OSGW • Data van de feiten • Identiteit van het personeelslid die feiten meemaakte (mits zijn/haar akkoord) • Niet gelijk aan een verzoek tot formele psychosociale interventie. De werknemer geniet dus geen bescherming tegen represailles. Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Register van feiten door derden Bewaring Vertrouwenspersoon (VP) of PAPA • PA belast met de leiding van IDPBW (indien PAPA extern is en er geen VP is) • Verklaringen gedurende 5 jaar bewaard • Toegang • Vertrouwenspersoon PAPA PA belast met de leiding van IDPBW (= interne PA GPD GO!) Werkgever Inspecteurs TWW • • • • Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Ondersteuning slachtoffers geweld door derden Risico posttraumatische stress passende psychologische ondersteuning voor slachtoffers door gespecialiseerde dienst Aanduiding door werkgever na advies PAPA Kosten interventies voor werkgever indien niet ten laste van sociale zekerheid Werkgever geeft informatie en opleiding aan het bevoegd comité, de HL en de personeelsleden over • recht personeelslid om een verklaring te laten optekenen in register van feiten van derden; • de gespecialiseerde dienst(en) waarop een beroep wordt gedaan voor ondersteuning aan personeelsleden die het slachtoffer werden van geweld door derden. Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Evaluatie van het preventiebeleid Aanpassingen aan wijzigingen die psychosociale risico’s beïnvloeden 1x per jaar Werkgever voert uit samen met PAPA • PAPA moet betrokken worden als intern • Met externe PAPA wanneer de complexiteit het vereist Houdt rekening met volgende elementen • Verzoeken tot RA van een specifieke arbeidssituatie • Verzoeken tot formele psychosociale interventie • Informatie van de PA-arbeidsgeneesheer • Conclusies uit incidenten bij herhaling én die voorwerp waren van een informele psychosociale interventie • Feiten ten aanzien van derden (register) • Gegevens jaarverslag Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Evaluatie van het preventiebeleid PAPA deelt min. 1 keer/jaar conclusies uit incidenten bij herhaling én die voorwerp waren van een informele psychosociale interventie • VP moet hiervoor min. 1 keer per jaar de door hem behandelde incidenten die zich bij herhaling voordoen schriftelijk meedelen aan PAPA Werkgever • Licht bevoegd comité in over resultaten evaluatie beleid • Vraagt advies over collectieve preventiemaatregelen die hieruit voortvloeien • Informeert HL en personeelsleden over de resultaten van het beleid Preventiebeleid psychosociale risico’s op het werk Documenten van het preventiebeleid GPP en JAP • • resultaten RA a priori Maatregelen RA a priori Het register van feiten van derden Het preventieregister Intern noodplan Het jaarverslag van de GPD geeft overzicht van • getroffen collectieve preventiemaatregelen Verzoeken RA specifieke arbeidssituatie Verschillende vormen van psychosociale interventie PAPA, VP en interne PA leveren de nodige anonieme gegevens aan werkgever • • • Betrokken actoren Rollen en statuut bij het preventiebeleid Betrokken actoren bij het preventiebeleid PSR Overzicht Werkgever PA arbeidsgeneesheer Interne PA VP Personeelslid en HL Comité PAPA Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid De werkgever Eindverantwoordelijke welzijnsbeleid preventie PSR Beslist welke maatregelen worden genomen volgens preventiehiërarchie • a priori op basis van de risicoanalyse • a posteriori • na de evaluatie van de preventiemaatregelen die reeds werden genomen • wanneer een gevaar werd vastgesteld op het niveau van een specifieke arbeidssituatie • op basis van een verzoek tot interventie van een personeelslid. • Enkel wanneer hij een impact heeft op het