Achillesverhaal door Rubens I

Rubens: Het leven van Achilles
I Thetis dompelt Achilles in de Styx
Thetis is een Godin. Zij is gehuwd met een mens, de sterveling, Peleus. Ze
krijgen een zoon: Achilles. Hij is de zoon van een godin en een mens, hij is een
halfgod, en dat wil zeggen: sterfelijk. Vlak na de geboorte van Achilles
ontvangt Thetis een orakel waarin geprofeteerd wordt dat de kleine Achilles in
de bloei van zijn leven zal sterven. Moeder Thetis is wanhopig en wil dit
voorkomen door de kleine Achilles onder te dompelen in het water van de Styx,
om hem zo onvergankelijk te doen zijn. Alleen… de plek aan zijn been die
Thetis daarbij moet vasthouden, wordt niet geraakt door het water van de Styx.
Die plek is vanaf dat moment zijn zwakke plek, zijn Achilleshiel.
II De centaur Chiron onderricht Achilles
Als Achilles een jonge man is moet hij mee doen als strijder in de Trojaanse
oorlog. Zijn moeder is bang dat hij in de oorlog zal gedood worden en ze laat
haar zoon onderduiken op het eiland Skyros bij haar grootvader, de centaur
Chiron. Achilles is vermomd als meisje en valt zo niet op tussen de dochter van
Lycomedes waar hij verblijft. Ondertussen onderricht Chiron Achilles in
geneeskunst, muziek, jacht en paardrijden. Hij rijdt hij op de rug van Chiron
door bos en veld, gesecondeerd door jachthonden.
III Achillis te midden van de dochters van Lycomedes
Maar… de Grieken ontdekken de verblijfplaats van Achilles. Ze komen erachter
dat hij op het eiland Skyros is ondergedoken en dat hij zich vermomd heeft als
prinses. Maar welke van de zeven prinsessen is het. Wie is Achilles? Odysseus
wordt er op uitgestuurd om hem te vinden en te ontmaskeren. Kijk, hij is man
met de tulband, en hij heeft een list. Hij neemt voor de prinsessen zakken met
snuisterijen mee waaruit ze een keuze mogen maken. Tussen die snuisterijen is
ook wapentuig aanwezig. Een van de prinsessen is daar bijzonder in
geïnteresseerd, het is de held Achilles, hij zet juist een helm op, en verraadt
zichzelf.
Een van de prinsessen is Deidameia, zij is verliefd geraakt op Achilles en hij op
haar. Zie hoe ze elkaar aankijken. Maar haar blik verraadt geen blijdschap maar
angst.
IV Achilles vertoornd op Agamemnon
Dan gaat het verhaal naar het begin van de Ilias van Homerus. Dat geeft de ruzie
weer tussen Achilles en Agamemnon, de aanvoerder van de Grieken. We
hebben het immers over de Trojaanse oorlog. De strijd tussen Troje en de
Grieken. De aanvoerder van de Grieken, hier op zijn troon gezeten, is
Agamemnon. Deze Agamemnon had een meisje geschaakt, een slavin, die
Chriseïs heette. Hij neemt haar mee als buit, maar hij moet haar terugbrengen
op last van haar vader, een priester van Apollo. En dat doet Agammemnon, want
door de schaking van Chriseïs is er een vreselijke plaag (de pest) uitgebroken in
het Griekse kamp, die pas zal ophouden als Chriseïs terug gegeven wordt. Maar
Agamemnon doet het niet voor niets… hij moet er de slavin van Achilles voor
terug hebben, de schone Breïsis. Als Achilles dit hoort, wil hij zijn zwaard
trekken om Agamemnon te doden. Op dat moment daalt Pallas Athena in de
persoon van Minerva, van de Olympus neer en trekt Achilles even aan zijn
blonde lokken. Niemand merkt het, alleen Achilles zelf. Agamemnon op zijn
troon ontsteekt in woede. Nestor, de oude wijze, probeert hem tot kalmte te
manen.
V De teruggave van Briseïs (niet aanwezig in BvB)
Achilles had een vriend. Patroclus. Deze werd door Hector lafhartig gedood.
