Blaasvergroting

Blaasvergroting
Informatie
voor
patiënten
Blaasvergroting
2
Blaasvergroting
3
4
U werd in het ziekenhuis opgenomen voor een blaasvergroting
of augmentatiecystoplastie.
De dokter heeft u de reden voor deze ingreep duidelijk gemaakt.
In deze brochure vindt u bijkomende informatie over het verblijf
in het ziekenhuis en het dagelijkse leven met deze nieuwe blaas.
Inleiding
Inleiding
5
Normale werking van het urinestelsel
6
Nieren
Urineleiders
Blaas
Urinebuis
Blaasvergroting 7
Opname in het ziekenhuis
8
Onderzoeken
Voorbereiding
Postoperatief verloop
Kinesitherapie
Vragen en bekommernissen
Zelfsondage na het ontslag
14
Materiaal
Uitvoering
Dagelijks leven met een blaasvergroting
15
Voeding, stoelgang en medicatie
Seksualiteit en vruchtbaarheid
Relatie met kinderen en vrienden
Beroep en vrije tijd
Aandachtspunten
Terugbetaling van het sondagemateriaal
18
Ontslag uit het ziekenhuis
19
Bijlagen
20
Anatomie van het urinestelsel
Afbeelding van het gebruikte deel van de darm
Operatiefasen NotITIES
23
Mocht u vragen hebben na het lezen van de brochure, aarzel
dan niet om ze te stellen.
De dokters, de verpleegkundigen en de sociaal werkster zijn
altijd bereid om meer uitleg te geven.
Ze kunnen u ook helpen zoeken naar oplossingen voor mogelijke
problemen.
Het verpleegkundig en medisch team
Blaasvergroting
5
normale werking van het
urinestelsel
Het overtollige voedsel en vocht in ons lichaam wordt verwijderd via
stoelgang en urine.
De organen die een belangrijke rol spelen bij de urinevorming, zullen
achtereenvolgens in het kort besproken worden (zie ook bijlage 1).
vanuit de hersenen. U moet plassen. Bij het plassen gaat de sluitspier
open en trekken de spieren van de blaaswand samen. Zo wordt de
urine uit de blaas verwijderd.
De urinebuis (urethra)
De urinebuis of urethra brengt de urine van de blaas naar buiten. Bij
de vrouw ligt de urinebuis vlak voor de vagina, bij de man in de penis.
De nieren
De nieren zijn twee boonvormige organen, ge­legen aan weerszijden
van de wervelkolom.
Ze zorgen ervoor dat schadelijke afvalstoffen uit het bloed verwijderd
worden en dat overtollig water en zouten uit het lichaam verdwijnen.
De afvalstoffen en het overtollige water vormen samen de urine.
Door ziekte is het mogelijk dat de blaasspier onvoldoende werkt. In
een aantal situa­ties is een operatie de enige mogelijke behandeling.
De dokter zal, rekening houdend met uw situatie, beslissen welke
ingreep voor u de beste is. Hij zal dit uiteraard met u bespreken.
De urineleiders (ureters)
In uw situatie werd beslist om over te gaan tot een vergrotingsplastie
van de blaas.
Met behulp van een stuk dunne darm zal de blaas vergroot worden (zie
ook bijlagen 2 en 3).
Een grotere hoeveelheid urine zal kunnen worden opgehouden.
Vanuit de nierbekkens gaat de urine, via twee fijne buisjes, namelijk
de urineleiders of ureters, naar de blaas.
De blaas
De blaas werkt als een reservoir voor de urine. In lege toestand is
de blaas een afgeplat orgaan, in sterk gevulde toestand kan de blaas
tot aan de navel reiken. Als de blaas gevuld is, krijgt men een signaal
6
blaasvergroting
Aangezien deze vergrote blaas niet
kan samentrekken, dient de urine
door buikpers en/of het plaatsen van
een sonde te worden uitgescheiden.
Blaasvergroting
7
opname in het ziekenhuis
laat weinig resten na met als gevolg dat er bijna geen stoelgang gevormd
wordt. Het drinken van koffie, thee en water is onbeperkt toegelaten.
