deze link - Geldof cs

Ontmoetingen tussen water en mens
over waterveiligheid
Govert D. Geldof
Tauw bv, Deventer & DTU Kopenhagen
Expertise Netwerk Waterkeren
Delft, 11 januari 2007
Presentatie
•
•
Context (techniek en maatschappij)
Observaties
1.
2.
3.
4.
5.
6.
•
•
•
Zeggingskracht techniek
Veiligheid is niet-lineair
Risico = f (dreiging, kwetsbaarheid)
Risico’s zijn persistent
Rampspoedprediking werkt niet
Bifurcatiepunten
Rotterdam Waterstad 2035
De Driepuntsbenadering
Conclusies
Wetenschap
Context
pk
Maatschappij
strategie
Praktijk
Techniek
Observatie 1: zeggingskracht “techniek”
• Zeggingskracht
technische rationalisering
neemt af
• Waardering ingenieur
brokkelt af
• Vakkennis erodeert
Observatie 2: Veiligheid is niet-lineair
“recht praten wat krom is”
lineariseren
De maatschappij reageert niet op risico’s,
maar op risicoperceptie
Risico, bla bla
bla, kans 1:1250,
bla bla, schade,
bla bla
Risicoperceptie wordt beïnvloed door:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Omvang van risico
Tijd
Cultuur
Mogelijkheden
beïnvloeding effecten
Vrijwilligheid
Voordelen risicogebied
Aandacht door pers
Openheid communicatie
Vertrouwen in overheid …
De relatie tussen risico en risicoperceptie
C
B’
Perceptie
van risico
B
Stabiel
Instabiel
A
Risico
De bungee jump maatschappij
• Iedereen doet alles overal
en altijd wat hij (of zij) wil
• En gaat het fout, dan wordt
de schuld bij de overheid
gelegd
• Waterprofessionals
interpreteren dit als
emotioneel in plaats van
rationeel.
Observatie 3: Risico = f (dreiging, kwetsbaarheid)
• We brengen dit vaak terug tot
risico = kans x gevolg
• Sociale wetenschappers
richten zich vooral op de
kwetsbaarheid (vulnerability)
• Weinig dialoog tussen
werelden
Observatie 4: Risico’s zijn persistent
Maatschappelijke feedback
onveilig
Maatschappij
Observatie
watersysteem
Techniek
Maatregelen
Maatschappelijke feedback
Observaties
veilig
Maatschappij
watersysteem
Adaptatie
Techniek
Maatschappelijke feedback
onveilig
Maatschappij
watersysteem
Techniek
Observatie 5: Rampspoedprediking werkt niet
Je krijgt mensen niet
betrokken bij iets dat
slechts één keer per 1250
jaar optreedt (wel bij iets
dat iedere dag de moeite
waard is).
Observatie 6: Bifurcatiepunten
2070
Bifurcatiepunt
Onveiligheid
2007
Tijd
Het probleem is niet zo helder
Het is een
sluimerend proces
Arnhem
Bifurcatiepunt
Nijmegen
De Atlantisbifurcatiepunt
Twents Menhett’n
Onveiligheid
2006
Tijd
Randstedelijke Hydropolis
Tussenbalans
1. Noodzaak tot niet-lineaire benadering (techniek laten leven in
onze maatschappij in plaats van isoleren)
2. Overheid moet “bungee jump maatschappij” niet accepteren
(geen bewegingsruimte) → oog hebben voor risicoperceptie
3. Het begrip risico breed benaderen (dreiging én kwetsbaarheid)
4. Risico’s zijn persistent en vormen een volwaardig onderdeel
van onze samenleving (“Risk Society”)
5. Oplossingen die werken hebben iedere dag waarde
6. De Atlantisbifurcatie vraagt om keuzes op korte termijn!
–
Hoe laten we de kikker springen?
Vraagt om andere wisselwerking tussen overheid en
maatschappij (én waterprofessionals)
Bouwen aan vertrouwen
Milieudefensie Magazine, december 2006
Economie is voor 80% psychologie
Randstedelijke Hydropolis
Rotterdam
Waterstad
2035
Rotterdam volgt een
adaptieve strategie en
speelt hierdoor goed
in op de onzekerheid
ten aanzien van
klimaatwisselingen en
de zeespiegelstijging.
Rotterdam versterkt
haar positie als
aantrekkelijke
vestigingslocatie
Grondwater
Regen
Rotterdam:
•Eenzijdige woonmilieus (vooral op
Zuid)
•Economie in transitie
•Richard Florida: The Creative City
Water:
•Diversiteit aan woonmilieus
•Aantrekkelijk voor “The creative
class”
•Rond water ontmoeten mensen elkaar
-7
-2
+2
-3
+6
+5
-3
+3
+4
-2
-3
-1
+3
+3
-2
+20.000
Singelstad
Rivierstad
Vaartenstad
Inspelen op extremen
Bron: -Scape & Urban Affairs
Overdimensioneren kades en
dijken.
Resultaat → driepuntsbenadering
1. Adaptieve strategie voor aanpassing van
waterkeringen
2. Ruimtelijke structuur als basis voor veerkracht
3. Diversiteit in woonklimaat; gezond klimaat voor
investeringen (Lissabon Strategie en Gotenburg
Strategie); water: meer dan stedelijke stoffering, etc.
Self-organised criticality (SOC)
€
hinder,
schade en
gevaar
0,01
0.1
1
10
100
1.000
10.000
100.000
Herhalingstijd in jaren
Effect klimaatverandering
€
hinder,
schade en
gevaar
0,01
0.1
1
10
100
1.000
10.000
100.000
Herhalingstijd in jaren
Driepuntsbenadering
Inrichting en RO
€
hinder,
schade en
gevaar
Technische
voorzieningen
Duurzaamheid,
kenniseconomie, etc.
“waarden voor iedere dag”
0,01
0.1
1
10
100
1.000
10.000
100.000
Herhalingstijd in jaren
Ongewenst effect
€
hinder,
schade en
gevaar
0,01
0.1
1
10
100
1.000
10.000
100.000
Herhalingstijd in jaren
Gewenst effect
€
hinder,
schade en
gevaar
Maatschappelijke borging
0,01
0.1
1
10
100
1.000
10.000
100.000
Herhalingstijd in jaren
Conclusies
• Veiligheid (de wisselwerking tussen techniek en
maatschappij) is niet-lineair → omgaan met
complexiteit, onzekerheden (de doorwerking van
tijd) en de bungee jump maatschappij
• We bevinden ons op of nabij een bifurcatiepunt.
We moeten óf bewust kiezen voor Twents
Menhett’n (heeft ook kwaliteit) óf voor
Randstedelijke Hydropolis (ietsje bijpeddelen)
• Oplossingen moeten elke dag waarde hebben
voor bewoners en bedrijven (Rotterdam
Waterstad 2035) → maatschappelijke borging
• Driepuntsbenadering (normen, extremen, elke
dag) is werkwijze voor het praktisch invullen van
samenhang
Dank voor uw aandacht