Project: Een Tiny Forest in je achtertuin Adres: Varenlaan 14 2910 Wildert Land: Provincie: Gemeente: België Antwerpen Essen breedtegraad: 51.430432, lengtegraad: 4.435918, hoogte boven zeespiegel: 15m Bron: www.geopunt.be/kaart, kadaster nr. 759B20 De Wildert De gemeente Essen bevindt zich in de regio Noorderkempen van de Provincie Antwerpen, ligt aan drie kanten tegen de grens met Nederland en bestaat uit de dorpen Essen (Centrum & Statie), Heikant, Hoek, Horendonk en Wildert. Oppervlakte grondgebied: Totaal aantal inwoners Essen Heikant Hoek Horendonk Wildert Bevolkingsdichtheid: 47,48 km² 19.149 7.392 3.605 869 2.348 4.935 396 38,6% 18,83% 4,54% 12,26% 25,77% inwoners/km² Bron: Gemeente Essen in cijfers (op 31/12/2019) De naam Wildert is voor het eerst te vinden in een geschreven tekst uit 1412 en verwijst naar ‘wildernis’ en ‘woestenij’: een onbewoond en onbebouwd gebied dat behoorde tot de Grote Essense Heide. 1 1. Bodemonderzoek 1.1 Controle kabels en leidingen De Vlaamse variant van de Klic-melding heet de KLIP (Kabel- en Leiding informatieportaal) aanvraag. Na registratie duurt het 15 werkdagen voor de informatie van alle beheerders ontvangen is. Bron: https://klip.vlaanderen.be/public Naast de hoofdleidingen die via de KLIP worden opgevraagd, is er in opdracht van de eigenaar 1 elektriciteitsleiding van het huis naar het tuinhuis getrokken. De locatie van deze leiding is gekend. 1.2 bodemtype vaststellen 1.2.1 digitale boring In de Database Ondergrond Vlaanderen is het mogelijk om het exacte bodemtype per adres te vinden. Het overgrote deel van parceel nr. 759B20 is - overwegend Zdg: Matig natte zandbodem met duidelijke ijzer en/of humus B horizont - deels W-Seg: Nattig lemig zandbodem met duidelijke ijzer en/of humus B horizont 2 Zdg W-seg 1.2.2 werkelijke boring - bezinkselmethode nog uit te voeren - balletjesmethode = 2 zandgrond 3 ca. 2006 heeft de eigenaar de grond laten ophogen met +/- 0,5 meter donkere aarde (bodemverbeteraar). 1.3 bodemdichtheid vaststellen - manueel met stalen pen van 1cm doorsnede, op verschillende plekken gaat supermakkelijk, zeer losse bodem - digitaal met penetrometer of pentrograaf nog in te plannen; een afspraak met een tuinbedrijf die de dichtheid komt meten is niet mogelijk op korte termijn oa. door verstrengde Covid-19 maatregelen. 1.4 voedselrijkheid vaststellen - 1.5 manueel met aarde op wit papier test: zeer donkere bodem, zie ook bodemtype opmerking bodemonderzoeksbureau voor analyse bosbodem nog uit te voeren door Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) grondwaterstand Een grondwatertrap (GT) ligt tussen de I en de VIII, waarbij I heel nat is en VII heel droog. Bij GT I-II (natte grond) is goed drainage belangrijk: overtollig water moet weg kunnen lopen. Bij GT I-IV is het niet nodig om de watervasthoudendheid van de bodem te vergroten. Bij GT V-VIII moet de bodem worden verrijkt met organische stoffen die het watervasthoudende vermogen van de bodem vergroten. Het is me niet duidelijk hoe ik deze tabel moet omzetten… Zie ook de 1.2.1 digitale boring – figuur Zdg & W-seg: hydrogeologisch 3D model De grondwaterstand wordt in de rapporten op DOV op twee manieren uitgedrukt: het peil (mTAW - Tweede Algemene Waterpassing) dat de hoogte van het grondwater weergeeft ten opzichte van het zeeniveau. de diepte (m), dit is de diepte van het grondwater, ter plaatse gemeten ten opzichte van het meetpunt (rand van de peilbuis of koker). Deze waarde is minder geschikt voor interpolatie omdat de meting sterk afhankelijk is van het (lokale) reliëf en de hoogte van de buis ten opzichte van het maaiveld. De Varenlaan in Wildert valt onder het Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan (PRUP) Essen – Clustergroep C1,2,3., specifiek Cluster C2 wat eveneens waterwinningsgebied is. --Watertoets Onderstaande figuren geven een synthese van de voornaamste aspecten m.b.t. de mogelijke