Onderzoeken
De dag voor de operatie gebeurt de eigenlijke reiniging door het drinken van een aantal liters van een aangepaste vloeistof. Indien nodig,
kan die vloeistof via een maagsonde toegediend worden.
Tijdens de consultatie is wellicht verduidelijkt dat een blaasvergroting
een belangrijke ingreep is die een goede voorbereiding vraagt.
Naast een aantal onderzoeken en specifieke voorbereidingen, wordt
ook ingegaan op vragen en bekommernissen van u of uw partner.
Daar­om wordt u al enkele dagen vóór de operatie in het ziekenhuis
opgenomen.
Op de dag van de opname gebeuren een aantal onderzoeken:
✗ een bloed- en urineonderzoek
✗ een hartonderzoek: ECG of elektrocardiogram
✗ röntgenfoto’s van de longen
Daarnaast kunnen nog aanvullende onderzoeken gebeuren tijdens de
volgende dagen.
De arts en de verpleegkundige die voor u verantwoordelijk zijn, zullen
bijkomende inlichtingen verstrekken.
Voorbereiding
1. Darmvoorbereiding
Restenarme voeding vergemakkelijkt het zuiver maken van de darmen.
Daarom wordt hiermee gestart vanaf de opname. Restenarme voeding
8
Deze voorbereiding is noodzakelijk. Bij de operatie wordt immers gebruik gemaakt van een stuk darm. Daarom is het van belang dat de
darmen zo zuiver mogelijk zijn.
2. De anesthesist
De anesthesist is de arts die instaat voor de verdoving. Hij komt de dag
voor de operatie langs om u hierop voor te bereiden.
Vooraf kunt u de anesthesiebrochure doornemen. Ze is verkrijgbaar
op de verpleegeenheid, samen met het informatiekaartje van de paza
(postanesthe­siezorgenafdeling). Dit is de intensieve zorgenafdeling
waar u mogelijk na de operatie één nacht zult verblijven.
U kunt eventueel een slaapmiddel vragen om de nacht voor de ingreep
rustig door te brengen.
3. De ochtend van de ingreep
Vanaf middernacht mag u niet meer eten, drinken en roken omwille
van de verdoving die u zult krijgen. Indien gewenst, kunt u tijdig gewekt
worden zodat u een douche of bad kunt nemen. Daarna gebeurt de
temperatuurcontrole. De verpleegkundige zal u een operatiehemd en
speciale kousen bezorgen. De kousen bevorderen de bloedsomloop tijdens en na de operatie. Vervolgens overloopt de verpleegkundige een
controlelijst met specifieke informatie voor de operatiezaal en bezorgt
u een kalmerend medicament als voorbereiding op de verdoving.
Dan brengt men u naar de operatiezaal.
Blaasvergroting
9
Postoperatief verloop
Zoals gezegd, zult u mogelijk na de operatie op paza verblijven. De paza
is een afdeling waar voortdurende controle mogelijk is. Uw familie vindt
de nodige informatie op het paza-in­formatiekaartje.
Na één nacht kunt u terug naar de verpleegafdeling.
Na de operatie wordt ervoor gezorgd dat u geen pijn hebt. Als
u, desondanks toch nog pijn hebt, verwittig dan de verpleegkundige die u verzorgt.
De dagelijkse ademhalingsoefeningen die de kinesist u laat uitvoeren
om een goede ademhaling te stimuleren, bevorderen uw herstel.
Daarnaast zijn ook beperkte mobilisatieoefeningen zoals de voeten optrekken, de benen bewegen enzovoort van belang om flebitis te vermijden.
Dankzij een adequate pijntherapie (pijnpomp) is het mogelijk om de
eerste dagen na de ingreep al in de zetel te zitten.
De aanwezigheid van allerlei leidingen en buisjes kan hinderlijk zijn. Ze
zijn echter noodzakelijk voor uw herstel en zullen slechts tijdelijk aanwezig blijven. Hierna volgt een kort overzicht.
De leiding voor de pijntherapie
Dit kan via een leiding in de rug, ook epidurale leiding genoemd. Via
deze leiding wordt, door middel van een pomp, medicatie toegediend
die er voor zorgt dat u pijnvrij blijft.
Deze leiding kan 3 à 4 dagen ter plaatse blijven.
