Wat is Wijsheid? HV 10/2016

Wat is Wijsheid? HV 10/2016
●
●
●
Een wijs man zoekt het in zichzelf, de dwaas zoekt het in anderen. (Confucius)
Een dwaas die weet dat hij een dwaas is, is al wijzer dan een dwaas die denkt dat hij
wijs is. (Boeddha)
De dwaas doet, wat hij niet laten kan; de wijze laat, wat hij niet doen kan. (citaat uit
“Fliegende Blatter”- Duitse krant)
Wat is wijsheid?
Om te weten wat “wijs “is, is het noodzakelijk eerst het begrip Wijsheid te verkennen.
Wijsheid is voor de ander zichtbaar als kwaliteit van handelen. Wijsheid is een afspiegeling
van Wijs zoals voor Socrates Deugdzaamheid een afspiegeling was voor Deugd. De
toevoeging -heid betekent hier zoals. Dus Deugdzaamheid zoals Deugd en Wijsheid zoals
Wijs. “Deugd” en “Wijs” zijn beiden metafysische begrippen (Meta-fysisch = overstijgend aan
de fysieke wereld) en kunnen als zodanig niet gekend maar wel ervaren worden.
Hoe kan ik wijzer worden?
Boven de ingang van de tempel van Dephi in Griekenland stond de beroemde spreuk “Ken
Uzelve”. Door het Zelf kritisch te bevragen en elke vorm van schijnweten te ontmaskeren
kan het ware Zelf worden ontdekt (Deugdenleer Socrates). Dit in tegenstelling tot het onware
Zelf (ego) dat het produkt is van “valse “, zijnde onware, gedachten over mijzelf en de
mening van anderen over de aard en wijze van zijn van “dit mij”.
Het beoordelende “jij bent stout” (als in “je hebt verkeerd gehandeld”) van de ander wordt “Ik
ben Stout” en zo zelfdefiniërend tot een “Ïk ben een stout mens” en onderdeel van het
onware Zelf (het ego ook wel het narratieve Zelf - Dennett) .
Door het kritisch bevragen van dit onware Zelf wordt het achterliggende ware Zelf zichtbaar.
Door te handelen in overeenstemming met dit ware Zelf, verkrijgt dit handelen de specifieke
kwaliteit die de ander Wijsheid noemt.
Wat is het ware Zelf?
Het ware Zelf kan uitsluitend worden benaderd door ontmaskering van het onware Zelf.
Over het ware Zelf kan niets worden gezegd zonder dat dit weer het onware Zelf versterkt.
Door de ontmaskering van het onware Zelf neemt begrip toe over de aard van dit ware Zelf
en de verhouding tussen dit Zelf en de Wereld.
Hoe kan ik weten dat ik “wijs”handel?
De ander benoemt jouw handelen als wijs. Voor jou komt dat handelen voort vanuit het ware
Zelf. De wijsheid van dit handelen valt buiten de eigen waarneming maar wordt ervaren als
de enig juiste manier van handelen. In zijn meest ideale vorm valt deze manier van handelen
volledig samen met het ware Zelf en daarmee ook met de Wereld.
VRAGEN
1. Wat is voor u wijsheid?
2. Ziet u verschil tussen kennis en wijsheid?
3. Groeit wijsheid met de jaren?
4. Begrijpt u wat wordt bedoeld met narratief Zelf?
En verder nog over wijsheid
Uiteraard zijn er naast wijsheid als deugd meer invalshoeken naar wijsheid mogelijk
bijvoorbeeld:
1. wijsheid als leerproces of
2. wijsheid als innerlijke hoedanigheid.
1. Wijsheid als leerproces?
De wereld bestaat (schijnbaar) uit data, losse incidenten zonder enig verband. Het menselijk
bewustzijn ordent deze incidenten en brengt onderling verband aan door te vragen naar
oorzaak, betekenis en verhouding. Losse incidenten worden zo tot informatie
getransformeerd. De informatie kan worden geleerd en overgedragen waardoor kennis over
processen en objecten ontstaat. Deze kennis kan systematisch worden verzameld,
vastgelegd en worden toegepast en kan zo uitgroeien tot wetenschap.
De wereld begrijpen is van een andere orde dan het bedrijven van wetenschap. Hoewel een
zekere kennis van de wereld in ons en buiten ons voorwaarde is, ontstaat begrip niet
uitsluitend noch automatisch door kennis verwerving. Begrijpen neemt toe naarmate het
inzicht van het Zelf en de verhouding tussen dat Zelf en de Wereld toeneemt. De begrippen
Zelf, Mens en Samenleving krijgen daardoor een andere betekenis.
Kenmerk van het ware Zelf is de wereld in al haar diversiteit te ervaren als verschillende
verschijningsvormen van één onderliggende ondeelbare eenheid. Wijsheid is het vermogen
dienovereenkomstig te handelen.
2. Wijsheid als innerlijke hoedanigheid
Wijsheid is een innerlijke bron die door de jaren heen word verrijkt door levenservaringen, je
ontdekt een innerlijke bron van kracht en "weten". Het word ook wel je Hogere Zelf
genoemd. Dat deel van je dat overzicht heeft en als een observator kan kijken naar alles wat
zich aandient.
Kenmerken van wijsheid.
Wijsheid is een kwaliteit van perceptie en het daaruit voort vloeiend gedrag dat zich oa
kenmerkt door:
● Afstand en observatie
● Het vermogen hoofdzaken van bijzaken te scheiden
● Geduld te betrachten in oordelen en handelen
● Eenvoud
● Een brede blik op zaken en omstandigheden met welzijn als doel
● Het vermogen in de tijd te staan
Wijsheid is het vermogen om zichzelf, de ander en het andere te beschouwen zonder deze
op enige wijze te oordelen en uitsluitend op basis van deze neutrale beschouwing te
handelen.