impact van het plan op waterkwantiteit en waterkwaliteit. Een klein deel in cluster C3 is gelegen in effectief overstromingsgebied, verschillende delen C1 in potentieel overstromingsgevoelige gebied 4 De clusters zijn bijna volledig gelegen in infiltratiegevoelig gebied. De clusters C2 & C3 zijn volledig gelegen in beschermingszone drinkwater. De Oude Moervaart, die langs C3 loopt is niet ecologisch kwetsbaar m.b.t. overstorten De volledige clusters zijn aangeduid als “collectief te optimaliseren buitengebied”. Bron: PRUP Essen, Provincie Antwerpen 1.6 toplaag onderzoeken De toplaag is een combinatie van gras, gevallen vegetatie en zand. Zoals vermeld onder bodemtype en voedselrijkheid werd in het verleden een halve meter ‘zwarte grond’ toegevoegd. 5 1.7 extra actie: PH waarde meten nog te bepalen; verwacht resultaat: zure grond PH waarde is de maat voor de zuurgraad van de grond. De PH waarde van grond heeft een waarde van 0 tot 14, waarbij 7 neutraal is. Grond met een PH waarde lager dan 7 noem je zure grond. Grond met een PH waarde hoger dan 7 noem je basisch of alkalisch. 6 2. Veldverkenning bosgemeenschap Stukje geschiedenis Het gebied de Groote Essche Heyde oftewel het huidige Kalmthout-Wuustwezel-EssenWildert-Huijbergen was oorspronkelijk een moergebied, een wisselend landschap met heide en vennen. Er stonden nog geen bomen. In de 12de eeuw, schonk de toenmalige heer van Breda, Arnold van Brabant een deel van de heerlijkheid Kalmthout aan de Paters Norbertijnen van Tongerlo. Na zijn dood schenkt zoon Berner van Rijsbergen zijn erfdeel Essen eveneens aan de Abdij van Tongerlo. De paters ontdekken dat ze in het waardeloze gebied moer konden oogsten voor turf, dat dan weer als brandstof kon worden gebruikt. Resten van deze turfvaarten zijn terug te vinden tot in de gordel Breda-Bergen op Zoom. De turf werd per boot naar het noorden getransporteerd waarna de geleegde boten werden gevuld met stadsafval – in de vorm van mest – om vruchtbare gronden te creëren. In het kader van deze ontginning en vruchtbaarmaking, bouwde de grondheer de eerste abdijhoeves. Op deze 15 modelhoeves werden de modernste landbouw- en veeteelttechnieken geïntroduceerd en tegen 1371 had de heerlijkheid 275 inwoners. Eind 18de eeuw maakt België deel uit van de Oostenrijkse Nederlanden en bepaalt aartshertogin Maria-Theresia dat alle leegstaande percelen grond moeten worden beplant met naaldbomen. Lege percelen aanplanten met dennenhout beperkt braakligging en het snelgroeiend hout kan worden gebruikt in de mijnbouw om mijngangen te stutten en is daardoor erg winstgevend.* Rond de Franse Revolutie (ca. 1830), besluit Napoleon dat alle kloosters moeten sluiten en legt de kerk zo'n hoge belastingdruk op dat alle gronden en bezittingen in de regio moeten worden verkocht. De 15 oorspronkelijke boerderijen worden opgekocht door rijke Fransen en zo worden de eerste gemeenten opgericht: Kalmthout, Essen en Wuustwezel. Onder Napoleon start de ontsluiting van de Schelde en wordt op 10 jaar tijd een treinnetwerk vanuit Wallonië naar de haven van Antwerpen aangelegd. De toenmalige directeur van de spoorwegen en eigenaar van het Essense domein Hemelrijk laat in 1854 het treinspoor Antwerpen-Dordrecht aanleggen, waarbij hij de spoorlijn vanaf Kalmthout iets laat afbuigen om zijn eigen *landgoed aan dit traject te laten grenzen. Langzaamaan worden delen van Essen verkaveld en de gemeente meer ontsloten door de bouw van het station. Echter alle grond blijft in Franstalige handen. De rijkere stadsmensen bouwen herenhuizen rond het station en de mannen gaan met de trein in Antwerpen werken. Na de Tweede Wereldoorlog kent België een ongekende welvaart en mensen uit de 'vuile' stad gaan op zoek naar rust en natuur. Het wordt een ware rage om een weekendhuisje in het bos te bezitten. Sjacheraars ruiken geld en beginnen grote stukken waardeloze grond op te kopen om ze daarna op te splitsen en te verkopen. Zo ontstaan de weekendzones Wildert en Horendonk. De toestroom zorgt echter voor een enclave binnen de gemeente: de nieuwe bewoners hebben een stadse mentaliteit, ze gaan niet naar de kerk en kijken neer op de dorpelingen. Van contact is weinig sprake. In de jaren '60 sterft de laatste Franstalige grootgrondbezitter kinderloos en wordt 400ha grond opgesplitst voor erfdeling en omgezet naar bouwgrond. *Na het sluiten van de mijnen werd het dennenhout niet meer gebruikt en konden de naaldbomen ongestoord doorgroeien in Wildert. 