Wanneer blijkt dat de epidurale leiding niet kan worden geprikt, kan de
pijnmedicatie door middel van een pomp, ook via de bloedbaan toegediend worden.
10
Na het verwijderen van de pijnpomp kan, in­dien nodig, de pijnmedicatie
via de bloedbaan of via een spuitje in de bilspier toegediend worden.
De diepe veneuze katheter
Dit is een leiding in de hals of in de elleboogplooi. Deze leiding zorgt
voor de vocht- en de me­di­catietoediening. Gedurende 10 à 14 dagen
zult u een calorierijke vloeistof toegediend krijgen, die nodig is voor uw
herstel.
Overschakelen op gewone voeding kunt u pas beginnen nadat uw darmen terug hun normale werking hervat hebben.
De maagsonde
Dit is een leiding die doorheen de buikwand in de maag wordt geplaatst.
Via deze leiding wordt de maag gedraineerd.
Door de operatie is de werking van de darmen stilgelegd.
Dankzij deze leiding mag u toch vanaf de eerste dagen een slokje water
drinken.
Darmrommelingen of een wind (flatus) laten, geven aan dat de darmwerking opnieuw op gang komt. Na enkele dagen ‘vloeibare stoelgang’
wordt een radiografisch overzicht van de buik gemaakt.
Wanneer de darmen hun normale werking hervat hebben, wordt de
gastrofix afgesloten en met een lichte voeding (bouillon, beschuit) gestart. Hiervoor is een schema uitgewerkt dat u ongeveer 6 dagen moet
volgen. De maagsonde wordt verwijderd wanneer geen probleem
meer verwacht wordt met de darmen.
Steunplaten
Omdat het een grote buikoperatie is, vindt de arts het dikwijls nodig
steunplaten te plaatsen. Dit zijn twee witte plaat­jes in plastic die boven­
huids de wondranden samendrukken en on­der­steunen zodat de wonde
goed kan genezen.
Deze steunplaten worden na de hechtingen verwijderd (na 14 dagen).
Blaasvergroting
11
Redon en/of drain
Om het overtollige wondvocht (bloed en lymfe) uit de buik te verwijderen, wordt er een redon en/of lamel geplaatst.
Wanneer de evacuatie van wondvocht stopt, kan de redon verwijderd
worden.
De drain wordt vanaf de 4e dag dagelijks enkele centimeter ingekort.
Cystofix
De cystofix is een fijne sonde die, door de buikwand, tot in de blaas
gaat.
Na 3 dagen begint men te spoelen. Hiervoor brengt men via de cystofix
fysiologisch water in de blaas om vlokken te verwijderen.
De nieuwe blaas bestaat voor een gedeelte uit een stuk darm dat vlokken blijft produceren.
Dit spoelvocht loopt af via de blaassonde.
Een goede spoeling (3 maal per dag) zorgt ervoor dat de nieuwe blaas
goed kan genezen.
De cystofix is de laatste leiding die verwijderd wordt.
Blaassonde
De blaassonde is de sonde die via de urethra (urinebuis) in de blaas zit.
Na drie weken wordt de blaassonde verwijderd.
Daarna wordt er een radiografisch overzicht gemaakt van de nieuwe
blaas. Er wordt een contraststof ingespoten via de cystofix. Zo kan de
arts beoordelen of de nieuwe blaas goed geheeld is.
Door middel van bekkenbodemspieroefeningen leren zij u opnieuw
controle te houden over de nieuwe blaas.
Door middel van buikpers leert u deze blaas te ledigen.
Als dit niet goed lukt, leren de verpleegkundigen u nog de basisprincipes aan van het sonderen.
Dit is het inbrengen van een sonde via de urinebuis tot in de blaas om
de urine te laten weglopen.
Vragen en bekommernissen
Wellicht wekt deze operatie onzekerheid en spanning op.
Ervaring wijst uit dat goede informatie een belangrijke steun kan zijn
voor u, uw partner en uw omgeving.
Deze brochure geeft zeker geen afdoend antwoord op al uw vragen en
bekommernissen. Artsen, verpleegkundigen en de sociaal werkster zullen u begeleiden. Zij zijn altijd bereid
om op uw vragen in te gaan.