gevaar Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid De werkgever • • • • • • • • • • • • Wettelijke specifieke preventiemaatregelen zoals het voorzien van een interne procedure, het verstrekken van psychologische ondersteuning aan slachtoffers van geweld door derden, de voorlichting van de personeelsleden door middel van het arbeidsreglement, het register van feiten van derden, … Voorziet Informatie en opleiding over de resultaten van de risicoanalyse a priori; de resultaten van de evaluatie van de preventiemaatregelen; de dienst die psychologische ondersteuning biedt aan slachtoffers van geweld door derden de toepasselijke preventiemaatregelen; de procedures die toegankelijk zijn voor de personeelsleden; het verzoek tot risicoanalyse van een specifieke arbeidssituatie; het recht om een verklaring te doen acteren in het register van feiten van derden; de verplichting zich te onthouden van onrechtmatig gedrag (cfr engagementsverklaring model GO!) Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Personeelsleden meewerken aan de uitwerking van preventiebeleid PSR zich onthouden van elk vorm van grensoverschrijdend gedrag (cfr. Engagementsverklaring model GO!) zich onthouden van misbruik van de procedures de informatie en opleiding die ze krijgen preventiebeleid PSR kunnen interpreteren en kennen. Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Leden van de hiërarchische lijn Praktische uitvoering welzijnsbeleid Verzekering en controle naleving welzijnsbeleid Voorbeeldfunctie Preventiemaatregelen voorstellen en adviezen verstrekken aan werkgever over de toepassing van deze maatregelen; Incidenten van psychosociale aard onderzoeken en maatregelen voorstellen om dergelijke incidenten in de toekomst te vermijden; Waken over de naleving van de instructies die werden gegeven aan de personeelsleden; Nagaan dat personeelsleden de inlichtingen die zij gekregen hebben goed begrijpen en in praktijk brengen; Problemen van psychosociale aard verbonden aan het werk opsporen en waken over de tijdige behandeling ervan met het oog op het voorkomen van schade. Dit betekent niet dat de leden van de hiërarchische lijn zelf alle leed verbonden aan het werk moeten oplossen. Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Vertrouwenspersoon Bevoegdheid voor alle psychosociale risico’s maar enkel voor het informele luik – geen formele verzoeken Niet verplicht Onverenigbaarheden • Geen werkgevers- werknemersvertegenwoordiger in ondernemingsraad of comité • Geen lid van de vakbondsafvaardiging, geen kandidaten voor de verkiezingen van de personeelsafgevaardigden • Niet behoren tot het leidinggevend personeel • Geen PA-arbeidsgeneesheer Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Vertrouwenspersoon Aanstelling • Op vraag van de werkgever • Op vraag van alle werknemersvertegenwoordigers in het comité Aanstelling door het bevoegde comité Verwijdering uit functie • Op initiatief werkgever (mits voorafgaand akkoord alle leden van werknemersvertegenwoordigers in comité) • Op vraag van alle werknemersvertegenwoordigers in comité (akkoord van WG blijft nodig) Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Vertrouwenspersoon Opleiding van 5 dagen (binnen 2 jaar na aanstelling) • Uitzondering: zij die al aangesteld zijn als VP en al opleiding gevolgd hebben Jaarlijkse supervisie ter verbetering van kennis en vaardigheden • Verplicht • Netwerk VP GO! - via infodagen preventie 2017: 10/03 in Genk, 16/03 Gent, 31/3 Huis GO! te Brussel Overlegt regelmatig met de PAPA Uitnodiging op bevoegd comité wanneer preventiebeleid PSR op agenda staat Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Vertrouwenspersoon Rechten vertrouwenspersoon - bescherming • Geen nadeel van