Stille Week 2017 orde van dienst Opstaan tot het leven Wilt u deze orde van dienst na de vieringen op Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag weer terugleggen. Na de Dageraadsviering kunt u het boekje meenemen. Orde van dienst voor Witte Donderdag 13 april 2017 ---------Op deze avond van Witte Donderdag beginnen we met een dienst die doorloopt naar de Goede Vrijdag en de Stille Zaterdag tot aan de Paasdageraad. Wij volgen daarbij in de lezingen steeds de lijn van het evangelie van Johannes. Op deze Witte Donderdag lezen wij over de laatste maaltijd die Jezus met zijn leerlingen viert. Hoe Jezus tijdens die maaltijd hun voeten wast, en hoe een van zijn eigen leerlingen Jezus verraadt. Ook wij vieren vanavond met elkaar de Maaltijd van de Heer, en gedenken daarbij deze nacht van het verraad. ---------Orgelspel Welkom (gemeente gaat staan) Bemoediging Onze hulp is in de naam van de Heer die hemel en aarde gemaakt heeft die trouw houdt tot in eeuwigheid en nooit loslaat wat zijn hand begonnen is Groet Die Heer zij met U ook met u zij de Heer Introïtus voor Witte Donderdag door cantorij (naar lied 564b): ‘Wij roemen in ’t kruis van de Heer Jezus Christus.‘ Wij zingen: Psalm 136 : 1, 2, 6, 11, 12 herhaling Introïtus door cantorij 2 (gemeente gaat zitten) Gebed Inleiding op de lezing Schriftlezing: Johannes 13 : 1 – 15 Wij zingen: Lied 569 ‘Toen Jezus wist: nu is gekomen’ 1 cantorij, 2 allen, 3 cantorij, 4. allen Overdenking Improvisatie bij lied 998 Wij zingen: Lied 998 ‘Je hebt je vrienden toen bijeengeroepen’ 1 en 2 cantorij, 3 en 4 allen Mededelingen en collecten - de tafel wordt gereed gemaakt Voorbeden Nodiging Wij zingen: Lied 381 ‘Genadig Heer, die al mijn zwakheid weet’ 1, 2, 4, 5 Tafelgebed ‘Heer onze Heer, hoe machtig is uw naam’ (GvL 8) cantorij eerste refrein, cantorij en voorganger coupletten, allen: volgende refreinen Onze Vader Wij vormen nu met elkaar een kring rondom de Tafel Vredegroet De vrede van de Heer zij altijd met u Zijn vrede ook met u 3 Wensen wij elkaar de vrede van Christus Cantorij zingt Lied 588 ‘Heilig aanschijn van het Lam’ Delen van brood en wijn Wij gaan terug naar onze plaatsen De tafel wordt afgeruimd en leeggemaakt, ten teken dat wij richting de Goede Vrijdag gaan, de dag waarop er geen licht meer te zien is en er niets meer te vieren is. Wij zingen: Lied 393 ‘Als ik in deze stille tijd’ : 1, 2 en 3 Na de maaltijd lezen wij uit het evangelie volgens Johannes 13 : 21 – 30 Avondgebed van Luther HEER, blijf bij ons, want het is avond en de nacht zal komen. Blijf bij ons en bij uw ganse kerk aan de avond van de dag, aan de avond van het leven, aan de avond van de wereld. Blijf bij ons met uw genade en goedheid, met uw troost en zegen, met uw woord en sacrament. Blijf bij ons wanneer over ons komt de nacht van beproeving en van angst, de nacht van twijfel en aanvechting, de nacht van de strenge, bittere dood. Blijf bij ons in leven en in sterven, in tijd en eeuwigheid. Lied ‘Verleih uns Frieden’ door cantorij (tekst: Maarten Luther; muziek: J.S. Bach) Verleih uns Frieden gnädiglich, Herr Gott, zu unsern Zeiten! Es ist ja doch kein Andrer nicht, der für uns könnte streiten, denn du, unser Gott, alleine. Amen 4 Vertaling: Geef ons vrede, Here God, en wees ons genadig in deze tijden! Er is immers geen ander die voor ons kan strijden dan Gij, onze God, alleen. Amen - Wij gaan in stilte uiteen - 5 Orde van dienst voor Goede Vrijdag 14 april 2017 ---------Wij komen in stilte binnen. Dit is de dag dat we het lijden en sterven van de Heer gedenken. De afbeelding die geprojecteerd