Kinesitherapie
Tijdens de laatste dagen van uw verblijf komt u in contact met de kinesitherapeuten.
12
Blaasvergroting
13
zelfsondage na het ontslag
Materiaal
• spoel de sonde na gebruik af onder stromend water en bewaar ze in de ontsmettende oplossing.
De sonde en de oplossing dienen om de twee à drie dagen te
worden ververst.
Steriel materiaal
✗ voor de vrouw: vrouwensonde Ch. 12 of 14
✗ voor de man: Tiemann of Nelaton sonde Ch. 14, 16, 18
✗ glijmiddel: b.v. ‘Instillagel’ of een magistrale bereiding.
dagelijks leven
Voeding, stoelgang en medicatie
Niet-steriel materiaal
✗ afgesloten container met 70% alcohol
✗ recipiënt, opvangmateriaal
✗ materiaal voor de hygiënische zorgen: washandje, zeep, handdoek
Uitvoering
• was de handen
• was de vulva /penis met water en zeep
• haal de sonde uit het ontsmettingsmiddel en spoel ze af onder
stromend water
• breng een weinig glijmiddel aan op de sonde
• neem plaats voor het toilet en breng de sonde in de urinebuis.
Doe dit voorzichtig want de sonde moet haar weg zoeken!
Het kan gebeuren dat de sonde plots verstopt door vlokken.
Meestal helpt het door de sonde wat van plaats te veranderen.
14
De ingreep op zich heeft geen invloed op uw voedingsgewoonten.
Het komt er enkel op aan te zorgen voor een gezonde voeding met
voldoende afwisseling.
U moet er rekening mee houden dat uw stoelgangpatroon wat kan
verstoord zijn. Diarree is de meest voorkomende klacht.
Dit is normaal, omdat een gedeelte van de dunne darm gebruikt
werd voor het vergroten van de blaas. In de meeste gevallen zullen
de mogelijke stoelgangproblemen na een tijdje verdwijnen.
Regelmatig worden uw bloedwaarden gecontroleerd. Deze kunnen
wat gestoord zijn.
De arts zal u hiervoor medicatie, bijvoorbeeld natrium­bicarbonaat
voorschrijven.
Seksualiteit en vruchtbaarheid
De ingreep heeft geen invloed op de vruchtbaarheid van de vrouw.
Het is echter niet aangewezen zwanger te worden. Een eventuele
Blaasvergroting
15
zwangerschapswens dient zeker met de behandelende uroloog besproken te worden.
Deze buikoperatie heeft geen effect op het seksueel leven van de
man, aangezien er aan de geslachtsorganen niet wordt geraakt.
Relatie met kinderen en vrienden
Als u er zelf aan toe bent, kunt u met uw kinderen, familieleden en/
of directe vrienden praten over uw ingreep.
Vertel de feiten zo neutraal mogelijk zonder er overdreven nadruk
op te leggen.
Eerlijke en eenvoudige informatie voorkomt dat mensen uit uw directe omgeving zich allerlei onnodige vragen stellen of overdreven
bezorgd gaan reageren.
Beroep en vrije tijd
Beroep
Als u vóór de operatie werkte, kunt u nadien gerust uw beroep
voort uitoefenen. Zware lasten tillen of langdurig heffen, vermijdt u
best tijdens de eerste maanden.
Als uzelf, uw werkgever, of uw verzekering twijfelt aan de haalbaarheid om uw werk te blijven doen, bespreek dit dan met uw dokter
of met de sociaal werkster. Zij zal, eventueel in samenspraak met
andere hulpverleners, helpen zoeken naar een aanvaardbare oplossing voor alle partijen.
16
Vrije tijd
1. Reizen
Reizen kan zonder problemen. Als u zich moet sonderen,
neem dan voldoende sondagemateriaal mee.
Als u met het vliegtuig reist, mag u, op vertoon van een doktersattest, extra bagage meenemen. Neem hiervoor wel contact op met de maatschappij waarmee u reist.
Om problemen te vermijden, bijvoorbeeld door het zoek geraken of laattijdig toekomen van uw bagage, houdt u best een
deel van uw hulpmiddelen in uw handbagage.
2. Sport
U kunt aan recreatieve sportbeoefening doen, bijvoorbeeld
fietsen en zwemmen.