activiteiten VP • Geen druk uitoefenen op VP • Procedure voor verwijdering uit functie • Beroep doen op PAPA • Verzoek heeft betrekking op werkgever zelf of lid hiërarchische lijn • Interventie kan zijn autonomie in gedrang brengen • Interventie kan hem nadeel berokkenen Beroepsgeheim Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Vertrouwenspersoon Als geen expliciete aanduiding van vertrouwenspersoon en geen Interne PAPA worden de informatieopdrachten vervuld door • Preventieadviseur van de interne dienst (GPD GO!) behalve als • Werkgever zelf de functie van preventieadviseur uitoefent = organisatie met minder dan 20 personeelsleden • Betrokkene dit weigert • Het comité dit weigert • = informatie verstrekken over mogelijke interventies Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Preventieadviseur psychosociale aspecten Bevoegdheid voor alle psychosociale risico’s Bijkomende onverenigbaarheid : • Geen lid zijn van het leidinggevend personeel Individueel dossier • Ter beschikking van TWW • Ter beschikking van OM op voorwaarde dat voor verklaringen toestemming is van gehoorde persoon Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Preventieadviseur psychosociale aspecten Noodzakelijke info uitwisselen met PA-arbeidsgeneesheer met het oog op geschikte maatregelen voor personeelslid (mits akkoord) Overleg met VP voor vervullen opdrachten (info betreffende interventies) Anonieme gegevens aan PA interne dienst voor jaarverslag Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid Preventieadviseur Arbeidsgeneesheer 1 x per jaar aan werkgever en PAPA elementen meedelen als gevolg van gezondheidstoezicht die nuttig zijn voor evaluatie van preventiebeleid aantasting van de gezondheid personeelslid • Personeelslid informeren over mogelijkheid van interventie door PAPA of vertrouwenspersonen • Mits akkoord van personeelslid • Kan zelf PAPA informeren • Overleg met PAPA over mogelijkheid van ander werk of aanpassing van de werkpost indien nodig ingevolge psychosociale risico’s • Kan advies van PAPA ontvangen 39 Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid PA interne dienst PBW (GPD GO!) Ondersteunen de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de personeelsleden in het welzijnsbeleid (o.a. jaarverslag, GPP, JAP …) Deelname aan de analyse van de oorzaken van psychosociale risico’s Kennis nemen van en advies verlenen over de elementen van de 5 A’s die aanleiding kunnen geven tot psychosociale risico’s (werkgever informeert over wijzigingen) Uitoefening informatieopdracht VP Register van feiten van derden bijhouden indien geen VP en externe PAPA Onderzoek van EAO: rekening houden met oorzaken van psychosociale aard!! Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid BC, TC, TCCN (het bevoegde comité) advies geven over • Elementen van de 5 A’s op het werk die aanleiding kunnen geven tot PSR. Dit advies is beperkt tot de aspecten van deze elementen die betrekking hebben op het welzijn van de personeelsleden; • De collectieve preventiemaatregelen die voortvloeien uit de risicoanalyse a priori; • De collectieve preventiemaatregelen die voortvloeien uit de evaluatie van het preventiebeleid; • de voorstellen voor collectieve preventiemaatregelen die tot doel hebben elke herhaling in andere arbeidssituaties te voorkomen; • de keuze om de opdrachten van de PAPA te laten uitvoeren door een interne of een externe dienst; • de dienst die psychologische ondersteuning biedt aan slachtoffers van geweld door derden; • de wijze waarop een verzoek tot formele psychosociale interventie met een hoofdzakelijk collectief karakter zal behandeld worden en het gevolg dat aan het verzoek zal gegeven worden Rol en statuut betrokken actoren