Duurzaam bodemmanagement in de landbouw

Zaaien,
oogsten
en eten
7 juni 2017, Wageningen
AgriFoodTop Symposium
AgriFoodTop
Symposium
Zaaien,
oogsten
en eten
PPS Duurzame Bodem (2013 – begin 2017)
Duurzaam bodemmanagement in de landbouw
Janjo de Haan
Joeke Postma & Wijnand Sukkel (coördinatoren PPS)
Zaaien,
oogsten
en eten
AgriFoodTop Symposium
Wat is er aan de hand?
• PPS Duurzame Bodem wil door een integrale aanpak de kennis
van bodem en bodemprocessen vergroten. Dit met als doel de
productie en de productiestabiliteit op de korte én de lange
termijn te verhogen, de ongewenste emissies naar het milieu te
verlagen en maatschappelijke bodemdiensten als
biodiversiteit, waterbeheer, klimaatmitigatie en adaptatie en
minimale emissies te versterken.
Verhogen van de kennis van de relaties tussen bodembeheer,
bodemdiensten en bodemparameters.
Handelingsperspectief van de bodembeheerder
AgriFoodTop Symposium
Zaaien,
oogsten
en eten
Wat hebben we gedaan?
Integrale aanpak
Chemische, fysische, biologische bodemeigenschappen
Meerdere bodemdiensten: productie, waterbeheer, klimaat,
biodiversiteit
Systeembenadering en disciplinair; breedte en diepte
Handelingsperspectief van de bodembeheerder als
belangrijk startpunt
Veldproeven – biotoetsen – bodemanalyses –
modellen/integratie
AgriFoodTop Symposium
Zaaien,
oogsten
en eten
Meerjarig veldonderzoek op verschillende locaties
organische stof beheer, bemesting, grondbewerking,
bodembelasting, vruchtwisseling en management gericht
op het beheer van (bodem) ziekten en plagen
AgriFoodTop Symposium
Zaaien,
oogsten
en eten
Wat levert het op? – Highlights (1)
Bodemgezondheid en bodemleven
 Bodemweerbaarheid is te verbeteren met organische inputs
 Betaalbare alternatieve maatregelen chemische grondontsmetting
 Bio-fumigatie werkt niet
 Biologisch beheerde bodem heeft hogere bodemweerbaarheid
Organische stof en bemesting
 Lagere o.s. aanvoer leidt op lange termijn tot opbrengst reductie
(zand)
 N-bemesting via o.s. leidt niet tot hogere N-uitspoeling in
vergelijking met N-bemesting via kunstmest (zand)
 Soort o.s. aanvoer beïnvloedt lot N-in de bodem
 Hogere o.s. aanvoer geeft risico op hogere lachgas emissie
(indicatie, zand)
AgriFoodTop Symposium
Zaaien,
oogsten
en eten
Wat levert het op? – Highlights (2)
Bodemstructuur en grondbewerking
 Risico ondergrondverdichting toegenomen door mechanisatie
 45% landbouwbodem met ondergrondverdichting
 Bij aantal gewassen is vervroeging economisch aantrekkelijk
 Niet-kerende grondbewerking (NKG) is uitvoerbaar voor rotaties in NL met
vergelijkbare ds productie als ploegen, behalve bij cash crop peen
 NKG leidt tot > structuur, > C opslag, > biodiversiteit
 NKG leidt mogelijk tot hogere N-efficiency (BASIS, zavel)
Vruchtwisseling, groenbemesters
 Ras- en soortkeuze (vruchtwisseling, gbm) heeft belangrijke invloed op
bodemkwaliteit
 Tagetes i.p.v. gerst in veenkoloniaal bouwplan geeft beter rendement
AgriFoodTop Symposium
Zaaien,
oogsten
en eten
Wat levert het op? – Highlights (3)
Meten van bodemkwaliteit
 Minimale DataSet als benchmark voor bepaling bodemkwaliteit
 Indicatoren voor het meten van o.s. kwaliteit in de bodem (HWC, PMN, …)
 Testen en ontwikkelen van biologische bodemindicatoren
Zaaien,
oogsten
en eten
AgriFoodTop Symposium
Wat levert het op? – kennisverspreiding:
•
•
•
•
•
•
Website Beter Bodembeheer: 461 abonnees, >25% groei/jaar, >140 berichten
2x Bodemkennisdag (4-10-2016, 170 p & 6-4-2017, 150 p)
Actief op social media: twitter, linkedin, youtube, facebook
Dag- en weekbladen en nationale televisie
Vakbladartikelen (240), wetenschappelijke artikelen (40), rapporten (43)
10.000 personen bereikt via lezingen, open dagen, excursies
Doorlopende kennislijnen: fundamenteel - valorisatie - onderwijs
• 4 leerstoelgroepen + NIOO betrokken: 7 aio’s
• Samenwerking in 10-tal EU projecten
• Samenwerking met praktijknetwerken en demoprojecten
• Kennisuitwisseling Bedrijfslevenpartners
• Samenwerking WU en Hogescholen (den Bosch, Almere, Dronten)
AgriFoodTop Symposium
Zaaien,
oogsten
en eten
Wat levert het op? - Impact
Veranderend bodemmanagement
Bewustwording bodemkwaliteit
 toename organische stof
 onze landbouw bodem is niet toekomstbestendig
aanvoer (kwantitatief en
 bodem is geen inert substraat maar levend ecosysteem
kwalitatief)
 bodem is chemie + biologie + fysica
 groei in toepassing preventie
ondergrondverdichting
 ondergrondverdichting onderkend als probleem
 toepassing groenbemesters,
 huidige mechanisatie negatief voor
rustgewassen, vroege rassen
bodemkwaliteit/structuur
 toepassing alternatieven
 organische stof kwantiteit én kwaliteit stuurt
chemische grondontsmetting
bodemkwaliteit
 grondbewerking minder diep,
minder kerend, minder
Bijdrage beleid en regelgeving
intensief (voorlopers)
 mestbeleid, nitraat en fosfaat, equivalente maatregelen
 toepassing gewasdiversiteit
 klimaatbeleid: energie, broeikasgas emissies en
in tijd en ruimte (voorlopers)
adaptatie
 Meer en beter meten en op
 bodembeleid
basis daarvan sturen
AgriFoodTop Symposium
Zaaien,
oogsten
en eten
Wie deden er mee?
Consortium – PPS:
• Productschap Akkerbouw (BO
Akkerbouw)
• LTO
• Agrifirm Plant
• IRS
• Royal Cosun
• AVEBE
• CZAV
• NAO
• Ministerie EZ
• BioNext
AgriFoodTop Symposium
Onderzoeksinstellingen:
• Wageningen University & Research
• Louis Bolk Instituut (LBI)
Bijdrage in projecten:
• Landelijke regelingen, I&M,
provincies
• St. Proefboerderijen
• Private bedrijven: Koppert, DLV
Plant, Darling Ingredients Int., ….
• Telers
• EU
• STW, NWO, SKB
Zaaien,
oogsten
en eten
Bedankt voor uw aandacht !
AgriFoodTop Symposium
Zaaien,
oogsten
en eten