is heet spijkerboom. Dit is geen abstract beeld: iedere spijker staat voor 10.000 medemensen die in de 20e eeuw door geweld omgebracht zijn. Na de dienst is er, voor wie wil, gelegenheid om in de Koningshof een brief voor met de dood bedreigde leden van een Vredesgemeenschap in Colombia te ondertekenen en versturen (actie via Amnesty International). In de liturgische schikking staat een eenvoudig kruis, met aan de voet anemonen: ze verwijzen naar het lijden van Jezus. ---------Stilte Lied: Psalm 91a Wie woont in de hoede van de allerhoogste God, overnacht in de schaduw van de almachtige. Bij nacht en ontij heb je niets te vrezen, Hij is een schild, een muur om je heen. Onze ziekten heeft hij op zich genomen, en onze smarten heeft hij gedragen. Wij echter hielden hem voor een geplaagde, een door God geslagene en verdrukte. Maar om onze overtredingen werd hij doorboord, om onze ongerechtigheid werd hij verbrijzeld, door zijn striemen is er voor ons genezing. 6 Lezing Hosea 6 : 1 – 6 Lied ‘O Heer, mijn God’ (Iona I 12) cantorij: eerste refrein en alle coupletten, allen: volgende refreinen refrein Daag’lijks bid ik en roep en schrei: Geef ons vrede en sta ons bij; Wachten en vragen, wachten en vragen: Waar is God? Hoort Hij mij? refrein Pijn en lijden, onschuldig bloed maken 't leven zo bitterzoet; wanhoop en twijfel, wanhoop en twijfel: Wie is God? Is Hij goed? refrein Rijken komen hier ruim aan bod, armen hebben alleen hun lot; bidden en smeken, bidden en smeken: Zijt Gij daar, levende God? refrein Keer u om en heb medelij; stil de stormen en keer het tij; helende liefde, helende liefde, grote God, maak mij vrij. refrein Lezing Johannes 18 : 1 – 11 7 Lied 587 : 1 Lezing Johannes 18 : 12 – 27 Lied 587 : 2 Lezing Johannes 18 : 28 – 40 Lied 587 : 3 Lezing Johannes 19 : 1 – 16a Lied 587 : 4 Lezing Johannes 19 : 16b – 27 Lied 587 : 5 Lezing Johannes 19 : 28 – 30 Stilte…. de Paaskaars wordt gedoofd Moment van verstilling Beklag Gods ‘Wat moet ik met jullie?’ (Iona I, 26) cantorij: coupletten en eerste refrein; allen: volgende refreinen Wat moet Ik met jullie die mijn roep negeerden, hoe vaak Ik ook riep, mijn volk, je naam? Wat moet Ik met jullie? Wat heb Ik misdreven? Wat zegt jullie zwijgen, zo beschaamd? Wat stond je zo tegen? Wat Ik je wou geven, bedoeld om je rijk te maken, blij. 8 Wat stond je zo tegen? Nooit zou Ik je dwingen; Ik liet je de keuze; je was vrij. Zijn jullie vergeten, heeft niemand onthouden mijn moederborst, mijn vaderhand, mijn zorgzaamheid? Zijn jullie vergeten mijn naam, je verleden, de toekomst die Ik voor je bereid? Hoe lang moet Ik dragen dit grote negéren; en blijf je je bergen voor mijn smart? Nooit zal Ik me wreken. Ik laat je niet vallen. En nooit laat Ik los, jou, de liefde van mijn hart. Gebeden, afgesloten door: Zo zeggen wij: In uw handen, Heer, bevelen ook wij ons leven. In uw hoede bevelen wij elkaar aan. In uw liefde geven wij ook elkaars leven over. Laten wij waken en bidden dat uw liefde ook ons zal vinden en bewaren. 9 Dat wij niet eindigen in het duister, maar dat in de nacht voor ons allen een licht opgaat en alle dingen worden goedgemaakt. Amen. Lezing Johannes 19 : 31 – 38 Lied 587 : 6 en 7 Stilte Misschien willen sommigen nog wat nablijven. Anderen zullen nu liever weggaan. In de Koningshof kan een brief ondertekend worden ten behoeve van de met de dood bedreigde Vredesgemeenschap San Jose de Apartado in Colombia. Zij weigeren om partij te kiezen in het conflict in het land. Sinds de gemeenschap in 1997 werd opgericht zijn meer dan tweehonderd leden vermoord. De brief ligt voor u klaar en is al gefrankeerd. U kunt de brief ondertekenen en de envelop schrijven en versturen. Uw bijdrage in de verzendkosten wordt zeer op prijs gesteld! 