preventiebeleid BC, TC, TCCN (het bevoegde comité) Voorafgaand akkoord geven over • De modaliteiten van de interne procedure; • De aanstelling van de interne preventieadviseur psychosociale aspecten (indien van toepassing); • de aanstelling van de vertrouwenspersoon; • de verwijdering van de vertrouwenspersoon uit zijn functie. Risicoanalyse van een specifieke arbeidssituatie Informatie en opleiding Interne procedure Actiemogelijkheden op individueel niveau Actiemiddelen op individueel niveau Van klacht naar verzoek • Vóór 1 september 2014: ‘(in)formele klacht’ • Sinds 1 september 2014 ‘(in)formele klacht’ wordt ‘verzoek’ ‘klager’ wordt ‘verzoeker’ ) Actiemiddelen op individueel niveau Een personeelslid met een probleem… Actiemiddelen van een personeelslid i n t e r n e x t e r n • De gewone sociale verhoudingen • De interne procedure • Verzoek tot informele psychosociale interventie • Verzoek tot formele psychosociale interventie • De inspectie van het toezicht welzijn op het werk (TWW) • Bemiddeling • Rechtbank • De strafrechtelijke procedure • De burgerrechtelijke procedure Actiemiddelen op individueel niveau Een personeelslid met een probleem… Focus op interne actiemiddelen Personeelslid kan zich richten tot • de persoon in kwestie (collega, leidinggevende) • de werkgever • een lid van de hiërarchische lijn • een lid van het bevoegde comité of een vakbondsafgevaardigde • de vertrouwenspersoon kan een beroep doen op de interne procedure • Bij de vertrouwenspersoon (VP) van de scholengroep/onderwijsinstelling • Bij de preventieadviseur psychosociale aspecten (PAPA) • Preventieadviseur GPD (informatieopdracht) Actiemiddelen op individueel niveau Interne procedure – verzoek tot psychosociale interventie Eerste contact Informeel verzoek tot psychosociale interventie Formeel verzoek tot psychosociale interventie Vertrouwenspersoon of PAPA PAPA Verzoek tot psychosociale interventie ) Actiemiddelen op individueel niveau Interne procedure – verzoek tot psychosociale interventie Informeel verzoek tot psychosociale interventie Formeel verzoek tot psychosociale interventie Collectief karakter Gesprekken Interventie bij personeelslid of lid hiërarchische lijn Bemiddeling Werkgever vraagt advies comité Individueel karakter pesten geweld OSGW PSR's Eventueel RA door PAPA Onderzoek PAPA Maatregelen door werkgever Maatregelen door werkgever FORMEEL VERZOEK MET HOOFDZAKELIJK COLLECTIEF KARAKTER VERZOEK MET COLLECTIEF KARAKTER OK PAPA communiceert aan de WG de risicosituatie die werd beschreven Max 3 maanden Indien noodzakelijk, communiceren van voorlopige preventiemtg’elen PAPA informeert de WG schriftelijk De werkgever communiceert zijn beslissing (indien CPBW, eerst advies vragen) - Schriftelijk Aan PAPA Aan Interne PA Aan CPBW of syndicale deligatie Werkgever voert de collectieve maategelen uit NOK Werkgever voert de collectieve maatregelen niet uit VERZOEK MET INDIVIDUEEL KARAKTER 49 Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek tot informele interventie bij VP of PAPA verzoeker vraagt aan vertrouwenspersoon/PAPA om op een informele manier te zoeken naar een oplossing Voor alle vormen van psychosociaal leed 3 types van interventies • Gesprek(ken): actief luisteren en advies geven • Interventie bij de hiërarchische lijn of een andere persoon van de scholengroep/onderwijsinstelling • Bemiddelingsgesprek(ken) - voorwaarde: akkoord van betrokken partijen ) Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek tot formele interventie bij PAPA Wanneer? • Het personeelslid wenst geen informele interventie • De informele interventie leidt niet tot een oplossing Indiening verzoek alleen bij PAPA na verplicht voorafgaand gesprek Weigering of aanvaarding door PAPA • Weigering: als de situatie geen psychosociale risico’s op het werk inhoudt Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek tot formele interventie bij PAPA 3 soorten • Verzoek met een hoofdzakelijk collectief karakter • Verzoek met een hoofdzakelijk individueel karakter buiten geweld, pesterijen en OSGW • Verzoek (met een hoofdzakelijk individueel karakter) voor feiten van geweld, pesterijen of OSGW op het werk Analyse PAPA: verzoek betreft hoofdzakelijk collectieve of individuele risico’s Verschillend behandeld ) Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter Collectief? PAPA • bezorgt verzoek aan werkgever • deelt identiteit verzoeker NIET mee aan werkgever Werkgever • deelt verzoek mee aan comité en vraagt advies over • wijze van behandeling verzoek • gevolg dat aan verzoek gegeven wordt • beslist welk gevolg hij geeft aan het verzoek • kan risicoanalyse uitvoeren van specifieke arbeidssituatie ) Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter Beslissing werkgever over gevolg • Schriftelijke mededeling van gemotiveerde beslissing aan • PAPA – die de verzoeker informeert • Comité • Termijnen • Max. 3 maanden vanaf mededeling door PAPA • Max. 6 maanden (ter verlengen na 3 maanden) indien risicoanalyse specifieke arbeidssituatie Werkgever voert maatregelen uit ) Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek met hoofdzakelijk collectief karakter Bewarende maatregelen Maatregelen tijdens behandeling verzoek Ter voorkoming van ernstige aantasting gezondheid verzoeker • • Op advies van PAPA (schriftelijk bezorgen aan werkgever) Werkgever voert deze uit of treft maatregelen met een gelijkwaardig beschermingsniveau ) Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter PAPA • Licht werkgever in over het verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter én deelt identiteit van verzoeker mee • • Onderzoekt de arbeidssituatie onpartijdig • • • Kan personen horen en rekening houden met die informatie Verzoek pesten, geweld en agressie: getuigen zijn beschermd tegen represailles Stelt een advies op voor de werkgever met voorstellen van maatregelen- ook wanneer verzoeker niet meer werkt in onderneming • • • Verzoek pesten, geweld en OSGW: verzoeker is beschermd tegen represailles Binnen de drie maanden vanaf aanvaarding verzoek (1 verlenging van max. drie maand mogelijk) Stelt bij verzoek voor pesten, geweld en OSGW indien nodig bewarende maatregelen voor Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter Werkgever • Deelt zijn beslissing schriftelijk mee aan PAPA, de verzoeker, andere rechtstreeks betrokken perso(o)n(en)/aangeklaagde • Binnen de twee maanden na het advies van de PAPA • Voert de beslissing uit, neemt maatregelen • Wanneer de werkgever individuele maatregelen overweegt t.a.v. een personeelslid • Vooraf en schriftelijk meedelen aan dat personeelslid • Termijn: binnen één maand na advies van de PAPA Actiemiddelen op individueel niveau Van collectief verzoek naar individueel verzoek wanneer? • Werkgever voert geen risicoanalyse uit van een specifieke arbeidssituatie of deze werd niet uitgevoerd samen met PAPA en één van volgende situaties zich voordoet: • Geen gemotiveerde beslissing werkgever binnen termijn • Werkgever beslist om geen maatregelen te treffen • Verzoeker meent dat de maatregelen niet aangepast zijn aan zijn situatie • Akkoord van de verzoeker is steeds nodig! Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek voor pesterijen, geweld en OSGW Verzoek voor pesten, geweld en OSGW is altijd individueel Regels van individuele verzoek gelden ook hier, maar bijkomende regels zijn van toepassing Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek voor pesterijen, geweld en OSGW PAPA • Brengt werkgever op de hoogte van feit dat verzoek werd ingediend, identiteit verzoeker en bescherming verzoeker • Kan bewarende maatregelen voorstellen indien nodig • Onderzoekt feiten onpartijdig (getuigen: bescherming) • Geeft advies aan werkgever met voorstellen van maatregelen • Binnen de drie maanden vanaf aanvaarding verzoek • 1 verlenging van max. drie maand mogelijk mits rechtvaardiging • Ook wanneer verzoeker niet meer werkt in organisatie • Verdere verloop = bij verzoek met hoofdzakelijk individueel karakter buiten geweld, pesterijen en OSGW Actiemiddelen op individueel niveau Verzoek voor pesterijen, geweld en OSGW Verplicht beroep op TWW door PAPA wanneer • Vóór advies PAPA: werkgever geen (geschikte) bewarende maatregelen treft • Na advies PAPA: werkgever geen (geschikte) maatregelen treft en één van volgende situaties doet zich voor: • Er is een ernstig en onmiddellijk gevaar voor het personeelslid(schade gaat zich onmiddellijk voordoen en de eerste schade is al aanwezig) • Aangeklaagde is de werkgever zelf of een lid van het leidinggevend personeel Actiemiddelen op individueel niveau Bescherming tegen represailles Wat? • • Arbeidsverhouding niet beëindigen Geen nadelige maatregel tijdens of na einde arbeidsverhouding • Behalve om redenen vreemd aan verzoek of getuigenverklaring • Niet nadelig redelijke en proportionele maatregel om einde te maken aan feiten Wie? Een personeelslid dat • een aanvaard verzoek tot psychosociale interventie voor feiten van geweld, pesterijen of OSGW op het werk indient + getuigen • een rechtsvordering instelt wegens feiten van geweld, pesterijen of OSGW + getuigen Concrete preventie Concrete preventie Primaire maatregelen om PSR te voorkomen → Het register voor feiten door derden (primaire preventie) → Aandacht voor werknemers die in contact komen met derden → psychologische ondersteuning bij feiten van geweld • verplicht advies PAPA • Centrum voor PTS ( Pobos, Trauma Centrum Rode Kruis, EDPBW) • intern noodplan → Moet bijgehouden worden door VP, indien geen VP door interne PA → WG kan regelmatig inzien → Als ernstige feiten, verantwoordelijkheid VP om te melden bij PAPA en WG om de nodige maatregelen te treffen (schriftelijk spoor) → Incidenten: datum, concrete omschrijving van de feiten, naam scholengroep/onderwijsinstelling, naam dader → Uniek genummerd → Moet in het Nederlands Concrete preventie Primaire maatregelen om PSR te voorkomen → Informeren en sensibiliseren personeel (primaire preventie) → Schriftelijk spoor → Rol en verantwoordelijkheden betrokken partijen welzijnsbeleid (WG, HL, bevoegd comité, contactpersoon veiligheid, interne PA, GPD, EDPBW - PAPA en PA arbeidsgeneesheer) → Resultaten RA PSR en bijhorende maatregelen → Jaarlijkse evaluatie beleid PSR en bijhorende maatregelen → Psychologische ondersteuning bij geweld door derden → Kennis en toepassing van de preventiemaatregelen PSR, procedures PSR, gebruik Register, onthouding onrechtmatig gedrag (cfr. Engagementsverklaring respectvol gedrag, model GO!) → Contactgegevens VP, PAPA, PA arbeidsgeneesheer, contactpersoon veiligheid, PA intern (uithangen ad valvas) Concrete preventie Primaire maatregelen om PSR te voorkomen → Aanduiden psychosociale preventieadviseur en vertrouwensperso(o)n(en) → Schriftelijk spoor → Akkoord bevoegd comité → De vertrouwenspersoon → Opleiding en jaarlijkse supervisie (papieren bewijs) → Voldoende tijd om voor uitoefening opdrachten → regelmatig overleg hebben met PAPA • Schriftelijk spoor • aanlevering gegevens voor jaarverslag • incidenten die zich bij herhaling voordoen → Akkoord comité (papieren bewijs) Concrete preventie Primaire maatregelen om PSR te voorkomen → Arbeidsreglementen →voor alle functiegroepen →preventiemaatregelen PSR • procedures PSR • Register voor feiten door derden • Centrum voor PTS na feiten van geweld (advies PAPA) • onthouding onrechtmatig gedrag (cfr. Engagementsverklaring) • Contactgegevens VP, PAPA, PA arbeidsgeneesheer, contactpersoon veiligheid, PA intern, FOD WASO →Akkoord comité (papieren bewijs) Concrete preventie Primaire maatregelen om PSR te voorkomen → RA PSR →conform wetgeving →Meedelen aan personeel (schriftelijk spoor) →Maatregelen na advies PAPA en bevoegd comité (schriftelijk spoor) →Maatregelen in GPP en JAP →RA PSR - om de 5 jaar als geen spanningen, geen formele verzoeken PSR, wel jaarlijks knipperlichtentool (niet van toepassing indien grote veranderingen zoals fusie) Concrete preventie Primaire maatregelen om PSR te voorkomen → Evaluatie beleid PSR – jaarlijks →PAPA levert aan WG nodige gegevens PSR (aandacht voor incidenten bij herhaling) →PA arbeidsgeneesheer levert aan WG en PAPA nodige gegevens → Intern noodplan en PSR →Procedures en maatregelen PTS (KB Beleid) →Centrum voor PTS (advies PAPA) Concrete preventie Risicofactoren voor het psychosociaal welzijn – 5 A’s Arbeidsrelaties Negatieve invloed • • • • • Inefficiënte manier van leidinggeven, te weinig medezeggenschap Verstoorde onderlinge relaties op het werk Onvoldoende sociale ondersteuning op het werk Ongewenste intimiteiten, pesten, discriminatie … Mogelijke verbeteracties • Procedures en gedragscodes rond OGG, discriminatie, alcohol- en ander drugsmisbruik • Voldoende inspraak en overleg • Communicatie • Aandacht voor werksfeer en onderlinge relaties • … Concrete preventie Risicofactoren voor het psychosociaal welzijn – 5 A’s Arbeidsvoorwaarden Negatieve invloed • • • • • • Werk- en rusttijdregeling Overwerk Verloning Weinig loopbaanmogelijkheden Werkonzekerheid, precaire contractvormen … Mogelijke verbeteracties • Een goede selectie- en aanwervingsprocedure • Verpozingruimte • … Concrete preventie Risicofactoren voor het psychosociaal welzijn – 5 A’s Arbeidsinhoud Negatieve invloed • • • • • Teveel werk, te hoog werktempo Te moeilijk werk, te veel verantwoordelijkheid Te eenvoudig werk of te weinig werk, verveling Onduidelijke, tegenstrijdige taakeisen … Mogelijke verbeteracties • • • • • Duidelijke taakeisen, functieomschrijving en planning Duidelijke en evenwichtige bijkomende opdrachten Aangepaste opvolging van personeelsleden zowel functioneel als relationeel Opleiding … Concrete preventie Risicofactoren voor het psychosociaal welzijn – 5 A’s Arbeidsomstandigheden Negatieve invloed • • • • • Chemische stoffen, straling, besmettingsgevaar, lawaai, verlichting, temperatuur, ventilatie en luchtvochtigheid Gevaarlijke situaties, zwaar werk, onvoldoende hygiëne Ontbreken van hulpmiddelen en/of van persoonlijke beschermingsmiddelen Werkhouding … Mogelijke verbeteracties • • • • Gezonde, hygiënische en veilige werkomgeving creëren Ergonomische hulpmiddelen, CBM’s en PBM’s Beperking van chemische stoffen, straling, lawaai, … … Concrete preventie Risicofactoren voor het psychosociaal welzijn – 5 A’s Arbeidsorganisatie Negatieve invloed • • • • • • Structuur organisatie – organogram Herstructureringen Personeelsbezetting Inspraak – beslissingsbevoegdheid Informatie en werkoverleg … Mogelijke verbeteracties • • • • • Zichtbaarheid verhogen Communicatie! Ook al is het een slecht nieuws boodschap Personeelsvergaderingen om plannen en beslissingen toe te lichten Onthaalbeleid … Bijkomende informatie Bijkomende informatie • • • • • www.werk.belgie.be www.beswic.be www.respectophetwerk.be www.voeljegoedophetwerk.be http://www.onderwijs.vlaanderen.be/psychosociale-risicos-op-hetwerk • www.g-o.be/preventie • [email protected] Bedankt voor uw aandacht!