Zorg ervoor dat u voor het sporten uw blaas ledigt.
3. Tuinieren
U mag zich ‘rustig’ bezighouden met tuinieren.
Wees echter voorzichtig en laat zeker de eerste maanden
na uw operatie het zware werk, zoals spitten, door anderen
doen.
Aandachtspunten
Als algemene regel geldt dat u voldoende moet drinken, minimum 2
liter per dag. Dit volstaat om een normale urineproductie te verzekeren.
Blaasvergroting
17
De aanwezigheid van vlokjes in de urine is normaal, omdat de nieuwe
blaas uit darmweefsel bestaat.
Wanneer u tijdens de nacht urine verliest, kunt u voor het slapengaan beter sonderen, zodat de blaas zeker helemaal leeg is.
Neem contact op met de uroloog of huisarts:
✗ bij aanhoudende pijn in de lenden
✗ als u pijn voelt bij het plassen
✗ als de hoeveelheid urine sterk vermindert terwijl u toch
voldoende drinkt
✗ als u bloed verliest bij het plassen
✗ als u moeilijkheden hebt bij het sonderen
✗ als u onverklaarbare koorts hebt die meerdere dagen aanhoudt
✗ als u aanhoudend moe bent
✗ als u gewicht verliest zonder mogelijke verklaring.
terugbetaling van
sondagemateriaal
U hebt een doktersvoorschrift nodig bij elke aankoop van sondagemateriaal. Dit materiaal kunt u verkrijgen bij een bandagist of bij een
apotheker. Het loont de moeite om prijzen te vergelijken voor u
beslist waar te kopen.
Er bestaat voorlopig nog geen terugbetaling voor sondes, ontsmettingsstof en glijmiddel (bijvoorbeeld ‘Instillagel’).
18
Wellicht wordt in de toekomst een regeling ge­troffen voor terugbe­
taling van de sondes.
Vraag meer informatie tijdens de controleconsultaties bij uw uroloog.
Bij de bandagist kunt u ook incontinentiemate­riaal eventueel voor
‘s nachts kopen. Laat u hier ook informeren over kwaliteit en prijs.
ontslag uit het ziekenhuis
Ga na of u, bij ontslag uit het ziekenhuis, over volgende informatie
beschikt:
• wanneer moet u op consultatie komen bij de uroloog
• welk sondagemateriaal hebt u nodig en waar kunt u dit verkrijgen
• hoe moet u het sondagemateriaal gebruiken en onderhouden
Bij problemen kunt u de uroloog contacteren via het telefoonnummer van de consultatie urologie: 016 34 66 85.
Verpleegeenheden zijn bereikbaar op de nummers: 016 34 66 00 voor eenheid 660 016 34 66 10 voor eenheid 661.
Na het ontslag uit het ziekenhuis, moet u rekening houden met een
aanpassingsperiode aan het ‘gewone’ leven.
Denk eraan dat u het nog verscheidene maanden rustig aan moet doen.
Het herstel van zo’n ingreep heeft tijd nodig, maar wordt zeker bevorderd door uw positieve ingesteldheid en die van uw omgeving!
Blaasvergroting
19
bijlagen
Afbeelding van het gebruikte deel van de darm
Anatomie van het urinestelsel
dikke darm
rechternier
linkernier
dunne darm
dikke darm
dunne darm
rechterureter
linkerureter
blaas
urethra
20
gebruikte deel dunne darm
Blaasvergroting
21
NOTITIES
Operatiefasen
Noot:
Er bestaan diverse operatietechnieken om een
blaas te vergroten. Hier ziet u een illustratie
van één blaasvergroting.
22
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________
Blaasvergroting
23
24
NOTITIES
NOTITIES
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________ _____________________________________
Blaasvergroting
25
© juni 2009 UZ Leuven
Overname van deze tekst is enkel mogelijk na toestemming van
de dienst communicatie UZ Leuven.
Ontwerp en realisatie:
Deze tekst werd opgesteld door urologie in samenwerking met de dienst
communicatie.
Verantwoordelijke uitgever
UZ Leuven
Herestraat 49
3000 Leuven
Tel. 016 34 49 00
www.uzleuven.be
700028
26
Blaasvergroting
27