10 Orde van dienst voor Stille Zaterdag 15 april 2017 ---------Deze dag wordt de Stille Zaterdag genoemd. We lezen met elkaar hoe Jezus' dode lichaam door Josef uit Arimatea en Nikodemus ten ruste wordt gelegd in een nieuw graf bij een olijfgaard, vlakbij de plaats waar Jezus gekruisigd was. De mannen spreken niet met elkaar, want er valt vandaag weinig te zeggen. Dit is een dag van stille handelingen, van waken en wachten. ---------Stilte Openingswoorden V: Wachter, hoe ver is de nacht? Hoe ver? A: De morgen komt zegt de wachter, maar nog is het nacht. Wij zingen Psalm 130 : 1 en 3 Gebed om ontferming uitlopend op: ‘Hoe lang vergeet U mij, o God?’ Lied 13a : 1 door solist, 2 en 3 gemeente Muziek- orgelimprovisatie bij lied 13a Lezing Johannes 19 : 38 - 42 Na deze gebeurtenissen vroeg Josef uit Arimatea – die uit vrees voor de Joden in het geheim een leerling van Jezus was – aan Pilatus of hij het lichaam van Jezus mocht meenemen. Pilatus gaf toestemming en Josef nam het lichaam mee. Nikodemus, die destijds ’s nachts naar Jezus toe gegaan was, kwam ook; hij had een mengsel van mirre en aloë bij zich, wel honderd litra. Ze wikkelden Jezus’ lichaam met de balsem in linnen, zoals gebruikelijk is bij een Joodse begrafenis. Dicht bij de plaats waar Jezus gekruisigd was lag een olijfgaard, en daar was een nieuw graf, waarin nog nooit iemand begraven was. Omdat het voor de Joden voorbereidingsdag was en dat graf dichtbij was, legden ze Jezus daarin. Stilte 11 Wij zingen Lied 592 ‘Stil ligt de tuin rondom het witte graf’ : 1 en 2 Meditatief moment : Wij luisteren naar ‘Mache dich, mein Herze rein’ (uit: Matthaus Passion - Bach) Mache dich, mein Herze, rein, Ich will Jesum selbst begraben. Denn er soll nunmehr in mir Für und für Seine süße Ruhe haben. Welt, geh aus, laß Jesum ein ! Vertaling: Maak u, mijn hart, vrij van zonden, ik wil Jezus zelf begraven. Want hij zal voortaan in mij meer en meer zijn zoete rust hebben. Wereld, ga uit, laat Jezus binnen. Lezing Johannes 12 : 23 - 26 Jezus zei: ‘De tijd is gekomen dat de Mensenzoon tot majesteit wordt verheven. Waarachtig, ik verzeker u: als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht. Wie zijn leven liefheeft verliest het, maar wie in deze wereld zijn leven haat, behoudt het voor het eeuwige leven. Wie mij dient moet mij volgen: waar ik ben zal ook mijn dienaar zijn, en wie mij dient zal door de Vader geëerd worden. Stilte Wij zingen Lied 650 ‘De aarde is vervuld’ 1 allen, 2 mannen, 3 vrouwen, 4 mannen, 6 vrouwen, 7 allen 12 Voorbeden, Onze Vader Wij zingen Lied 590 ‘Nu valt de nacht’ Slotwoorden V: Eeuwige, uw gerechtigheid is groot. A: Wek uw Gezalfde, wek Hem uit de dood. V: Mogen wij hopen dat bij de dageraad wij Hem herkennen als hij voor ons staat. A: Wordt dan uw hemelse vrederijk gesticht hier op aarde in het morgenlicht. (uit: lied 592 vers 3) Wij gaan nu naar buiten en verzamelen ons rond de vuurkorf. Wij waken als het ware buiten in de donkere nacht in afwachting op het Morgenlicht. Daar zingen wij het lied: (Taizé) 13 Orde van dienst voor de Paasdageraad 16 april 2017 ---------‘Opstaan tot het leven’ Wakend in de dageraad komen we bijeen, het is nog stil en donker. Dit is het einde van de nacht, waarin het Licht doorbreekt door de duisternis: herschepping. De Paaskaars wordt binnengebracht, het Licht wordt gedeeld, het Woord verbeeld, we gedenken onze doop en de Maaltijd