Hector is iemand uit zijn eigen kamp. Achillus gaat hem wreken. Hij overwint
zijn woede tegen Agamemnon, verlaat de Trojanen en… gaat weer
meestrijden met de Grieken tegen Hector. Agamemnon is hierover zo verheugd
dat hij Achilles overlaadt met geschenken, waaronder twaalf eersterangs
paarden, tien talenten goud, gouden schalen, kannen en bekkens, en… zeven
onovertroffen schone vrouwen uit Lesbos, zeven… Dan geeft Agamemnon de
schone Breïsis terug en zweert met opgeheven arm dat hij niet met haar
geslapen heeft. Achilles stormt op haar af, de oude nestor duwt haar zachtjes
naar voren. Ondertussen ligt in een tent Patroclus, twee vrouwen wenen
hartstochtelijk boven zijn ontzielde lichaam. Nu Achilles weer bereid is mee te
vechten in het Griekse kamp, is de rust weergekeerd. Maar voor hoelang?
VI Thetis ontvang van Vulcanus de wapenrusting voor Achilles
Hoe gaat het trouwens verder met Thetis, de moeder van Achilles? Zij komt in
actie voor haar zoon. Hij is immers nog ongewapend. De edele Achilles heeft
namelijk zijn wapenrusting aan zijn vriend Patroclus gegeven, opdat deze goed
gewapend ten strijde kon gaan. Maar Hector doodt hem en de wapenrusting, die
Achilles toebehoort, is meegenomen.
Achilles vraagt nu zijn moeder, Thetis, naar Vulcanus te gaan, de god van het
vuur, om een nieuwe wapenrusting te bestellen voor haar zoon.
Vulcanus maakt op haar verzoek een schild, een helm, twee beenplaten en een
borstkuras. Hier overhandigt Vulcanus de wapenrusting aan Thetis. Een helper
draagt het borstkuras. Thetis, wordt geflankeerd door een helpster. Er zijn ook
twee putti. En boven het toneel zijn nog twee putti. De scène voorziet in een
smidse waar werklui op het aanbeeld slaan.
VII Achilles doodt Hector
Achilles kan zich nu in de strijd storten, hij heeft een nieuwe wapenrusting. Zijn
wraak richt zich op Hector, de moordenaar van zijn vriend. Alle Trojanen zijn
gevlucht binnen de stadsmuren, behalve… Hector. Achilles ziet zijn vijand en
stort zich op hem, Hector vlucht, de muren van Troje worden wel drie keer
gerond voor Achilles die schurk te pakken heeft. Minerva met haar uil komt
Achilles op het juiste moment te hulp en Hector wordt door Achilles in de felle
strijd gedood. In de verte kijken de Trojanen verschrikt toe op de transen van de
poorten. Ze heffen de handen wanhopig ten hemel. Ze zien dat het lijk van
Hector achter de vierspan van Achilles om de muren van de stad wordt
gesleept, wel zeven keer. Zo weten de Trojanen wat er gebeurt met iemand die
zich vergrijpt aan de vriend van Achilles.
VIII De dood van Achilles
Maar dan… List is weer in het geding. Achilles wordt in de tempel van Apollo
gelokt onder het voorwendsel dat hij mag trouwen met niemand minder dan
Polyxena, de dochter van de Trojaanse koning Priamus en koningin Hecuba.
Zij, Hecuba, heeft de list zelf bedacht om haar zoon Hector te wreken. In de
tempel is Paris, een scherpschutter. Hij staat met pijl en boog verdekt opgesteld.
Hij wacht en op aanwijzing van Apollo, richt, schiet en treft Achilles daar waar
hij hem móet treffen: zijn hiel. De trouwerij gaat niet door. Die was alleen maar
geënsceneerd om Achilles te kunnen doden. Een priester beseft niet wat er
gaande is. En ook zijn helper maakt een gebaar vol vertwijfeling. Paris heeft net
zijn pijl geschoten, dat zien we. Apollo wijst nog de plek aan waar hij Achilles
treffen moet. Wat een luttel moment. Wat een grootse wraakactie. En de vos op
de voorgrond… hij verschalkt een adelaar. Moraal: list over wint kracht. En…
aan het noodlot kan niemand ontkomen, zelfs Achilles niet!