7 2.1 Gebiedsbepaling 2km radius rond het projectperceel: woongebied + Kalmthoutse Heide Bron: Google Maps 2.2 Op pad Actie overgeslagen, zie 2.3 2.3 Soortkeuze bomen en struiken De Provincie Anwerpen en het ANB – Agentschap Natuur en Bos hebben voor het gebied dat valt onder PRUP Essen clusters C1, C2 en C3 een zeer specifiek vastgelegde inheemse bomen- en stuikenlijst bepaald. Hier mag niet van afgeweken worden, tenzij deze als waardplanten voor bepaalde diersoorten kunnen worden bestempeld. Een beperkt aantal uitheemse soorten is mogelijk (maar niet gewenst binnen het Tiny Forest project). Veel van de naaldbomen die destijds voor de mijnbouw werden geplant, zijn ondertussen reusachtig geworden. Meer en meer bomen worden ziek of breken af. Het verwijderen van bomen is slechts in beperkte gevallen toegestaan – als ze een direct gevaar vormen - en altijd met een kapvergunning van het ANB. inheemse bomenlijst Fagus sylvatica Carpinus betulus Crateagus monogyna Sorbus aucuparia Populus tremula Prunus padus Quercus robur Alnus glutinosa Betula pendula Salix alba Quercus petraea Catanea sativa Beuk Haagbeuk Eénstijlige meidoorn Wilde lijsterbes Ratelpopulier Europese vogelkers Zomereik Zwarte els Ruwe berk Schietwilg Wintereik Tamme kastanje schaduwsoort licht/halfschaduw halfschaduw/lichtsoort halfschaduw/lichtsoort lichtsoort licht/halfschaduwsoort lichtsoort (vochtige grond) (vochtige grond) 8 Niet-inheemse bomenlijst Sorbus aria Fraxinus excelsior Tilia cordata Tilia plathyphyllos Juglans regia Prunus avium Meelbes Gewone es Linde kleinbladig Linde grootbladig Okkernoot Boskers (natte gronden) * altijd in combinatie met inheems bosgoed inheemse struikenlijst Ilex aquifolium Cytisus scoparius Fagus sylvatica Carpinus betulus Crateagus monogyna Prunus padus Sorbus aucuparia Alnus glutinosa Acer campestre Corylus avellana Viburnum opulus Sambucus nigra Rhamnus fragula Rosa canina Salix aurita Salix cinerea Hulst Brem Beuk Haagbeuk Eénstijlige meidoorn Europese vogelkers Wilde lijsterbes Zwarte els Veldesdoorn Hazelaar Gelderse roos Gewone vlier Sporkehout Hondsroos/Wilde roos Geoorde wilg Grauwe wilg niet-inheemse struikenlijst* Cornus sanguineum Amelanchier lamarckii Sorbus aria Vaccinuum myrthillum Viburnum lantana Cornus mas Rosa rugosa Rode kornoelje Krentenboom Meelbes Bosbes Wollige sneeuwbal Gele kornoelje Wilde roos schaduwsoort/groenblijvend lichtsoort/groenblijvend schaduwsoort (haagplant) licht/halfschaduw (haagplant) halfschaduw/lichtsoort (haagplant) licht/halfschaduwsoort halfschaduw/lichtsoort (vochtige grond) (ook geschikt als haagplant) licht/schaduwsoort schaduwsoort licht/schaduwsoort licht/schaduwsoort kleine boom (vochtige grond) (vochtige grond) (kan uitgroeien tot kleine boom) (kan uitgroeien tot boom) * altijd in combinatie met inheems bosgoed Bron: Plant-Wijzer Provincie Antwerpen & Plantengids - Plant van Hier & Planten- en bomenlijst Bosherstel Essen Aan de hand van de ‘verplichte’ soorten zoals hierboven genoemd, valt de keuze op nr. 17 van de bosgemeenschappen: Associatie: Verbond: Eiken-Haagbeukenbos (Stellario-Carpinetum) Haagbeukenverbond (Carpinion betuli) 9 3. Overzichtsfoto’s Noord (achtertuin) OOO OOO West (zijkant) 10 Zuid (voortuin) OOO 11 Oost (zijkant) OOO O OOO OOO 12 4. Plantlocatie overzicht Grondplan met bestaande bebouwing en blijvende beplanting 13