wordt gevierd. ---------Buiten aan de oostkant van de Maartenskerk, waar de zon opkomt, scharen wij ons rond de vuurkorf. Lezing Genesis 1 : 1 - 3 DE PAASKAARS WORDT AANGESTOKEN solist allen (3x) Licht van Christus Heer wij danken U Terwijl we zingen ‘Licht dat terugkomt’, lopen we naar binnen naar het koor, de drager van de Paaskaars gaat voorop en gaat bij de Oostmuur in het koor staan. Lezing Genesis 1: 4 en 5 Wij geven het licht aan elkaar door. Daarna zingen we: Lied 601 ‘Licht dat ons aanstoot in de morgen’ : 1 en 2 14 Lezing Genesis 2 : 4 - 8 Lied ‘Een vogel ze broedt’ (Iona I, 29) 1, 2 en 3 2. Zij klapwiekt en vliegt, rust waar het haar goeddunkt. Licht is zij, nabij, dan weer hoog in de lucht. Zij huist in de schoot, heet het wonder welkom, onbevroede krachten brengt zij aan het licht. 3. Zij danst in het vuur; wie haar ziet, verbaast zich. Tong en taal wekt zij waar dorre doodsheid heerst. Zij zet ons op weg, schenkt haar goede gaven, niet te kooien, klein te krijgen, onverveerd. Lezing Johannes 20 : 1 - 8 Lied 631 ‘Tussen waken, tussen dromen’ (op de melodie van Psalm 146) Wij gaan naar het schip van de kerk, zetten de kaarsen in de lichtbak, je kunt gaan zitten. Ondertussen wordt het antependium neergelegd, de witte stola omgehangen als teken dat wij de draad weer mogen oppakken vanuit de opstanding van onze Heer. (meditatieve muziek) 15 Opstaan tot het leven! meditatie klankbeeld bij beelden van een zonsopgang bij het Katharinaklooster in de Sinai in Egypte, afgewisseld met teksten van de Woestijnvaders en muziek uit de Sunrise mass van Ola Gjeilo. Lied ‘Morning has broken’ Morning has broken like the first morning Blackbird has spoken like the first bird Praise for the singing Praise for the morning Praise for them springing fresh from the world Sweet the rain's new fall, sunlit from heaven Like the first dewfall on the first grass Praise for the sweetness of the wet garden Sprung in completeness where his feet pass Mine is the sunlight Mine is the morning Born of the one light Eden saw play Praise with elation, praise ev'ry morning God's recreation of the new day (onder het naspel wordt het water naar het doopvont gebracht.) DOOPGEDACHTENIS Inleidende woorden Voorganger: Vanmorgen gedenken we de dood en de opstanding van onze Heer, Jezus Christus. En dat we, toen we gedoopt werden, met Hem zijn begraven en in Hem ook weer tot leven zijn gewekt. Deze ochtend brengt ons terug bij onze eigen doop en onze verbondenheid daarin met de Heer. Door het doopwater mogen wij ervaren: het is Gods Geest die ons vrij maakt van wat ons belast die ons en levend maakt. 16 (Het water wordt uitgegoten in het doopvont) Gebed bij het water: O God die uit het water in het begin de aarde hebt geroepen de grote toekomst in: Roep ook ons tot leven O God die door het water, de Rode Zee, uw volk de vrije doortocht gaf, uw wolk trok met hen mee: Roep ook ons tot vrijheid O God die in het water -de zee de baas wasde dwaze vluchteling Jona bewaard hebt voor uw Woord: Roep ook ons tot dienstbaarheid O God, die in het water van de Jordaan uw Zoon hebt aangewezen om allen voor te gaan: Roep ook ons tot navolging O God, die in het water van onze doop wie Jezus willen volgen doet opstaan tot de hoop Maak ons tot levend teken van Uw Koninkrijk Lezing Galaten 3 : 26 - 28 want door het geloof en in Christus Jezus bent u allen kinderen van God. U allen die door de doop één met Christus bent geworden, hebt u met Christus omkleed. Er zijn geen Joden of Grieken meer, slaven of vrijen, mannen of vrouwen – u bent allen één in Christus Jezus. Geloofsbelijdenis (staande): In God geloven wij, die leven geeft aan mensen, die ons koestert als zijn kinderen, en die er zal zijn, al onze dagen. 17 In Jezus van Nazareth geloven wij, in wie God zichtbaar is geworden: mens onder de mensen geboren, voor mensen geleefd en gestorven. Die sterker was dan de dood, want Hij is opgestaan tot leven en Hij blijft bewaard onder ons: een naam die niet wordt uitgewist. In Gods Geest geloven wij, die leven blaast in mensen, die rondgaat als een storm, en die ons in beweging zet; Die ons roept tot recht en vrede, slaven bevrijdt uit wat hen knecht die heelt wat gebroken is, die troost wie te lijden heeft, en die hoop biedt aan wie vertwijfeld is, Die mensen samenbrengt in liefde, die haar gaven geeft aan ieder om daarmee allen van dienst te zijn –Gods Geest van liefde en kracht. In de kerkgemeenschap geloven wij, het lichaam van de Heer, geroepen om zijn gestalte te worden en deze wereld van dienst te zijn. In het leven geloven wij, dat sterker is dan de dood – en dat wij niet zullen vallen, want God bewaart ons in zijn hand. Gedachtenis Nu het Paasfeest is begonnen en de tijd van voorbereiding voorbij is, gedenken wij onze doop en vernieuwen we onze geloften: Gelooft u in God de Vader, onze schepper en bevrijder? 18 Wij geloven Gelooft u in Jezus Christus, de gekruisigde en levende Heer? Wij geloven Gelooft u in de heilige Geest die ons leven vernieuwt? Wij geloven Dan is er nu gelegenheid om je eigen doop te gedenken. Met water uit het doopvont kun je een kruisje op je voorhoofd of in je handen ontvangen van de voorganger. We vormen, komend langs het doopvont, een kring om de tafel. Aansluitend zingen we: lied 103e ‘Bless the Lord’ DE MAALTIJD Vredegroet Christus is verrezen Hij is waarlijk opgestaan Christus is verrezen Hij is waarlijk opgestaan Christus is verrezen Hij is waarlijk opgestaan We wensen elkaar de vrede van Christus. Lied 624 : 1 Collecte Brood en druivensap worden neergezet Nodiging Voorbeden uit de kring afgesloten door ‘Ubi Caritas’ (Taizé) Stil gebed 19 (tekst: NBV; muziek: Rien Verbeek) Tafelgebed Als Gij onze God wilt zijn, de God van deze mensen hier, wees dan gezegend en genoemd, gekend en bemind. Gij die begin en einde bent, alfa en omega , vandaag en morgen, Schepper van alle dingen, van onze handen en onze lippen, van onze schoot en ons hart, van ons lichaam rechtop, van ons lachen en van ons geloven. 20 Op deze morgen van Pasen, danken wij U en bidden wij U omwille van Uzelf, omwille van uw Zoon, onze Zon, de Ongeziene Aanwezige, Jezus van Nazareth, beeld en gelijkenis, eerstgeborene uit de doden, Redder van mensen, die ons meer gedaan heeft dan wij denken. Onze vrede is geworden, geest en leven, brood voor het hart – en in de nacht van zijn lijden en sterven heeft Hij brood genomen en gebroken en aan zijn vrienden gegeven met de woorden: neemt en eet, mijn lichaam voor u. Doet dit tot mijn gedachtenis. Ook heeft Hij de beker genomen en het dankgebed uitgesproken en gezegd: dit is het nieuwe verbond in mijn bloed, dat voor u allen wordt vergoten tot vergeving van alle zonden. Doet dit tot mijn gedachtenis. Als wij eten van dit brood en drinken van deze beker, herstel onze vreugde en doe onze hoop herleven, vernieuw onze liefde en maak ons tot dragers van Uw Rijk. Amen Delen van brood en wijn Dankgebed Slotlied Lied 608 ‘De steppe zal bloeien’ (Het lied van de opstanding) ZENDING en ZEGEN U bent van harte uitgenodigd voor koffie of thee met feestelijk Paasbrood. Afbeelding omslag: Caren van Herwaarden ‘Studie van de aarde’ 1995 L18571 21